پرش به محتوا

گروه فلسفه دانشگاه تهران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
این صفحه برای حذف نامزد شده است؛ ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گروه فلسفه دانشگاه تهران را ببینید.
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<!-- الگوی پیشنهاد حذف را فقط مدیران می‌توانند بردارند لطفاً آن را برندارید -->
<!-- الگوی پیشنهاد حذف را فقط مدیران می‌توانند بردارند لطفاً آن را برندارید -->
{{نظرخواهی برای حذف/تاریخ‌دار|page=گروه فلسفه دانشگاه تهران|timestamp=20240902195025|year=۲۰۲۴|month=سپتامبر|day=۲|جاed=yes|help=off}}
{{نظرخواهی برای حذف/تاریخ‌دار|page=گروه فلسفه دانشگاه تهران|timestamp=۲۰۲۴۰۹۰۲۱۹۵۰۲۵|year=۲۰۲۴|month=سپتامبر|day=۲|جاed=yes|help=off}}
<!-- فقط برای استفادهٔ مدیران: {{پیشینه حذف|صفحه=گروه فلسفه دانشگاه تهران|تاریخ=۲ سپتامبر ۲۰۲۴|نتیجه=بماند}} -->
<!-- فقط برای استفادهٔ مدیران: {{پیشینه حذف|صفحه=گروه فلسفه دانشگاه تهران|تاریخ=۲ سپتامبر ۲۰۲۴|نتیجه=بماند}} -->
<!-- متن بعد از این پیام را می‌توانید ویرایش کنید -->
<!-- متن بعد از این پیام را می‌توانید ویرایش کنید -->
خط ۸۱: خط ۸۱:


== پیشینه ==
== پیشینه ==
بعد از پایه‌گذاری دانشکده ادبیات در سال ۱۳۱۳، این گروه با عنوان فلسفه، علوم تربیتی و روان‌شناسی به پذیرش دانشجو پرداخت و در سال ۱۳۴۳ رشته‌های علوم تربیتی و روان‌شناسی از فلسفه جدا شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=دربارهٔ گروه |نشانی=https://literature.ut.ac.ir/philosophy |وبگاه=دانشگاه تهران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=رئیس مجلس شورای اسلامی: قدر و اعتبار گروه فلسفه دانشگاه تهران ناشی از صبر، مدیریت و بزرگواری دکتر یحیی مهدوی است |نشانی=https://www.isna.ir/news/8304-09477/رييس-مجلس-شوراي-اسلامي-قدر-و-اعتبار-گروه-فلسفه-دانشگاه-تهران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=FACULTIES OF THE UNIVERSITY OF TEHRAN iv. Faculty of Letters and Humanities |نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/faculties-iv |وبگاه=ایرانیکا}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=مراسم بزرگداشت دکتر «یحیی مهدوی؛ بنیانگذار گروه فلسفه دانشگاه تهران» برگزار شد |نشانی=https://iqna.ir/fa/news/1563047/مراسم-بزرگداشت-دكتر-يحيی-مهدوی-بنيانگذار-گروه-فلسفه-دانشگاه-تهران-برگزار-شد- |وبگاه=ایکنا}}</ref>
بعد از پایه‌گذاری دانشکده ادبیات در سال ۱۳۱۳، این گروه با عنوان فلسفه، علوم تربیتی و روان‌شناسی به پذیرش دانشجو پرداخت و در سال ۱۳۴۳ رشته‌های علوم تربیتی و [[روان‌شناسی]] از فلسفه جدا شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه فلسفه|نشانی=https://literature.ut.ac.ir/philosophy|وبگاه=دانشکده ادبیات و علوم انسانی|بازبینی=2024-11-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس مجلس شورای اسلامی: قدر و اعتبار گروه فلسفه دانشگاه تهران ناشی از صبر، مدیریت و بزرگواری دکتر یحیی مهدوی است|نشانی=https://www.isna.ir/news/8304-09477|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2004-07-13|بازبینی=2024-11-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=FACULTIES OF THE UNIVERSITY OF TEHRAN iv. Faculty of Letters and Humanities|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/faculties-iv|وبگاه=Encyclopaedia Iranica|بازبینی=2024-11-14|کد زبان=en|نام=|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳۸۶|وبگاه=خبرگزاری بین‌المللی قرآن|نشانی=https://iqna.ir/fa/news/1563047|عنوان=مراسم بزرگداشت دکتر «یحیی مهدوی؛ بنیانگذار گروه فلسفه دانشگاه تهران» برگزار شد}}</ref>


