Quälltext vu Fürstenhaus Fürstenberg aaluege

{{Titel|Fürschtèhuus Fürschtèbärg}}
[[Datei:Fuerstenberg-Wappen ZW.png|mini|Stammwappè vo dè Fürschtèbärger i dè [[Zürcher Wappenrolle|Zürcher Wappèrollè]] (ca. 1340)]]
[[Datei:Donaueschingen Fürstenberg Wappen.jpg|mini|Wappè vo dè Fürschtèbarger a dè [[Donauquelle|Doonauquällè]]]]
Diè '''Fürschtèbärger''', bis 1918 Fürschtè zuè Fürschtèbarg, sin è süèddütsches [[Adelsgeschlecht|Adelsgschlächt]] vom [[Hoher Adel|Hochadel]], wo Bsitzigè z Dütschland zwischè [[Schwarzwald]], [[Hochrhein|Hochrhy]], [[Bodensee|Bodèsee]] un dè [[Schwäbische Alb|Schwäbischè Alb]] kaa hèt un deils au hüt no dört liget. Drübber usè hèn d Fürschtèbärger grooßi Bsitzigè i dè [[Österreichische Erblande|österrychischè Erbländer]] kaa – besunders z [[Böhmen|Böömè]].

Mit èm [[Fürstentum Fürstenberg|Fürschtèdum Fürschtèbärg]] hèn si bis 1806 eins vo dè grööschtè Territoriè im dütschè Süèdweschtè bsässè. Internationalè Ruèf hèn d Fürschtèbärger unter anderem durch diè [[Fürstlich Fürstenbergische Brauerei|Fürschtlich-Fürschtèbergischi Brauerei]] erlangt. Als Eigètüümer vo eini vo dè grööschtè privatè Kunschtsammligè z Europa sowiè als Gründer un Patron vo dè [[Donaueschinger Musiktage|Donaueschinger Musigdääg]] un dè [[CHI Donaueschingen|Donaueschinger Rittdurnyr]] hèn si sich ebbèso èn Namè gmacht. Z Donaueschingè bewohnet si sit 1488 s [[Schloss Donaueschingen|Schloss Donaueschingè]], nochdem si d [[Burg Entenburg|Burg Entèburg]] voloo hèn.

Mit èm [[Schloss Heiligenberg|Schloss Heiligèbärg]] bsitzt s Huus Fürschtèbärg nebbèby eins vo dè bedütendschtè Denkmöler vo dè Renaissance nördlich vo dè Alpè. Diè wirtschaftlichè Grundlagè vo dè Familliè liget vo allem in èm umfangrychè Waldbesitz. Allerdings löset sich diè Bsitzdüümer vom Fürschtèhuus Fürschtèbärg sit dè Amtsübernaam vom Heinrich zuè Fürschtèbärg langsam, abber stetig in Luft uff.

Diè Familliè isch nit mit dè [[Fürstenberg (westfälisches Adelsgeschlecht)|Freiherrè vo Fürschtèbärg]] uss [[Westfalen|Weschtfaalè]] vowandt.

== Titel ==
Diè brivaati Vowendig vom Titel [[Fürst|Fürscht]] reschpektiv Fürschtin, Prinz odder Prinzessin als Deil vo nèm Namè isch im Huus Fürschtèbärg no üblich, dè (inoffizièlle) Titel luttet hütt: ''Fürscht zu Fürschtèbärg, Landgraf i dè Baar un zu Stüèlingè, Graf zu Heiligèbärg un Werdebärg''. Sit èm Johr 2002 stönn [[Heinrich Fürst zu Fürstenberg|Heinrich Fürscht zu Fürschtèbärg]] un [[Christian Erbprinz zu Fürstenberg|Chrischtian Ärbprinz zu Fürschtèbärg]] èm Fürschtèhuus vor. Volksdümlich sait mo ihm »Chef des Hauses«. Sitz vo dè [[Residenzstadt|Residenz]] vo dè Familliè isch sit 1723 [[Donaueschingen|Doonaueschingè]], iri  [[Grablege|Graablegi]] isch z [[Neudingen|Neudingè]].

== Gschicht ==
[[Datei:Adel im Wandel319s.jpg|miniatur|S Fürschtèdum vor dè [[Mediatisierung|Mediatisyrig]]]]
[[Datei:Siebmacher-Fürstenberg.jpg|miniatur|S Fürschtèbärg-Wappè vo [[Johann Siebmacher]]]]
[[Datei:Bonndorf grenzstein fürstenberg.jpg|miniatur|hochkant|[[Grenzstein|Gränzschtei]] zwischè Fürschtèbärg un èm [[Kloster St. Blasien (Schwarzwald)|Klooschter St. Bläsi]] (1767)]]

Diè Grafè un Fürschtè zu Fürschtèbärg lönn sich mit einigẽr Wohrschinlichkeit uff diè fränkischi Grafèfamilliè vo dè [[Unruochinger]] zruckfüürè, welli zu dè Zit vom [[Karl der Große|Karl dem Großè]] im dütschè Süèdweschtè wichtigi Funktionè i dè Landesvowaltig inne gha hèn. Eidütig nõchwysbar sin d Fürschtèbärger sit èm 11. Johrhundert als [[Grafen von Urach|Grafè vo Uurach]] uff dè Schwäbischè Alb un i dè Gegènd vom mittlerè [[Neckar|Negõr]].

