Сопылық бетінің кодын көру

{{Ислам}}
'''Сопылық''' немесе '''тасаууф'''({{lang-ar|تصوّف}}, ''taṣawwuf'') — [[зуһд]] ([[аскетизм]]), жақсылықтармен әшекейлену, [[нәпсі]]ні тазарту  және [[рух]]тың дәрежесін көтеру. '''Тасаууф ғылымы''' — сопылықты ұстанатын адамдардың сенімдерінің жинағы және олардың оңаша халінде және жиындарда ұстанатын [[әдеп]]тері<ref>[http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81&cat_group=1&lang_name=%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&type_word=2&dspl=0 تصوّف] — «Муғджам әл-уасит»{{ref-ar}}</ref>. Сопылық — дүниеден безуге, нәпсіні есептеуге, тәнге қатысы бар нәрселерден бет бұруға, нәпсіні тазалауға, [[Аллаһ]] тағалаға [[мағрифат]]қа немесе [[хақиқат]]қа иман келтіру арқылы қосылу ({{lang-ar|فناء}} — [[нирвана]]) дәрежесіне жетуге ұмтылысқа негізделген өмір салты<ref>[http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81&cat_group=1&lang_name=%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&type_word=2&dspl=0 تصوّف] — «Заманауи араб тілі» сөздігі{{ref-ar}}</ref>. Сопылықты ұстанушыны ''сопы'' ({{lang-ar|صوفي}}, ''суфий'') деп атайды. Сопылар өздерін Мұхаммед пайғамбар {{Салауат}} Жәбірейіл хадисінде айтқан<ref>«[[Сахих Муслим]]»</ref> ихсанды жүзеге асырушылар санайды.

Классикалық сопы ғалымдар сопылықты «мақсаты жүректі қайтару мен Аллаһтан басқа заттардан бұру» деп анықтаған<ref>Ahmed Zarruq, Zaineb Istrabadi, Hamza Yusuf Hanson—"The Principles of Sufism". Amal Press. 2008.</ref>. {{аж3|Дарқауи тариқаты|Дарқауи тариқатының|en|Darqawa}} сопылық ұстазы {{аж3|Ахмад ибн Аджиба|Ахмад ибн Аджиба|en|Ahmad ibn Ajiba}} сопылық  «сол арқылы Құдайдың ішкі болмысының құзырында қалай саяхаттауды, ластықтан тазалануды, жақсы қасиеттермен әсемдеуді білуге болатын ғылым» деген<ref>An English translation of [[Ahmad ibn Ajiba]]'s biography has been published by Fons Vitae.</ref>.

Классикалық сопылар [[зікір]]ге құлшыныспен және аскетизммен ерекшеленетін болған. Сопылықтың ізбасарлары ерте [[Умәйя әулеті|Умәйя халифатының]] кезіндегі дүниеге деген құлшынысқа реакция ретінде пайда болған<ref name="FirstDynasty">{{cite book
| last = Hawting
| first = Gerald R.
| authorlink =
| title = The first dynasty of Islam: The Umayyad Caliphate AD 661-750
| publisher = [[Routledge]]
| year = 2000
| location =
| pages =
| isbn = 0-415-24073-5}} See Google [http://books.google.co.uk/books?id=-wFp_Gv8GDYC&printsec=frontcover&dq=Umayyad+Caliphate+661+750 book search].</ref>. Сопылық мыңжылдықтар бойы көптеген мәдениеттердің әсерін басынан өткізіп, бастапқыда [[араб тілі]]мен, содан кейін парсы, түрік және басқа да ондаған тілдерде ойларын білдіреді. [[Әһл әс-Сунна|Сунниттік]] немесе [[Шииттер|шииттік]] боп келетін<ref>[http://abwoon.infosaic15.com/pdf/Scholarly/RehearingQuran.pdf Rehearing Quran in open Translation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110713032130/http://abwoon.infosaic15.com/pdf/Scholarly/RehearingQuran.pdf |date=2011-07-13 }} Neil Douglas-Klotz</ref> сопылық [[тариқат]]тарының түп негізі [[Мұхаммед]] пайғамбардың {{салауат}} күйеу баласы [[Әли ибн Әбу Талиб]]ке дейін жетеді деп саналады. Тек [[Нақшбандийа тариқаты]] ғана өз негізін [[Әбу Бәкір]]ден бастайды<ref name="SupremeCouncil">{{cite book
| last = Kabbani
| first = Muhammad Hisham
| authorlink = Hisham Kabbani
| title = Classical Islam and the Naqshbandi Sufi Tradition
| publisher = Islamic Supreme Council of America
| year = 2004
| location =
| page = 557
| isbn = 1-930409-23-0}}</ref>

