Pomoc:Poradnik autora Wikipedii

czyli jak zostać edytorem Wikipedii w jedno popołudnie

główna strona pomocy

Motto dla Czytelnika:

Czytaj, czytaj

i jeszcze raz czytaj.

Wstęp

Każdy, kto ma dostęp do internetu, może w KAŻDEJ CHWILI edytować Wikipedię. Tak po prostu. Oczywiście, aby móc modyfikować lub dodawać sensowną treść do encyklopedii, wymagana jest pewna wiedza.

Niemniej jednak od strony techniczno-komputerowo-internetowej jest to bardzo proste.

Niniejszy poradnik został napisany właśnie dla osób, które posiadają wiedzę na dowolny temat i chcą się nią podzielić edytując Wikipedię, ale nie wiedzą od czego zacząć lub też obawiają się, że „nie znają się wystarczająco na komputerach”. Do rozpoczęcia przygody z Wikipedią wystarczy tylko wiedzieć, jak używać klawiatury, myszki i przeglądarki internetowej.

Jest tylko jeden warunek: całość tego tekstu
należy przeczytać od deski do deski.

Tekst wydaje się długi, ale znajduje się w nim mnóstwo ciekawych ilustracji, więc czytanie nie będzie nudne. Zajmie to co prawda trochę więcej niż 5 minut, ale naprawdę warto – w przyszłości zaoszczędzi to czasu Tobie, Czytelniku – przyszły Edytorze Wikipedii.

Zatem – zaczynamy! :-)

Rozdział I – Absolutne podstawy

Zanim zaczniemy zagłębiać się w tajniki Wikipedii należy zapoznać się z kilkoma bardzo ważnymi rzeczami:

• sprawy bardzo ważne będą oznaczane poniżej:

w taki sposób

• jeśli skrót wygląda tak:

Wikipedia

to wskazuje na inną stronę w Wikipedii

• jeśli skrót wygląda tak:

Commons

to wskazuje na zewnętrzną stronę internetową

• jeśli skrót wygląda tak:

nieistniejąca strona

to wskazuje na stronę w Wikipedii, która jeszcze nie istnieje

• można też linkować do innych projektów

Wikiźródła (source) – A. Mickiewicz

więcej na ten temat: Pomoc:Kiedy wstawić link

• w skróty te można klikać – otworzy się wówczas docelowa strona (spróbuj kliknąć w powyższe linki)
• można również klikać w każdą grafikę – otworzy się jej powiększona wersja i strona opisu (kliknij w poniższy rysunek ze znakiem zapytania):

Czym jest Wikipedia?

Wikipedia została założona jako projekt niekomercyjny. Obecnie zarządzana jest przez Wikimedia Foundation. „Niekomercyjność” oznacza tutaj, że Wikipedia nie jest po to, aby zarabiać pieniądze, ale po to, aby udostępnić światu darmowe źródło wiedzy encyklopedycznej. Mottem Wikimedia Foundation jest:

Wyobraź sobie świat,
w którym każda osoba na naszej planecie
ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy.
Do tego właśnie dążymy.

Informacje powinny być prezentowane w sposób jak najprostszy i najczytelniejszy. Wygląd stron Wikipedii jest pozbawiony wszelkich zbędnych grafik, kolorów i animacji, odwracających uwagę od samej treści, która jest przecież najważniejsza. Co więcej, w Wikipedii nie ma ŻADNYCH reklam – wszelkie koszty ponoszone na utrzymanie komputerów/serwerów, które zapewniają działanie Wikipedii, pokrywane są wyłącznie z dobrowolnych datków i darowizn ofiarowanych przez wolontariuszy. Jeśli i ty chcesz wspomóc działanie Wikipedii, to darowizny można składać tutaj:

Wikimedia Foundation – Dary pieniężne

Wikipedia jest internetową encyklopedią pisaną wspólnie przez wielu użytkowników (wolontariuszy), których utarło się nazywać wikipedystami. Podczas edycji i redagowania artykułów wikipedyści współpracują na wielu poziomach: pojedynczego artykułu czy grafiki, w ramach projektu tematycznego, Wikipedii w danym języku jako całości itd. Aby taka współpraca przynosiła dobre efekty, potrzebna jest różnorodna społeczność, odpowiednie narzędzia i kultura pracy.

Zanim przejdziemy do nauki edycji, poznajmy nieco strukturę, w której prężnie działa społeczność Wikipedii.

Czym Wikipedia nie jest?

Wikipedia jest encyklopedią, dlatego też nie jest:

1. Forum dyskusyjnym na każdy temat
2. Słownikiem ortograficznym języka polskiego lub wyrazów obcych
3. Tubą propagandową lub medium do propagowania swoich przekonań
4. Miejscem do krytykowania czyichś zachowań lub poglądów
5. Miejscem do umieszczania twórczości własnej
6. Miejscem na publikację własnych prac naukowych czy wyników badań
7. Kolekcją odnośników (linków) – zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych
8. Miejscem do tworzenia swojej osobistej strony internetowej
9. Miejscem do reklamowania czegokolwiek
10. Miejscem do wpisywania rzeczy uznawanych przez autora za zabawne
11. Serwisem typu „Ściąga”
12. Demokracją – wszystkie decyzje podejmowane w Wikipedii powinny być oparte na zdrowym rozsądku i zasadzie osiągania konsensusu.

Więcej można o tym przeczytać na osobnej stronie Czym Wikipedia nie jest.

Prawa autorskie w Wikipedii

Niniejszy podrozdział należy przestudiować niezwykle uważnie, ponieważ:

Prawa autorskie i licencje w Wikipedii są
 
BARDZO WAŻNE.

To nie jest nudne „ględzenie” na próżno – to są absolutne podstawy, których nieznajomość może pociągnąć za sobą konsekwencje prawne.

Całość Wikipedii udostępniona jest na tzw. wolnej licencji – na samym dole każdej strony (również tej, którą właśnie czytasz) znajduje się następujący tekst:

Tekst udostępniany na
licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach,
z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe
informacje o warunkach korzystania.

Natomiast przed zapisaniem każdej edycji pojawia się następujący komunikat:

Zapisując zmiany, wyrażasz nieodwołalną zgodę na udostępnianie
Twojego wkładu na licencji Creative Commons [...] oraz
na licencji GFDL.

Cóż to są te Creative Commons i GFDL? Aby lepiej zrozumieć temat, zacznijmy od GFDL.

Licencja GFDL

Wszelkie materiały opublikowane w Wikipedii (wliczając w to tekst, rysunki, grafiki, dźwięki, animacje itd.) muszą być udostępnione na tzw. wolnej licencji.

„Wolna” licencja oznacza nie tyle „darmowość”, ile wolność w kopiowaniu, modyfikacji i dalszym używaniu materiałów, bez pytania ich autora o zgodę. Jeśli bowiem autor zgodził się udostępnić swoją twórczość (tekst, rysunki itd.) na wolnej licencji, to znaczy, że „z góry” godzi się na to, że jego materiały będą mogły być kopiowane i używane bez ograniczeń, również w celach komercyjnych (w przeciwieństwie do materiałów z ograniczeniem „wszystkie prawa zastrzeżone”). Co więcej, raz udzielona wolna licencja nie może zostać cofnięta.

Jakie więc korzyści mają autorzy z takiego udostępniania swoich materiałów, skoro każdy i zawsze może ich używać? Otóż są pewne warunki użytkowania, a mianowicie (w wielkim skrócie) dla licencji GFDL (GNU Free Documentation License):

* każda kopia musi zawierać informacje o pierwotnym autorze
* do każdej kopii musi zostać dołączony pełny tekst licencji GFDL
 wyjaśniający, na jakich warunkach kopie mogą być rozpowszechniane.
* jeśli oryginał został zmodyfikowany, to kopia musi zawierać
 również informacje o autorze poprawek

Logo licencji GFDL

Oznacza to, że „wolne” materiały mogą być używane za darmo i nikt (w tym autor) nie może żądać zapłaty za ich wykorzystanie. Działa to jednak również w drugą stronę – korzystający nie może czerpać korzyści z ich sprzedaży (wyłączając koszty produkcji, druku, nośnika itp.)

W Wikipedii mogą być używane tylko materiały na wolnej licencji.

Jakiekolwiek teksty, rysunki, fotografie, dźwięki, animacje, bazy danych itp., przy których nie widnieje pozwolenie na wykorzystanie na licencji GFDL, nie mogą być zatem wykorzystane w Wikipedii. Jest tylko jeden wyjątek od tej zasady – licencje niesprzeczne z GFDL (o czym za chwilę).

Prawa autorskie w Wikipedii przestrzegane są rygorystycznie.

Jeśli ktoś doda tekst lub fotografię, o których wiadomo jest, że NIE ZOSTAŁY udostępnione na wolnej licencji, to takie materiały są kasowane bez dalszej dyskusji. Co więcej, nawet jeśli autor tekstu/zdjęcia zadeklaruje, że może ono być wykorzystane „w Wikipedii”, to takie materiały również nie mogą zostać użyte! Nie ma bowiem nic pośredniego – albo materiały są wolne i można je kopiować bez ograniczeń, również poza Wikipedią, albo nie są wolne i wówczas nie można ich kopiować.

Dlatego właśnie w polskojęzycznej Wikipedii praktycznie nie ma grafik zawierających logo znanych organizacji lub firm (jak np. Intel lub Microsoft Windows) – ponieważ takie grafiki są albo objęte prawami autorskimi typu „copyright”, albo są to zastrzeżone znaki firmowe. Jako takie więc nie są wolne i nie mogą być dowolnie używane.