Diè Fürschtèbärger sin è Sitèliniè vo dè Grafè vo Uurach un stammesvowand mit dè [[Grafen von Achalm|Grafè vo Achalm]]. Dè mit Agnes, Döchter vom [[Berthold IV. (Zähringen)|Berthold IV. vo Zähringè]], vohürõtete Graf Egino IV. vo Uurach hèt 1218 èn großè Deil vo sim Bsitz vo dè [[Zähringer|Herzög vo Zähringè]], well [[Berthold V. (Zähringen)|Berthold V.]] kinderloos voschtorbè isch un somit diè Zähringẽr Hauptliniè erloschè gsi isch. Diè Ärbschaftè uff dè [[Baar (Landschaft)|Baar]] un im Schwarzwald hèn dè Grundschtock vo dè Sitèliniè vo dè Fürschtèbärger bildet.

Graf [[Konrad I. (Freiburg)|Konrad]] hèt mit dè zähringischè Güèter im [[Breisgau|Briisgau]] diè Liniè vo dè [[Grafen von Freiburg|Grafè vo Fryburg]] gründet. Sin jüngerè Bruder [[Heinrich I. (Fürstenberg)|Heinrich]] hèt s zähringische Erbe im [[Kinzig (Schwarzwald)|Kinzigdaal]] übbernoo, im Schwarzwald un uff dè Baar un hèt sich noch dè [[Burg Fürstenberg (Hüfingen)|Burg]] uff èm „[[Fürstenberg (Baar)|fürderschtè Bärg]]“ vom Höèzuug Längi bi [[Neudingen]] aös ´´Graf vo Fürschtèbärg´´ benamst. Er isch so zum Stammvatter vo dè Fürschtèbärger worrè.
<gallery>
File:Burg Hohenurach gesehen vom Eppenzillfelsen.jpg|[[Burg Hohenurach|Burg Hoèuurach]]
File:01, Burg Fürstenberg (Hüfingen).JPG|Burgstelle [[Burg Fürstenberg (Hüfingen)|Fürschtèbärg]]
</gallery>

Wöhrend sich d Grafè vo Fryburg vo allem i dè Ussenandersetzig mit dè Bürgerschaft vo dè uffschtrebendè Stadt [[Freiburg im Breisgau|Fryburg]] un dè [[Habsburg]]er aufgribbè hèn un schlièßlich im 15. Johrhundert uusgschtorbè sin, isch es dè Fürschtèbärger dank dè engè Aalänig a s [[Haus Habsburg|Huus Habsburg]] un èrè klugè Hürotsbolitik un mengè günschtigè Ärbgäng glungè, irèn territiorialè Bsitz z vovillfachè. Sit èm uusgehendè Mittelaalter hèt s Huus nit nu dè spöteri fürschtèbergischè Residenzort Donaueschingè mit dè hochbedütsamè [[Donauquelle|Donauquällè]] (1488) erworbè, sondern au so wichtigi Territoriè wiè diè [[Grafschaft Heiligenberg|Grofschaft Heiligèbärg]] (1543) un dè [[Landgrafschaft Stühlingen|Landgrofschaft Stüèlingè]] (1637/1639) odder diè [[Herrschaft Trochtelfingen|Herrschaft Trochtelfingè]] un [[Jungnau]] (1543), [[Meßkirch]], [[Burg Wildenstein (Leibertingen)|Wildèschtei]], [[Gundelfingen (Münsingen)|Gundelfingè]] un [[Neufra (Riedlingen)|Neufra]] (1627/1636) wy au Hewè (1637/1639).

[[Schloss Donaueschingen|Schloss Donaueschingè]] isch bis hütt diè Hauptresidenz vo dè Fürschtè zu Fürschtèbärg blibbè, au [[Schloss Heiligenberg|Schloss Heiligèbärg]] ghört no zum Famillièbsitz. Diè nidderösterrychischi Herrschaft Weitra mit Sitz uff [[Schloss Weitra]] im [[Waldviertel|Waaldvirtel]] isch 1607 a diè Familliè Fürschtèbärg übergängè, welli bis 1848 diè [[Grundherrschaft|Grundhärrschaft]] inneka hèt un ebbèfalls immer no Eigètüümer vom Schloss un èm zuèghörigè Großgrundbesitz i dè Umgebig isch. 
<gallery>
File:Donaueschingen Schloss.jpg|[[Schloss Donaueschingen|Schloss Donaueschingeè]] 
File:Heiligenberg 039.JPG|[[Schloss Heiligenberg|Schloss Heiligèbärg]] am Boddèsee
File:Schloss weitra 01.jpg|[[Schloss Weitra]], Nidderöschterrych
</gallery>

È größeri Machtschteigerig vo dè Familliè resultyrt uss sellè territorialè Zuègwünn znägscht nit. In Ärbdeiligè wörred selli Territoriè immer wieder uff verschidni Liniè uffdeilt. Erscht Fürscht Joseph Wilhelm Ärnscht zu Fürschtèbärg-Stüèlingè (1699–1762) hèt noch èm Usschtärbè vo dè Linniè Heiligèbärg (1716) un Meßkirch (1744) d Zämmèfassig vo dè verschidnè Herrschaftsgebièt hèrrèchriègt, un dodèmit èn fürschtèbergischè Staat mit einheitlicher Vowaltig gschaffè. Dodèby isch s 1488 erworbene Donaueschingè als neui Residenz uusbaut worrè. Bis zu dè Voeinigung vo dè beidè badischè Markgrofschaftè [[Baden-Durlach|Badè-Durlach]] un [[Markgrafschaft Baden-Baden|Badè-Badè]] 1771 hèt Fürschtèbärg s zweitwichtigschte Territorium im dütschè Süèdweschtè bildet.

