Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн хуудасны эх кодыг харах

{{Инфобокс Хөлбөмбөгийн тэмцээн
| Logo = [[File:FIFA logo without slogan.svg|150px|ОУХХ-ны лого]]
| Langname = FIFA World Cup
| Abkürzung = WM
| Verband = [[Олон улсын хөлбөмбөгийн холбоо|ФИФА]]
| Gründung =
| Erstaustragung = [[Fußball-Weltmeisterschaft 1930|1930]]
| Hierarchie =
| Mannschaften = 32 (Endrunde, seit 1998)
| Spielmodus = [[Тойргийн систем]]<small>&nbsp;(1 группэд 4-н баг бүхий 8-н групп)</small><br />[[Хасагдах систем]] <small>(шөвгийн наймаас)</small>
| Titelträger = {{FRA|Францын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг}} (2 дахь удаа)
| Rekordsieger = {{BRA|Бразилын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг}} (5 удаа)
| Rekordspieler = {{DEU|Ziel=Лотар Маттеус|3=Герман}} (25 тоглолт)
| Rekordtorschütze = {{DEU|Ziel=Мирослав Клозе|3=Герман}} (16 гоол)
| Website = [http://www.fifa.com/worldcup/ www.fifa.com]
| Voraussetzung =
| Qualifikation = 
| Karte =
| Übergeordneter Wettbewerb =
| Untergeordneter Wettbewerb =
}}
'''Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн''' ('''ХБДАШТ''') ({{lang-en|FIFA World Cup}}) нь [[Олон улсын хөлбөмбөгийн холбоо|Олон Улсын Хөлбөмбөгийн Холбоо]]ноос зохион явуулдаг [[хөлбөмбөг]]ийн эрэгтэй насанд хүрэгчдийн дэлхийн аварга баг шалгаруулах цомын тэмцээн юм. 1930 оноос эхлэн [[дэлхийн хоёрдугаар дайн|дайны]] улмаас 1942, 1946 онуудыг алгасч, дөрвөн жил тутамд зохиогдсоор ирсэн. [[Германы хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Герман]] [[Аргентины хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Аргентиныг]] ялж [[2014 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|одоо цагийн аваргаар]] тодорсон. 

Өнөөгийн журмаар сарын турш зохион байгуулагч оронд 32 баг аваргын төлөө өрсөлдөнө. Гол тэмцээн болохоос өмнө гурван жилийн туршид дэлхий даяар шигшээ багууд зохион байгуулагч орны шигшээгийн хамт оролцох эрхийн төлөө өрсөлддөг. ДАШТ нь дэлхийн хамгийн их үзэгчтэй спортын арга хэмжээ бөгөөд 2006 оныхыг 715.1 сая орчим хүн үзжээ. <ref name="2006coverage">[http://www.fifa.com/aboutfifa/marketingtv/news/newsid=111247.html 2006 FIFA World Cup broadcast wider, longer and farther than ever before], FIFA.com. Retrieved on September 16, 2008.</ref>

19 тэмцээн болсноос найман баг аварга болж байв. [[Бразил]] нь бүх тэмцээнд оролцож байсан бөгөөд 5 удаа буюу хамгийн олон удаа түрүүлж байжээ. 2006 онд [[Герман]] улсад болсон тэмцээнээр Итали улс шигшээд Франц улсыг ялж 4 дэх түрүүгээ авчээ. [[2010 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2010 оны ДАШТ]] нь 6 сарын 11-ээс 7 сарын 11 хүртэл [[Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс]]ад зохиогдож, [[Испанийн хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Испанийн]] баг [[Нидерландын хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг|Нидерландын]] багийг ялж анхны түрүүгээ авсан түүхэн үйл явдал тохиосон билээ. Дараагийн тэмцээн [[2014 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2014]] онд [[Бразил]] улсад зохион байгуулагдана.

