Πόλεμος του Ζ΄ Συνασπισμού

Πόλεμος του Ζ΄ Συνασπισμού
Ναπολεόντειοι Πόλεμοι
Ο Δούκας του Ουέλινγκτον με τους στρατιώτες του Πίνακας του Ρόμπερτ Αλεξάντερ Χίλινγκφορντ
Χρονολογία	15-18 Ιουνίου 1815
Τόπος	Βέλγιο
Έκβαση	Νίκη του Ζ΄ Συνασπισμού
Αντιμαχόμενοι
Γαλλική Αυτοκρατορία Ηνωμένο Βασίλειο Πρωσία Ηνωμένες Επαρχίες της Ολλανδίας Αννόβερο Δουκάτο του Νάσσαου Μπράουνσβαϊγκ
Ηγετικά πρόσωπα
Ναπολέων Α΄ Βοναπάρτης Δούκας του Ουέλινγκτον Γκέμπχαρντ Λέμπερεχτ φον Μπλύχερ
Δυνάμεις
Γάλλοι 72.000 Άγγλοι 68.000 Πρώσοι 84.000

Εξορία στην Έλβα

Μετά την ήττα του Ναπολέοντα στη μάχη της Λειψίας (γνωστή ως «η μάχη των εθνών»), εκείνος επέστρεψε στη Γαλλία, προσπαθώντας να τη σώσει από τους συμμάχους. Μετά από μία γρήγορη νίκη στην εξαήμερη εκστρατεία, οι σύμμαχοι του πρόσφεραν ειρήνη, αλλά εκείνος αρνήθηκε. Τελικά το 1814 οι σύμμαχοι μπήκαν στο Παρίσι θριαμβευτές και ο Ναπολέοντας παραιτήθηκε, πίνοντας ταυτόχρονα ένα μπουκάλι δηλητήριο. Το δηλητήριο δεν ήταν αρκετό για να τον σκοτώσει και έτσι παραδόθηκε στους συμμάχους, οι οποίοι τον εξόρισαν σε ένα μικρό νησί της Μεσογείου, την Έλβα, και ο Λουδοβίκος ο 18ος αναπλήρωσε τον θρόνο της Γαλλίας.

Επιστροφή στη Γαλλία

Μετά από 10 μήνες εξορίας στην Έλβα, ο Ναπολέοντας επέστρεψε στη Γαλλία θριαμβευτής με λιγότερο από 1.000 στρατιώτες της "Παλιάς Φρουράς", παίρνοντας με το μέρος του κάθε στράτευμα που έστελνε ο Λουδοβίκος. Μετά από λίγες ημέρες ο Ναπολέοντας μπήκε στο Παρίσι, όπου αποθεώθηκε από τα χιλιάδες πλήθη. Εκμεταλλευόμενος τη δύναμη της προσωπικότητάς του, ο Γάλλος Αυτοκράτορας αισθανόταν τον κίνδυνο στρατολογώντας 140.000 μάχιμους στρατιώτες και 200.000 ως εθελοντές. Η Ευρώπη τρέμοντάς τον, είχε φτιάξει μια τρομακτική δύναμη για την εποχή, 750.000 ανδρών. Ο Ναπολέοντας πίστεψε ότι εάν ρίσκαρε μια σύγκρουση στα νότια των Βρυξελλών καταστρέφοντας κάθε δύναμη χωριστά το Βέλγιο θα συμμαχούσε με τους Γάλλους και ύστερα θα στρέφονταν κατά της Βιέννης.