Während dè [[Reformation]] isch dè Graf [[Wilhelm von Fürstenberg (Söldnerführer)|Wilhelm vo Fürschtèbärg]] 1537 zum [[evangelisch]]è Glaubè übertrettè, scho 1549 abber widder zruck gangè i di [[römisch-katholische Kirche|römisch-katolischi Kirchè]].
S Fürschtèhuus hèt sich in sinnè Territoriè geggèüber èm aasässigè niderè Adel vollschtändig durrèsetzè könnè.<ref>Friedrich Uhlhorn, Walter Schlesinger: ''Die deutschen Territorien''. (= ''Handbuch der deutschen Geschichte'' 13) dtv, München 1984, ISBN 3-423-04213-3, S. 176.</ref> Am 31. Oktober 1723 isch d Hauptschtadt un Residenz vo [[Stühlingen|Stüèlingè]] noch Donaueschingè volegt worrè, weil s ''zum Ueberblicke der Angelegenheiten besser gelegen als das entfernte Stühlingen''.<ref>Ernst Münch, Karl Fickler: ''Geschichte des Hauses und des Landes Fürstenberg''. Band 4, Karlsruhe 1847, S. 244.</ref>

Durch d Voeinigung vo allè Herrschaftè unter dèm „Fürscht zu Fürschtèbärg“ [[Joseph (Fürstenberg-Stühlingen)|Josef Wilhelm Ärnscht]] isch 1744 è mit größerè dütschè Territorialstaatè voglychbarè Gebilde, dem s abber a dè territoriaalè un adminischtradivè Gschlossèheit sowiè a üßerer Machtschtellig gfèèlt hèt. Diè Herrschaft hèt öppè 85.000 Ywooner ka un isch in 14 [[Oberamt (Fürstenberg)|Obberämter]] glideret gsi. Dè Regyrig z Donaueschingè hèt èn [[Kanzler (Mittelalter)|Kanzler]], drei [[Hofrat|Hof-]] un zwei [[Kammerrat|Kammerröèt]] sowiè dè fürstlichi [[Archivar]] aaghört. Irè unterschtandè sin s Hofzaalamt un diè Finanzvowaltig.<ref>Hansmartin Schwarzmaier (Hrsg.): ''Handbuch der Baden-württembergischen Geschichte''. Band 2: ''Die Territorien im alten Reich''. Verlag Klett-Cotta, Stuttgart 1995, ISBN 3-608-91466-8, S. 345.</ref>
Fürscht Josef Wilhelm Ernst hèt sich als kaiserlichè [[Prinzipalkommissar]] nu wennig i d Vowaltig vo sim Territoriums ygmischt. Noochdem ihm als Parteigänger [[Karl VII. (HRR)| Karl VII.]] im [[Österreichischer Erbfolgekrieg|Österrychischè Ärbfolgechrièg]] d Güèter vo sinerè Frau Maria Anna Gräfin vo [[Waldstein (Adelsgeschlecht)|Waldschtei]] z [[Böhmen|Böhmè]] konfiszyrt worrè sin, isch er für è raschi Beendigung vo sellem Chrièg ytrettè. Er hèt im Ufftrag vom bayrischè Kurfürschtè [[Maximilian III. Joseph (Bayern)|Max Joseph]] wennig erfolgrych d Fridensvohandligè mit [[Maria Theresia]] gführt.<ref>Alois Schmid: ''Max III. Joseph und die europäischen Mächte. Die Außenpolitik des Kurfürstentums Bayern von 1745–1765.'' Verlag Oldenbourg, München 1987, ISBN 3-486-53631-1, S. 23 und [[passim]].</ref>

Fürscht [[Karl Joachim (Fürstenberg-Stühlingen)|Karl Joachim Aloys Franz de Paula]] isch 1798 un 1800 vor dè [[Koalitionskriege|französischè Truppè]] uff sini Bsitzung noch [[Schloss Weitra|Weitra]] gflüchtet. Noch èm früè Tod vom Fürscht isch 1806 s fürschtèbärgischi Territorium uffgrund vo dè [[Rheinbundakte|Rhybundaktè]] im Gfolge vom [[Reichsdeputationshauptschluss]] [[Mediatisierung|mediatisyrt]] un großdeils dem [[Großherzogtum Baden|Grossherzogdum Badè]] zuègschlagè worrè. Dè am linkè [[Donau]]ufer glegni Landesdeil isch a [[Hohenzollern-Hechingen|Hohèzollerè-Hechingè]] gangè.<ref>László Strauss-Németh: ''Johann Wenzel Kalliwoda und die Musik am Hof von Donaueschingen''. Verlag Olms, Hildesheim 2005, ISBN 3-487-12975-2, Band 1: S. 15ff.</ref>

Z [[Österreich-Ungarn|Öschterrych-Ungarn]], gnauer im [[Königreich Böhmen|Könnigrych Böhmè]] un i dè [[Markgrafschaft Mähren|Markgrafschaft Määrè]], hèn d Mitglyder vo dè Familliè Fürschtèbärg hohi un högschti Ämter ka, so öppè dè Fürschtärzbischof vom [[Erzbistum Olmütz|Olmütz]] odder vom Bischof vo [[Bistum Brünn|Brünn]].

