سده ۹ (میلادی)
سده ۹ میلادی یا قرن نهم (میلادی) در تقویم گریگوری به فاصله سال‌های ۸۰۱ تا ۹۰۰ میلادی گفته می‌شود.
|
رویدادها
[ویرایش]- بازرگانی عرب نوشت که کشتی‌های چینی جونک می‌توانند ۶۰۰ تا ۷۰۰ تن را به سوی اقیانوس هند ببرند.
- سراشیب دوره کلاسیک مایا.
- فرمانروایی شارلمانی و رخداد باززایی کارولنژی در باختر اروپا.
- تازش بزرگ وایکینگ‌ها به اروپا آغازشد.
- مجارها به مجارستان کنونی رسیدند.
- پایه‌ریزی توکولور در دره رود سنگال.
- بازرگانان مسلمان در شمال غربی و جنوب شرقی ماداگاسکار جاگیرشدند.
- ۸۱۳-۹۱۵ (میلادی)؛ تاخت و تاز دریایی هراسناک عرب‌ها به دریای آدریاتیک.
- ۸۰۰ (میلادی)؛ ناوگان دریایی عرب‌ها به تیبر رسید.
- ۸۴۸-۸۵۲ (میلادی)؛ کرانه باختری رود تیبر به رم پیوست.
- ۸۵۱ (میلادی)؛ بازرگان ایرانی، سلیمان تاجر، از بندر گوانگژو در جنوب چین دیدار کرد.
- ۸۶۳ (میلادی)؛ دوآن چنگشی نویسنده چینی شرحی از بازرگانی برده، عاج و شاهبوی از سومالی نوشت.
- ۸۷۰ (میلادی)؛ دژ پراگ ساخته‌شد.
- ۸۰۰-۹۰۹ (میلادی)؛ فرمانروایی جداسرانه اغلابی‌ها بر شمال آفریقا.
- ۸۵۰-۸۷۵ (میلادی)؛ نخستین دسته نوروژی‌های باستان به ایسلند رسیدند.
- ۸۶۳-۸۷۹ (میلادی)؛ جدایی میان کلیسای خاور و باختر.
- ۸۶۴ (میلادی)؛ مسیحی‌شدن بلغارستان در زمان بوریس یکم.
- ۸۷۵-۸۸۴ (میلادی)؛ شورش نافرجام هوآنگ چائو برپاد دودمان تانگ در چین.
- پایان سده؛ بلغارستان از دهانه دانوب تا اپیروس و بوسنی گسترش‌یافت.
- در ایتالیا برخی شهرها جمهوری‌شدند، برای نمونه در ۸۸۹ فورلی جمهوری‌شد.
- نوبه مسیحی به بالاترین درجه از کامیابی و نیروی ارتشی رسید.
- هارالد یکم در جنگ هافرسفیورد پیروزشد و نروژ زیر فرمانروایی یک پادشاهی قرارگرفت.
- شطرنج به ژاپن رسید.
- ۸۶۲ (میلادی)؛ فراخوانی وایکینگ‌ها به روسیه، آغاز دودمان روریکوویچ.
- ۸۸۵ (میلادی)؛ گسترش سیریلیک.
- ۸۶۷ (میلادی)؛ نیروگرفتن دوباره بیزانس.
- آغاز دوره گرم میانه.
چهره‌های برجسته
[ویرایش]- آلفرد بزرگ
- آرنولف کارینتیایی
- وانگ کون
- کریل قدیس و متودیوس قدیس
- هان یو
- کلمان اوریدی
- نائوم پریسلاوی
- کنت یکم
- لویی پارسا
- آدی سانکارا
- علی النقی
- حسن عسکری
- حجت بن الحسن
- هوآنگ چائو
- هارالد یکم
- روریک
- بوریس یکم
- باسیل یکم مقدونی
- جاحظ
- پاپ ژان
- ابن کثیر فرغانی
- محمد بن جریر طبری
- جانگ بوگو
- آرسابر
- زکریای رازی
یافته‌ها و نوآوری‌ها
[ویرایش]- لاتین عامیانه آغاز به پخش‌شدن به زبان‌های رومی نمود.