Przykład fotografii Gdańska udostępnionej na licencji GFDL:

Zdjęcie Gdańska udostępnione na licencji GFDL

Dopuszczalne są wszelkie licencje niesprzeczne z GFDL, czyli wszystkie takie, które są bardziej wolne i nakładają mniejsze ograniczenia na dalsze wykorzystywanie materiałów. Do takich należą np. niektóre licencje Creative Commons.

Licencja Creative Commons (CC)

W Wikipedii jest artykuł opisujący różne wersje Licencji Creative Commons (w skrócie CC). Istnieją cztery warunki udzielenia licencji:

I. Uznanie Autorstwa (ang. Attribution (BY)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji o twórcy. Używana jest również ikona

II. Użycie Niekomercyjne (ang. Noncommercial (NC)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych tylko w celach niekomercyjnych.

III. Bez Utworów Zależnych (ang. No Derivative Works (ND)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie tylko dokładnych (dosłownych) kopii dzieła, niedozwolone jest jego zmienianie i tworzenie na jego bazie pochodnych.

IV. Na Tych Samych Warunkach (ang. Share Alike (SA)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie pochodnych dzieł, pod warunkiem że będą one opublikowane na takiej samej licencji.

Można łatwo zauważyć, że warunek ii. (NC) i warunek iii. (ND) są niezgodne z licencją GFDL, gdyż pojawia się zakaz użycia komercyjnego i wprowadzania jakichkolwiek modyfikacji do oryginału. Dlatego też żadne materiały na licencjach CC-NC oraz CC-ND nie mogą być użyte w Wikipedii.

Jeśli jednak licencja Creative Commons jest użyta z warunkami i. i/lub iv. czyli CC-BY lub CC-BY-SA, to taka konfiguracja jest niesprzeczna z licencją GFDL. Co więcej, użycie licencji CC-BY-SA jest łatwiejsze w praktyce od GFDL, ponieważ nie ma konieczności dołączania pełnego tekstu licencji do każdej kopii materiału (wystarczy tylko np. link do pełnej wersji). Warunki użycia licencji CC-BY-SA są więc następujące:

* Każda kopia musi zawierać informacje o pierwszym autorze.
* Do każdej kopii musi zostać dołączony link do pełnego tekstu licencji CC
 wyjaśniający, na jakich warunkach kopie mogą być rozpowszechniane.
* Jeśli oryginał został zmodyfikowany,
 to kopia musi zawierać informacje również o autorze poprawek.

Przykład zdjęcia udostępnionego na licencji CC-BY-SA:

Zdjęcie Warszawy, licencja CC-BY-SA

Swoje fotografie można udostępniać również na „zerowej” licencji, czyli CC0 (lub CC-0), dla której stosowana ikona to: . Taka licencja nie wprowadza żadnych ograniczeń co do użycia, nie trzeba nawet podawać autora. Brak ograniczeń licencji CC-0 jest porównywalny z domeną publiczną.

Przykład zdjęcia udostępnionego na licencji CC-0:

Zdjęcie Singapuru, licencja CC-0

Domena publiczna

Domena publiczna jest to najbardziej „wolna” ze wszystkich form publikacji dzieła. Według prawa USA autor zrzeka się wszelkich praw i znosi wszelkie ograniczenia co do wykorzystania swojego dzieła. Pozostaje oczywiście prawo, które zgodnie z prawem przysługuje od momentu utworzenia dzieła, natomiast nie wnosi to żadnych ograniczeń co do jego wykorzystania. Nie ma żadnych wymagań odnośnie do podawania nazwiska autora, źródła lub licencji.

Nieoficjalne logo public domain

Oczywiście takie wykorzystanie bez ograniczeń może zajść TYLKO w przypadku, jeśli zachodzi 100% pewność, że dzieło JEST w domenie publicznej (ang. public domain). Niektórzy twórcy udostępniają swoje dzieła (np. grafiki, zdjęcia) w taki sposób z własnej woli, ale niektóre dzieła muszą być udostępnione na wolnej licencji, z racji sposobu, w jaki zostały stworzone. Dla przykładu, polskie akty normatywne lub ich urzędowe projekty oraz urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole nie mogą być zastrzeżone prawami autorskimi i niejako „z definicji” należą do domeny publicznej (zobacz grafikę godła Polski poniżej). Oczywiście w takim przypadku należy się jednak liczyć z innymi ograniczeniami – jeśli ktoś użyje ją w nielegalny sposób (np. znieważając polskie godło), to taka osoba może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej.

Godło Polski jako public domain

Licencja Do użytku niekomercyjnego

Jak już wspomnieliśmy powyżej taka licencja nie jest dopuszczona w Wikipedii.

W Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały
ograniczające użycie komercyjne.

Wszystkie prawa zastrzeżone

W Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały podlegające pod licencję „wszelkie prawa zastrzeżone”. Dotyczy to również takich materiałów, dla których autor/właściciel wyraża zgodę do użycia „w Wikipedii”. Dlaczego? Ponieważ wszelkie materiały (tekstowe, graficzne i inne) umieszczone w Wikipedii mogą być z definicji kopiowane i używane poza nią, a to jest sprzeczne z udostępnieniem typu wszystkie prawa zastrzeżone.

Fair use

Przyjęto zasadę, że w polskojęzycznej Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały podlegające pod „fair use” (z ang. dozwolony użytek) – nawet jeśli są one dopuszczone w angielskojęzycznej Wikipedii.

Ogólnie „fair use” dopuszcza użycie materiałów zastrzeżonych w specjalnych przypadkach – więcej informacji znajduje się w artykule dozwolony użytek.

Zgodnie z prawem USA angielskojęzyczna Wikipedia zezwala na użycie materiałów fair use (np. scen z filmów – tutaj znajduje się przykład grafiki fair use).

Inne licencje

Istnieje wiele typów innych wolnych licencji, np. Free Art License. Główną zasadą używania takich materiałów w Wikipedii jest, że:

Wszelkie licencje „bardziej wolne” niż GFDL są dopuszczone do użytku w Wikipedii.

Natomiast licencje mniej wolne, w szczególności ograniczające sposoby użytku, kopiowania lub modyfikowania dzieła są niedopuszczalne. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości najlepiej jest skontaktować się z innymi wikipedystami (np. poprzez IRC lub listę dyskusyjną).

Teksty, grafiki, dźwięki, animacje...

Wszystkie licencje opisane powyżej dotyczą oczywiście nie tylko fotografii, ale również: tekstów, grafik, dźwięków, animacji, baz danych, oraz wszelkich innych utworów, których charakter podlega prawom autorskim. Dlatego też:

Nie wolno kopiować ŻADNYCH materiałów z książek, stron internetowych, gazet, innych encyklopedii itp.

JEDYNYM wyjątkiem są materiały udostępnione na odpowiedniej wolnej licencji.

Dla przykładu – nie wolno skopiować listy haseł z encyklopedii PWN (nawet nie samych haseł, ale po prostu ich listy, np. spisu treści) – naruszałoby to bowiem ustawę o ochronie praw autorskich.

Rozdział II – Struktury Wikipedii

Wikipedyści

Wikipedyści są tak różni, jak różni są ludzie. Każdy ma inny poziom wiedzy komputerowej, „zna się” na czymś innym, edytuje tyle, ile może, na ile ma ochotę lub zapał.

Jeśli ktoś jest amatorem historykiem – zwykle pracuje nad artykułami historycznymi, jeśli interesuje się filmem – edytuje artykuły o aktorach. Niektórzy rozwijają wyłącznie artykuły związane ze swoją rodzinną miejscowością lub wykonują zdjęcia. Inni piszą emaile do różnych instytucji z prośbą o udostępnienie wartościowych tekstów lub zdjęć. Z kolei eksperci od komputerowego programowania pomagają w tworzeniu nowych narzędzi lub ulepszeń ułatwiających edytowanie.

Nowi wikipedyści są bardzo mile widziani i chętnie witani, bo wszelki wkład merytoryczny jest podstawą rozbudowy Wikipedii i jej dalszego funkcjonowania. Dlatego też: śmiało edytuj.

Oczywiście początki są zawsze trudne, dlatego też nie bój się pytać – każdy z nas kiedyś zaczynał i był kompletnie zielony. Można poprosić o pomoc na swojej stronie dyskusji (o czym będzie poniżej) albo na stronie dyskusji innego użytkownika lub – jeszcze lepiej – na wikipediowym czacie, tzw. IRC-u (więcej o tym jak skorzystać z IRCa można przeczytać tutaj: Wikipedia:Kanał IRC).

Wikipedystów można podzielić na następujące grupy:

Osoby niezarejestrowane (IP)

Każdy, kto otworzy dowolny artykuł w Wikipedii, może go edytować. Tak po prostu i natychmiast. Edycje takie rozpoznawane są po tym, że w historii edycji artykułu wyświetla się numer IP komputera (np. 255.127.001.153). Kontakt z takimi osobami jest bardzo utrudniony, jeśli w ogóle możliwy. Dlatego też koniecznie należy się zalogować (czytaj poniżej). Każda edycja niezarejestrowanego użytkownika witana jest takim oto komunikatem:

Edytujesz stronę anonimowo. Jeżeli zapiszesz edycję, twój adres IP będzie publicznie widoczny w historii strony. Jeżeli zalogujesz się albo założysz konto, twoje edycje będą przypisywane do nazwy użytkownika. Zobacz inne zalety założenia konta.