1896 isch diè schwòbischi Stammlinniè uusgschtorbè, dodèmit isch d Leitig vom voeinigtè fürschtlich fürschtèbärgischè Huus uff dè [[Max Egon II. zu Fürstenberg|Max Egon II. vo Fürschtèbärg]] übbergangè. Unter ihm isch 1929 diè böhmischi [[Burg Křivoklát]] mit dè Sammlig un dè Bibliothek uss èm [[Palais Fürstenberg (Prag)|Palais Fürschtèbärg]] uff dè [[Prager Kleinseite|Praager Chlysitè]] sowiè s [[Schloss Lány]] a dè [[Tschechoslowakei|tschechoslowakischi Staat]] vokauft worrè.
<gallery>
File:Krivoklat castle 01.jpg|[[Burg Křivoklát]] 
File:Peter Stehlik 2011.07.30 007.JPG|[[Schloss Lány]]
File:Praha, Malá Strana, Fürstenberský palác 01.JPG|Palais Fürschtèbärg, Praag
</gallery>
Dè Voluscht vo irer traditionellè Herrschaftsrächt hèt d Stellig vo dè Familliè allenfalls kurzfrischtig tangyrt. Fürscht [[Karl Egon II. zu Fürstenberg|Karl Egon II.]] hèt durch è dynastischi Vobindig mit èm großherzoglich-badischè Huus sin Status als erschtè Standesherr z Badè zum Uusdruck brocht. Sin Sohn [[Karl Egon III. zu Fürstenberg|Karl Egon III.]] hèt s fürstèbärgischi ''Forscht- un Hüttèwäsèn'' streng nõch privatwirtschaftlichè Gsichtspünkt organisyrt. In wennigè Johr isch er dadurch zu einèm vo dè rychschtè Männer z Dütschland uffgschtigè. Fürscht Max Egon II. hèt schlièßlich sini Uffmerksamkeit vor allem dè ''Fürschtèbärgbrauerei'' zuègwendet und si zu einè vo dè gröschtè Brauereiè vom Dütschè Rych ausbaut („Tafelgetränk S.M. des Kaisers“). Was es Huus durch diè Mediatisyrig a staatlichõr Stellig volorè hèt, hèt s denebbè durch kulturelli un soziali Aktividätè uuszglychè vosuècht. Mit dè fürschtlichè ''Inschtitute für Kunscht un Wüssèschaft'', welli us Sammligè, Archiv un Hofbibliothek bschtoot, hèn d Fürschtè Karl Egon II. (1796–1854) un Karl Egon III. (1820–1892) eini vo dè gröschtè Privatsammligè z Europa errrichtet un selli dè Öffentlichkeit zuègänglich gmacht. 1921 schlièßlich hèt dè Max Egon II. vo Fürschtèbärg diè [[Donaueschinger Musiktage|Donaueschingõr Musigdääg]] etablyrt, welli sich zum wichtigschtè Forum für zitgnössischi Musig entwicklè hèt könnè. Unter èm Patronaat vom [[Joachim Egon Fürst zu Fürstenberg|Joachim zu Fürschtèbärg]] (1923–2002) hèn sit 1954 au diè [[CHI Donaueschingen|Donaueschinger Reitturniere]] internationali Bedütig erlangt. 