تا کنون بیش از ۲۵۰ عنوان پایان‌نامهٔ دکترا و کارشناسی ارشد در این گروه دفاع شده و بیش از صد جلد کتاب توسط استادان گروه ترجمه و تألیف شده است. این گروه دارای کتابخانهٔ تخصصی با بیش از شش هزار جلد کتاب است که بسیاری از این کتاب‌ها اهدایی [[سیدیحیی مهدوی]] و [[منوچهر بزرگمهر]] هستند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=دکتر حسین غفاری مدیر گروه فلسفه دانشگاه تهران شد |نشانی=https://www.magiran.com/article/1497445 |خبرگزاری=اعتماد}}</ref>
تا کنون بیش از ۲۵۰ عنوان پایان‌نامهٔ دکترا و کارشناسی ارشد در این گروه دفاع شده و بیش از صد جلد کتاب توسط استادان گروه ترجمه و تألیف شده است. این گروه دارای کتابخانهٔ تخصصی با بیش از شش هزار جلد کتاب است که بسیاری از این کتاب‌ها اهدایی [[سیدیحیی مهدوی]] و [[منوچهر بزرگمهر]] هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magiran {{!}} روزنامه اعتماد (1386/07/17): دکتر حسین غفاری مدیر گروه فلسفه دانشگاه تهران شد|نشانی=https://www.magiran.com/article/1497445|وبگاه=www.magiran.com|بازبینی=2024-11-14}}</ref>


== گرایش فلسفی ==
== گرایش فلسفی ==
=== سنت‌گرایی ===
[[رضا داوری اردکانی]] در مقاله‌ای در نشریهٔ [[نامهٔ فرهنگ]] (۱۳۸۳) راجع به این ادعا که گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران پیرو [[مارتین هایدگر]] است، می‌نویسد: «اینکه اخیراً گفته می‌شود گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران هیدگری است هیچ وجهی ندارد [...] هیچ‌یک از همکاران من تا آنجا که می‌دانم تعلق خاطر خاصی به هیدگر ندارند». او سپس توضیح می‌دهد که هایدگر فیلسوفی نیست که یک گروه آموزشی بتواند او را نادیده بگیرد، اما این احترام به هایدگر اختصاص ندارد. او همچنین به حضور [[احمد فردید]] در این گروه اشاره می‌کند و می‌گوید [[یحیی مهدوی]] که فردید را صاحب‌نظر می‌دانست «در سال‌های اول انقلاب به من که مدیر گروه آموزشی بودم سفارش کرد که ایشان را برای تدریس دعوت کنم.»<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=داوری اردکانی |نام۱=رضا |عنوان=فلسفه معاصر ایران |تاریخ=۱۳۸۴ |ناشر=ساقی |صفحات=۱۲۶–۱۲۷}}</ref>
[[سید حسین نصر]] در سال ۱۳۳۷ با درجهٔ دانشیاری فلسفه و تاریخ علوم وارد گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران می‌شود، و به برنامه‌ریزی آموزشی-پژوهشی فلسفه متناسب با [[مکتب سنت‌گرایی|سنت‌گرایی]] می‌پردازد. او در دورهٔ حضور خود تحولی جدی را در آموزش فلسفهٔ اسلامی ایجاد کرد و واحدهای تخصصی ناظر به فلاسفه و عرفایی چون [[ابن سینا]]، [[شهاب‌الدین یحیی سهروردی|سهروردی]]، [[ملاصدرا]] و [[ابن عربی]] را در برنامهٔ فلسفهٔ غرب دانشگاه تهران وارد کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزش عالی فلسفه در ایران (گفتمان‌های فکری، برنامه‌ریزی آموزشی، مهارت و اشتغال)|سال=۱۴۰۰|نام=مالک|نام خانوادگی=شجاعی جشوقانی|ناشر=[[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]]|صفحه=۳۷|شابک=978-622-7689-39-6}}</ref>

