View source for An Phuinseáibis

{{WD Bosca Sonraí Teanga}}

Tá an '''Phuinseáibis''' (ਪੰਜਾਬੀ) ar an aonú [[Teanga (cumarsáid)|teanga]] déag is mó a labhraítear ar fud an [[An Domhan|domhain]], agus í á labhairt ag timpeall is céad milliún duine san [[An India|India]] agus sa [[An Phacastáin|Phacastáin]] thar aon áit eile. Cé gur [[na teangacha Ind-Eorpacha|teanga Ind-Eorpach]] í, is [[teanga thonúil]] (teanga thuiníoch) í. Tá a gramadach bunaithe ar an táthú, is é sin, cuirtear iarmhíreanna i ndiaidh iarmhíreanna leis na focail, agus ciall sách cúng le gach iarmhír. Is é gnáthord na bhfocal ná Ainmní-Cuspóir-Briathar (SOV), cosúil leis an [[An Laidin|Laidin]] agus leis an [[An Airméinis|Airméinis]], mar shampla. (Is é an t-ord atá sa Ghaeilge ná Briathar-Ainmní-Cuspóir, nó VSO.) 

Tá stádas oifigiúil ag an bPuinseáibis sa Phuinseáb san India agus i gCathair Chandigarh. I Hariyana san India agus i [[Nua-Deilí|gCathair Delhi]], tá stádas oifigiúil aici freisin, ach ní hí an t-aon teanga oifigiúil amháin í. Is í an teanga is mó a labhraítear sa Phacastáin freisin, ach níl stádas oifigiúil ar bith aici sa tír sin, nó is iad an Béarla agus an Urdúis teangacha oifigiúla na Pacastáine. 

Is féidir úsáid a bhaint as an aibítir Dhéiveanágrach agus as an [[aibítir Arabach]] le Puinseáibis a scríobh, ach is í an aibítir Ghurmúcach is mó a shamhlaítear leis an teanga. Is í an aibítir a úsáideann lucht leanúna an [[an Suíceachas|tSuíceachais]], agus iad ag saothrú na Puinseáibise thar aon dream eile.

D'fhorbair an Phuinseáibis as an teanga ''Sauraseni'', a bhí á saothrú i dTuaisceart na hIndia anallód. B'í an teanga ''Sauraseni'' ba bhunús leis an Hiondúis, an Urdúis, agus an teanga ''Konkani'', leis. Ceann de na teangacha Pracraite a bhí ann - is é sin, caighdeán scríofa a bhí ní ba chóngaraí do chaint na ndaoine ná an tSanscrait, teanga chlasaiceach na hIndia.

Thosaigh litríocht na Puinseáibise faoin am ar tháinig an Suíceachas chun saoil. B'é an chéad ghurú Suíceach, Guru Nanak, a chuir bun le litríocht Shuíceach na Puinseáibise. B'é an cúigiú gurú Suíceach, Guru Arjan Dev, a bhreac síos scrioptúr naofa na Suíceach, ''Guru Granth Sahib'', an saothar ar a ndearcann na Saícigh mar ghurú i riocht leabhair. Úsáidtear a lán teangacha eile i n''Guru Granth Sahib'' freisin, ach is i bPuinseáibis a cumadh an chuid is mó de.

== Tagairtí ==
{{Reflist}}

{{DEFAULTSORT:Phuinseaibis, An}}

[[Catagóir:Teangacha na hÁise]]
[[Catagóir:An India]]
[[Catagóir:An Phacastáin]]