Größerei Deil vo irem wirtschaftlichè un kulturellè Imperiums hèn d Fürschtèbärg abber im Lauf vo dè Zit widder voüßeret, dorunter scho 1867 Schloss [[Neufra]], 1869 Schloss [[Schloss Werdenberg (Trochtelfingen)|Trochtelfingè]] un ab dè 1970er Joor [[Burg Wildenstein (Leibertingen)|Burg Wildèschtei]] un [[Schloss Meßkirch]] sowiè umfangrychi Wald- un Landbsitz, zuletscht 2011 [[Schloss Hohenlupfen|Schloss Hohèlupfè]] z [[Stühlingen|Stüèlingè]] mit Ländereiè. Sell Juwel, uff dèm d Fürschtèbärger i dè 1950er Johr iren Hauptwohnsitz ka hèn, isch für kolporyrti 2 Millionè Schwizer Frankè an èn [[Schleitheim|Schlaatemõr]] Grooßbuõ vokauft worrè, isch also sit 2011 in Schwizer Hand.
<gallery>
File:Riedlingen Neufa Garten Schloss 2005.jpg|Schloss [[Neufra]] 
File:Trochtelfingen-Schloss106003.jpg|Schloss [[Schloss Werdenberg (Trochtelfingen)|Trochtelfingè]] 
File:Wildenstein-gedreht-geschnitten.JPG|[[Burg Wildenstein (Leibertingen)|Burg Wildèschtei]] 
File:Schloss Messkirch 2012.JPG|[[Schloss Meßkirch]]
File:Schloss Hohenlupfen.jpg|[[Schloss Hohenlupfen|Schloss Hohèlupfè]] 
</gallery>
Vo Aafang dè 1980er Johre isch diè einzigartigi un kulturhistorisch hochbedütendi [[Hofbibliothek Donaueschingen|Hofbibliothek Donaueschingè]] schrittwys voüßeret worrè. Znägscht isch es zum Vokauf vo einzelnè, deilwys herussragendè [[Manuskript|Handschriftè]] koo. Während diè voblibnè Handschriftè un [[Musikalien|Musikaliè]] vom Land Badè-Württèbärg 1992 gschlossè erworbè worrè sin, isch diè übrigi Sammlig vo §994 bis 2002 in meerèrè Tranchè  übber verschidni Auktionshüüser voschteigeret worrè, drunter diè einzigartigi [[Inkunabel]]sammlig un dè gschlossni Bschtand vo dè übber 11.000 Drück umfassendi Sammlig vom Neschtor vo dè Altgermanischtik, dèm in [[Morganatische Ehe|morganatischè Ehi]] mit dè verwitwetè Fürschtin Elisabeth vo Fürschtèbärg (1767–1822) verbundnè Freiherr [[Joseph von Laßberg|Joseph vo Laßberg]] (1770–1865), nochdem Vohandligè mit èm Land Badè-Württèbärg übber èn gschlossnè Aakauf gschitteret sin un selligs nu èn Deil vo dè Inkunablè vorab erworbè hèt.<ref>Felix Heinzer (Hrsg.): ''Bewahrtes Kulturerbe „Unberechenbare Zinsen“. Katalog zur Ausstellung der vom Land Baden-Württemberg erworbenen Handschriften der Fürstlich Fürstenbergischen Hofbibliothek.'' Württembergische Landesbibliothek, Stuttgart 1993; Klaus Graf, Der Tradition nicht verpflichtet. Ein Nachruf auf die Inkunabelsammlung der Fürstlich Fürstenbergischen Hofbibliothek zu Donaueschingen. In: Badische Heimat 75 (1995), S. 319-331. È durrègluègti un aktualisyrti Fassig mit Literadurnochträäg un enèrè Stellignahm übber d Eigèschaft vo dè Laßbergschè Bibliotheek als Kulturdenkmool isch unter [http://www.histsem.uni-freiburg.de/mertens/graf/don.htm online] abruèfbar.</ref> 1999 isch d Musikalièsammlig vokauft, 2002 diè Sammlig mittelalterlichè Dafelgmälde, dorunter dè Wildèschteiner Altaar vom [[Meister von Meßkirch|Meischter uss Meßkirch]], selli sin hütt Beschtandeil vo dè [[Sammlung Würth|Sammlig Würth]] un i dè [[Johanniterhalle|Johanniterhallè]] z Schwòbisch Hall uusgschtellt, 2004 isch schlièßlich d Brauerei.gfolget.<ref>Oliver Frank: ''Zur Sache: Wo bleibt die Verantwortung einstiger Landesherren'', in: Schwäbische Heimat 2002/2, S. 131.</ref>

Z Donaueschingè z besichtigè isch diè historischi ''Naturkundesammlig'' mit [[Fossilien|Fossiliè]] un Mineraliè, präboryrti Dyr un diè ''Sammlig zu dè Gschichtè vom Huus Fürschtèbärg'' sowiè ''Moderni Kunscht'', in èm eigens dozuè erbautè historischè Museumsgebäude nõch bim Schloss, wo d ''Hofbibliotheek'' dèm Publikum zu dè Öffnigszitè zuègänglich isch.

== Dè Uffschtyg i dè Reichsfürschtèschtand ==
D Fürschtèbärger hèn zum [[Reichsgraf]]èschtand ghört. 1664 sin dè [[Hermann Egon (Fürstenberg-Heiligenberg)|Hermann Egon]] us dè Linniè Fürschtèbärg-Heiligèbärg un sini geischtlichi Brüèder [[Franz Egon von Fürstenberg-Heiligenberg|Franz Egon]] (Bischof vo Strooßburg) un [[Wilhelm Egon von Fürstenberg-Heiligenberg|Wilhelm Egon]] (Kardinal) vum Kaiser [[Leopold I. (HRR)|Leopold]] i dè Fürschtèschtand erhoben worrè.<ref>Johann Jacob Moser: ''Von denen Teutschen Reichs-Ständen…'', Frankfurt a. M. 1767, S. 70; C.B.A. Fickler: ''Kurze Geschichte der Häuser Fürstenberg, Geroldseck und von der Leyen'', Karlsruhe 1844, S. 17/18</ref>
Nochdem diè Linniè Fürschtèbärg-Heiligèbärg 1716 uusgschtorbè isch, sin diè Grafè [[Froben Ferdinand (Fürstenberg-Mößkirch)|Frobè Ferdinand zu Fürschtèbärg-Mößkirch]] un [[Joseph (Fürschtèbärg-Stüèlingè)| Joseph Wilhelm Ärnscht zu Fürschtèbärg-Stüèlingè]] durch dè Kaiser [[Karl VI. (HRR)|Karl VI.]] zu [[Reichsfürst|Reichsfürschtè]]en ernennt worrè.<ref>Johann Jacob Moser: ''Von denen Teutschen Reichs-Ständen…'', Frankfurt a. M. 1767, S. 237</ref>