=== احمد فردید ===
سید حسین نصر به توصیهٔ [[یحیی مهدوی]]، اولین رئیس گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران، [[سید احمد فردید|احمد فردید]] را در سال ۱۳۴۷ برای تدریس «فلسفهٔ هایدگر، پدیدارشناسی و مکتب فرانکفورت» به دانشگاه دعوت کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سنجش پیامدهای هستی‌شناسی هایدگر: نقد خوانش احمد فردید، ترجمهٔ امیر رضایی|سال=۱۴۰۲|نام=احسان|نام خانوادگی=شریعتی|پیوند نویسنده=احسان شریعتی|ناشر=نشر نی|صفحه‌ها=۹۸–۱۰۱|زبان=fa|مکان=تهران}}</ref> نصر می‌گوید: «من گروه فلسفه را مجاب کردم تا فلسفهٔ غرب را از منظر فلسفهٔ ایرانی بررسی کنند، و نه از دید [[اروپامحوری]] که در تمام کشورهای جهان سوم رایج بود». برخی از دروسی که فردید تدریس می‌کرد عبارت بودند از:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Iran's Troubled Modernity: Debating Ahmad Fardid's Legacy|سال=2019|پیوند=https://doi.org/10.1017/9781108566124|نام=Ali|نام خانوادگی=Mirsepassi|پیوند نویسنده=علی میرسپاسی|ناشر=Cambridge University Press|صفحه‌ها=29-33|زبان=en}}</ref>
* تاریخ فلسفهٔ جدید، از بیکن تا کانت؛
* تاریخ فلسفهٔ جدید و معاصر، از کانت تا کنون، پدیدارشناسی.

[[رضا داوری اردکانی]] در مقاله‌ای در نشریهٔ [[نامهٔ فرهنگ]] (۱۳۸۳) راجع به این ادعا که گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران پیرو [[مارتین هایدگر]] است، می‌نویسد: «اینکه اخیراً گفته می‌شود گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران هیدگری است هیچ وجهی ندارد [...] هیچ‌یک از همکاران من تا آنجا که می‌دانم تعلق خاطر خاصی به هیدگر ندارند». او سپس توضیح می‌دهد که هایدگر فیلسوفی نیست که یک گروه آموزشی بتواند او را نادیده بگیرد، اما این احترام به هایدگر اختصاص ندارد. او همچنین به حضور احمد فردید در این گروه اشاره می‌کند و می‌گوید یحیی مهدوی که فردید را صاحب‌نظر می‌دانست «در سال‌های اول انقلاب به من که مدیر گروه آموزشی بودم سفارش کرد که ایشان را برای تدریس دعوت کنم.»<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=داوری اردکانی |نام۱=رضا |عنوان=فلسفه معاصر ایران |تاریخ=۱۳۸۴ |ناشر=ساقی |صفحات=۱۲۶–۱۲۷}}</ref>


