Dizelmotoro: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Vagobot (diskuto | kontribuoj) e r2.7.2) (robota aldono de: hi:डीज़ल इंजन |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) e riparo de ŝablono GdC per AWB |
||
| (19 mezaj versioj de 13 uzantoj ne montriĝas) | |||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
[[Dosiero:Dieselmotor_vs.jpg| |
[[Dosiero:Dieselmotor_vs.jpg|eta|dekstra|250px|Unua generacio fiksloka unucilindra dizelmotoro ([[MAN AG|MAN]], [[Augsburg]], [[1906]], 12 [[Ĉevalpovo|ĈP)]]]] |
||
'''Dizelmotoro''' estas [[eksplodmotoro]] kun interna brulado, en kiu la kunpremita aero varmegiĝas tiel, ke la injektita fuelo brulas mem. La forbrulantaj kaj etendiĝantaj gasoj movas la [[piŝto]]jn, dumtempe la kemia energio de la fuelo transformiĝas en la mekanika energio, kiu uzeblas por pelado de diversaj veturiloj (de aŭtomobiloj ĝis ŝipoj) kaj eĉ de [[generatoro]]. |
'''Dizelmotoro''' estas [[eksplodmotoro]] kun interna brulado, en kiu la kunpremita aero varmegiĝas tiel, ke la injektita fuelo ([[dizeloleo]]) brulas mem. La forbrulantaj kaj etendiĝantaj gasoj movas la [[piŝto]]jn, dumtempe la kemia energio de la fuelo transformiĝas en la mekanika energio, kiu uzeblas por pelado de diversaj veturiloj (de aŭtomobiloj ĝis ŝipoj) kaj eĉ de [[generatoro]]. |
||
La dizelmotoro ne havas [[bruliga sparkilo|bruligan sparkilo]]n – male al la aliaj eksplodmotoroj, ĉe kiuj elektra fajrero ekbruligas la kunpremitan miksaĵon de la aero kaj fuelo – sed [[ardiga sparkilo|ardigan sparkilon]]. Oni nomas la dizelmotoron ankaŭ kunprem-brula motoro. |
La dizelmotoro ne havas [[bruliga sparkilo|bruligan sparkilo]]n – male al la aliaj eksplodmotoroj, ĉe kiuj elektra fajrero ekbruligas la kunpremitan miksaĵon de la aero kaj fuelo – sed [[ardiga sparkilo|ardigan sparkilon]]. Oni nomas la dizelmotoron ankaŭ kunprem-brula motoro. |
||
La kunpreman membrulon menciis unuafoje la franca fizikisto [[Sadi Carnot]] en |
La kunpreman membrulon menciis unuafoje la franca fizikisto [[Sadi Carnot]] en |
||
1824. La germana inĝeniero [[Rudolf Diesel]] volis perfektigi la ĝistiamajn motorojn, tiel estiĝis la dizelmotoro post kelkjara eksperimenta laboro. Diesel petis kaj ricevis en 1892 kaj 1893 patentojn je liaj inventaĵoj. |
1824. La germana inĝeniero [[Rudolf Diesel]] volis perfektigi la ĝistiamajn motorojn, tiel estiĝis la dizelmotoro post kelkjara eksperimenta laboro. Diesel petis kaj ricevis en 1892 kaj 1893 patentojn je liaj inventaĵoj. |
||
Li skizis en la patenta priskribo motoron, en kiu oni kunpremas la aeron ĝis premo de 34,5 baro kaj temperaturo de 540 |
Li skizis en la patenta priskribo motoron, en kiu oni kunpremas la aeron ĝis premo de 34,5 baro kaj temperaturo de {{GdC|540}} kaj en tiu momento oni aldonas la diserigitan fuelon en la brulejon, kiam la piŝto moviĝas suben. |
||
La dizelmotoro estis tre efika en sia tempo, sed ne disvastiĝis, ĉar Diesel pretendis – ĝis sia morto en 1913 – ke la motoroj produktitaj post lia patento funkciu en konstanta brula premo. Pro tiu limigo, la motoroj devis funkcii je malgranda rivolunombro, kiu malfruigis ties pluevoluigojn. La unuaj dizelmotoroj estis tiel grandaj kaj pezaj – kompare al la povumo – ke oni uzis ilin senescepte nur en lokligitaj centraloj. |