Ο Ζ΄ Συνασπισμός

Μετά το συνέδριο της Βιέννης, κανένα Ευρωπαϊκό έθνος δεν πίστεψε ότι ο Ναπολέοντας θα σεβόταν την ανεξαρτησία των άλλων εθνών και έτσι συγκέντρωσαν 750.000 στρατιώτες. Αλλά μέχρι στιγμής, οι μόνοι που μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον Γάλλο Αυτοκράτορα ήταν οι Άγγλοι και οι Πρώσοι. Οι Άγγλοι διότι δεν είχαν υποστεί ποτέ βαριές ήττες κατά τους προηγούμενους πολέμους, και οι Πρώσοι διότι στον πόλεμο του έκτου συνασπισμού δεν έστειλαν πολλούς στρατιώτες με αποτέλεσμα να έχουν αρκετές εφεδρείες. Έτσι στρατοπέδευσαν στον Βέλγιο με 152.000 στρατιώτες - για την ακρίβεια 68.000 Βρετανοί στρατιώτες υπό τον Δούκα τον Ουέλινγκτον και 84.000 Πρώσοι από τον Γκέμπχαρντ φον Μπλύχερ, χωριστά όμως.

Εισβολή στο Βέλγιο

Το σχέδιο του Ναπολέοντα και η αρχική νικηφόρα έκβαση

Στις 12 Ιουνίου ο Ναπολέοντας εγκατέλειψε πάνοπλος το Παρίσι και στις 15 Ιουνίου πέρασε τον ποταμό Σαρλουά και εισέβαλλε στο Βέλγιο με 100.000 στρατιώτες. Σχέδιο του Ναπολέοντα ήταν να μπει σαν σφήνα ανάμεσα τους Συμμαχικούς Στρατούς εμποδίζοντάς τους να ενωθούν, καταστρέφοντας τον καθένα χωριστά. Οι Βρετανοί στρατοπέδευσαν στον Quatre-Bra και οι Πρώσοι στην Ligny. Έτσι ο Ναπολέοντας έστειλε τον Μισέλ Νεΰ με 24.000 στρατιώτες να εμποδίζει τον Βρετανό στρατηγό Ουέλινγκτον να ενωθεί με τους Πρώσους. Ο Ναπολέοντας, θεωρώντας την αποστολή του πολύ πιο δύσκολη από του Νεΰ, οδήγησε 76.000 στρατιώτες για να αντιμετωπίσει τους Πρώσους. Ο Νεΰ υποτιμώντας την επιμονή των Άγγλων επιτέθηκε με το ένα μόνο σώμα στρατού, αφήνοντας το άλλο στο Frasné. Αρχικά το αποτέλεσμα υπήρξε για αυτόν νικηφόρο, γιατί μόνο η 2η και 5η αγγλική μεραρχία είχαν προλάβει να εμπλακούν. Τα πρώτα απομονωμένα τάγματα που συνάντησε τα κατέστρεψε σχεδόν ολοσχερώς. Αλλά καθώς κατέφθαναν ολοένα και περισσότερα τμήματα του συμμαχικού στρατεύματος, η αριθμητική υπεροχή των Γάλλων σταδιακά μειωνόταν.

Η ενίσχυση των Άγγλων

Η ενίσχυση των Άγγλων από τις δυνάμεις του πρίγκιπα Γουλιέλμου - Φρειδερίκου της Οράγγης (3 μεραρχίες και πυροβολικό) υπήρξε καθοριστική. Οι Heighlanders του 42ου Συντάγματος έδωσαν μια ηρωική μάχη και παρά το ότι οι απώλειές τους υπήρξαν σημαντικές κατάφεραν να καθυστερήσουν την ανάπτυξη των ανδρών του Νεΰ. Η άμυνα επίσης που προέταξε ο Πρώσος πρίγκιπας Μπέρναρντ (Bernhard Carl), διοικητής της 2ης Ολλανδικής Ταξιαρχίας (που αργότερα ενισχύθηκε και με την 1η Ταξιαρχία), αλλά και οι λίγοι Άγγλοι ιππείς, δεν ήταν ασθενής. Οι έφιπποι Γάλλοι λογχοφόροι πίεζαν συνεχώς και το πυροβολικό τους βομβάρδιζε ανηλεώς. Ο πρίγκιπας της Οράγγης, που σε κάποια φάση αιχμαλωτίστηκε, σώθηκε τελευταία στιγμή από τους άνδρες ενός βελγικού τάγματος που έσπευσε στο σημείο σύλληψής του και με την υπόλοιπη 2η Ολλανδική Μεραρχία του αποσύρθηκε ανατολικότερα προκειμένου να ανασυγκροτηθεί και να λάβει οχυρές θέσεις.

