Vidi fonton por Palestino

{{Geokesto | regiono
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo               = Palestino
| alia_nomo         =
| alia_nomo_noto     =
| ĉefurbo            = Ramallah
| dosiero                  = Palestine et Transjordanie (1922 - 1948).PNG
| dosiero_priskribo        = Palestino kaj [[Transjordanio]] inter 1922 kaj 1948
<!-- *** Familio *** -->
| parenco             = Azio
| urbo_faldo               = 1
| urbo_tipo =
| urbo = Jerusalemo
| urbo1 = Tel-Avivo
| urbo2 = Ramallah
| urbo3 = Hebron
| rivero  = Jordano
<!-- *** Situo *** -->
| ĉefurbo_situo      = Ramallah
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| ĉefurbo_leviĝo    =
| ĉefurbo_lat_d      = 31
| ĉefurbo_lat_m      = 46
| ĉefurbo_lat_s      = 45
| ĉefurbo_lat_NS     = N
| ĉefurbo_long_d     = 35
| ĉefurbo_long_m     = 13
| ĉefurbo_long_s     = 26
| ĉefurbo_long_EW    = E
| plej_alta   =
| plej_alta_leviĝo =
| plej_malalta =
| plej_malalta_leviĝo =
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo               = 20770
| areo_rondumo       = 1
| areo_akvo
<!-- *** Loĝantaro *** -->
| loĝantaro         =
| loĝantaro_dato    =
| loĝantaro_denseco =
<!-- *** Kodoj *** -->
| horzono           = [[UTC+02:00]]
| kodo1_tipo         =
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera              = [[Araba lingvo|araba]], [[Hebrea lingvo|hebrea]] kaj la [[Angla lingvo|angla]]
| libera_tipo         = Lingvoj
| libera1              = [[islamo]], [[judismo]], [[kristanismo]]
| libera1_tipo         = Religioj
<!--  Mapoj montratas tekste -->
| commons            = Palestine
| retpaĝo           =
| portalo            = Palestino
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj = {{mapligilo lando|zomo=8}} [[Esperanto-movado en Palestino]]
}}
'''Palestino''' ({{lang-ar|فلسطين|t=Filasṭīn}}) estas regiono de la orienta [[Mediteraneo]] kiu situas sude de [[Libano]], norde de [[Egiptio]] kaj okcidente de la rivero de Jordano. La plej granda urbo estas [[Ramallah]], ekde la [[Israela-Araba Milito de 1948]], la areo povas esti dividitaj en la Ŝtato de Israelo, Cisjordanio kaj la Gaza Sektoro. Estas daŭra konflikto pri la estonteco de politika statuso de la regiono.

[[Dosiero:Satellite image of Israel.jpg|eta|100ra|{{centre|satelita bildo de 2003 de la regiono de Israelo}}]]

Pli specife, la vorto "Palestino" ofte temas pri la ŝtateto (kaj eble estonta ŝtato) de la [[Palestina Aŭtonomio]].<!-- "La ĝusta nomo por la estonta ŝtato estus [[Palestinio]]" ... Do tiam la palestinanoj iĝus palestinoj??? Pri tio necesus ankoraŭ trovi interkonsenton... -->

[[Romio]] nomis la landon unue [[Judeo (romia provinco)|Judeo]]) kaj en 132, kiam ekbolis la [[Bar-Koĥba-ribelo]], renomis ĝin Palestino - aŭ ekzakte ''Provincia Syria Palaestina'' - pro la [[filiŝtoj]], gento tiam jam malaperinta, sed historie antaŭa malamiko de la judoj, por simple humiligi la judojn. La romia  ''Provincia Syria Palaestina'' ekzistis de 132 ĝis 390.

Palestino nun konsistas de:

* [[Israelo]]
* [[Cisjordanio]]
* [[Gaza Sektoro]]

== Historio ==
[[Dosiero:UN Partition Plan Palestine.png|eta|maldekstra|{{centre|<small>La UN-dividoplano por Palestino (1947)<br />'''Flava:''' Araba ŝtato (42,9%)<br />'''Oranĝa:''' Juda ŝtato (56,4%)<br />'''Blanka:''' Internacia statuto (0,7%)</small>}}]]
[[Dosiero:Peel_map_pd.png|eta|{{centre|dividoplano de la [[Peel-komisiono]] de julio 1937}}]]
[[Dosiero:West Bank & Gaza Map 2007 (Settlements).png|eta|{{centre|la situacio de 2007}}]]