La dizelmotoro estis tre efika en sia tempo, sed ne disvastiĝis, ĉar Diesel pretendis – ĝis sia morto en 1913 – ke la motoroj produktitaj post lia patento funkciu en konstanta brula premo. Pro tiu limigo, la motoroj devis funkcii je malgranda rivolunombro, kiu malfruigis ties pluevoluigojn. La unuaj dizelmotoroj estis tiel grandaj kaj pezaj – kompare al la povumo – ke oni uzis ilin senescepte nur en lokligitaj centraloj. |
||
La dizelmotoro aperis en la ŝipoj ekde 1910, kaj dum la unua mondmilito ĝi estis la ĉefa motoro de la submarŝipoj. La unua dizelmotoro uzebla en aŭtomobiloj – sufiĉe malgranda kaj malpeza – estis produktita en [[Germanio]] en 1922. Post tio oni produktis motorojn kun granda rivolunombro, ĉe kiuj la injektita fuelo pli rapide forbrulas kaj abrupte kreskas la premo super la piŝto, kiu troviĝas ĉe la supra turnopunkto. En la modernaj dizelmotoroj restis nur la kunprema brulo kaj injektado. |
La dizelmotoro aperis en la ŝipoj ekde 1910, kaj dum la unua mondmilito ĝi estis la ĉefa motoro de la submarŝipoj. La unua dizelmotoro uzebla en aŭtomobiloj – sufiĉe malgranda kaj malpeza – estis produktita en [[Germanio]] en 1922. Post tio oni produktis motorojn kun granda rivolunombro, ĉe kiuj la injektita fuelo pli rapide forbrulas kaj abrupte kreskas la premo super la piŝto, kiu troviĝas ĉe la supra turnopunkto. En la modernaj dizelmotoroj restis nur la kunprema brulo kaj injektado. |
||
Post mezo de la 1940-aj jaroj, la dizelmotoro iĝis la plej grava industria motoro, ĉar ĝi funkciis eĉ per pli malforta fuelo kaj la konsumo kompare al la [[povumo]] estas favora. La fuelŝparemo de la dizelmotoro venas el la forta kunprema proporcio. |
Post mezo de la 1940-aj jaroj, la dizelmotoro iĝis la plej grava industria motoro, ĉar ĝi funkciis eĉ per pli malforta fuelo kaj la konsumo kompare al la [[povumo]] estas favora. La fuelŝparemo de la dizelmotoro venas el la forta kunprema proporcio. |
||
Malavantaĝo de la dizelmotoroj estas, ke ili kostas iom pli ol aliaj motoroj, dum ili havas pli malgrandan relativan povumon, pli fortan poluadon (nitrogen-oksidoj kaj [[fulgo]]). La dizelmotoro estas ankaŭ pli brua ol benzina motoro. La evoluigo de la dizelmotoroj celas malpliigi la malavantaĝojn. |
Malavantaĝo de la dizelmotoroj estas, ke ili kostas iom pli ol aliaj motoroj, dum ili havas pli malgrandan relativan povumon, pli fortan poluadon (nitrogen-oksidoj kaj [[fulgo]]). La dizelmotoro estas ankaŭ pli brua ol benzina motoro. La evoluigo de la dizelmotoroj celas malpliigi la malavantaĝojn. |
||
| Linio 21: | Linio 21: | ||
Rimarkinde estas ke la unuaj dizelmotoroj funkciis per nuksoleo anstataŭ dizeloleo kiel brulaĵo. |
Rimarkinde estas ke la unuaj dizelmotoroj funkciis per nuksoleo anstataŭ dizeloleo kiel brulaĵo. |
||
== |
== Vidu ankaŭ == |
||
* [[Benzino]] |
|||
[[kategorio:eksplodmotoroj]] |
|||
*[[ |
* [[Turbodizelo]] |
||
*[[ |
* [[Rudolf Diesel]] |
||
*[[ |
* [[Arakidoleo]] |
||
* [[Dizellokomotivo]] |
|||
*[http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Diesel_engines Dizelmotoroj en Vikipedio, bildoj] |