Στο μεταξύ, μερικές ίλες ιππικού του Σώματος Μπράουνσβαϊγκ (Braunschweig) μάταια προσπαθούσε να ανακόψει τη γαλλική επίθεση. Οι θωρακοφόροι (Cuirassiers) του Ναπολέοντα τους κατεδίωξαν μανιωδώς μέχρι το παρατηρητήριο του Ουέλινγκτον, αλλά εκεί οι διωκόμενοι αποφάσισαν να θυσιαστούν μέχρις ενός. Μέσα σε λίγα λεπτά ενεπλάκησαν και οι Highlanders (92o Σύνταγμα) με τρομερές απώλειες, όπως και το 33ο Σύνταγμα, που εξαιτίας της σφοδρότητας του γαλλικού πυροβολικού και της πίεσης του ιππικού αποσύρθηκε στο δάσος Bossu. Αργότερα οι Γάλλοι μπόρεσαν να ελέγξουν το δάσος, αλλά η άφιξη της καταπονημένης από τη δωδεκάωρη πεζοπορία 1ης Μεραρχίας της Φρουράς του Γουλιέλμου της Οράγγης, που αμέσως ανέλαβε δράση, προκάλεσε σύγχυση. Οι γραμμές της γρήγορα διασπάστηκαν στην προσπάθεια να εισβάλλουν στο δάσος, αλλά ανασυντάχτηκαν γρήγορα και μπόρεσαν να απωθήσουν το ιππικό του Νεΰ.

Το μακελειό και τα λάθη του Νεΰ

Ακολούθησε κανονικό μακελειό. Οι επιθέσεις και οι αντεπιθέσεις διαδέχονταν η μία την άλλη με πολλούς από τους άνδρες των δύο παρατάξεων (24.000 Γάλλοι και 36.000 Άγγλοι και σύμμαχοι) να πέφτουν νεκροί σωρηδόν. Το Σώμα Μπράουνσβαϊγκ ενώθηκε στο τέλος με τις αγγλικές δυνάμεις και όχι μόνο μπόρεσε να κρατήσει τις γραμμές άμυνας, αλλά ανακατέλαβε εδάφη που πριν είχαν παραδοθεί στην κυριαρχία των Γάλλων, παρά την απουσία του αγγλικού πυροβολικού. Το αγγλικό πεζικό ανασυντάχθηκε σε τετράγωνους σχηματισμούς, τους οποίους το εχθρικό ιππικό ήταν αδύνατο να καταβάλει. Ωστόσο, ένα τάγμα του 28ου Συντάγματος, με τον συνταγματάρχη Charles P. Belson να ηγείται μιας απέλπιδας άμυνας, κυκλώθηκε από τρεις πλευρές. Έφιπποι λογχοφόροι και θωρακοφόροι επιτίθεντο με μανία αφαιρώντας προοδευτικά τη ζωή των ηρωικών ανδρών, αλλά οι γραμμές τους αναπληρώνονταν με πείσμα, μέχρι που αποδεκατίστηκαν. Μονάδες από Skirmishers (ελαφρά εξοπλισμένοι άνδρες, που παρατηρούσαν ή έβαλαν από απόσταση όταν φίλια τμήματα είχαν ανάγκη την υποστήριξή τους) κάλυψαν την υποχώρηση των Άγγλων, γεγονός που προκάλεσε σύγχυση στις γαλλικές δυνάμεις. Η επιμονή των επιτιθέμενων όμως δεν ήταν δυνατόν να καμφθεί, παρά τις ηρωικές προσπάθειες του ιππικού του Ουέλινγκτον.

