Hector Berlioz: berrikuspenen arteko aldeak

Hector Berlioz
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Louis-Hector Berlioz
Jaiotza	La Côte-Saint-André, 1803ko abenduaren 11
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Paris, 1869ko martxoaren 8a (65 urte)
Hobiratze lekua	Montmartreko hilerria
Familia
Aita	Louis Berlioz
Ezkontidea(k)	Harriet Smithson
Seme-alabak	ikusi Louis Berlioz (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Parisko Kontserbatorioa
Hizkuntzak	frantsesa
Irakaslea(k)	Anton Reicha; Jean-François Le Sueur (en)
Ikaslea(k)	ikusi Antoine Elwart; Théodore Ritter;
Jarduerak
Jarduerak	kazetaria, orkestra zuzendaria, idazlea, autobiografialaria, musika-kritikaria, libretista, Birtuosoa, liburuzaina eta musikagilea
Lan nabarmenak	ikusi Requiem (en) ; Roméo et Juliette (en) ; Sinfonia fantastikoa; Faustoren kondenazioa; Troiatarrak; Le carnaval romain (en) ; Les Nuits d'Été (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Prix de Rome ; Ohorezko Legioko ofiziala (1864ko abuztuaren 12a) ; Ohorezko Legioko zalduna (1839ko maiatzaren 10a) ;
Kidetza	Royal Swedish Academy of Music (en) ; Arte Ederren Akademia (Frantzia)
Mugimendua	erromantizismoa
Genero artistikoa	opera; sinfonia; musika klasikoa; erromantizismoa
Musika instrumentua	gitarra; flageolet (en) ; txirula; saxofoia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
	hberlioz.com

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 22:37, 3 urtarrila 2024 data duena

Hector Berlioz (La Côte-Saint-André, Isère, 1803ko abenduaren 11 – Paris, 1869ko martxoaren 8a) frantziar musikagile erromantiko garrantzitsuena izan zen, bere garaian musikari bitxi gisa ikusia bazen ere. Gaur Berlioz inspirazio oparoa erakutsi zuen melodigiletzat eta harmoniaren berritzailetzat hartzen da eta gure egunotaraino iritsi den estilo polifoniko baten asmatzailea ere izan zen. Bere lanik ezagunena Sinfonia fantastikoa da.

Biografia

Hector Berlioz La Côte-Saint-Andrén jaio zen, Lyon eta Grenoble artean. Aita, Louis Berlioz, mediku agnostikoa zen eta semea medikua izatea gura zuen. Horregatik, Parisera bidali zuen medikuntza ikas zezan. Baina disekzio prozesuek izutzen zutenez gero, medikuntza ikasketak alde batera utzi zituen, aitaren borondatearen aurka, eta Parisko kontserbatorioan sartu zen. Han Lesueur eta Reicha irakasle ospetsuekin ikasi zuen. Garai hartakoak dira haren lehen lanak: Ouverture des Francs-Juges (1828); Huit scènes de Faust (1829). Hectorrek mugimendu erromantiko frantsesarekin bat egin zuen azkar. Bere lagunen artean, Alexandre Dumas, Victor Hugo eta Honoré de Balzac idazleak zeuden.

23 urterekin Harriet Smithson aktore irlandarraz maitemindu zen, baina honek ezezkoa eman zion, Hectorrek bidaltzen zizkion gutunak kartsuegiak iruditzen zitzaizkiolako. Beti ere, Smithsonek inspiratu zuen Symphonie Fantastique («Sinfonia fantastikoa») idaztean. Sinfonia 1830ean eman zuten lehen aldiz, Parisen, baina Harriet ez zen estreinaldira joan. Urte berean Berliozek Erromako Saria, musikaren munduko diru-laguntzarik garrantzitsuena, irabazi zuen La dernière nuit de Sardanapale lanarekin.

Italian urte eta erdi egon ondoren, 1833an Harrietekin ezkondu zen. Harold en Italie (1834) sinfoniarekin arrakasta handia izan bazuen ere, Journal des débats kazetarako egiten zuen musika kritika bizibiderik behinena izan zen Berliozen bizitza guztian (1835-1864). Ondoko lanek —Requiem meza (1837), Benvenuto Cellini opera (1838), Roméo et Juliette sinfonia dramatikoa (1839)— ez zuten ez entzulegoaren ez kritikaren aldetik harrera onik izan. Hala ere, kontserbatorioko liburutegiko arduradun izendatu zuten eta 1839an Paganiniren ezagutza publikoa bereganatu zuen.