|||
*[http://commons.wikimedia.org/wiki/Rudolf_Diesel Bildoj pri (Rudolfo Dizel)] en vikipedio; |
|||
*'''''[[Rudolf Diesel]]''''', (Rudolfo Dizel), [[inventisto]] de Dizelmotoro, en vikipedio |
|||
==Libroj== |
== Libroj == |
||
*'''''Handbook of diesel engines''''' / [[Klaus Mollenhauer]] ... [et al.] [eds.], ''[[Helmut Tschöke]]''; [[Helmut Tschoeke]]; [[Berlino]] : eldonejo ''[[Springer]]'', [[2010]], 636 paĝoj kun bildoj; en angla lingvo; traduko de germana lingvo; ISBN |
* '''''Handbook of diesel engines''''' / [[Klaus Mollenhauer]] ... [et al.] [eds.], ''[[Helmut Tschöke]]''; [[Helmut Tschoeke]]; [[Berlino]] : eldonejo ''[[Springer]]'', [[2010]], 636 paĝoj kun bildoj; en angla lingvo; traduko de germana lingvo; ISBN 978-3-540-89082-9 (hbk.); ISBN 3-540-89082-3 (hbk.) (libro); ISBN 978-3540-89083-6 (e-ISBN), (elektronika libro); '''manlibro pri Dizelmotoroj'''. |
||
*'''''Handbuch Dieselmotoren''''' / Klaus Mollenhauer, Helmut Tschöke; en germana lingvo, 3-a nova eldono, [[Berlino]] : eldonejo Springer, [[2007]], 702 paĝoj kun bildoj, serio: |
* '''''Handbuch Dieselmotoren''''' / Klaus Mollenhauer, Helmut Tschöke; en germana lingvo, 3-a nova eldono, [[Berlino]] : eldonejo Springer, [[2007]], 702 paĝoj kun bildoj, serio: ([[VDI]]-libro); ISBN 978-3-540-72164-2; 3-540-72164-9; 9783540721659 (''eBook'') ('''elektronika libro'''); '''manlibro pri Dizelmotoroj'''. |
||
== Eksteraj ligiloj == |
|||
{{Artikolo voĉlegita}} |
{{Artikolo voĉlegita}} |
||
{{Projektoj}} |
|||
{{Bibliotekoj}} |
|||
[[Kategorio:Eksplodmotoroj]] |
|||
[[af:Dieselenjin]] |
|||
[[Kategorio:Pruntaĵoj el la germana lingvo]] |
|||
[[ar:محرك ديزل]] |
|||
[[Kategorio:Germanaj inventoj]] |
|||
[[bg:Дизелов двигател]] |
|||
[[ca:Motor Diesel]] |
|||
[[cs:Vznětový motor]] |
|||
[[da:Dieselmotor]] |
|||
[[de:Dieselmotor]] |
|||
[[en:Diesel engine]] |
|||
[[es:Motor diésel]] |
|||
[[fa:موتور دیزل]] |
|||
[[fi:Dieselmoottori]] |
|||
[[fr:Moteur Diesel]] |
|||
[[gl:Motor diésel]] |
|||
[[he:מנוע דיזל]] |
|||
[[hi:डीज़ल इंजन]] |
|||
[[hr:Dizelski motor]] |
|||
[[hu:Diesel-motor]] |
|||
[[id:Mesin diesel]] |
|||
[[is:Dísilvél]] |
|||
[[it:Motore Diesel]] |
|||
[[ja:ディーゼルエンジン]] |
|||
[[jv:Mesin diesel]] |
|||
[[kk:Дизель қозғалтқыш]] |
|||
[[ko:디젤 엔진]] |
|||
[[ml:ഡീസൽ എഞ്ചിൻ]] |
|||
[[mr:डीझेल इंजिन]] |
|||
[[ms:Enjin diesel]] |
|||
[[nl:Dieselmotor]] |
|||
[[nn:Dieselmotor]] |
|||
[[no:Dieselmotor]] |
|||
[[pl:Silnik o zapłonie samoczynnym]] |
|||
[[pt:Motor a diesel]] |
|||
[[ro:Motor diesel]] |
|||
[[ru:Дизельный двигатель]] |
|||
[[sk:Dieselový motor]] |
|||
[[sl:Dizel]] |
|||
[[sv:Dieselmotor]] |
|||
[[th:เครื่องยนต์ดีเซล]] |
|||
[[tr:Dizel motor]] |
|||
[[uk:Дизельний двигун]] |
|||
[[vi:Động cơ Diesel]] |
|||
[[zh:柴油引擎]] |
|||
Nuna versio ekde 13:53, 19 feb. 2024
Dizelmotoro estas eksplodmotoro kun interna brulado, en kiu la kunpremita aero varmegiĝas tiel, ke la injektita fuelo (dizeloleo) brulas mem. La forbrulantaj kaj etendiĝantaj gasoj movas la piŝtojn, dumtempe la kemia energio de la fuelo transformiĝas en la mekanika energio, kiu uzeblas por pelado de diversaj veturiloj (de aŭtomobiloj ĝis ŝipoj) kaj eĉ de generatoro.