Ο Νεΰ τελικά δεν κατάφερε να καταστρέψει το ολιγάριθμο αγγλικό ιππικό. Με σημαντικές απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό, υλικό και χρόνο, απώθησε τις δυνάμεις του Ουέλινγκτον, ώστε να μην προλάβουν να ενωθούν με τους Πρώσους. Η δύναμη που τόσο τον είχε ταλαιπωρήσει δεν ήταν μεγαλύτερη από 8.000 άνδρες, που ο Άγγλος στρατηλάτης είχε επίτηδες αφήσει για την προάσπιση του κόμβου του Κατρ Μπρα, όπου σύμφωνα με το σχέδιό του θα συναντούσε τις δυνάμεις του Μπλύχερ. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Νεΰ επιδείκνυε έναν απίστευτο ερασιτεχνισμό: οι επιθέσεις του ήταν ασυντόνιστες, υποτονικές και όταν επιτέλους κατάφερε ένα ισχνό αποτέλεσμα άφησε τους Άγγλους να διαφύγουν σχεδόν ανενόχλητοι, αντί να επιμείνει σε μια σκληρή καταδίωξη μέχρι να τους εξοντώσει ολοκληρωτικά. Ο απολογισμός σε νεκρούς, τραυματίες ή αιχμαλωτισμένους ήταν για τους Γάλλους 4.200 και για τους συμμάχους 4.000 (κατά προσέγγιση). Ανάμεσά τους, ήταν και ο διοικητής της "Μαύρης Λεγεώνας", Φρειδερίκος-Γουλιέλμος δούκας του Μπράουνσβαϊγκ.

Η κίνηση του Ναπολέοντα

Με την πεποίθηση ότι η δική του αποστολή ήταν πολύ πιο δύσκολη από ό,τι του Νεΰ, ο Ναπολέων με την κεντρική και δεξιά πτέρυγα του στρατεύματός του (76.000 άνδρες) κατευθύνθηκε προς συνάντηση του κύριου όγκου των Πρώσων. Ο Μπλύχερ είχε διατάξει το πεζικό και το πυροβολικό (3 σώματα στρατού με 83.000 συνολικά άνδρες) να αναπτύξουν μια αμυντική γραμμή πάνω στον άξονα St. Amand (δυτικά) - Ligny (κέντρο) - Sombref (ανατολικά). Αυτά τα μικρά χωριά ήταν αρκετά απλωμένα, με σπίτια που διέθεταν μεγάλους κήπους, ώστε εύκολα μετατρέπονταν σε εστίες αντίστασης. Επίσης, βρίσκονταν μπροστά από ένα φαράγγι, όπου κάλλιστα ο αμυνόμενος θα μπορούσε να αποκρύψει δυνάμεις και να τις χρησιμοποιήσει την κατάλληλη στιγμή αιφνιδιάζοντας τον αντίπαλο. Το υπερυψωμένο έδαφος πίσω τους είχε τη μορφή αμφιθεάτρου, ώστε ο Μπλύχερ τοποθέτησε τα πυροβόλα και τα παρατηρητήριά του με τον πλεονεκτικότερο τρόπο. Το 4ο σώμα υπό τον Μπύλοφ (Bülow) βρισκόταν μεταξύ Liege και Hannut.

Σε όλη τη διάρκεια του πρωινού της 16ης Ιουνίου, οι αντίπαλοι αρκέστηκαν στη βελτίωση των θέσεών τους και αναγνωριστικές κινήσεις. Στις 3 το απόγευμα, το 3ο Σώμα του στρατηγού Βαντάμ (Vandamme) επιτέθηκε στο St. Amand υπό την κάλυψη σφοδρών κανονιοβολισμών. Μετά από σκληρό αγώνα οι Γάλλοι κατάφεραν να κυριεύσουν το χωριό, αλλά οι Πρώσοι με τον Μπλύχερ επικεφαλής ενός τάγματος αντεπιτέθηκαν και ανακατέλαβαν ένα μέρος του. Ανάλογες σκηνές εκτυλίχθηκαν στο Λινύ. Μεγάλα τμήματα του χωριού ανακαταλαμβάνονταν από τους αντιπάλους, που πλέον είχαν εμπλέξει σημαντικές δυνάμεις πεζικού. Οι άνδρες μάχονταν με πρωτοφανή μανία και πείσμα. Τα πυροβόλα δεν σταμάτησαν να βάλλουν και από τις δυο πλευρές. Οι Πρώσοι ωστόσο είχαν τις περισσότερες απώλειες.