==Тэмцээнүүд==
===Тэмцээнүүдийн хураангуй===
{| class="wikitable" style="font-size:90%; width: 100%; text-align: center;"
|-
!rowspan=2 width=5%|Жил
!rowspan=2 width=10%|Зохион байгуулагч орон 
|width=1% rowspan=23| 
!colspan=3|Шигшээ тоглолт
|width=1% rowspan=23| 
!colspan=3|Гуравдугаар байрын төлөө 
|-
!width=15%|Аварга баг
!width=8%|Оноо
!width=15%|Хоёрдугаар байр 
!width=15%|Гуравдугаар байр
!width=8%|Оноо
!width=15%|Дөрөвдүгээр байр 
|-
|1930 <br /> ''[[1930 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{URU}} 
|'''{{URU}}'''
|'''[[1930 FIFA World Cup Final|4–2]]'''
|{{ARG|alt}}
|{{USA|1912}}
|[[#1|<small><sup>1</sup></small>]]
|{{YUG}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1934 <br /> ''[[1934 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{ITA1861}}
|'''{{ITA1861}}'''
|'''[[1934 FIFA World Cup Final|2–1]]''' нэм.
|{{TCH}}
|{{DEU1871}}
|'''3–2'''
|{{AUT}}
|-
|1938 <br /> ''[[1938 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{FRA}}
|'''{{ITA1861}}'''
|'''[[1938 FIFA World Cup Final|4–2]]'''
|{{HUN1940}}
|{{BRA|1889}}
|'''4–2'''
|{{SWE}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1950 <br /> ''[[1950 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{flag|Бразил|1889}}
|'''{{URU}}'''
|[[#2|<small><sup>1</sup></small>]]
|{{BRA|1889}}
|{{SWE}}
|[[#2|<small><sup>1</sup></small>]]
|{{ESP|1939}}
|-
|1954 <br /> ''[[1954 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{SUI}}
|'''{{FRG}}'''
|'''[[1954 FIFA World Cup Final|3–2]]'''
|{{HUN|1949}}
|{{AUT}}
|'''3–1'''
|{{URU}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1958 <br /> ''[[1958 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{SWE}} 
|'''{{BRA|1889}}'''
|'''[[1958 FIFA World Cup Final|5–2]]'''
|{{SWE}}
|{{FRA}}
|'''6–3'''
|{{FRG}}
|-
|1962 <br /> ''[[1962 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{CHI}}
|'''{{BRA|1960}}'''
|'''[[1962 FIFA World Cup Final|3–1]]'''
|{{TCH}}
|{{CHI}}
|'''1–0'''
|{{YUG}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1966 <br /> ''[[1966 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{ENG}}
|'''{{ENG}}'''
|'''[[1966 FIFA World Cup Final|4–2]]''' нэм.
|{{FRG}}
|{{POR}}
|'''2–1'''
|{{URS|1955}}
|-
|1970 <br /> ''[[1970 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{MEX}}
|'''{{BRA|1968}}'''
|'''[[1970 FIFA World Cup Final|4–1]]'''
|{{ITA}}
|{{FRG}}
|'''1–0'''
|{{URU}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1974 <br /> ''[[1974 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{FRG}}
|'''{{FRG}}'''
|'''[[1974 FIFA World Cup Final|2–1]]'''
|{{NED}}
|{{POL}}
|'''1–0'''
|{{BRA|1968}}
|-
|1978 <br /> ''[[1978 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{flag|Аргентин|alt}}
|'''{{ARG|alt}}'''
|'''[[1978 FIFA World Cup Final|3–1]]''' нэм.
|{{NED}}
|{{BRA|1968}}
|'''2–1'''
|{{ITA}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1982 <br /> ''[[1982 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{ESP}}
|'''{{ITA}}'''
|'''[[1982 FIFA World Cup Final|3–1]]'''
|{{FRG}}
|{{POL}}
|'''3–2'''
|{{FRA}}
|-
|1986 <br /> ''[[1986 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{MEX}}
|'''{{ARG}}'''
|'''[[1986 FIFA World Cup Final|3–2]]'''
|{{FRG}}
|{{FRA}}
|'''4–2''' нэм.
|{{BEL}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1990 <br /> ''[[1990 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{ITA}}
|'''{{FRG}}'''
|'''[[1990 FIFA World Cup Final|1–0]]'''
|{{ARG}}
|{{ITA}}
|'''2–1'''
|{{ENG}}
|-
|1994 <br /> ''[[1994 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{USA}} 
|'''{{BRA}}'''
|'''[[1994 FIFA World Cup Final|0–0]]''' нэм. <br />'''(3–2)''' торг.
|{{ITA}}
|{{SWE}}
|'''4–0'''
|{{BUL}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|1998 <br /> ''[[1998 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{FRA}} 
|'''{{FRA}}'''
|'''[[1998 FIFA World Cup Final|3–0]]'''
|{{BRA}}
|{{CRO}}
|'''2–1'''
|{{NED}}
|-
|2002 <br /> ''[[2002 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]'' 
|{{KOR}} <br /> & {{JPN}}
|'''{{BRA}}'''
|'''[[2002 FIFA World Cup Final|2–0]]'''
|{{GER}}
|{{TUR}}
|'''3–2'''
|{{KOR}}
|- style="background: #D0E6FF;"
|2006 <br /> ''[[2006 оны хөлбөмбөгийн ДАШТ|Дэлгэрэнгүй]]''
|{{GER}}
|'''{{ITA}}'''
|'''[[2006 FIFA World Cup Final|1–1]]''' нэм. <br />'''(5–3)''' торг.
|{{FRA}}
|{{GER}}
|'''3–1'''
|{{POR}}
|-
|2010<br /> ''[[2010 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|Дэлгэрэнгүй]]''
|{{RSA}}
|'''{{ESP}}'''
|'''[[Хөлбөмбөгийн ДАШТ-2010 Аваргын төлөөх тоглолт|1–0]]'''<br />нэм.
|{{NED}}
|{{GER}}
|'''3–2'''
|{{URU}}
|-
|2014<br /> ''[[2014 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|Дэлгэрэнгүй]]''
|{{BRA}}
|'''{{GER}}'''
|'''1–0'''<br />(нэм.)
|{{ARG}}
|{{NED}}
|'''3–0'''
|{{BRA}}
|-
|2018<br /> ''[[2018 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|Дэлгэрэнгүй]]''
|{{RUS}}
|'''{{fb-big|FRA}}'''
|'''4–2'''
|{{fb-big|CRO}}
|{{fb-big|BEL}}
|'''2–0'''
|{{fb-big|ENG}}
|}
;Түлхүүр
* нэм. — ''нэмэлт цагийн дараа''
* торг. — ''торгуулийн цохилт''