W skrócie:

Kontakt z osobami edytującymi spod numeru IP (niezarejestrowanymi)
jest praktycznie niemożliwy oraz osoby takie nie mogą głosować.

Uprawnienia: Osoby niezalogowane mogą edytować większość stron. Niemniej jednak, nie mogą one edytować wielu stron „technicznych” (np. strona główna Wikipedii) lub też kontrowersyjnych (np. niektóre tematy związane z seksem). Nie jest również możliwe przesyłanie plików, udział w głosowaniach itp. W przypadku wandalizmów powtarzających się z danego numeru IP, taki adres zostanie zablokowany i żadne edycje nie będą możliwe. Blokada może być nałożona na okres od godziny do kilku lat.

Wikipedyści zarejestrowani

Aby zostać „pełnoprawnym” wikipedystą należy się zarejestrować. Po wybraniu pseudonimu, tzw. loginu oraz hasła można się zalogować do Wikipedii. Pozwala to na kontakt z innymi użytkownikami, a dodatkowo każda dokonana zmiana automatycznie podpisywana jest pseudonimem użytkownika. Pomaga to znacznie we współpracy z innymi użytkownikami, jak również ma inne zalety, o czym za chwilę.

W skrócie:

Zarejestrowani użytkownicy mają dostęp do pełnego udziału w pracach nad Wikipedią.

Uprawnienia: Istnieją strony, które są zablokowane również dla „zwykłych” wikipedystów – są to głównie strony technicznie bardzo ważne dla poprawnego działania Wikipedii (np. strona główna).

Pacynki

Pacynkowy potwór :-)

Pacynką określa się dodatkowe konto użytkownika, którego ktoś może używać do stwarzania pozorów działania innego użytkownika. Generalnie nie należy tworzyć kilku kont. Jeśli zostanie wykryte, że jedna osoba używa kilku kont (co jest bardzo łatwe po numerze IP komputera, z jakiego dokonywane są edycje) np. aby głosować kilkukrotnie w tym samym głosowaniu, to wszystkie takie konta mogą być natychmiastowo zablokowane, a same wielokrotne głosy są oczywiście nieważne.

Nie twórz pacynek!

Czytelniku – podczas rejestracji zapisz sobie gdzieś swoje dane, abyś nie zapomniał hasła i mógł się ponownie zalogować!

Wielokrotne konta jako takie są dozwolone, np. jeśli zaawansowany wikipedysta chce stworzyć swojego bota (o czym poniżej), ale generalnie należy unikać tworzenia niepotrzebnych kont.

Redaktorzy

Redaktorzy to bardziej „zaufani” wikipedyści, którzy posiadają uprawnienia do oznaczania stron jako przejrzanych, czyli wolnych od wandalizmów i zgodnych z podstawowymi zasadami edytowania Wikipedii.

W dalszym ciągu każdy może edytować strony, ale zmiany nie są wyświetlane natychmiast – muszą one być zatwierdzone przez redaktorów. Rozwiązanie takie (tzw. wersje przejrzane) zostało wprowadzone, aby zmniejszyć niebezpieczeństwo wyświetlania wulgaryzmów czy innych „uszkodzeń” stron.

Uprawnienia: Możliwość oznaczania wersji przejrzanych oraz pozostałe – takie same, jak „zwykli” wikipedyści.

Więcej informacji znajduje się tutaj: Wikipedia:Redaktorzy.

Administratorzy

Są to jeszcze bardziej „zaufani” wikipedyści, którzy mają dodatkowe możliwości, jak np. usuwanie stron – „zwykli” wikipedyści mogą tylko tworzyć strony. Administratorzy mają również prawo do blokowania innych użytkowników, jeśli okaże się, że wprowadzają oni głupie wpisy, wulgaryzmy lub celowo usuwają istotne fragmenty tekstu lub grafiki. Blokada może potrwać od kilku godzin do kilku lat – w zależności od rozmiaru „przestępstwa”.

Jeśli natomiast chodzi o edycję artykułów, to administratorzy mają dokładnie takie same prawa, jak inni wikipedyści. Jeśli przeprowadzane jest głosowanie nad jakimś zagadnieniem (np. usunięciem artykułu), to wszystkie głosy osób uprawnionych do udziału w głosowaniu są traktowane na równi (oczywiście nie mogą głosować niezarejestrowani użytkownicy).

Sama nazwa „administrator” nie oddaje w pełni charakteru takich użytkowników. W rzeczywistości mają oni bowiem dokładnie takie same prawa, jak inni użytkownicy, ale więcej obowiązków.

Administratorzy mają techniczne możliwości między innymi do:
* Usuwania stron
* Szybkiego cofania ostatniej edycji innego użytkownika
* Blokowania edycji stron
* Blokowania szkodzących użytkowników

Administratorem może zostać każdy zaufany zarejestrowany użytkownik, który spełnia następujące warunki: powyżej 1000 nieusuniętych edycji, aktywność w projekcie od przynajmniej 3 miesięcy, podanie adresu email w preferencjach użytkownika oraz pomyślne przejście głosowania w sprawie przyznania uprawnień administratora.

Administratorzy nie są zwierzchnikami zwykłych użytkowników.

Więcej o administratorach można przeczytać tutaj Wikipedia:Administratorzy.

Wpis na stronie administratora: {{user admin}}

Boty

Nazwa „bot” wywodzi się od słowa „robot”. Jest to oddzielne konto (nie mylić z pacynką opisaną powyżej!), używane przez bardzo zaawansowanego wikipedystę o podobnej nazwie konta. Dla przykładu, użytkownik Zureks powinien użyć konta ZureksBot dla swojego bota.

{{user bot}}

Na koncie bota uruchamiany jest specjalny program, który w sposób automatyczny może edytować Wikipedię. Na przykład, korzystając z bazy danych wszystkich wsi w Polsce, można z pomocą bota edytować wiele tysięcy artykułów, odpowiednio je sformatować, dodać kategorie itd.

Podobnie wygląda sprawa automatycznego wyszukiwania błędów ortograficznych (np. cherbata) lub interpunkcyjnych (np. brak przecinka przed „że”) itd.

Boty są więc używane tam, gdzie zachodzi konieczność wykonania stosunkowo prostej, aczkolwiek żmudnej i powtarzalnej edycji.

Boty mogą być używane TYLKO przez
bardzo doświadczonych wikipedystów
i tylko po przyznaniu kontu bota
odpowiedniej „flagi” bota.

Obecnie istnieje sporo botów i nie należy tworzyć nowych. Jeśli zachodzi potrzeba wprowadzenia jakichś żmudnych zmian w Wikipedii, to wystarczy w tym celu wypełnić odpowiednie zgłoszenie w Zadaniach dla botów.

Więcej o botach można przeczytać tutaj: Wikipedia:Boty.

Biurokraci, stewardzi, checkuserzy

Biurokraci i stewardzi mają uprawnienia do aktywacji statusu administratora lub biurokraty innym użytkownikom. Uprawnienia są jednak przyznawane poprzez głosowanie całej społeczności Wikipedii.

Natomiast checkuser może sprawdzić adres IP dowolnego użytkownika, co pozwala na wykrywanie wandali oraz nadużycia pacynek.

Biurokraci, stewardzi i checkuserzy nie są też w żaden sposób zwierzchnikami administratorów.

Są to po prostu swego rodzaju urzędnicy wykonujący „papierkową” robotę.

Więcej o nich można przeczytać tutaj: Biurokrata, Steward, Checkuser.

Struktura stron Wikipedii

Podstawy

Wikipedia to nie tylko artykuły encyklopedyczne, chociaż stanowią one oczywiście główną jej zawartość. W Wikipedii znajduje się kilka typów stron, które na pierwszy rzut oka są niewidoczne dla zwykłego czytelnika, a które są niezbędne do poprawnego funkcjonowania Wikipedii i współpracy wikipedystów. Bardzo ważnym jest, aby zapamiętać, że:

Każda strona w Wikipedii składa się z 2 części:
  a) treści właściwej
  b) strony dyskusji
oraz odpowiadającym im
  c) historii zmian treści właściwej
  d) historii zmian strony dyskusji

Dostęp do tych części znajduje się u góry każdej strony. Jak widać na ilustracji poniżej, dostęp do treści właściwej to zawsze pierwszy link od lewej, widoczny tutaj, jako zakładka Artykuł. Bezpośrednio na prawo znajduje się link Dyskusja.

Natomiast dostęp do historii wszystkich zmian znajduje się pod linkiem Historia i autorzy, który wskazuje na historię tej części, która jest aktualnie wybrana – na przykład na obrazku poniżej „Historia i autorzy” odnosi się do „Artykułu” (bo ta zakładka jest wybrana). Kliknięcie w link „Dyskusja” spowoduje, że „Historia i autorzy” będzie się automatycznie odnosić do strony dyskusji (czyli po prostu do tej części, która jest aktualnie wyświetlana):

Wyjaśnijmy teraz pokrótce, co znajduje się w tych wszystkich częściach:

Co to jest strona treści?

Strona treści (np. Artykuł na ilustracji powyżej) zawiera tekst, który zazwyczaj interesuje czytelnika. Dla przykładu, jeśli otworzona jest strona artykułu encyklopedycznego, to część Artykuł zawiera po prostu treść artykułu encyklopedycznego, ilustracje itd.

Strony mogą być jednak różnego typu (encyklopedyczne, użytkownika, pomocy), co opiszemy poniżej.

Co to jest strona dyskusji?