== Терминнің этимологиясы мен шығу тегі ==
{{бастама}}
«Сопылық» терминінің екі шығу тегі бар деп тұжырымдалады. Бұл сөздің түбірі арабтың «сафа» ({{lang-ar|صفا}}, ''тазалық'') сөзімен байланысты деген пікір бар. Басқалар бұл сөз арабтың «суф» ({{lang-ar|صوف}}, ''[[жүн]]'') сөзінен шығып, ертедегі сопылардың жүннен тоқылған киім үлгілерін білдіреді деп санайды.

== Негізгі сенімдері ==
{{бастама}}
[[Сурет:Shahrukne Alam.jpg|100px|thumb|left|Шейх {{аж3|Рукнуддин Әбул-Фатх|Рукнуддин Әбул-Фатхтың|en|Sheikh Rukn-ud-Din Abul Fath}} [[Пәкістан]]ның [[Мултан]] ауданындағы мазары.]]
Барлық мұсылмандар өздерін Аллаһқа баратынына сеніп, өлімнен және [[Қиямет]]тен кейін жұмақта орын алуға ұмтылғанымен, сопылар Құдайдың болмысын тану және оған жақындау бұл өмірде де мүмкін деп санайды<ref>[http://www.uga.edu/islam/sufismintro.html Sufism, Sufis, and Sufi Orders: Sufism's Many Paths<!-- Bot generated title -->]</ref>. Сопылардың басты мақсаты Аллаһтың разылығын іздеп, адамның  бастапқы халін ([[фитра]]) қалпына келтіру деп саналады<ref>Abdullah Nur ad-Din Durkee, ''The School of the Shadhdhuliyyah, Volume One: Orisons'', ISBN 977-00-1830-9</ref>.

== Тағылым ==
{{бастама}}
Сопылық жолына түсу үшін оқушы өзіне [[ұстаз]] табу керек, себебі бұл оқушының дәрежесінің өсуіне қажетті шарт. Ұстаз оқытуға құқылы болу үшін басқа [[шейх]]тан рұқсат қағазын (''{{аж3|Иджаза|Иджаза|en|Ijazah}}'') алу керек. Ұстаздан шәкіртке жалғасатын бұл тізбек ''{{аж3|Силсилә|Силсилә|en|Silsilah}}'' деп аталады.

== Тарихы ==
=== Шығу тегі===
{{бастама}}
Бастапқыда сопылық тек қана Исламның интернализациясы ретінде қарастырылды<ref>[https://islamonline.net/23164 IslamOnline.net]{{Dead link|date=наурыз 2011}}</ref>. Бір пікір бойынша сопылық негізін Құраннан, оны оқып, терең ойланудан бастау алады<ref>Massignon, Louis. Essai sur les origines du lexique technique de la mystique musulmane. Paris: Vrin, 1954. p. 104.</ref>. Басқалар сопылықты Мұхаммед пайғамбарға {{салауат}} еру, сол арқылы Аллаһқа жақындаудан басталған дейді<ref>Imam Birgivi, ''The Path of Muhammad'', WorldWisdom, ISBN 0-941532-68-2</ref>. Бұдан қарапайымырақ теорияларға сәйкес мұсылмандардың елдерді көптеп жаулап алуы христиан монахтары мен тақуаларды мұсылман қоластына әкелді. Олар көптеген ғасырлар бойы белсенді рухани өмірмен өмір сүріп, олардың әдіс-тәсілдері сопылықтың негізін қалаған тақуа мұсылмандарға әсер еткен<ref>{{cite book|last=Hodgson|first=Marshall G.S.|title=The Venture of Islam, Vol 1: The Classical Age of Islam|year=1958|publisher=University of Chicago Press|location=Chicago and London|page=394}}</ref>.

== Дереккөздер ==
<references/>

== Тағы қараңыз ==
* [[Тариқат]]
* [[Зуһд]]
* [[Нақшбандийа тариқаты]]
* [[Хабашилер]]
* [[Ибн Араби]]

[[Санат:Ислам]]
[[Санат:Ислам ағымдары]]