Міхал Казімір Пац

Міхал Казімір Пац
польск.: Michał Kazimierz Pac
Герб «Газдава»
Гетман вялікі літоўскі 1667 — 1682
Папярэднік	Павел Ян Сапега
Пераемнік	Казімір Ян Сапега
Ваявода віленскі 1669 — 1682
Папярэднік	Ежы Караль Глябовіч
Пераемнік	Казімір Ян Сапега
Нараджэнне	1624
Смерць	4 красавіка 1682(1682-04-04)[…] Панярай[d], Віленскі павет, Віленскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая
Месца пахавання	Касцёл Святых Пятра і Паўла, Вільнюс
Род	Пацы
Бацька	Пётр Пац
Маці	Гальшка з Шэметаў[d]
Жонка	няма
Дзеці	няма
Бітвы	Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай Шведскі патоп Вайна Рэчы Паспалітай з Асманскай імперыяй Казацка-сялянская вайна, 1648—1651
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхал Казімір Пац (каля 1624 — 4 красавіка 1682, Вака пад Вільняй) — вялікалітоўскі ваенны і дзяржаўны дзеяч. Польны гетман літоўскі (1663—1667) і вялікі гетман літоўскі (1667—1682), адначасова ваявода смаленскі (1663—1667), кашталян (1667—1669) і ваявода віленскі (1669—1682), а таксама староста дынабургскі, геранёнскі, усвяцкі, мерацкі і адміністратар Магілёўскай эканоміі.

Біяграфія

Прадстаўнік шляхецкага роду Пацаў герба «Газдава», сын Пятра, ваяводы троцкага, і Альжбеты з Шэметаў.

Рана пачаў вайсковую службу. У 1649 годзе вызначыўся ў барацьбе з казакамі Багдана Хмяльніцкага. У 1658 годзе стаў каралеўскім палкоўнікам, у 1659 — чашнікам вялікім літоўскі, потым абозным вялікім літоўскім і рэгіментарам войскаў каронных.

У часы Шведскага патопу ваяваў са шведамі ў Жамойці і Курляндыі. У вайну з Маскоўскай дзяржавай (1654—1667) вёў ваенныя дзеянні супраць рускіх, удзельнічаў у баях з войскам Хаванскага, 11 ліпеня 1660 года штурмам вызваліў Вільню, у снежні 1660 года ўзяў перамогу пад Шкловам.

У 1663 годзе суцішаў жаўнерскія хваляванні, падчас якіх загінуў польны гетман літоўскі Вінцэнт Гасеўскі. У тым жа годзе за вайсковыя заслугі атрымаў пасаду ваяводы смаленскага і булаву польнага гетмана літоўскага.

У Задняпроўскую кампанію (1663—1664) здабыў Рослаўль, разбіў ваяводу Баратынскага каля Бранска. Падчас рокашу Любамірскага падтрымаў караля, але не ўдзельнічаў у бітве пад Мантвамі. Нягледзячы на гэта ў 1667 годзе атрымаў булаву вялікага гетмана літоўскага. Быў у складзе дэлегацыі Рэчы Паспалітай пры падпісанні Андросаўскага перамір’я.

На ўрадзе вялікага гетмана займаўся развіццём вялікалітоўскай артылерыі, а таксама выданнем дакументаў, якія рэгулявалі ўнутранае жыццё войска, дысцыпліну і вайсковы суд.

Разам з канцлерам літоўскім Крыштафам Пацам (некаторыя крыніцы называюць яго братам Міхала Казіміра, на праўдзе траюрадны пляменнік) узначальваў групоўку праціўнікаў Радзівілаў, арыентаваўся на Аўстрыю.

Пасля адрачэння ад стальца Яна II Казіміра ў 1668 годзе, Міхал Казімір спачатку падтрымаў прафранцузскую партыю, але потым далучыўся да прыхільнікаў Міхала Карыбута Вішнявецкага. Узначаліў у Вялікім княстве Літоўскім шляхецкі рух, які падтрымліваў Вішнявецкага, падчас яго гаспадарства меў вялікі палітычны ўплыў у Рэчы Паспалітай.

Сапернік Яна Сабескага, пасля пераможнай Хоцінскай бітве (1673) адмовіўся ўдзельнічаць у наступнай вайне з туркамі. Праз год, калі Ян Сабескі ўзяў Бар, такім жа чынам адмовіўся падтрымаць яго ў баявых дзеяннях і са сваімі харугвамі адступіў у Вялікае княства Літоўскае.

Памёр 4 красавіка 1682 года ў Вацы пад Вільняй. Прах гетмана пахавалі пад уваходам у заснаваны ім віленскі касцёле святых Пятра і Паўла.

Галерэя

• Іканаграфія Міхала Казіміра Паца
• 
  А. Тарасевіч, 1686
• 
  Паводле дрэварыта В. Пуца
• 
  Невядомы мастак, 1669
• 
  Невядомы мастак, XVII ст.
• 
  A. Bloem, XVII ст.
• 
  Невядомы мастак, XVII ст.
• 
  К. Александровіч, 1789
• 
  Невядомы мастак, XVIII ст.

Літаратура

• Бабятыньскі Конрад. Кар’ера і вайсковая дзейнасць гетмана ВКЛ Міхала Казіміра Паца // Беларускі гістарычны агляд. Том 15. Сшытак 1-2 (28-29). — Мн., 2008. — С. 257—304.
• Грыцкевіч А. Пацы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 423. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Пац Міхал Казімір // Невядомая вайна: 1654—1667 / Г. Сагановіч. — Мн.: Навука і тэхніка, 1995.