Je [[1947]], [[Unuiĝintaj Nacioj]] [[UN]] [[Plano de UN por la dispartigo de Palestino|dividis Palestinon]] en du partojn: juda ŝtato ([[Israelo]]) kaj araba ŝtato. En 1948 Transjordanio aneksis Cisjordanion kaj Egiptio aneksis Gazan Sektoron. Tiujare jam eksplodis [[Enlanda Milito dum la Mandato Palestino|la unua milito de araboj kontraŭ israelanoj]]: proksimume 600,000 palestinanoj devis ekziliĝi. En [[1964]] kreiĝis la Organizo por Liberigo de Palestino (OLP). En [[1967]], arabaj landoj atakis Israelon kaj malvenkis. Israelo kaptis Cisjordanion de [[Jordanio]] kaj la Gazan Sektoron de [[Egipto]] en la [[Sestaga milito]]. El 1948 kaj ĉefe el 1967 multobligis la problemo de la [[Palestinaj rifuĝintoj]].

En [[1974]] Unuiĝintaj Nacioj agnoskas la OLP kiel reprezentanto de la palestina popolo. En [[1981]] Israelo invadis Libanon, kiu ĝis tiam akceptis palestinajn rifuĝintojn. En 1987 komencis unua Intifado. Je [[1994]], Israelo parte redonis teron al la [[Palestina Aŭtonomio]] por fari pacon. Sed je [[2000]] la Dua Intifado komencis.

La 26-an de januaro [[2006]] [[Hamas]] venkis la baloton sur Palestinaj teritorioj, okupinte 76 el la 132 disponeblaj lokoj kaj formis novan registaron. 77% el la loĝantaro voĉdonis. Israelo esprimis sian maltrankvilon pro la rezultoj de la palestina balotado, dum la antaŭe reganta partio [[Fatah]] (kiu gajnis 43 lokojn) anoncis ke ĝi entute ne partoprenos en la nova registaro. La nova registaro enoficiĝis la 28-an de marto 2006. Tamen plej parto de registaroj de aliaj landoj kaj eĉ multaj arabaj ŝtatoj ne agnoskis kaj la rezulton de la balotadon kaj la registaron de Hamas, ĉar konsideris tiun organizon kiel terorisma organizaĵo, kaj la prezidanto [[Maĥmud Abbas]] daŭre retenis la povon.

Post tio la diferencoj inter Hamas kaj Fatah pliiĝis kaj preskaŭ eksplodis enlanda milito per diversaj konfliktoj dum la resto de la jaro 2006; dum ili Hamas plifortigis sin kaj sian povon en la [[Gaza Sektoro]], dum Fatah retenis la povon en Cisjordanio. Fine de la jaro 2008 ekis la [[Konflikto de la Gaza Sektoro (2008-2009)]], per kiu la armeo de [[Israelo]] atakis la Gazan Sektoron.

La 29-a de novembro 2012 Palestino estis agnoskata de [[Unuiĝintaj Nacioj]] ne kiel Membro-Ŝtato, sed kiel Observanto-Ŝtato (antaŭe ĝi estis Observanto-Organizo OLP). Poris 138 ŝtatoj, dum 41 sindetenis kaj nur 9 ŝtatoj voĉdonis kontraŭe nome Usono, Kanado, Israelo, Ĉeĥio, Panamo kaj aliaj malgrandaj ŝtatoj satelitoj de Usono.<ref>[http://internacional.elpais.com/internacional/2012/11/29/actualidad/1354211937_218747.html artikolo "La ONU acepta a Palestina"], [[El País]], 29-a de novembro 2012.</ref>
[[Dosiero:Alaqsa mosque2.jpg|eta|Pordego Demasko de la [[Malnova Urbo de Jerusalemo|malnova urbo de Jerusalemo]]]]

=== Palestina konflikto ===
{{Ĉefartikolo|Israel–Palestina konflikto}}
Proponoj por definitive solvi la politikan problemon de Palestino ĝenerale alkalkuleblas al unu el du tipoj: [[dunacia solvo]] (unuŝtata solvo) kaj [[duŝtata solvo]].[[Dosiero:Regne_d%27Israel.jpg|eta|maldekstra|Palestino dum la regado de [[Reĝo Davido]]]]

=== Antaŭaĵoj ===
Antaŭ [[1947]], la lando de la moderna Palestino estis sub [[Britio]] kiel parto de la [[brita imperio]] kaj, antaŭ la [[11-a de septembro]] [[1922]], sub [[Turkio]] kiel parto de la [[otomana imperio]].

Inter [[1099]] kaj [[1187]], la [[Krucmilito|krucmilitistoj]] starigis la [[Reĝlando de Jerusalemo|Reĝlandon de Jerusalemo]].