== چالش‌ها ==
== چالش‌ها ==
در سال ۱۳۹۳، بازتاب خبرهایی مبنی بر انتحال [[محمود خاتمی]]، عضو هیئت علمی این گروه، در نشریات و خبرگزاری‌ها جنجالی شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=ورای تقلب و انتحال |نشانی=https://www.magiran.com/article/3065275 |وبگاه=روزنامه شرق}}</ref>
در سال ۱۳۹۳، بازتاب خبرهایی مبنی بر انتحال [[محمود خاتمی]]، عضو هیئت علمی این گروه، در نشریات و خبرگزاری‌ها جنجالی شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=ورای تقلب و انتحال |نشانی=https://www.magiran.com/article/3065275 |وبگاه=روزنامه شرق}}</ref>
در همین زمینه، دانشگاه تهران در بیانیه‌ای بدون نام بردن از خاتمی، خبر از تشکیل کمیته‌ای از برجسته‌ترین استادان این دانشگاه برای بررسی موضوع سرقت علمی «یکی از اعضاء هیئت علمی دانشگاه» داد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://ut.ac.ir/fa/news/1/bodyView/962/بیانیه.دانشگاه.تهران.درباره.انتشار.شایعاتی.مبنی.بر.عدم.رعایت.امانت.داری.علمی.از.سوی.یکی.از.اعضای.هیأت.علمی.html|عنوان= بیانیه دانشگاه تهران…|ناشر= [[دانشگاه تهران]]|تاریخ= ۱۰ آذر ۱۳۹۳|تاریخ بایگانی= ۲ دسامبر ۲۰۱۴|پیوند بایگانی= https://web.archive.org/web/20141202041542/http://ut.ac.ir/fa/news/1/bodyView/962/بیانیه.دانشگاه.تهران.درباره.انتشار.شایعاتی.مبنی.بر.عدم.رعایت.امانت.داری.علمی.از.سوی.یکی.از.اعضای.هیأت.علمی.html|تاریخ بازبینی= |dead-url= yes}}</ref>
در همین زمینه، دانشگاه تهران در بیانیه‌ای بدون نام بردن از خاتمی، خبر از تشکیل کمیته‌ای از برجسته‌ترین استادان این دانشگاه برای بررسی موضوع سرقت علمی «یکی از اعضاء هیئت علمی دانشگاه» داد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://ut.ac.ir/fa/news/1/bodyView/962/بیانیه.دانشگاه.تهران.درباره.انتشار.شایعاتی.مبنی.بر.عدم.رعایت.امانت.داری.علمی.از.سوی.یکی.از.اعضای.هیأت.علمی.html|عنوان= بیانیه دانشگاه تهران…|ناشر= [[دانشگاه تهران]]|تاریخ= ۱۰ آذر ۱۳۹۳|تاریخ بایگانی= ۲ دسامبر ۲۰۱۴|پیوند بایگانی= https://web.archive.org/web/20141202041542/http://ut.ac.ir/fa/news/1/bodyView/962/بیانیه.دانشگاه.تهران.درباره.انتشار.شایعاتی.مبنی.بر.عدم.رعایت.امانت.داری.علمی.از.سوی.یکی.از.اعضای.هیأت.علمی.html|تاریخ بازبینی= |dead-url= yes}}</ref>

در سال ۱۴۰۱ شایعاتی مبنی بر احتمال بازگشت خاتمی به تدریس در دانشگاه تهران منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=نسیم‌آنلاین|نشانی=https://www.nasim.news/بخش-دانشگاه-آموزش-پرورش-120/2375386-استاد-متقلب-به-دانشگاه-برمی-گردد|عنوان=استاد متقلب به دانشگاه برمی‌گردد؟}}</ref> در همین سال انجمن علمی دانشجویان فلسفهٔ دانشگاه تهران در نامه‌ای به [[سید محمد مقیمی|سیدمحمد مقیمی]]، [[رئیس دانشگاه]] تهران، خواستار شفافیت در وضعیت رسیدگی به پروندهٔ تخلفات علمی محمود خاتمی شد.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=انصاف‌نیوز|نشانی=http://www.ensafnews.com/355166/|عنوان=نامهٔ انجمن علمی فلسفه دانشگاه تهران دربارهٔ یک «سرقت علمی گسترده»}}</ref> ۱۰۴ دانشجوی فلسفهٔ دانشگاه تهران نیز در نامهٔ دیگری اعلام کردند که از نظر ایشان «تدریس مجدد آقای خاتمی در دانشکدهٔ ادبیات حیثیت علمی این دانشکده را بیش از پیش لکه‌دار خواهد ساخت».<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=انصاف‌نیوز|نشانی=http://www.ensafnews.com/391933|عنوان=انتشار نامهٔ ۱۰۴ دانشجوی فلسفهٔ دانشگاه تهران پس از شش ماه}}</ref>

[[جواد طباطبایی]] در مقدمهٔ کتابِ ''[[ملاحظات دربارهٔ دانشگاه]]'' مفصلاً به این سرقت علمی و شرایط و پیامدهای آن پرداخته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ملاحظات دربارهٔ دانشگاه|تاریخ=۱۳۹۸|ناشر=مینوی خرد|نام خانوادگی۱=طباطبایی|نام۱=جواد}}</ref>