Estuasunak eta famili bizitzaren gozogabeak hartaraturik, 1842an Belgikara ihes egin zuen María Recio izeneko kantari espainar gaztearekin eta beronekin ezkondu zen 1854an, lehenengo emaztea hil zenean. Modu horretan hasi zen Berliozen Europako ibilia; Alemania, Austria, Erdialdeko Europa, Errusia eta Ingalaterra bisitatu zituen urteroko itzulietan, 1867ra arte, zenbaitetan arrakasta eta bestetan porrota izaten zuela. Urte horietan Mendelssohn, Wagner, Meyerbeer eta Liszten adiskidetasuna eta sostengua bereganatu zituen, bai eta Berlin, Weimar, Praga, Viena edo San Petersburgoko publikoaren ezagutza ere.

1862an bigarren emaztea hil zitzaion. Galera honek sortu zion bihozminak eta izandako porrotek osasuna hondatu zioten. Nizan apoplexiak jota, Parisa itzuli zen hiltzera. Bertan zendu zen 1869ko martxoaren 8an. Montmartreko hilerrian ehortzita dago, bere bi emazteen ondoan, Harriet Smithson (1854an hila) eta Marie Recio (1862an hila).

Musika lanak

Ahotserako musikaren alorrean, Berliozek berrogeiren bat melodia eta erromantza (1823-1850), sei kantata, Requiem bat (1837) eta Te Deum bat (1855) utzi zituen. Orkestrarako musikari dagokionez, goian aipaturikoez gainera, beste zenbait obertura egin zituen: Waverley (1828), Le Roi Lear (1834), Carnaval romain (1844), Le Corsaire (1855), Beatrix et Benedict (1862). Partitura dramatikoak ditu Benvenuto Cellini opera (1838); La damnation de Faust elezahar dramatikoa (1828-1846); L’enfance du Christ trilogia sakratua (1854); Beatrix et Benedict (1833-1862); Les Troyens tragedia lirikoa (1855-1858).

Teoriko, bidaiari eta kritikari zen aldetik argitaratu zituen zenbait lanen tituluak hauek dira: Traité d’instrumentation et d’orchestration (1844), Voyage musical en Allemagne et en Italie (1844), Les Soirées de l’orchestre (1852), Les Grotesques de la musique (1859), À travers chants (1861) eta Mémoires (1870).

Literaturak eragin handia izan zuen Berliozen lanetan. Sinfonia fantastikoa egiteko Thomas De Quinceyren Confessions of an English Opium-Eater idazlanean oinarritu zen. La damnation de Faust ontzeko, berriz, Gérard de Nervalek itzulitako Goetheren Fausto lanean oinarritu zen. Horrez gain, garai hartan Frantzian ezezaguna zen Beethovenek eragin handia izan zuen Berliozen lanetan. Gluck, Mozart, Étienne Méhul, Karl Maria von Weber eta Gaspare Spontiniren lanei ere begirune handia zien.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/8/22 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo loturak