Strona dyskusji (Dyskusja), jest to specjalna podstrona ściśle przyłączona do strony treści głównej. Na stronie dyskusji można np. rozważać kwestie sporne, przedstawione w samym artykule. Dyskusja nie jest częścią artykułu, ani nie zawiera żadnej dodatkowej treści użytecznej dla czytelnika. Strony dyskusji to w pewnym sensie strony techniczne, pozwalające na zgromadzenie informacji dodatkowych, przydatnych w dalszej edycji i rozbudowie artykułu itp.

Na przykład, różne źródła różnie podają rok urodzenia Mieszka I. Informacje takie można zgromadzić właśnie na stronie dyskusji artykułu (zobacz np. Dyskusja:Mieszko I) i następnie wspólnie z innymi wikipedystami zastanowić się jak te informacje wykorzystać w samym artykule.

Innym przykładem może być sytuacja, gdy znajdziemy jakiś błąd w artykule – można go wówczas zgłosić właśnie na stronie dyskusji danego artykułu – tak jak to pokazano na ilustracji poniżej dla artykułu Florencja:

Po wybraniu zakładki Dyskusja link Historia i autorzy odnosi się do podstrony dyskusji, a nie do artykułu. Na stronach dyskusji pojawia się też dodatkowa zakładka Dodaj temat (pomiędzy „Edytuj” a „Historia i autorzy”), która ułatwia rozpoczęcie nowego wątku dyskusji.

Historia i autorzy

Link do części Historia i autorzy znajduje się tutaj (należy oczywiście najpierw wybrać albo „Artykuł” albo „Dyskusja”):

A tak wygląda zawartość tej części:

Strona ta pozwala na bardzo szybkie sprawdzenie jakie zmiany zostały wprowadzone przez kogo i kiedy. Każda, nawet najmniejsza zmiana jest rejestrowana (np. usunięcie przecinka). Co więcej, zapisywane są również WSZYSTKIE wcześniejsze wersje pliku (od samego początku utworzenia Wikipedii). Dlatego też można ZAWSZE wrócić do jednej z wcześniejszych wersji – nawet po całkowitym wykasowaniu zawartości. Z tego względu można bezpiecznie śmiało edytować dowolną stronę, bez obawy, że coś zepsujemy.

Część „Historia i autorzy” ma jeszcze jedną ogromną zaletę – pozwala na bardzo szybkie odnalezienie osoby bezmyślnie (lub umyślnie) niszczącej artykuły i zablokowanie takiego szkodnika.

Wyjaśnijmy króciutko, co oznaczają poszczególne części na ilustracji powyżej.

Pierwsza od góry to wyszukiwarka (Przeglądaj historię), która pozwala na precyzyjne wyszukiwanie określonych zmian – np. wykonanych przez określonych użytkowników, albo w określonym czasie itd.

Następnie znajduje się lista Narzędzi (linki do stron specjalnych lub statystyk): Statystyki historii edycji • Wyszukiwanie w historii edycji • Statystyka oglądalności strony • Liczba obserwujących.

Potem widzimy legendę odnoszącą się do wszystkich zapisanych wersji strony. Kolory tła pokazują, które wersje są przejrzane (wolne od wulgaryzmów), a które nie (wymagające sprawdzenia).

Z kolei pojawia się lista wszystkich wersji (porównaj wybrane wersje). Najpierw podana jest godzina i data danej edycji (10:08, 21 wrz 2010). Potem login użytkownika (VolkovBot) oraz skróty do jego strony dyskusji (jeśli chcemy się z nim skontaktować), lista jego edycji (celem łatwiejszego sprawdzenia czy nie wprowadził wandalizmów w innych artykułach). Podana liczba (2739 bajtów) informuje o rozmiarze strony (jedna litera to jeden bajt). Potem pojawia się opis edycji (robot poprawia: sq:Numri i masës) oraz inne linki ułatwiające innym wikipedystom szybkie wycofanie edycji jeśli była ona błędna. Na samym końcu znajduje się informacja o tym, czy artykuł został przejrzany.

Jak widać ta konkretna edycja została wykonana przez Bota o nazwie VolkovBot.

Gwiazdka

Na prawo od „Historia i autorzy” znajduje się zakładka z gwiazdką.

Gwiazdka informuje nas o tym, czy dana strona jest naszą „obserwowaną” stroną. Link do naszych „Obserwowanych” znajduje się w prawym górnym rogu. Pod tym linkiem znajduje się specjalna strona, która wyświetla ostatnie zmiany we wszystkich artykułach, które aktualnie obserwujemy. Dlatego też najlepiej jest ustawić stronę:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Specjalna:Obserwowane

jako domyślną stronę wejścia na Wikipedię. Wówczas od razu możemy sprawdzić, kto i jakie zmiany wprowadził w „naszych” artykułach.

Jeśli gwiazdka jest biała (jak na ilustracji powyżej) to strona ta nie jest „obserwowana”. Kliknięcie w gwiazdkę spowoduje dodanie strony do listy obserwowanych, a gwiazdka zmieni się na niebieski kolor (tylko dla konkretnej obserwowanej strony).

Trójkącik

Na prawo od gwiazdki znajduje się mały trójkącik. Wystarczy najechać na niego myszką (nie na ilustracji poniżej, ale na górze dowolnej strony) a pojawi się lista opcji pozwalających na operacje na danej stronie. Dla zwykłych zalogowanych wikipedystów jest tylko jedna opcja: Przenieś, która pozwala na zmianę nazwy strony (np. z Myszka na Mysz komputerowa). Dla administratorów pojawia się również możliwość usunięcia lub zablokowania edycji strony.

Rodzaje stron

Artykuły encyklopedyczne

Są to główne strony Wikipedii zawierające teksty i rysunki artykułów encyklopedycznych. Tutaj właśnie umieszczany jest tekst, dokonywane są wszelkie merytoryczne edycje i wyświetlane obrazki ilustrujące dany temat.

Często mówi się o:

„przestrzeni głównej” nazw Wikipedii

Przestrzeń główna zawiera właśnie wszystkie artykuły encyklopedyczne i tylko ta „przestrzeń” jest przeszukiwana za pomocą wyszukiwarki wbudowanej na głównej stronie Wikipedii.

W artykułach NIE podpisujemy się.

Istnieje kilka poziomów „jakości” artykułów encyklopedycznych. Są to:

Zalążek (stub)

Zalążek (nazywany również z ang. stubem) jest to bardzo krótki artykuł, składający się tylko z kilku zdań i podający tylko podstawową definicję hasła. Dla przykładu spójrzmy na hasło: Wiroszybowiec.

W swej krótkiej postaci artykuł nadaje się do Wikipedii, ponieważ w wystarczającym stopniu wyjaśnia zagadnienie, niemniej jednak możliwa jest jego znaczna rozbudowa, do czego właśnie zachęcany jest Czytelnik.

Zdarzają się oczywiście artykuły krótsze niż opisany powyżej zalążek. Są one czasem nazywane sub-zalążkami lub sub-stubami. Są one kasowane, ponieważ nie znajduje się tam wystarczająca definicja hasła.

„Normalne” artykuły

Jeśli treść zalążka rozrośnie się wystarczająco, pojawi się jeden lub więcej obrazków itd. to artykuł w końcu przestaje być zalążkiem i staje się „normalnym artykułem”. Przykład: Kontenerowiec.

Artykuł „czywieszowy”

Są to artykuły o wystarczająco dobrej jakości, by prezentować je na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”. Obowiązuje minimalna granica objętości takiego artykułu, musi też być odpowiednio „nowy” (niedawno napisany lub znacznie rozbudowany). Spełniają wszystkie podstawowe zasady i zalecenia Wikipedii (o czym będzie w jednym z kolejnych rozdziałów).

Dobry Artykuł

Artykuły takie są oznaczane odpowiednim znaczkiem, zazwyczaj umieszczonym w prawym górnym rogu artykułu:

Jak można się domyślić, „Dobry Artykuł” jest lepszy od zwykłego artykułu, który tak naprawdę jest tylko dłuższy niż zalążek. Aby artykuł mógł zostać oznaczony jako „dobry” musi spełnić następujące wymagania:

1. TREŚĆ: powinien zawierać wystarczający opis najważniejszych zagadnień związanych z tematem
2. ZASADY: powinien przestrzegać zasad Wikipedii (przede wszystkim zasady neutralnego punktu widzenia, weryfikowalności i praw autorskich)
3. FORMA: powinien być napisany bez błędów językowych (ortograficznych, gramatycznych czy stylistycznych) i powinien być sformatowany według zaleceń formatowania artykułów w Wikipedii.

Przykład: Owca Dolly.

Kandydatów na Dobre Artykuły można zgłaszać tutaj: Propozycje do Dobrych Artykułów, a lista artykułów uznanych za dobre znajduje się na tej stronie: Dobre Artykuły.

Artykuł na medal

Artykuł „na medal” to artykuł jeszcze lepszy niż dobry. Artykuł na medal musi w sposób wyczerpujący opisywać dany temat, zawierać odpowiednią liczbę obrazków, być poparty wieloma odniesieniami do literatury itd. Artykuły takie są oznaczane następującą odznaką:

W polskojęzycznej Wikipedii takich artykułów obecnie jest niewiele, jeśli porównać do całkowitej liczby artykułów. Niemniej jednak, artykuły takie są ciągle tworzone (lub już istniejące artykuły rozbudowywane) – do czego zachęcamy również Ciebie Czytelniku!

Przykład: Bolesław III Krzywousty.

Kandydaturę artykułu na medal można zgłosić tutaj: Propozycje do Artykułów na medal a pełna lista „medalowych” znajduje się tutaj: Artykuły na medal.