== اعضای هیئت علمی ==
== اعضای هیئت علمی ==
خط ۱۰۵: خط ۱۱۷:
* [[حسین غفاری]] (استاد)
* [[حسین غفاری]] (استاد)
* [[مهدی قوام صفری]] (دانشیار)
* [[مهدی قوام صفری]] (دانشیار)
* سعیده کوکب (استادیار)
* حسین مصباحیان (استادیار)
* [[حسین مصباحیان]] (استادیار)
* حامد علی‌اکبرزاده (استادیار)
* حامد علی‌اکبرزاده (استادیار)
* سید عمار کلانتر (استادیار)
* سید عمار کلانتر (استادیار)
خط ۱۱۳: خط ۱۲۴:


=== اعضای سابق ===
=== اعضای سابق ===
==== پس از انقلاب ====
{{فهرست ستونی|۳|
{{فهرست ستونی|۳|
* [[محمدحسین فاضل تونی]]
* [[سید کاظم عصار]]
* [[محمد خوانساری]]
* [[غلامحسین صدیقی]]
* [[ولی‌لله اتابکیان]]
* [[صادق رضازاده شفق]]
* [[مظفر بقایی کرمانی]]
* [[ویلیام هاس]]
* [[ابوالحسن جلیلی]]
* [[یحیی مهدوی]]
* [[رضا داوری اردکانی]]
* [[رضا داوری اردکانی]]
* [[غلامحسین ابراهیمی دینانی]]
* [[عبدالکریم سروش]]
* [[عبدالکریم سروش]]
* [[ولی‌لله اتابکیان]]
* [[محمدرضا ریخته‌گران]]
* [[کریم مجتهدی]]
* [[سید جلال‌الدین مجتبوی]]
* [[سید جلال‌الدین مجتبوی]]
* [[محمدحسین فاضل تونی]]
* [[احمد فردید]]
* [[محمدرضا ریخته‌گران]]
* [[آرامش دوستدار]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آرامش دوستدار، اندیشمند برجسته ایران درگذشت |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/آرامش-دوستدار-اندیشمند-برجسته-ایران-درگذشت/a-59646051 |وبگاه=دویچه‌وله}}</ref>
* [[آرامش دوستدار]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آرامش دوستدار، اندیشمند برجسته ایران درگذشت |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/آرامش-دوستدار-اندیشمند-برجسته-ایران-درگذشت/a-59646051 |وبگاه=دویچه‌وله}}</ref>
* [[غلامحسین ابراهیمی دینانی]]
* [[نصرالله پورجوادی]]
* [[نصرالله پورجوادی]]
* [[محسن جهانگیری]]
* [[محسن جهانگیری]]
خط ۱۳۸: خط ۱۴۰:
* [[سعید زیباکلام]]
* [[سعید زیباکلام]]
* [[احمد احمدی (فیلسوف)|احمد احمدی]]
* [[احمد احمدی (فیلسوف)|احمد احمدی]]
* سعیده کوکب<ref>{{یادکرد وب |عنوان=درگذشت دکتر سعیده کوکب " استاد گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی " |نشانی=https://literature.ut.ac.ir/w/درگذشت-دكتر-سعيده-كوكب-استاد-گروه-فلسفه-دانشكده-ا |وبگاه=دانشگاه تهران}}</ref>
}}
}}

=== پیش از انقلاب ===
{{فهرست ستونی|۳|
* [[سید حسین نصر]]
* [[احمد فردید]]
* [[یحیی مهدوی]]
* [[مظفر بقایی کرمانی]]
* [[کریم مجتهدی]]
* [[محمد خوانساری]]
* [[غلامحسین صدیقی]]
* [[صادق رضازاده شفق]]
* [[ویلیام هاس]]
* [[ابوالحسن جلیلی]]
* [[سید کاظم عصار]]
* [[سید ابوالقاسم پورحسینی]]
* [[علیمراد داودی]]}}


== نشریات ==
== نشریات ==

نسخهٔ کنونی تا ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۴۲

گروه فلسفه دانشگاه تهران
بنیانگذاری شده۱۳۱۳
نهاد مادر
دانشگاه تهران
ارائه دهنده رشته‌هایفلسفه
رئیسحسین غفاری
موقعیتتهران، تهران، ایران
زبانفارسی
وبگاه

گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران از گروه‌های آموزشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است که در حوزهٔ فلسفه فعالیت می‌کند. این گروه که قدیمی‌ترین گروه آموزشی فلسفه در ایران است، عمدتاً بر سه حوزهٔ تاریخ فلسفه غرب، فلسفه اسلامی و فلسفه قاره‌ای معاصر متمرکز است.[۱]