La dizelmotoro ne havas bruligan sparkilon – male al la aliaj eksplodmotoroj, ĉe kiuj elektra fajrero ekbruligas la kunpremitan miksaĵon de la aero kaj fuelo – sed ardigan sparkilon. Oni nomas la dizelmotoron ankaŭ kunprem-brula motoro.
La kunpreman membrulon menciis unuafoje la franca fizikisto Sadi Carnot en 1824. La germana inĝeniero Rudolf Diesel volis perfektigi la ĝistiamajn motorojn, tiel estiĝis la dizelmotoro post kelkjara eksperimenta laboro. Diesel petis kaj ricevis en 1892 kaj 1893 patentojn je liaj inventaĵoj.
Li skizis en la patenta priskribo motoron, en kiu oni kunpremas la aeron ĝis premo de 34,5 baro kaj temperaturo de 540 °C kaj en tiu momento oni aldonas la diserigitan fuelon en la brulejon, kiam la piŝto moviĝas suben.
La dizelmotoro estis tre efika en sia tempo, sed ne disvastiĝis, ĉar Diesel pretendis – ĝis sia morto en 1913 – ke la motoroj produktitaj post lia patento funkciu en konstanta brula premo. Pro tiu limigo, la motoroj devis funkcii je malgranda rivolunombro, kiu malfruigis ties pluevoluigojn. La unuaj dizelmotoroj estis tiel grandaj kaj pezaj – kompare al la povumo – ke oni uzis ilin senescepte nur en lokligitaj centraloj.
La dizelmotoro aperis en la ŝipoj ekde 1910, kaj dum la unua mondmilito ĝi estis la ĉefa motoro de la submarŝipoj. La unua dizelmotoro uzebla en aŭtomobiloj – sufiĉe malgranda kaj malpeza – estis produktita en Germanio en 1922. Post tio oni produktis motorojn kun granda rivolunombro, ĉe kiuj la injektita fuelo pli rapide forbrulas kaj abrupte kreskas la premo super la piŝto, kiu troviĝas ĉe la supra turnopunkto. En la modernaj dizelmotoroj restis nur la kunprema brulo kaj injektado.
Post mezo de la 1940-aj jaroj, la dizelmotoro iĝis la plej grava industria motoro, ĉar ĝi funkciis eĉ per pli malforta fuelo kaj la konsumo kompare al la povumo estas favora. La fuelŝparemo de la dizelmotoro venas el la forta kunprema proporcio.
Malavantaĝo de la dizelmotoroj estas, ke ili kostas iom pli ol aliaj motoroj, dum ili havas pli malgrandan relativan povumon, pli fortan poluadon (nitrogen-oksidoj kaj fulgo). La dizelmotoro estas ankaŭ pli brua ol benzina motoro. La evoluigo de la dizelmotoroj celas malpliigi la malavantaĝojn.
Oni ellaboris metodojn por limigi la fulgoellason nur komence de la 2000-aj jaroj.
Rimarkinde estas ke la unuaj dizelmotoroj funkciis per nuksoleo anstataŭ dizeloleo kiel brulaĵo.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Libroj
[redakti | redakti fonton]- Handbook of diesel engines / Klaus Mollenhauer ... [et al.] [eds.], Helmut Tschöke; Helmut Tschoeke; Berlino : eldonejo Springer, 2010, 636 paĝoj kun bildoj; en angla lingvo; traduko de germana lingvo; ISBN 978-3-540-89082-9 (hbk.); ISBN 3-540-89082-3 (hbk.) (libro); ISBN 978-3540-89083-6 (e-ISBN), (elektronika libro); manlibro pri Dizelmotoroj.
- Handbuch Dieselmotoren / Klaus Mollenhauer, Helmut Tschöke; en germana lingvo, 3-a nova eldono, Berlino : eldonejo Springer, 2007, 702 paĝoj kun bildoj, serio: (VDI-libro); ISBN 978-3-540-72164-2; 3-540-72164-9; 9783540721659 (eBook) (elektronika libro); manlibro pri Dizelmotoroj.
- Ĉi tiu artikolo legita esperante ĉe YouTube