== Grafè un Fürschtè vo Fürschtèbärg-Heiligèbärg ==
[[Datei:D-Heiligenberg (Bodenseekreis) - Joachim Graf zu Fuerstenberg.jpg|miniatur|Joachim Graf zu Fürschtèbärg (1538–1598)]]
[[Datei:D-Heiligenberg (Bodenseekreis) - Carl Egon II Fuerst zu Fuerstenberg.jpg|miniatur|Carl Egon II. Fürscht zu Fürschtèbärg (1796–1854)]]
D Grafschaft Fürschtèbärg-Heiligèbärg isch 1559 vo dè Grafschaft Fürschtèbärg-Baar abgschpaaltè worrè. Vo Fürschtèbärg-Heiligèbärg hèn sich 1617 abgschpaaltè vo dè Linniè Fürschtèbärg-Donaueschingè, welli abber scho 1698 zum mitlerwyl (1664) zum Fürschtètum erhobnè Fürschtèbärg-Heiligèbärg zruck kait isch. Diè gsamti Linniè isch 1716 a diè Fürschtè vo Fürschtèbärg-Fürschtèbärg zruck kait.
* 1559–1598 [[Joachim (Fürstenberg-Heiligenberg)|Joachim]], Graf
* 1598–1617 [[Friedrich V. (Fürstenberg-Heiligenberg)|Friedrich V.]], Graf
* 1617–1618 [[Wilhelm II. (Fürstenberg-Heiligenberg)|Wilhelm II.]], Graf
* 1618–1635 [[Egon VIII. (Fürstenberg-Heiligenberg)|Egon VIII.]], Graf
* gemeinsami Regyrig:
** 1635–1652 [[Ernst Egon (Fürstenberg-Heiligenberg)|Ernst Egon]], Graf
** 1635–1674 [[Hermann Egon (Fürstenberg-Heiligenberg)|Hermann Egon]], Graf, sit 1664 Fürscht
** 1635–1662 [[Ferdinand Friedrich Egon (Fürstenberg-Heiligenberg)|Ferdinand Friedrich Egon]], Graf
* gemeinsami Regyrig:
** 1662–1676 [[Maximilian Joseph (Fürstenberg-Heiligenberg)|Maximilian Joseph]]
** 1674–1716 [[Anton Egon (Fürstenberg-Heiligenberg)|Anton Egon]], Fürscht

== Stammlinniè vo dè Fürschtèberger Linniè zu Mèßkirch-Wildèschtei ==
* 1.1 Wratislaus II. † 1642, Sohn vom Christoph II. vo Fürschtèbärg, Stifter vo dè Fürschtènbärger Linniè zu Mèßkirch-Wildèschtei, ∞ a) Johanna Eleonora, Erbin vo [[Hayingen|Hayingè]] un [[Neufra (Riedlingen)|Neufra]], Döchter vom Frobè Christoph Graf vo [[Grafen von Helfenstein|Helfèschtei]], Freiherr von un zuè [[Gundelfingen (Adelsgeschlecht)|Gundelfingè]] ∞ b) Franzisca Carolina, Erbin vo Mèßkirch un Wildèschtei, Döchter vom Rudolf III. Graf vo [[Grafen von Helfenstein|Helfèschtei-Wisèschteig]]
* 2.1 Franz Christoph † 1671
* 3.1 [[Froben Ferdinand (Fürstenberg-Mößkirch)|Frobè Ferdinand]] 1664-1741; Reichsfürscht 1716-1741
* 4.1 [[Karl Friedrich (Fürstenberg-Mößkirch)|Karl Fridrich]] 1714–1744; Reichsfürscht 1741-1744; stirbt ohni Chind
** 3.2 Karl Egon
** 3.3 Philipp Karl
** 2.2 Frobè Maria
** 2.3 Ferdinand Rudolf

== Fürschtè zuè Fürschtèbärg uss dè Stüèlinger Linniè ==
* [[Joseph (Fürstenberg-Stühlingen)|Josef Wilhelm Ernst]] (1699–1762)
* [[Joseph Wenzel (Fürstenberg-Stühlingen)|Josef Wenzel]] (1728–1783)
* [[Joseph Maria (Fürstenberg-Stühlingen)|Joseph Maria Benedikt Karl]] (1758–1796)
* [[Karl Joachim (Fürstenberg-Stühlingen)|Karl Joachim Aloys Franz de Paula]] (1771–1804)<ref>[http://genealogy.euweb.cz/furstbg/furstenbg3.html Stammtafel]</ref>

== Mediatisyrti Fürschtè un badischi Standesherrè ==
Als [[Standesherr (Deutscher Bund)|Standeshèrrè]] hèn diè sit 1806 [[Mediatisierung|mediatisyrtè]] Fürschtè zuè Fürschtèbärg gmäß èm Artikel XIV vo dè [[Deutsche Bundesakte|Dütschè Bundesaktè]] vo 1815 no zaalrychi Sonderrächt gnossè, welli zwar i dè [[Deutsche Revolution 1848/1849|Märzrevolution]] witgehend voloorè gangè sin, abber diè Aawartschaft uff èn Sitz i dè erschtè Kammer vo dè [[Badische Ständeversammlung|Badischè Ständevosammlig]] hèt bis 1918 bschtandè. 