<div id="1"><sup>1</sup> = 1930 онд гуравдугаар байрны төлөөх албан ёсны тоглолт болоогүй. ФИФА нь тэмцээнд оролцсон ерөнхий байдлаар нь АНУ-ыг гуравт, Югославыг дөрөвт жагсаадаг.<ref>[http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=1/index.html 1930 FIFA World Cup], FIFA.com. Retrieved on 5 March 2009.</ref></div><br />
<div id="2"><sup>2</sup> = 1950 онд албан ёсны шигшээ тоглолт болоогүй. 
<ref>[http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=7/overview.html 1950 FIFA World Cup], FIFA.com. Retrieved on 5 March 2009.</ref> Тэмцээний аваргыг сүүлд үлдсэн 4 баг (Уругвай, Бразил, Швед, Испани) хоорондоо тойргоор өрсөлдөж тодруулсан. Уругвай улс Бразилыг 2-1 -ээр ялсан тоглолт нь харин энэ тэмцээний шийдвэрлэх үүргийг гүйцэтгэсэн. Мөн Шведийн ялалт нь гуравдугаар байрын эзнийг тодруулахад шийдвэрлэх үүргийг гүйцэтгэжээ.<ref>[http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mcwc/ip-301_09a_wc-finals_alltime_8864.pdf FIFA World Cup Finals since 1930] (PDF), FIFA.com. Retrieved on 5 March 2009.</ref></div>