- نخستین نگاره از سنگ سمباده گردان در اروپا.
- یافتن باروت به دست کیمیاگران تائوئیست چینی.
- نخستین کتاب چاپی در چین به روش گراورسازی بر روی چوب.
دهه‌ها و سال‌ها
[ویرایش]
منبع
[ویرایش]- نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، 9th century. (نسخه ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۷)
| هزاره | سده | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۹ پ‌م: | ۹۰ پ‌م | ۸۹ پ‌م | ۸۸ پ‌م | ۸۷ پ‌م | ۸۶ پ‌م | ۸۵ پ‌م | ۸۴ پ‌م | ۸۳ پ‌م | ۸۲ پ‌م | ۸۱ پ‌م |
| ۸ پ‌م: | ۸۰ پ‌م | ۷۹ پ‌م | ۷۸ پ‌م | ۷۷ پ‌م | ۷۶ پ‌م | ۷۵ پ‌م | ۷۴ پ‌م | ۷۳ پ‌م | ۷۲ پ‌م | ۷۱ پ‌م |
| ۷ پ‌م: | ۷۰ پ‌م | ۶۹ پ‌م | ۶۸ پ‌م | ۶۷ پ‌م | ۶۶ پ‌م | ۶۵ پ‌م | ۶۴ پ‌م | ۶۳ پ‌م | ۶۲ پ‌م | ۶۱ پ‌م |
| ۶ پ‌م: | ۶۰ پ‌م | ۵۹ پ‌م | ۵۸ پ‌م | ۵۷ پ‌م | ۵۶ پ‌م | ۵۵ پ‌م | ۵۴ پ‌م | ۵۳ پ‌م | ۵۲ پ‌م | ۵۱ پ‌م |
| ۵ پ‌م: | ۵۰ پ‌م | ۴۹ پ‌م | ۴۸ پ‌م | ۴۷ پ‌م | ۴۶ پ‌م | ۴۵ پ‌م | ۴۴ پ‌م | ۴۳ پ‌م | ۴۲ پ‌م | ۴۱ پ‌م |
| ۴ پ‌م: | ۴۰ پ‌م | ۳۹ پ‌م | ۳۸ پ‌م | ۳۷ پ‌م | ۳۶ پ‌م | ۳۵ پ‌م | ۳۴ پ‌م | ۳۳ پ‌م | ۳۲ پ‌م | ۳۱ پ‌م |
| ۳ پ‌م: | ۳۰ پ‌م | ۲۹ پ‌م | ۲۸ پ‌م | ۲۷ پ‌م | ۲۶ پ‌م | ۲۵ پ‌م | ۲۴ پ‌م | ۲۳ پ‌م | ۲۲ پ‌م | ۲۱ پ‌م |
| ۲ پ‌م: | ۲۰ پ‌م | ۱۹ پ‌م | ۱۸ پ‌م | ۱۷ پ‌م | ۱۶ پ‌م | ۱۵ پ‌م | ۱۴ پ‌م | ۱۳ پ‌م | ۱۲ پ‌م | ۱۱ پ‌م |
| ۱ پ‌م: | ۱۰ پ‌م | ۹ پ‌م | ۸ پ‌م | ۷ پ‌م | ۶ پ‌م | ۵ پ‌م | ۴ پ‌م | ۳ پ‌م | ۲ پ‌م | ۱ پ‌م |
| ۱: | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ |
| ۲: | ۱۱ | ۱۲ | ۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ | ۲۰ |
| ۳: | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ | ۲۶ | ۲۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۰ |
| ۴: | ۳۱ | ۳۲ | ۳۳ | ۳۴ | ۳۵ | ۳۶ | ۳۷ | ۳۸ | ۳۹ | ۴۰ |