Nochfolgend diè Lischtè vo dè Fürschtè zu Fürschtèbärg als badischi Standesherrè bis zum Untergang vo dè Monarchy 1918:
* 1804–1854 [[Karl Egon II. zu Fürstenberg|Karl Egon II: zu Fürschtèbärg]] (1796-1854), Vizebräsident vo dè Erschtè Kammer vo dè badischè Ständevosammlig
* 1854–1892 [[Karl Egon III. zu Fürstenberg|Karl Egon III. zu Fürschtèbärg]] (1820-1892), Bräsident vom Vorein vo dè dütschè Standesherrè
* 1892–1896 [[Karl Egon IV. zu Fürstenberg|Karl Egon IV. zu Fürschtèbärg]] (1852–1896), Standesherr un Bolitiker
* 1896–1918 [[Max Egon II. zu Fürstenberg|Max Egon II: zu Fürschtèbärg]] (1863–1941), Standesherr un Bolitiker

== Cheffè vom Huus Fürschtèbärg ==
Noch èm Untergang vo dè Monarchy i dè [[Novemberrevolution|Novèmberrevolution]] sin sämtlichi öffentlich-rechtlichi Adelsprivilegiè abgschafft worrè. Im privaträchtlichè Sinn beschtoht s ''Huus Fürschtèbärg'' abber bis hütt witer. Diè bisherigè Adelsbezeichnigè sin 1919 zu Beschtanddeil vom bürgerlichè Familliènnamè erklärt worrè. Im Fall vom Huus Fürschtèbärg träget sitdem alli Mitglyder dè bürgerlich-rechtliche Familliènnamè ''Prinz'' bzw. ''Prinzessin zu Fürschtèbärg''. Dè jewylige Chef vom Huus drettet abber i dè Öffentlichkeit witerhin mit èm historischè Primogeniturtitel ''Fürscht'' im Namè uff, wellè sit 1941 (mit èm Tod Max Egon II.) kein Bschtandteil vom bürgerlichè Namè mee isch. 

Fürscht Max Egon II. hèt no 1919 gmäß dè gsetzlichè Bschtimmungè als bürgerlichè Namè ''Fürscht zu Fürschtèbärg'' witervowendet. Ob dè Namè mit èm a dè [[Erstgeburtstitel|Erschtgeburtstitel]] ''Fürscht'' erinnerndè Namensbeschtandteil denoch no für einzelni Nochfolger amtlich worrè isch odder ob dè Familliènamè ''Prinz zu Fürschtèbärg'' stets diè amtlichi Form vo dèm Namè bi allè Cheffè vo dèm Huus noch 1941 blibbè isch, blybt unklar.

* 1918–1941 [[Max Egon II. zu Fürstenberg|Max Egon II. zu Fürschtèbärg]] (1863–1941), Unternemmer un Bolitiker
* 1941–1973 [[Karl Egon V. zu Fürstenberg|Karl Egon V. zu Fürschtèbärg]] (1891–1973), Unternemmer un Bolitiker
* 1973–2002 [[Joachim Egon Fürst zu Fürstenberg|Joachim Egon Fürscht zu Fürschtèbärg]], Unternemmer
* sit 2002 [[Heinrich Fürst zu Fürstenberg|Heinrich zu Fürschtèbärg]] (* 1950), Unternemmer

== Witeri bedütendi Persönlichkeitè vo dèm Huus ==
* [[Wratislaw I. von Fürstenberg|Wratislaw I. vo Fürschtèbärg]] (1584-1631), Offizyr i dè spanischè un österreichischè Armee, sowiè Diplomaat un zletscht Hofrotsbräsident
* [[Karl Aloys zu Fürstenberg|Karl Aloys zuè Fürschtèbärg]], (1760-1799), [[Feldmarschalleutnant|Fäldmarschalllütnant]]
* [[Elisabeth zu Fürstenberg|Elisabeth zuè Fürschtèbärg]], (1767-1822), Sprecherin vo dè mediatisyrtè Reichsfürschtè uff èm [[Wiener Kongress|Wyner Kongrss]]
* [[Josefa zu Fürstenberg-Weitra|Josefa zuè Fürschtèbärg]] (1776–1848), Fürschtin von un zuè Lièchtèschtei
* [[Friedrich Egon von Fürstenberg|Fridrich Egon vo Fürschtèbärg]] (1812–1892), Erzbischof vo Olmütz
* [[Max Egon I. zu Fürstenberg|Max Egon I. zuè Fürschtèbärg]] (1822–1873), Bolitiker
* [[Ira von Fürstenberg|Ira vo Fürschtèbärg]] (* 1940), Schauschpillerin