=== Улсуудын амжилт ===
[[Зураг:World_cup_appearances 2010.png|thumb|right|200px|Улсуудын оролцсон тоо]]
{| class="wikitable"
|-
!Шигшээ
!Аварга болсон тоо
!Хоёрдугаар байр
|-
|bgcolor=gold|{{BRA}}
|bgcolor=gold|5 ([[1958 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1958]], [[1962 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1962]], [[1970 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1970]], [[1994 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1994]], [[2002 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2002]])
|bgcolor=silver|2 ([[1950 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1950]][[#1|*]], [[1998 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1998]])
|-
|bgcolor=gold|{{GER}}[[#2|^]]
|bgcolor=gold|4 ([[1954 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1954]], [[1974 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1974]][[#1|*]], [[1990 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1990]], [[2014 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2014]])
|bgcolor=silver|4 ([[1966 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1966]], [[1982 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1982]], [[1986 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1986]], [[2002 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2002]])
|-
|bgcolor=gold|{{ITA}}
|bgcolor=gold|4 ([[1934 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1934]][[#1|*]], [[1938 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1938]], [[1982 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1982]], [[2006 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2006]])
|bgcolor=silver|2 ([[1970 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1970]], [[1994 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1994]])
|-
|bgcolor=gold|{{ARG}}
|bgcolor=gold|2 ([[1978 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1978]][[#1|*]], [[1986 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1986]])
|bgcolor=silver|3 ([[1930 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1930]], [[1990 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1990]], [[2014 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2014]])
|-
|bgcolor=gold|{{FRA}}
|bgcolor=gold|2 ([[1998 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1998]][[#1|*]], [[2018 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2018]])
|bgcolor=silver|1 ([[2006 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2006]])
|-
|bgcolor=gold|{{URU}}
|bgcolor=gold|2 ([[1930 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1930]], [[1950 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1950]])
|–
|-
|bgcolor=gold|{{ENG}}
|bgcolor=gold|1 ([[1966 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1966]][[#1|*]])
|–
|-
|bgcolor=gold|{{ESP}}
|bgcolor=gold|1 ([[2010 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2010]])
|–
|-
|{{NED}}
|–
|bgcolor=silver|3 ([[1974 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1974]], [[1978 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1978]], [[2010 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2010]])
|-
|{{HUN}}
|–
|bgcolor=silver|2 ([[1938 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1938]], [[1954 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1954]])
|-
|{{TCH}}<sup>[[#3|#]]</sup>
|–
|bgcolor=silver|2 ([[1934 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1934]], [[1962 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1962]])
|-
|{{SWE}}
|–
|bgcolor=silver|1 ([[1958 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|1958]][[#1|*]])
|-
|{{CRO}}
|–
|bgcolor=silver|1 ([[2018 оны хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|2018]])
|}
:<div id="1">''<nowiki>*</nowiki> = зохион байгуулагч орон''
:<div id="2">''<nowiki>^</nowiki> = 1954, 1990 онуудад Баруун Герман улс түрүүлснийг оруулан тооцсон''</div>
:<div id="3">''<sup><nowiki>#</nowiki></sup> = 2 буюу хэд хэдэн орон болж бутарсан''</div>

== Эшлэл ==
{{reflist}}

== Цахим холбоос ==
{{commons|FIFA World Cup|FIFA World Cup}}
* [http://www.fifa.com/worldcup/index.html Дэлхийн АШТ-ын албан ёсны сайт]
* [http://www.fifa.com/worldcup/archive/index.html Өмнөх ДАШТ-ууд]

[[Ангилал:Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн| ]]
[[Ангилал:Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний сэдэв| ]]