Dyskusje artykułów

Strony dyskusji artykułów pozwalają na przechowywanie dodatkowych informacji, zgłaszanie błędów, dyskutowanie faktów przedstawionych na stronie głównej artykułu itd.

Na stronach dyskusji PODPISUJEMY się.

Jeśli jesteśmy zalogowani to podpis należy wstawiać na końcu naszej edycji przez użycie 4 znaków tyldy, czyli: ~~~~ (opiszemy to jeszcze poniżej).

Strony pomocy

Wszystkie strony pomocy umieszczone są w tzw.

„przestrzeni” stron pomocy

Oznacza to, że strony takie są umieszczone w odpowiednich kategoriach i ich nazwa zawsze rozpoczyna się od słowa „Pomoc”. Strony pomocy mogą również zawierać tekst i rysunki tak samo jak jest to w przypadku artykułów encyklopedycznych. Jak łatwo zauważyć, link „Artykuł” na górze strony zmienił swoją nazwę na Pomoc.

Do wszystkich stron pomocy można dotrzeć poprzez system pomocy dostępny poprzez link Pomoc z menu po lewej stronie ekranu (pod logo Wikipedii), lub też poprzez ten oto link: Pomoc:Spis treści

Oczywiście strony pomocy również mają swój własny link Historia i autorzy (tak jak każda inna strona – oprócz stron specjalnych).

Dyskusje stron pomocy

Dyskusja stron pomocy – służy podobnym celom jak dyskusja artykułu. Można tam po prostu dodawać wszelkie informacje, które wiążą się z treścią samej strony pomocy, ale niekoniecznie nadają się jeszcze do użycia. Można tam również zgłaszać wszelkie błędy dostrzeżone na danej powiązanej stronie pomocy.

Strony użytkowników

Swoją własną stronę użytkownika można otworzyć przez kliknięcie w nazwę swojego loginu u góry strony (skrót ten jest oznaczony małą ikonką „ludzika”) – w tym przypadku jest to login autora tego poradnika, czyli „Zureks”:

Strony użytkowników znajdują się w przestrzeni „Wikipedysta” (i na takie słowo zmieni się pierwsza zakładka).

Na swojej stronie użytkownika można podać garść informacji o sobie. Praktykuje się tzw. „userboksy” zawierające listę „specjalizacji” danego wikipedysty, np:

pl	Polski jest językiem ojczystym tego użytkownika.

en-4	This user speaks English at a near-native level.

chem	Ten wikipedysta zna terminologię stosowaną w chemii.

Oczywiście dobrze jest tam podać garść informacji o sobie.

Strona użytkownika nie jest jednak prywatną stroną internetową – nie należy tam umieszczać informacji niezwiązanych z Wikipedią, a już na pewno nie wolno wklejać żadnych materiałów niezgodnych z wolną licencją. W przeciwnym wypadku może się to skończyć nawet zablokowaniem konta.

Dyskusje stron użytkowników

Dyskusje stron użytkowników używane są do komunikacji z innymi użytkownikami. Jeśli np. dodaliśmy jedno zdanie do jakiegoś artykułu, a ktoś inny to zdanie usunął to możemy wejść na stronę dyskusji tego użytkownika (link do tej strony można znaleźć przez „Historia i autorzy”) i poprzez kliknięcie w „Dodaj temat” na górze strony dyskusji użytkownika dodać nowy wątek w jego dyskusji z zapytaniem, dlaczego nasze zdanie zostało usunięte.

Na stronach dyskusji PODPISUJEMY SIĘ ~~~~

Szerzej o komunikacji z innymi użytkownikami opiszemy w jednym z kolejnych rozdziałów.

Podstrony użytkowników

Każdy użytkownik może sobie stworzyć dodatkowe podstrony do swojego użytku. Link do jednej z takich podstron znajduje się na górze ekranu (po zalogowaniu):

Jest to link do osobistego brudnopisu. Dla nowych użytkowników po kliknięciu w ten link „Mój brudnopis” pojawi się informacja, że

W Wikipedii nie ma jeszcze artykułu pod taką nazwą. Możesz wykonać jedną z poniższych czynności:
utworzyć nową stronę wikipedysta:Zureks/brudnopis

Należy zatem kliknąć w „utworzyć nowy artykuł” i następnie zapisać stronę.

Jak łatwo zauważyć adres tej podstrony jest utworzony przez dodanie „/brudnopis” do adresu strony użytkownika. Analogicznie można utworzyć więcej podstron. Dla przykładu – jeśli adres naszego brudnopisu jest taki:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedysta:Zureks/brudnopis

to można utworzyć dodatkowe brudnopisy (np. "brudnopis2) przez wpisanie takiego adresu:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedysta:Zureks/brudnopis2

Można tworzyć podstrony z dowolną nazwą („notatnik”, „rzeczy do zrobienia”, „moje hasła” itd.)

Nie należy jednak tworzyć zbyt wielu stron, bo łatwo jest się w nich pogubić. Listę wszystkich swoich podstron można sprawdzić przez użycie strony specjalnej (oczywiście zamiast „Zureks” należy wpisać swój login):

http://pl.wikipedia.org/wiki/Specjalna:Strony_według_prefiksu/User:Zureks

Więcej informacji o edytowaniu znajduje się w następnym rozdziale.

Kategorie

Kategoria jest stroną techniczną i grupuje wszystkie strony powiązane z danym tematem. Kategorie zazwyczaj nie posiadają żadnych elementów graficznych. Potrafią automatycznie segregować wszystkie linki alfabetycznie i rozdzielać je na grupy względem liter alfabetu.

Jeśli taka strona jest utworzona, to automatycznie grupuje ona skróty do wszystkich tematycznych stron, które się do niej odwołują. Dla przykładu prosimy otworzyć ten link: Kategoria:Produkty pszczele. Więcej o kategoryzacji artykułów będzie opisane w następnym rozdziale.

Wikiprojekty

Wikiprojekty są to strony „robocze” skupiające wikipedystów pracujących nad danym problemem.

Jeśli kilka osób chce uporządkować już istniejące artykuły encyklopedyczne na jakiś dany temat, to strona wikiprojektu pomaga skoordynować działania i ustalić, co jeszcze pozostało do zrobienia. Jako przykładu użyjmy tutaj Wikiprojekt:Rock progresywny, który definiuje swoje cele jako:

Głównym celem tego projektu jest koordynacja działań
wikipedystów zainteresowanych rockiem progresywnym
w celu podniesienia jakości merytorycznej, ujednolicenia
oraz powiększenia ilości haseł z nim związanych:
    * biografie grup, muzyków oraz współpracujących
      z nimi artystów (w miarę możliwości aktualizowane
      na bieżąco)
    * albumy, single, utwory progresywne
    * opisy podgatunków muzycznych

Lista wszystkich wikiprojektów jest dostępna tutaj: Kategoria:Wikiprojekty

Inne strony

Oto przykłady różnych innych „przestrzeni nazw” używanych w Wikipedii:

• Artykuły encyklopedyczne (tzw. przestrzeń główna)
• Dyskusja artykułów
• Wikipedysta
• Dyskusja wikipedysty (strony kontaktu)
• Pomoc (+ dyskusja)
• Wikipedia (+ dyskusja) – rodzaj pomocy, nazwa linka zmienia się na „Strona projektu”
• Plik (+ dyskusja) – strona z plikiem (zdjęciem, grafiką, dźwiękiem, animacją itd.)
• Szablon (+ dyskusja)
• Kategoria (+ dyskusja)
• Portal (+ dyskusja)
• Wikiprojekt (+ dyskusja)

Strony specjalne

Istnieją również strony specjalne, których nie można edytować, więc nie mają swoich stron „Dyskusja” ani „Historia i autorzy”. Są to strony techniczne, które są generowane automatycznie przez mechanizmy Wikipedii.

Przykładami są tutaj np. strony: Specjalna:Ostatnie zmiany (link dostępny również w menu po lewej stronie) lub Specjalna:Nowe strony.

 

Rozdział III – Jak edytować?

W tym miejscu najlepiej jest otworzyć OSOBNE okno z Wikipedią tak,
aby ten tekst pozostał otwarty, a dalsze czynności przeprowadzać
na osobnej stronie internetowej – pozwoli to na bieżące czytanie
opisu i podążanie za instrukcjami krok po kroku.

Oprogramowanie

Wikipedia tworzona jest na bazie oprogramowania MediaWiki. Nazwa Wiki pochodzi od hawajskiego zwrotu „wiki wiki”, oznaczającego „bardzo szybko”. Istotnie – zarówno edycja jak i publikacja zmian jest wręcz dziecinnie prosta. W szczególności, jeśli porównać ją do dowolnej innej strony internetowej, która wymaga żmudnego tworzenia (edycji), potem umieszczenia na serwerze (publikacji), zazwyczaj z użyciem skomplikowanych języków znaczników (HTML, XHTML) i komunikacji z serwerem (np. poprzez FTP).

W języku (kodzie) Wiki składnia ograniczona jest do minimum i jej podstawy są o wiele prostsze – można je opanować w kilka minut. Dostęp do wszystkich stron i plików jest bezpośrednio poprzez przeglądarkę internetową. Pozwala to więc na pracę nad tymi samymi materiałami jednocześnie przez wiele osób (wikipedystów) z dowolnego miejsca na świecie.

Z drugiej strony – jeśli wszyscy mogą edytować, to kto to wszystko kontroluje? Potrzebne są przecież jakieś ograniczenia, żeby ktoś nie wykasował wszystkiego?! Owszem – takie zabezpieczenia są (o czym za chwilę). Jednak podstawą jest tutaj zupełnie coś innego – polecamy zatem lekturę bardzo krótkiej, ale zarazem bardzo pouczającej przypowieści o nożu do steków.