پیشینه

[ویرایش]

بعد از پایه‌گذاری دانشکده ادبیات در سال ۱۳۱۳، این گروه با عنوان فلسفه، علوم تربیتی و روان‌شناسی به پذیرش دانشجو پرداخت و در سال ۱۳۴۳ رشته‌های علوم تربیتی و روان‌شناسی از فلسفه جدا شد.[۲][۳][۴][۵]

تا کنون بیش از ۲۵۰ عنوان پایان‌نامهٔ دکترا و کارشناسی ارشد در این گروه دفاع شده و بیش از صد جلد کتاب توسط استادان گروه ترجمه و تألیف شده است. این گروه دارای کتابخانهٔ تخصصی با بیش از شش هزار جلد کتاب است که بسیاری از این کتاب‌ها اهدایی سیدیحیی مهدوی و منوچهر بزرگمهر هستند.[۶]

گرایش فلسفی

[ویرایش]

سنت‌گرایی

[ویرایش]

سید حسین نصر در سال ۱۳۳۷ با درجهٔ دانشیاری فلسفه و تاریخ علوم وارد گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران می‌شود، و به برنامه‌ریزی آموزشی-پژوهشی فلسفه متناسب با سنت‌گرایی می‌پردازد. او در دورهٔ حضور خود تحولی جدی را در آموزش فلسفهٔ اسلامی ایجاد کرد و واحدهای تخصصی ناظر به فلاسفه و عرفایی چون ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا و ابن عربی را در برنامهٔ فلسفهٔ غرب دانشگاه تهران وارد کرد.[۷]

احمد فردید

[ویرایش]

سید حسین نصر به توصیهٔ یحیی مهدوی، اولین رئیس گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران، احمد فردید را در سال ۱۳۴۷ برای تدریس «فلسفهٔ هایدگر، پدیدارشناسی و مکتب فرانکفورت» به دانشگاه دعوت کرد.[۸] نصر می‌گوید: «من گروه فلسفه را مجاب کردم تا فلسفهٔ غرب را از منظر فلسفهٔ ایرانی بررسی کنند، و نه از دید اروپامحوری که در تمام کشورهای جهان سوم رایج بود». برخی از دروسی که فردید تدریس می‌کرد عبارت بودند از:[۹]

  • تاریخ فلسفهٔ جدید، از بیکن تا کانت؛
  • تاریخ فلسفهٔ جدید و معاصر، از کانت تا کنون، پدیدارشناسی.

رضا داوری اردکانی در مقاله‌ای در نشریهٔ نامهٔ فرهنگ (۱۳۸۳) راجع به این ادعا که گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران پیرو مارتین هایدگر است، می‌نویسد: «اینکه اخیراً گفته می‌شود گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران هیدگری است هیچ وجهی ندارد [...] هیچ‌یک از همکاران من تا آنجا که می‌دانم تعلق خاطر خاصی به هیدگر ندارند». او سپس توضیح می‌دهد که هایدگر فیلسوفی نیست که یک گروه آموزشی بتواند او را نادیده بگیرد، اما این احترام به هایدگر اختصاص ندارد. او همچنین به حضور احمد فردید در این گروه اشاره می‌کند و می‌گوید یحیی مهدوی که فردید را صاحب‌نظر می‌دانست «در سال‌های اول انقلاب به من که مدیر گروه آموزشی بودم سفارش کرد که ایشان را برای تدریس دعوت کنم.»[۱۰]

چالش‌ها

[ویرایش]

در سال ۱۳۹۳، بازتاب خبرهایی مبنی بر انتحال محمود خاتمی، عضو هیئت علمی این گروه، در نشریات و خبرگزاری‌ها جنجالی شد.[۱۱] در همین زمینه، دانشگاه تهران در بیانیه‌ای بدون نام بردن از خاتمی، خبر از تشکیل کمیته‌ای از برجسته‌ترین استادان این دانشگاه برای بررسی موضوع سرقت علمی «یکی از اعضاء هیئت علمی دانشگاه» داد.[۱۲]