Η επίθεση στο Λινύ και οι σοβαρές απώλειες του Μπλύχερ

Ο Ναπολέων, που ήδη αμφέβαλε για την πτώση του St. Amand, αποφάσισε να ρίξει το βάρος της επίθεσης στο Λινύ, κινητοποιώντας το 1ο Σώμα του στρατηγού ντ΄Ερλόν (Jean-Baptiste Drouet, Comte d'Erlon), που εκείνη τη στιγμή βρισκόταν κοντά στην Frasnes, και τον στρατηγό Ζεράρντ (Jean Baptiste Gérard) με την 7η Μεραρχία από το 2ο Σώμα. Παρά την έντονη αντίδραση του Νεΰ, που ήδη είχε ζητήσει την αρωγή του ντ΄Ερλόν στο Κατρ Μπρα, προφανώς μη γνωρίζοντας τις διαταγές του Ναπολέοντα, η κατάσταση τελικά σώθηκε για τους Γάλλους όταν οι Βαντάμ και Ζεράρντ εκπλήρωσαν τελικά μόνοι τον αντικειμενικό τους στόχο. Αλλά ο στρατηγός Γκρουσύ δεν είχε ανάλογη επιτυχία στο Sombref, του οποίου αμυνόταν επιτυχώς ο Σάξονας στρατηγός Τίλμαν (Johann Adolf Freiherr Von Thielemann), περιμένοντας εναγωνίως βοήθεια από τον Μπύλοφ. Όμως αυτή η βοήθεια δεν ήταν εύκολο να έρθει.

Ο Ναπολέων, με επίκεντρο το Λινύ, εξαπέλυσε εναντίον των Πρώσων 8 τάγματα της περίφημης Αυτοκρατορικής του Φρουράς, 4 ίλες ιππικού, 2 συντάγματα θωρακοφόρων και τους έφιππους Κυνηγούς της (Chasseurs). Οι Πρώσοι προέταξαν τα μουσκέτα τους και πολλοί Γάλλοι βρήκαν τον θάνατο, αλλά το κουράγιο των ανδρών του Μπλύχερ άρχισε σταδιακά να κάμπτεται. Ο ίδιος ο στρατάρχης Μπλύχερ κινδύνεψε παγιδευμένος κάτω από το βάρος του σκοτωμένου του αλόγου, αλλά σώθηκε τελευταία στιγμή χάρη στις προσπάθειες του πιστού του υπασπιστή Νόστιτς (Ferdinand Graf von Nostitz). Αλλά δεν είχαν την ίδια τύχη 12.000 από τους άνδρες του, οι οποίοι έπεσαν κάτω από την πρωτοφανή ορμή των Γάλλων λογχοφόρων. Ακόμη, οι τραυματίες του Μπλύχερ έφτασαν τους 8.500, οι περισσότεροι των οποίων πέθαναν αβοήθητοι στο έρημο πεδίο της μάχης αρκετές ώρες αργότερα.

Το πυκνό σκοτάδι πάντως διευκόλυνε τη διαφυγή αρκετών Πρώσων στα γειτονικά δάση.

Το μοιραίο λάθος

Τότε ο Ναπολέων διέπραξε ένα μοιραίο λάθος: δεν κατεδίωξε άμεσα τους ηττημένους, ούτε διενήργησε λεπτομερή αναγνώριση της πορείας τους μετά την ήττα. Στην επόμενη φάση, όταν θα αντιμετώπιζε την κύρια στρατιά του Ουέλινγκτον στο Βατερλό, θα έβρισκε τους άνδρες του Μπλύχερ πάλι εμπρός του, με ολέθρια για αυτόν αποτελέσματα.