== Einzelnochwys ==
<references />

== Literadur ==
* [[Julius Kindler von Knobloch]]: ''Oberbadisches Geschlechterbuch'', Heidelberg 1894, Band 1, S. 402–412 [http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/kindlervonknobloch1898bd1/0407  online ausführlicher Stammbaum]
* Autorenkollektiv: ''Fürstlich Fürstenbergischer Forstbetrieb.'' In: ''Allgemeine Forst Zeitschrift (AFZ)'', Sonderheft. 39. Jahrgang, Heft 25/26, 1984.
* Ronald G. Asch: ''Verwaltung und Beamtentum. Die gräflich fürstenbergischen Territorien vom Ausgang des Mittelalters bis zum schwedischen Krieg 1490-1632.'' Stuttgart 1986, ISBN 3-17-009429-7.
* Ingfried Dold: ''Die Entwicklung des Beamtenverhältnisses im Fürstentum Fürstenberg in der Zeit des späten Naturrechts (1744-1806).'' Allensbach 1961.
* Erwein H. Eltz: ''Die Modernisierung einer Standesherrschaft. Karl Egon III. und das Haus Fürstenberg in den Jahren nach 1848/49''. Sigmaringen 1980.
* Erwein H. Eltz, Arno Strohmeyer (Hrsg.): ''Die Fürstenberger. 800 Jahre Herrschaft und Kultur in Mitteleuropa.'' (=Katalog zur Niederösterreichischen Landesausstellung 1994), Korneuburg 1994.
* Esteban Mauerer: ''Südwestdeutscher Reichsadel im 17. und 18. Jahrhundert. Geld, Reputation, Karriere: das Haus Fürstenberg''. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2001 ([http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00044557/image_00001 Digitalisat])
* Siegmund Riezler: ''Geschichte des Fürstlichen Hauses Fürstenberg und seiner Ahnen bis zum Jahre 1509.'' Tübingen 1883.
* Georg Tumbült: ''Das Fürstentum Fürstenberg von seinen Anfängen bis zur Mediatisierung im Jahre 1806.'' Freiburg 1908.
* Daniel Wesely: ''Steuerreform und Katasterkartographie im Fürstentum Fürstenberg im 18. Jahrhundert.'' Frankfurt am Main 1995, ISBN 3-631-48333-3.
* Andres Wilts: ''„Ausgelöscht aus der Zahl der immediaten Reichsfürsten“. Die Mediatisierung und Neupositionierung des Fürstentums Fürstenberg 1806.'' In: Casimir Bumiller (Hrsg.): ''Adel im Wandel. 200 Jahre Mediatisierung in Oberschwaben. Katalog zur Ausstellung in Sigmaringen vom 13. Mai bis 29. Oktober 2006''. Verlag Thorbecke, Ostfildern 2006, ISBN 978-3-7995-0216-0, S.&nbsp;333–348.
* {{Google Buch| BuchID = 1HYAAAAAcAAJ| Linktext = Ernst Münch: ''Geschichte des Hauses und Landes Fürstenberg'', Aachen und Leipzig 1829; Band 1-2}}
* {{Google Buch| BuchID = _h07AAAAYAAJ| Linktext = Ernst Münch, Carl Borromäus Alois Fickler: ''Geschichte des Hauses und Landes Fürstenberg'', Aachen und Leipzig 1832; Band 3; Karlsruhe 1847; Band 4}}
* {{NDB|5|695|696|Fürstenberg|Karl Siegfried Bader|118694103}}
* {{Zedler Online|9|1147|2251|2260|Fürstenberg}}
* {{HLS|19514|Fürstenberg, von|Autor=Martin Leonhard}}
* {{Meyers Online|6|0793}}
* {{BLKÖ|Fürstenberg|5|14}}

== Weblinggs ==
{{Commonscat|Fürstenberg (Adelsfamilie)|Fürstenhaus Fürstenberg}}
* [http://webuser.fh-furtwangen.de/~vs-fg/do/ff/ff-hist.htm Kurze Geschichte des Fürstenhauses]
* Wappen der Grafen von Fürstenberg in [http://codicon.digitale-sammlungen.de//Blatt_bsb00001755,00120.html Ortenburger Wappenbuch von 1466] / [http://codicon.digitale-sammlungen.de//Blatt_bsb00001650,00171.html Wappen deutscher Geschlechter Augsburg ? 1475] / [http://codicon.digitale-sammlungen.de//Blatt_bsb00020447,00818.html Wappenbuch des Heiligen Römischen Reiches, Nürnberg um 1554-1568]
* [http://www.haus-fuerstenberg.de/familie.html Homepage der fürstlichen Familie]
* [http://www.schloss-weitra.at/page.asp/1272.htm Geschichte des Hauses Fürstenberg auf der Homepage von Schloß Weitra]
* [http://diglit.ub.uni-heidelberg.de/diglit/beckekluechtzner1886/0011 Stammtafel der Fürsten von Fürstenberg]


{{Übersetzungshinweis|de|Fürstenberg_(schwäbisches Adelsgeschlecht)|dütsch}}

{{Normdaten|TYP=p|GND=118694103|VIAF=15563824}}

{{SORTIERUNG:Furstenhaus Furstenberg}}
[[Kategorie: Adelsgschlächt]]