Rejestracja i logowanie

Przed rozpoczęciem jakichkolwiek edycji najlepiej jest się zarejestrować i zalogować.

Rejestracja zajmuje naprawdę tylko kilka chwil.

Dla niezarejestrowanego i niezalogowanego użytkownika ekran Wikipedii wygląda podobnie to tego przedstawionego na ilustracji poniżej. W prawym górnym rogu dowolnej strony znajduje się niebieski link Logowanie i rejestracja:

Należy kliknąć w ten link aby rozpocząć proces rejestracji. Otworzy się nowa strona zatytułowana Logowanie / rejestracja (zobacz poniżej), gdzie znajduje się link Zarejestruj się, w który należy kliknąć.

Spowoduje to otwarcie kolejnej strony Załóż nowe konto (ilustracja poniżej). W następnym polu należy wpisać swój pseudonim/login/nick.

Uwaga: należy wybrać login, który składa się ze słowa (np. Tomek121) a nie przypadkowego ciągu znaków (np. $#%@^). Jeśli login będzie obraźliwy/wulgarny (np. SpadajPajacu) to konto zostanie zablokowane.   Jeśli chcesz aby login zaczynał się dużą literą (np. Zureks) to tak właśnie musisz wpisać w polu „Nazwa użytkownika”.

Nazwa nie może więc być:

• niezgodna z prawem (np. rasistowska)
• prowokacyjna lub budząca zastrzeżenia
• wulgarna
• nazwą zbytnio przypominającą innego użytkownika
• adresem strony internetowej
• nie może zawierać żadnych treści reklamowych.

Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Wikipedia:Nazwa użytkownika.

W obydwu polach poniżej samo hasło, następnie swój adres email, zaznaczyć opcję „Zapamiętaj hasło” i kliknąć w Załóż nowe konto:

Jeśli podany login jest już zajęty przez innego użytkownika, to należy wybrać inną nazwę i powtórzyć proces opisany powyżej.

Koniecznie zapisz sobie gdzieś swój login i hasło.

Dlaczego? Ponieważ będzie Ci ono potrzebne przy każdym następnym logowaniu. Lepiej nie rejestrować się więcej niż jeden raz – prowadzi to bowiem do powstawania niepożądanych Pacynek – raz utworzonego konta nie można usunąć (można tylko zablokować).

Po zakończeniu rejestracji można już się zalogować. Jeśli system nie zaloguje Cię automatycznie, to:

Kliknij w link w prawym górnym rogu: Logowanie/rejestracja.
Tak będziesz mógł się zalogować przy każdej następnej wizycie.

Wystarczy wtedy tylko podać login i hasło i kliknąć Zaloguj się. (Opcja Zapamiętaj hasło pozwala na automatyczne logowanie przy następnym otwarciu stron Wikipedii.)

Udało się! System poinformował nas o udanym logowaniu. Należy zwrócić uwagę, że na górze strony pojawił się link do naszego loginu:

Wyszukiwanie artykułu

Przed rozpoczęciem edycji artykułu musimy wiedzieć, czy dany artykuł już istnieje. W tym celu możemy użyć wyszukiwarki, która znajduje się po prawej górnej stronie ekranu.

Wyszukiwarkę można użyć w dwóch trybach: Przejdź i Szukaj.

Tryb „Przejdź” jest domyślny. Po wpisaniu nazwy danego artykułu, np. w tym przypadku hasło „klawisz” i wciśnięciu Enter (lub kliknięciu w ikonkę lupy) system wyszukuje odpowiedni artykuł i jeśli istnieje artykuł o identycznej nazwie jak ta wpisana w wyszukiwarce, to artykuł zostanie automatycznie otworzony.

Jeśli takiej strony nie ma, to system automatycznie przejdzie w tryb „Szukaj” i znajdzie artykuły zawierające takie (lub podobne) słowo.

Tryb „Szukaj” można użyć z pominięciem trybu „Przejdź”. W tym celu wystarczy wpisać daną frazę, poczekać aż system wyświetli listę podpowiedzi, i wybrać ostatnią opcję „zawierające...”:

Edycja

Nareszcie doszliśmy do sedna sprawy, czyli do edycji artykułów w Wikipedii. A więc – zaczynamy!!!

Jeśli u góry ekranu nie wyświetla się nasz login to znaczy, że nie jesteśmy zalogowani.

Przed wszelkimi edycjami należy się zalogować.

Zaczynamy edytować

Otwórzmy stronę brudnopisu Wikipedii. Na górze strony Wikipedii znajduje się przycisk Edytuj – należy w niego kliknąć, co spowoduje otwarcie okna edycji.

Uwaga dla Czytelnika – na brudnopisie Wikipedii mogą „ćwiczyć” inne osoby i dlatego może zawierać jakąś treść inną niż opisana tutaj. Można bezpiecznie wykasować całą zawartość (poza pierwszą linią) i śmiało próbować.

Wpiszmy zatem następującą treść:

== Tytuł nowej sekcji ==
 
To jest moja pierwsza edycja w Wikipedii.
 
A to jest link do artykułu [[Jan Kochanowski]].

Po wpisaniu tego tekstu okno edycji powinno wyglądać tak:

Tak jak to pokazano na ilustracji powyżej, w polu Wypełnij opis zmian należy wpisać króciutkie wyjaśnienie czego dotyczyła edycja.

Przed zapisaniem jakichkolwiek zmian należy skorzystać z przycisku „Pokaż podgląd”.

Następnie należy kliknąć w przycisk Pokaż podgląd, aby zobaczyć dokonane zmiany przed ostatecznym zapisaniem. Po kliknięciu w „Pokaż podgląd” ukaże nam się ekran z naszą edycją, podobny do tego:

Jeśli popełniliśmy błąd, to należy znów użyć pola edycji (widocznego na powyższym obrazku), poprawić dany błąd i znów wcisnąć przycisk „Pokaż pogląd”. Proces ten można powtarzać wielokrotnie, dopóki nie osiągniemy ostatecznej, zadowalającej wersji.

Jeśli nasza edycja została wykonana w treści artykułu (a nie gdzieś na stronie dyskusji – o czym będzie za chwilę) to nie podpisujemy swoich edycji, ani swoim imieniem, nazwiskiem ani nawet loginem. Jak łatwo zauważyć, w ŻADNYM artykule encyklopedycznym nie umieszcza się danych o jego autorach. (Informacje o tym, kto wykonał daną edycję znajdują się jednak w historii artykułu – o czym napiszemy poniżej.)

W artykułach NIE PODPISUJEMY SIĘ.

Przycisk „Zapisz”

Kiedy jesteśmy usatysfakcjonowani wszystkimi wprowadzonymi przez nas zmianami możemy w końcu zapisać plik. Należy wtedy:

Wypełnić pole opisu zmian.

(Pole to informuje innych wikipedystów o charakterze dokonanych zmian i jest bardzo użyteczne dla kontrolowania, czy ktoś nie próbował zwandalizować artykułu.)

A następnie:

Kliknąć w przycisk „Zapisz”.

Jak widać artykuł wrócił do swojego normalnego wyglądu i

Wprowadzona przez nas zmiana jest od razu widoczna!

Skomplikowane strony

W ten sposób edytuje się WSZYSTKIE strony w Wikipedii. Tak po prostu. Oczywiście należy trochę poznać składnię kodu (np. co oznaczają kwadratowe nawiasy [ ] ), aby móc w pełni swobodnie edytować każdy artykuł. Niemniej jednak, gdziekolwiek zauważymy literówkę lub błąd ortograficzny, to możemy śmiało poprawiać w każdym artykule.

Jeśli jakiś fragment edytowanego tekstu wygląda dla nas niezrozumiale (np. pełno w nim znaczków [, |, } itd.), to wówczas po prostu można zostawić go jak jest i edytować ten fragment, który rozumiemy.

Na wielu stronach umieszczone są tzw. infoboksy, które zawsze wstawiane są na początku tekstu, co dla nowych użytkowników może wyglądać dość skomplikowanie. Nie należy się jednak przejmować. Wystarczy przewinąć pole edycji do tekstu, który chcemy edytować.

Największe kłopoty mogą sprawiać zagnieżdżone szablony lub źródła ze znacznikami <ref>. W takim przypadku najlepiej jest odszukać w tekście początek i koniec takiej wstawki. Każdy szablon musi się bowiem rozpoczynać dwoma nawiasami klamrowymi {{ oraz później kończyć w taki sam sposób }} – podobnie ma się sprawa ze źródłami, dla których zawsze będzie początek w postaci <ref> oraz koniec </ref>. Tak podane źródło może zająć nawet kilka linijek tekstu, który może być wstawiony w środku zdania lub pomiędzy dwoma wyrazami.

(Szablony, infoboksy i źródła są opisane poniżej.)

Nawet jeśli coś całkowicie popsujemy (co sprawdzamy zawsze na podglądzie), to wystarczy nie zapisywać strony (można po prostu kliknąć w zakładkę „Artykuł” u góry strony albo ją po prostu zamknąć) i otworzyć na nowo – wówczas wszystko wróci do stanu sprzed rozpoczęcia edycji.

O co chodzi z tymi linkami?

Linki – są to skróty do innych stron, zarówno do innych podstron w Wikipedii – tzw. linki wewnętrzne, lub też do innych stron gdzieś w internecie – tzw. linki zewnętrzne.

