Plinio la Maljuna
| Plinio la Maljuna | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Caius Plinius Secundus | |||||
| Naskiĝo | ĉirkaŭ 23 en Novum Comum, Romia Italio, Romia Imperio | ||||
| Morto | 24-a de aŭgusto 79 en Stabiae, Romia Italio, Romia Imperio | ||||
| Mortis pro | Akcidenta morto  vd
| ||||
| Mortis per | Vulkana erupcio vd
| ||||
| Etno | Romianoj vd | ||||
| Lingvoj | latina • antikva greka vd | ||||
| Ŝtataneco | Roma regno vd
| ||||
| Familio | |||||
| Patro | Gaius Plinius Celer (en)  vd
| ||||
| Patrino | Marcella (en) vd
| ||||
| Gefratoj | Plinia Marcella (en) vd
| ||||
| Infanoj | Plinio la Juna, adoptita filo vd
| ||||
| Parencoj | Plinio la Juna (nevo) vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | verkisto filozofo arthistoriisto ŝtata funkciulo poeto natursciencisto militisto historiisto milita komandisto vd
| ||||
| Laborkampo | Filozofio, naturscienco kaj geografio vd
| ||||
| Aktiva en | Roma regno vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | Natura Historio vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Gaius Plinius Secundus konata kiel Plinius maior, tio estas Plinio la Maljuna (por diferencigi lin disde lia nevo Plinio la Juna), naskita ĉirkaŭ la jaro 23 en Novum Comum (Como), mortinta je la 24-a de aŭgusto 79) estis romia klerulo kaj nobelo.
Plinio faris nobelan karieron unue kiel advokato, poste kiel armea komandanto kaj posta guberniestro (procurator) en diversaj provincoj. Li tiel akiris sciojn pri la regionoj ĝermanaj kaj estis akompananto de la imperiestroj Vespasiano kaj Tito dum ties kampanjoj al Ĝermanio.
Li konatiĝis al la posteula mondo per sia verko Naturalis historia ("naturhistorio"). Ĝi estas speco de 37-voluma enciklopedio, dediĉita al Tito, kaj resumas la natursciencan scion de la epoko. Plinio ĝisvivis la publikigon de la unuaj dek volumoj (per mana kopiado); la ceteraĵo estis publikigita nur post lia morto.
Plinio kiel prefekto de la romia ŝiparo en Mediteraneo en la jaro 79 eksciis pri la erupcio de Vezuvio kaj veturis ŝipe al la Golfo de Napolo por esplori la erupcion kaj helpi la viktimojn de la katastrofo. Tie li estis sufokita de vulkanaj gasoj. Lia nevo Gaius Plinius Caecilius Secundus minor, konata kiel Plinio la Juna, 27 jarojn poste skribis al Tacito pri lia morto.
Escepte de Naturalis historia ĉiuj verkoj de Plinio perdiĝis. Tamen kelkaj estis uzitaj kiel fontoj de aliaj aŭtoroj, ekzemple lia verko Bella Germaniae (militoj de Ĝermanio) estis uzata de Tacito.
En kelkaj lingvoj oni uzas lian nomon por distingi fortajn vulkanajn erupciojn kiel "pliniajn".
Strukturo de Naturalis historia
[redakti | redakti fonton]- 1 Enhavtabelo kaj bibliografio
- 2 Kosmologio kaj fizika geografio
- 3–6 Geografio
- 7 Antropologio
- 8–11 Zoologio
- 12–22 Botaniko
- 23–32 Medicino
- 33–37 Metalurgio kaj mineralogio