در سال ۱۴۰۱ شایعاتی مبنی بر احتمال بازگشت خاتمی به تدریس در دانشگاه تهران منتشر شد.[۱۳] در همین سال انجمن علمی دانشجویان فلسفهٔ دانشگاه تهران در نامه‌ای به سیدمحمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران، خواستار شفافیت در وضعیت رسیدگی به پروندهٔ تخلفات علمی محمود خاتمی شد.[۱۴] ۱۰۴ دانشجوی فلسفهٔ دانشگاه تهران نیز در نامهٔ دیگری اعلام کردند که از نظر ایشان «تدریس مجدد آقای خاتمی در دانشکدهٔ ادبیات حیثیت علمی این دانشکده را بیش از پیش لکه‌دار خواهد ساخت».[۱۵]

جواد طباطبایی در مقدمهٔ کتابِ ملاحظات دربارهٔ دانشگاه مفصلاً به این سرقت علمی و شرایط و پیامدهای آن پرداخته است.[۱۶]

اعضای هیئت علمی

[ویرایش]

اعضای کنونی

[ویرایش]

اعضای سابق

[ویرایش]

پس از انقلاب

[ویرایش]

پیش از انقلاب

[ویرایش]

نشریات

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. «STUDY OF PERSIAN PHILOSOPHY IN TEHRAN UNIVERSITY» (PDF).
  2. «گروه فلسفه». دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۱۴.
  3. «رئیس مجلس شورای اسلامی: قدر و اعتبار گروه فلسفه دانشگاه تهران ناشی از صبر، مدیریت و بزرگواری دکتر یحیی مهدوی است». ایسنا. ۲۰۰۴-۰۷-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۱۴.
  4. "FACULTIES OF THE UNIVERSITY OF TEHRAN iv. Faculty of Letters and Humanities". Encyclopaedia Iranica (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-14.
  5. «مراسم بزرگداشت دکتر «یحیی مهدوی؛ بنیانگذار گروه فلسفه دانشگاه تهران» برگزار شد». خبرگزاری بین‌المللی قرآن. ۱۳۸۶.
  6. «Magiran | روزنامه اعتماد (1386/07/17): دکتر حسین غفاری مدیر گروه فلسفه دانشگاه تهران شد». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۱۴.
  7. شجاعی جشوقانی، مالک (۱۴۰۰). آموزش عالی فلسفه در ایران (گفتمان‌های فکری، برنامه‌ریزی آموزشی، مهارت و اشتغال). پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ص. ۳۷. شابک ۹۷۸-۶۲۲-۷۶۸۹-۳۹-۶.
  8. شریعتی، احسان (۱۴۰۲). سنجش پیامدهای هستی‌شناسی هایدگر: نقد خوانش احمد فردید، ترجمهٔ امیر رضایی. تهران: نشر نی. صص. ۹۸–۱۰۱.
  9. Mirsepassi, Ali (2019). Iran's Troubled Modernity: Debating Ahmad Fardid's Legacy (به انگلیسی). Cambridge University Press. pp. 29–33.
  10. داوری اردکانی، رضا (۱۳۸۴). فلسفه معاصر ایران. ساقی. صص. ۱۲۶–۱۲۷.
  11. «ورای تقلب و انتحال». روزنامه شرق.
  12. «بیانیه دانشگاه تهران…». دانشگاه تهران. ۱۰ آذر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ دسامبر ۲۰۱۴.
  13. «استاد متقلب به دانشگاه برمی‌گردد؟». نسیم‌آنلاین.
  14. «نامهٔ انجمن علمی فلسفه دانشگاه تهران دربارهٔ یک «سرقت علمی گسترده»». انصاف‌نیوز.
  15. «انتشار نامهٔ ۱۰۴ دانشجوی فلسفهٔ دانشگاه تهران پس از شش ماه». انصاف‌نیوز.
  16. طباطبایی، جواد (۱۳۹۸). ملاحظات دربارهٔ دانشگاه. مینوی خرد.
  17. «آرامش دوستدار، اندیشمند برجسته ایران درگذشت». دویچه‌وله.
  18. «بازنشستگی دو استاد دانشگاه تهران». فرارو.
  19. «درگذشت دکتر سعیده کوکب " استاد گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی "». دانشگاه تهران.

پیوند به بیرون

[ویرایش]