Podczas edycji, linki wstawiamy używając w odpowiedni sposób kombinacji nawiasów kwadratowych [ ].

Linki używane są, ponieważ ogromnie ułatwiają poruszanie się po Wikipedii i odnajdywanie stron, które połączone są ze sobą tematycznie. Jednolity tekst bez linków wewnętrznych wygląda dość nudnie – z drugiej strony nie może ich być również zbyt wiele. Linki mają bowiem pomagać w zrozumieniu danego artykułu, a nie być wstawiane tylko po to, aby tam były.

Linki wewnętrzne

Linki wewnętrzne dodaje się przez użycie podwójnych nawiasów kwadratowych. W naszej pierwszej edycji powyżej znajduje się takie zdanie:

A to jest link do artykułu Jan Kochanowski.

które podczas edycji wyglądało tak:

 A to jest link do artykułu [[Jan Kochanowski]].

Jak więc łatwo zauważyć, jeśli weźmiemy jakieś słowo lub frazę w kwadratowe nawiasy, jak np. [[Jan Kochanowski]], to spowoduje to, że Wikipedia automatycznie utworzy link do odpowiedniego artykułu. Prawda, że to proste? :-)

W języku polskim często zdarza się jednak, że słowa są odmieniane, np. przez przypadki. Jeśli dodana jest tylko końcówka to link można utworzyć w taki sposób:

[[kwadrat]]u

co zostanie wyświetlone jako: kwadratu.

Jeśli jednak ze słowa nie da się wyodrębnić jego wersji podstawowej (lub jeśli został dodany przedrostek), to wówczas link tworzy się w taki sposób (pierwsza część to zawsze nazwa artykułu, druga część to zawsze wersja do wyświetlenia):

 [[Jan Kochanowski|Jana Kochanowskiego]]

Co zostanie wyświetlone jako: Jana Kochanowskiego. Znaczek pomiędzy obydwoma wyrazami (bez żadnych odstępów!) to pionowa kreska „|”. W zależności od rodzaju klawiatury może się ona znajdować w różnych miejscach, ale najczęściej jest ona na tym samym klawiszu co „\”, zazwyczaj w okolicach klawisza Enter (czasem również w okolicy litery „Z”):

Pierwsza część może się składać z jednego lub kilku słów, a część do wyświetlenia może być całkowicie dowolna. Możemy więc zastosować taką kombinację:

 [[placki ziemniaczane|kartofel]]

co zostanie wyświetlone jako: kartofel. Można również użyć dowolny inny napis:

 [[placki ziemniaczane|nazywany również kartoflem, pyrą lub grulą]]

co w rezultacie da: nazywany również kartoflem, pyrą lub grulą.

Jeśli dany artykuł nie istnieje to pojawi się czerwony link. Jeśli więc napiszemy:

 [[nieistniejący artykuł o ziemniakach|ziemniaczki]]

to efekt będzie taki: ziemniaczki. Czerwony link można zinterpretować na dwa sposoby: albo popełniliśmy błąd w odwoływaniu się do już istniejącej strony albo też faktycznie artykuł jeszcze nie został stworzony.

Można oczywiście również tworzyć linki do dat i liczb (które mają „swoje” artykuły). Oto kilka przykładów:

[[2005]] = 2005
[[XX wiek|XX-wieczny]] = XX-wieczny
[[11 listopada]] = 11 listopada
[[35 listopada]] = 35 listopada (link jest czerwony bo przecież nie ma takiej daty)

Linki zewnętrzne

• Marek Kondrat w bazie IMDb (ang.)

Jeśli istnieje jakiś artykuł, to często w internecie znajdują się dodatkowe informacje na ten temat. Na przykład, w artykule o Zamku Królewskim na Wawelu (aby uzyskać ten niebieski wewnętrzny link musieliśmy zastosować konstrukcję [[Zamek Królewski na Wawelu|Zamku Królewskim na Wawelu]]) dobrze byłoby dodać link do oficjalnej strony internetowej tej instytucji. Linki zewnętrzne tworzy się używając pojedyncze nawiasy kwadratowe:

[http://www.wawel.krakow.pl Zamek na Wawelu]

Co zostanie wyświetlone jako: Zamek na Wawelu Jak łatwo zauważyć, przy każdym linku zewnętrznym pojawia się specjalny znaczek na końcu linku informujący nas, że jest to odwołanie poza Wikipedię.

Można również stosować następujące kombinacje (bez nawiasów):

http://www.wawel.krakow.pl

co zostanie wyświetlone jako: http://www.wawel.krakow.pl

Oraz (z nawiasami, ale bez opisu):

[http://www.wawel.krakow.pl]

co zostanie pokazane jako: [1]

Linki zewnętrzne umieszcza się:

bardzo oszczędnie

i to TYLKO na końcu artykułu w specjalnej sekcji zatytułowanej Linki zewnętrzne.

Kategorie

W polskojęzycznej Wikipedii jest ponad milion artykułów, w których łatwo byłoby się pogubić. Z tego też względu wszystkie strony są umieszczone w odpowiednich kategoriach. Kategoria jest rodzajem specjalnego linku wewnętrznego i umieszcza się ją na końcu artykułu poprzez dodanie odpowiedniego skrótu. Przykładowo, dla artykułu „Jan Kochanowski” odpowiednią kategorią byłaby np. Polscy poeci:

Otwórzmy zatem artykuł Jan Kochanowski i kliknijmy w Edytuj (lub Tekst źródłowy jeśli edycja artykułu jest zablokowana) aby podejrzeć kod (nie musimy nic zmieniać w tekście, ale aby podejrzeć kod należy przejść do trybu edycji). Na końcu artykułu możemy znaleźć listę następujących kategorii:

[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Albertyna w Królewcu]]
[[Kategoria:Kochanowscy herbu Korwin|Jan]]
[[Kategoria:Ludzie związani ze Zwoleniem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Lublinem]]
[[Kategoria:Polscy poeci nowołacińscy]]
...

Jeśli nie wiemy, jaką kategorię dodać do nowo utworzonego artykułu, to wówczas należy wpisać:

 <nowiki></nowiki>

Kategoria zostanie wówczas dodana przez innego wikipedystę w przyszłości.

Linki specjalne

Jeśli kilka określeń odnosi się do tego samego znaczenia, to wówczas często stosuje się tzw. przekierowania (z angielskiego redirect). Przekierowanie to jest specjalny artykuł w Wikipedii, którego zadaniem jest właśnie „przekierowanie” czytelnika do docelowego artykułu. Przekierowanie nie ma żadnych kategorii lub wersji językowych i składa się tylko z jednej linijki tekstu:

#PATRZ[[Artykuł docelowy]]

Przykładowo, przekierowanie z określenia Kartofel do docelowego artykułu Ziemniak zostało utworzone przez stworzenie nowej strony zatytułowanej „Kartofel” której całą zawartością jest tylko:

#PATRZ[[Ziemniak]]

Niemal w każdym artykule znajdują się również linki utworzone przez użycie nawiasów klamrowych { }. Jeśli na przykład na górze dowolnego artykułu dodamy taki wpis:

{{dopracować|sekcja|linki}}

To w artykule pojawi się coś takiego:

Jest link specjalny do tzw. szablonu. Szablony są to specjalne strony, które mogą być wstawiane wewnątrz innych stron, czasem z bardzo wyspecjalizowaną konfiguracją. Więcej o szablonach znajdziesz w osobnym rozdziale poniżej.

Inne linki

Można również linkować artykuły i strony z innych Wiki projektów. Szybka ściąga zawierająca niemal wszystkie typy linków znajduje się tutaj: Pomoc:Jak wstawić link.

Formatowanie tekstu

Wygląd tekstu w Wikipedii można formatować na kilka sposobów. Znaki formatowania (nawiasy kwadratowe, nawiasy klamrowe, kreski, kropki itd) czasem nazywa się również wikikodem. Oto kilka przykładów wikikodu:

Wikikod do umieszczenia podczas edycji	Tekst wyświetlony w artykule
''tekst pochylony''	tekst pochylony
'''tekst pogrubiony'''	tekst pogrubiony
'''''tekst pochylony i pogrubiony'''''	tekst pochylony i pogrubiony
= Nagłówek 1 = (automatycznie wstawiany do tytułu artykułu) == Nagłówek 2 == (często stosowany) === Nagłówek 3 === (często stosowany) ==== Nagłówek 4 ==== ===== Nagłówek 5 ===== ====== Nagłówek 6 ======
Tekst normalny : wcięcie tekstu ::: Wielokrotne wcięcie tekstu	Tekst normalny wcięcie tekstu Wielokrotne wcięcie tekstu
lista punktowana * element 1 listy punktowanej * element 2 listy punktowanej :* element 2.1 listy punktowanej	lista punktowana element 1 listy punktowanej element 2 listy punktowanej element 2.1 listy punktowanej
lista numerowana # element 1 listy numerowanej # element 2 listy numerowanej :# element 2.1 listy numerowanej	lista numerowana element 1 listy numerowanej element 2 listy numerowanej element 2.1 listy numerowanej
;Pojęcie 1 : Definicja pojęcia...	Pojęcie 1 Definicja pojęcia...
<pre> Tekst preformatowany </pre>	Tekst preformatowany
Pierwsza spacja w linii daje efekt podobny do <pre>	Pierwsza spacja w linii daje efekt podobny do <pre>
Pojedyncze przejście do nowej linii nic nie robi. Ale pusta linijka rozpoczyna nowy akapit.	Pojedyncze przejście do nowej linii nic nie robi. Ale pusta linijka rozpoczyna nowy akapit.
Można <br /> wymusić przejście do nowej linii <br /><br /> kilkukrotnie.	Można wymusić przejście do nowej linii kilkukrotnie.
Indeks<sup>górny</sup> Indeks<sub>dolny</sub>	Indeksgórny Indeksdolny
tabela {| class="wikitable" |- ! Pierwsza kolumna tabeli ! Druga kolumna tabeli ! Trzecia kolumna tabeli |- | Tu coś wpiszemy | i tu coś | i tu jeszcze coś |- | 1 | 2 | 3 |} {| oznacza początek tabeli |- oznacza nowy wiersz ! oznacza opis kolumny | oznacza nową kolumnę |} – oznacza koniec tabeli	tabela Pierwsza kolumna tabeli Druga kolumna tabeli Trzecia kolumna tabeli Tu coś wpiszemy i tu coś i tu jeszcze coś 1 2 3
Wyłączenie przetwarzania wikikodu: <nowiki> [[Linki]], {{szablony}},<br />i inne specjalne znaki. </nowiki>	Tekst pomiędzy tagami <nowiki> zostanie wyświetlony bez przetwarzania: [[Linki]], {{szablony}},<br />i inne specjalne znaki.