(Ingelesez) The Hector Berlioz Website

Datuak: Q1151
Multimedia: Hector Berlioz / Q1151

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
-{{Biografia infotaula oinarria
+'''Hector Berlioz''' ([[La Côte-Saint-André]], [[Isère]], [[1803]]ko [[abenduaren 11]] &ndash; [[Paris]], [[1869]]ko [[martxoaren 8]]a) [[frantzia]]r musikagile [[erromantizismoko musika|erromantiko]] garrantzitsuena izan zen, bere garaian musikari bitxi gisa ikusia bazen ere. Gaur Berlioz inspirazio oparoa erakutsi zuen melodigiletzat eta harmoniaren berritzailetzat hartzen da eta gure egunotaraino iritsi den estilo polifoniko baten asmatzailea ere izan zen. Bere lanik ezagunena ''[[Sinfonia fantastikoa]]'' da.
-| izena = Hector Berlioz
-| irudia = Hector_Berlioz_Crop.jpg
-| oina = <small>Hector Berlioz [[1855]] aldean</small>
-| izen osoa =
-| ezizena =
-| jaiotza data = [[1803]]ko [[abenduaren 11]]
-| jaiotza hiria = [[La Côte-Saint-André]], [[Isère]]
-| jaiotza herrialdea = [[Frantziako Lehen Errepublika]]
-| heriotza data = [[1869]]ko [[martxoaren 8]]a
-| heriotza hiria = [[Paris]]
-| heriotza herrialdea = [[Frantziako Bigarren Inperioa]]
-| bikote kidea =
-| webgunea =
-| sinadura =
-}}
-'''Hector Berlioz''' ([[La Côte-Saint-André]], [[Isère]], [[1803]]ko [[abenduaren 11]] - [[Paris]], [[1869]]ko [[martxoaren 8]]a) [[frantzia]]r musikagile [[erromantizismoko musika|erromantiko]] garrantzitsuena izan zen, bere garaian musikari bitxi gisa ikusia bazen ere. Gaur Berlioz inspirazio oparoa erakutsi zuen melodigiletzat eta harmoniaren berritzailetzat hartzen da eta gure egunotaraino iritsi den estilo polifoniko baten asmatzailea ere izan zen. Bere lanik ezagunena ''[[Sinfonia fantastikoa]]'' da.
 == Biografia ==
-Hector Berlioz [[La Côte-Saint-André]]n jaio zen, [[Lyon]] eta [[Grenoble]] artean. Aita, Louis Berlioz, mediku agnostikoa zen eta semea medikua izatea gura zuen. Horregatik, [[Paris]]era bidali zuen medikuntza ikas zezan. Baina disekzio prozesuek izutzen zutenez gero, medikuntza ikasketak alde batera utzi zituen, aitaren borondatearen aurka, eta Parisko kontserbatorioan sartu zen. Han Lesueur eta Reicha irakasle ospetsuekin ikasi zuen. Garai hartakoak dira haren lehen lanak: ''Ouverture des Francs-Juges'' ([[1828]]); ''Huit scènes de Faust'' ([[1829]]). Hector mugimendu erromantiko frantsesarekin bat egin zuen azkar. Bere lagunen artean, [[Alexandre Dumas]], [[Victor Hugo]] eta [[Honoré de Balzac]] idazleak zeuden.
+Hector Berlioz [[La Côte-Saint-André]]n jaio zen, [[Lyon]] eta [[Grenoble]] artean. Aita, Louis Berlioz, mediku agnostikoa zen eta semea medikua izatea gura zuen. Horregatik, [[Paris]]era bidali zuen medikuntza ikas zezan. Baina disekzio prozesuek izutzen zutenez gero, medikuntza ikasketak alde batera utzi zituen, aitaren borondatearen aurka, eta Parisko kontserbatorioan sartu zen. Han Lesueur eta Reicha irakasle ospetsuekin ikasi zuen. Garai hartakoak dira haren lehen lanak: ''Ouverture des Francs-Juges'' ([[1828]]); ''Huit scènes de Faust'' ([[1829]]). Hectorrek mugimendu erromantiko frantsesarekin bat egin zuen azkar. Bere lagunen artean, [[Alexandre Dumas]], [[Victor Hugo]] eta [[Honoré de Balzac]] idazleak zeuden.
 urterekin Harriet Smithson aktore irlandarraz maitemindu zen, baina honek ezezkoa eman zion, Hectorrek bidaltzen zizkion gutunak kartsuegiak iruditzen zitzaizkiolako. Beti ere, Smithsonek inspiratu zuen ''Symphonie Fantastique'' («[[Sinfonia fantastikoa]]») idaztean. Sinfonia [[1830]]ean eman zuten lehen aldiz, [[Paris]]en, baina Harriet ez zen estreinaldira joan. Urte berean Berliozek Erromako Saria, musikaren munduko diru-laguntzarik garrantzitsuena, irabazi zuen ''La dernière nuit de Sardanapale'' lanarekin.
 Italian urte eta erdi egon ondoren, [[1833]]an Harrietekin ezkondu zen. ''Harold en Italie'' ([[1834]]) sinfoniarekin arrakasta handia izan bazuen ere, ''Journal des débats'' kazetarako egiten zuen musika kritika bizibiderik behinena izan zen Berliozen bizitza guztian ([[1835]]-[[1864]]). Ondoko lanek —''Requiem meza'' ([[1837]]), ''Benvenuto Cellini'' opera ([[1838]]), ''Roméo et Juliette'' sinfonia dramatikoa ([[1839]])— ez zuten ez entzulegoaren ez kritikaren aldetik harrera onik izan. Hala ere, kontserbatorioko liburutegiko arduradun izendatu zuten eta [[1839]]an [[Niccolò Paganini|Paganiniren]] ezagutza publikoa bereganatu zuen.