=== Antikva historio ===
Antaŭ 2000 jaroj, en la tempo de [[Jesuo Kristo]], la regiono estis parto de la [[Romia Imperio]] kaj konsistis de:

* [[Itureo]]
* [[lando de Galileo|Galileo]]
* [[Samario (geografio)|Samario]]
* [[Judeo]]
* [[Idumeo]]
* [[Pereo]]

La romianoj konkeris la regionon en 63 antaŭ nia erao kaj nomis la tutan areon [[Judeo]]. Komence la juda ŝtato pluekzistis kiel [[vasalo|vasala ŝtato]] de Romio kaj formale iĝis romia provinco [[Judeo (romia provinco)|Judeo (latine ''Iudaea'')]] inter la jaro 6 ĝis la fino de la [[Bar-Koĥba-ribelo]] en 135. Tiam la romia provinco eknomiĝis Sirio Palestina, latine ''Syria Palaestina'', kaj pluekzistis ĝis la jaro 390.

Antaŭ la romia periodo, la teritorio, kiun la romianoj en 135 eknomis Palestino, estis sendependa ŝtato sub la reĝado de la [[Hasmoneoj]] ([[Makabeoj]]); la lastaj Hasmoneaj reĝoj agis sub la protekto de [[Romio]]. La antaŭhasmonea periodo estas kovrita de legendoj. Ĉiukaze oni diferencigas unuan judan regnon [[Judujo|Judio aŭ Judujo]] de la [[reĝo Davido]] kaj [[Salomono]] ĝis la [[babilona ekzilo]] kaj novan judan regnon [[Judeo]] post la reveno el la babilona ekzilo.

=== Antaŭekzila periodo ===
Laŭ la rakontoj de la Biblio, la koncerna teritorio estis unuigita sub unu reĝo en la tempo de Reĝo [[David]], antaŭ 3000 jaroj, kaj poste diseriĝis, fariĝinte du regnoj:

* [[Izraelo]]
* [[Judio]]

Tamen, ĉio sur la tempo de la reĝo [[David]] restas konjekto; lia povo kaj la grandeco de lia regnaro estis ŝajne troigitaj en la Biblio - oni ankoraŭ ne trovis menciojn de Davido en nehebreaj dokumentoj de la periodo, kaj arĥeologiaj trovajĝoj sugestas ke la ekonomio de la lando tiutempe ne sufiĉis por subteni organizaĵojn kiel tiujn priskribitajn en la tradiciaj rakontoj. La rakontoj Bibliaj sur la antaŭa periodo estas eĉ pli dubaj; ili ofte tute malkonkordas kun arĥeologiaj trovaĵoj (vd. ekz. la pasintaĵoj en la libro de [[Joŝuo]]).

[[Asirio]] kaj [[Babilonio]] englutis la regnojn de [[Izraelo]] kaj [[Judio]] ĉe la fino de la oka kaj komenco de la sesa jarcentoj, respektive. Post la konkero de [[Babilonio]] fare de la [[persoj]], parto de la ekzilita estra klaso de Judio reiris al Palestino.

== Kulturo ==
Kiel palestinaj verkistoj menciindas interalie [[Izzat Ghazzawi]], [[Kamal Nasser]] kaj [[Ahmad Qatamesh]].

== Bildgalerio ==
<gallery>
Dosiero:Mill (British Mandate for Palestine currency, 1927).jpg
Dosiero:Stamp palestine 10 mils.jpg
Dosiero:British Mandate Palestinian passport.jpg
Dosiero:1759 map Holy Land and 12 Tribes.jpg|<!-- 1759 mapo de "[[Sankta Lando|_Terra_ _Sancta_]] _sive_ _Palæstina_" -->
Dosiero:Palestine stamp.jpg|<!-- (Stampi, Poŝtmarko) de Palestino sub la Brita Mandato -->
</gallery>

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Bibliografio ==
(eo) [[Jorge Camacho]], ''Palestino strangolata''. Kun antaŭparolo de Lee Miller. Kovrilo de Pedro de Arce Trujillo. [[Monda Asembleo Socia|MAS]], 2016, 72 p., ISBN 978-2-36960-049-7

== Vidu ankaŭ ==
* [[Dunacia solvo]]
* [[Duŝtata solvo]]
* [[Palestinaj politikaj organizoj]]
* [[Enlanda Milito dum la Mandato Palestino]]

{{projektoj|Commons=Category:Palestine|wikinews=Kategorio:Palestino|q=Palestino}}
* [[Mandata Palestino|Brit-mandata Palestino]]
* [[Palestinaj rifuĝintoj]]
* [[Filistro]]
* [[Ŝtato Palestino]]

== Ekstera ligilo ==
(eo) {{ueavikio|{{paĝonomo}}|{{paĝonomo}}}}

{{Ligo de Arabaj Ŝtatoj}}
{{Ŝtatoj en Azio}}
{{Unua}}

{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Israelo]]
[[Kategorio:Palestino| ]]