 Estuasunak eta famili bizitzaren gozogabeak hartaraturik, [[1842]]an [[Belgika]]ra ihes egin zuen María Recio izeneko kantari espainar gaztearekin eta beronekin ezkondu zen [[1854]]an, lehenengo emaztea hil zenean. Modu horretan hasi zen Berliozen Europako ibilia; [[Alemania]], [[Austria]], [[Erdialdeko Europa]], [[Errusia]] eta [[Ingalaterra]] bisitatu zituen urteroko itzulietan, [[1867]]ra arte, zenbaitetan arrakasta eta bestetan porrota izaten zuela. Urte horietan [[Felix Mendelssohn|Mendelssohn]], [[Richard Wagner|Wagner]], [[Giacomo Meyerbeer|Meyerbeer]] eta [[Franz Liszt|Liszten]] adiskidetasuna eta sostengua bereganatu zituen, bai eta [[Berlin]], [[Weimar]], [[Praga]], [[Viena]] edo [[San Petersburgo]]ko publikoaren ezagutza ere.
 [[1862]]an bigarren emaztea hil zitzaion. Galera honek sortu zion bihozminak eta izandako porrotek osasuna hondatu zioten. [[Niza]]n apoplexiak jota, Parisa itzuli zen hiltzera. Bertan zendu zen [[1869]]ko [[martxoaren 8]]an. [[Montmartre]]ko hilerrian ehortzita dago, bere bi emazteen ondoan, Harriet Smithson (1854an hila) eta Marie Recio (1862an hila).
 == Musika lanak ==
-Ahotserako musikaren alorrean, Berliozek berrogeiren bat melodia eta erromantza ([[1823]]-[[1850]]), sei kantata, Requiem bat ([[1837]]) eta Te Deum bat ([[1855]]) utzi zituen. Orkestrarako musikari dagokionez, goian aipaturikoez gainera, beste zenbait obertura egin zituen: ''Waverley'' ([[1828]]), ''Le Roi Lear'' ([[1834]]), ''Carnaval romain'' ([[1844]]), ''Le Corsaire'' ([[1855]]), ''Beatrix et Benedict'' ([[1862]]). Partitura dramatikoak ditu ''Benvenuto Cellini'' opera ([[1838]]); ''La damnation de Faust'' elezahar dramatikoa ([[1828]]-[[1846]]); ''L’enfance du Christ'' trilogia sakratua ([[1854]]); ''Beatrix et Benedict'' ([[1833]]-[[1862]]); ''Les troyens'' tragedia lirikoa ([[1855]]-[[1858]]).
+Ahotserako musikaren alorrean, Berliozek berrogeiren bat melodia eta erromantza ([[1823]]-[[1850]]), sei kantata, Requiem bat ([[1837]]) eta Te Deum bat ([[1855]]) utzi zituen. Orkestrarako musikari dagokionez, goian aipaturikoez gainera, beste zenbait obertura egin zituen: ''Waverley'' ([[1828]]), ''Le Roi Lear'' ([[1834]]), ''Carnaval romain'' ([[1844]]), ''Le Corsaire'' ([[1855]]), ''Beatrix et Benedict'' ([[1862]]). Partitura dramatikoak ditu ''Benvenuto Cellini'' opera ([[1838]]); ''La damnation de Faust'' elezahar dramatikoa ([[1828]]-[[1846]]); ''L’enfance du Christ'' trilogia sakratua ([[1854]]); ''Beatrix et Benedict'' ([[1833]]-[[1862]]); ''[[Les Troyens]]'' tragedia lirikoa ([[1855]]-[[1858]]).
 Teoriko, bidaiari eta kritikari zen aldetik argitaratu zituen zenbait lanen tituluak hauek dira: ''Traité d’instrumentation et d’orchestration'' ([[1844]]), ''Voyage musical en Allemagne et en Italie'' (1844), ''Les Soirées de l’orchestre'' ([[1852]]), ''Les Grotesques de la musique'' ([[1859]]), ''À travers chants'' ([[1861]]) eta ''Mémoires'' ([[1870]]).
 Literaturak eragin handia izan zuen Berliozen lanetan. [[Sinfonia fantastikoa]] egiteko [[Thomas De Quincey]]ren ''Confessions of an English Opium-Eater'' idazlanean oinarritu zen. ''[[La damnation de Faust]]'' ontzeko, berriz, [[Gérard de Nerval]]ek itzulitako [[Johann Wolfgang von Goethe|Goetheren]] ''Fausto'' lanean oinarritu zen. Horrez gain, garai hartan [[Frantzia]]n ezezaguna zen [[Ludwig van Beethoven|Beethovenek]] eragin handia izan zuen Berliozen lanetan. [[Christoph Willibald Gluck|Gluck]], [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], [[Étienne Méhul]], [[Karl Maria von Weber]] eta [[Gaspare Spontini]]ren lanei ere begirune handia zien.
@@ 49. lerroa: / 34. lerroa: @@
 [[Kategoria:Erromantizismoaren musikagileak]]
 [[Kategoria:Hector Berlioz| ]]
+[[Kategoria:Ohorezko Legioko ofizialak]]
+[[Kategoria:Ohorezko Legioko zaldunak]]
+[[Kategoria:Parisen hildakoak]]