Dodajemy grafiki

Bardzo ważną opcją w Wikipedii jest możliwość (i zarazem łatwość) dodawania wszelkich grafik i obrazków do artykułów. Dodanie grafiki jest bardzo podobne do dodania zwykłego linku wewnętrznego, czyli używa się podwójnych nawiasów kwadratowych. Jest jednak jeden warunek – grafikę można dodać do tekstu:

Tylko jeśli grafika jest już załadowana na Wikipedię lub Commons.

Dodajemy grafikę do artykułu

Musimy więc najpierw wiedzieć, gdzie znajduje się już istniejąca grafika. Najłatwiej jest skorzystać z artykułu, w którym dana grafika już się pojawiła. Wówczas kopiujemy tylko nazwę pliku i możemy taką grafikę wyświetlić w dowolnym innym artykule.

Przykładowo, jeśli wiemy, że w polskojęzycznej Wikipedii znajduje się następujący obrazek, o nazwie pliku „Przykład.jpg” to możemy go umieścić w dowolnym artykule przez wstawienie w żądanym miejscu takiego ciągu znaków:

Co zaskutkuje wyświetleniem:

Można oczywiście zmienić rozmiar grafiki jeśli jest za duża (zazwyczaj nie stosuje się wyświetlania rozmiarów większych niż 400px):

Zalecanym jest, aby grafika znajdowała się po prawej (right) części ekranu (można też umieścić ją po lewej=left i w środku=center):

Aby dodać opis do grafiki należy użyć następującej składni:

Użycie opcji „thumb” (co wywodzi się z języka angielskiego thumbnail – miniatura), spowoduje, że tekst będzie „otaczał” grafikę, podczas gdy w konfiguracji bez „thumb” tekst pojawi się dopiero pod grafiką. W większości przypadków grafiki umieszcza się właśnie z opcją „thumb”, ponieważ pozwala to na lepsze wykorzystanie miejsca w artykułach.

Pominięcie podania innych opcji poza „thumb” spowoduje wyświetlenie obrazka w „standardowym” rozmiarze 180 pikseli szerokości umieszczonego po prawej stronie, co jest zalecanym użyciem:

Co to jest Commons?

No dobrze, ale co zrobić jeśli nie wiemy gdzie znajduje się jakaś grafika? Jak ją znaleźć? Odnalezienie plików załadowanych do Wikipedii nie jest takie łatwe – dlatego właśnie zalecane jest używanie serwisu Wikimedia Commons.

Co to jest Wikimedia Commons?

Wikimedia Commons jest to tzw. repozytorium wolnych zasobów. Jest to serwis również zarządzany przez Wikimedia Foundation. Jego nazwa „commons” wywodzi się z angielskiego słowa common, co oznacza wspólny. Jest to bowiem wspólny projekt dla wszystkich innych projektów siostrzanych (a jest ich całkiem sporo), z których oczywiście najpopularniejszym jest Wikipedia.

W największym skrócie:

Commons jest miejscem do przechowywania plików.

Ładowane są tam wszystkie grafiki, dźwięki i animacje (jak również inne pliki, jak np. w formacie PDF), które mogą być następnie bardzo prosto używane we wszystkich projektach siostrzanych. Jeśli jakiś plik znajduje się już na Commons to wówczas jego użycie jest identyczne jak dla plików znajdujących się w Wikipedii – wystarczy użyć standardowego:

[[Plik:Commons-logo.png|thumb|center|Logo Wikimedia Commons]]

Co spowoduje wyświetlenie:

Logo Wikimedia Commons

Tutaj znajduje się Główna strona Wikimedia Commons, do której jest zresztą skrót z głównej strony Wikipedii.

Na Commons znajduje się wyszukiwarka, identyczna jak ta w polskojęzycznej Wikipedii. Na Commons znajdują się również kategorie, które grupują tematycznie pliki jeśli kilka z nich dotyczy dokładnie tego samego tematu. Jeśli dana strona istnieje, to zostaniemy przeniesieni bezpośrednio na nią. Spróbujmy na przykład wpisać

Lech Wałęsa

Otworzy się strona kategorii z kilkoma zdjęciami tej osoby. Jeśli jednak zdjęcie jest tylko jedno lub jest ich niewiele, to pojawi się po prostu ich lista. Wpiszmy więc do wyszukiwarki:

Jan Rokita

Jak widać znajdziemy tylko jedno zdjęcie tej osoby.

Może się oczywiście zdarzyć, że nie znajdziemy żadnego zdjęcia, bo jeszcze nikt takiego zdjęcia nie dodał do zasobów:

Józefa Mądralińska-Iksińska

Dodanie swojej grafiki

No dobrze, ale co zrobić jeśli mamy swoje zdjęcie i chcemy je dodać do artykułu? Możemy to zrobić tylko na dwa sposoby: przez dodanie go do Commons (zalecane) lub do Wikipedii (niezalecane, stosowane tylko w wyjątkowych sytuacjach).

Dodanie grafiki do Commons

Będąc wikipedystą po zalogowaniu, czyli wpisaniu swojej nazwy użytkownika i wpisaniu hasła/kodu możemy zacząć proces ładowania zdjęć, filmów, ilustracji i zapisów dźwiękowych/audio. Wskazane jest jednak zalogowanie w Wikimedia Commons z kilku względów. Jak się zalogować? Przechodzimy na stronę Wikimedia Commons. Bardzo ważne. Do zalogowania używamy tej samej nazwy użytkownika i hasła/kodu jaki używamy dla Wikipedii. Zalogowanie pod nowym/innym hasłem naraża nas na podejrzenie o próbę stworzenia “pacynki”, czyli drugiego konta. Po zalogowaniu pojawi się na naszej stronie wzbogacony pasek edycji. Poza przyjemnością wstawiania plików, strona w Wikimedia Commons pozwala nam na udział w forum dyskusyjnym, pomoc fachową w edytowaniu, a także możliwość odwoływania się do wybranych administratorów w sprawach spornych. Bez zalogowania w W. Commons wszystkie powiadomienia administratorów są dla nas niewidoczne.

Nie wolno dodawać grafik skopiowanych gdzieś z internetu, książki itp. Wynika to z faktu, że zdjęcie musi zostać zmieszczone na wolnej licencji (zobacz Rozdział I), a taką decyzję może podjąć tylko autor lub właściciel danej grafiki (lub też dźwięku, animacji lub innego pliku).

Sam proces ładowania plików jest opisany krok po kroku na stronie w Commons:

http://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Pierwsze_kroki

Dodanie grafiki do Wikipedii

Można dodać również plik do Wikipedii, ale nie jest to zalecane, dlatego też nie będziemy tutaj nudzić Czytelnika tym opisem. Jeśli zajdzie taka potrzeba należy się skonsultować z innym wikipedystą.

Użycie grafiki z innej Wikipedii

Jeśli grafika znajduje się w innej Wikipedii (np. angielskojęzycznej) a nie znajduje się na Commons, to:

Takiej grafiki nie można wyświetlić w polskojęzycznej Wikipedii.

Sporo zdjęć w angielskojęzycznej Wikipedii jest na licencji Fair use, która nie jest zgodna z GFDL używaną w polskojęzycznej Wikipedii. W takim przypadku lepiej jest się skontaktować z bardziej doświadczonym wikipedystą.

Użycie grafiki z innego źródła

Grafiki i materiały z innych źródeł mogą być używane, gdy są udostępnione na wolnej licencji, która pozwala na komercyjne wykorzystywanie i dowolne tworzenie prac pochodnych lub gdy są udostępnione jako domena publiczna (np. przed datą śmierci autora).

Jeśli zachodzi chociażby cień podejrzenia, że tak nie jest, to należy się skonsultować z innymi bardziej doświadczonymi wikipedystami.

Tworzenie własnych grafik

Fotografie

Wszyscy wikipedyści są oczywiście zachęcani do tworzenia swoich grafik i ładowania ich na Commons. W polskojęzycznej Wikipedii znajdują się artykuły na temat niemal wszystkich miejscowości (wliczając w to małe wioski), ale w dalszym ciągu bardzo niewiele z nich jest zilustrowana odpowiednimi zdjęciami. Dlatego też aktywnie zachęcamy wikipedystów (i nie tylko) do robienia i udostępniania swoich zdjęć: Wikipedia:Weekend z aparatem fotograficznym.

Jeśli byłeś na wakacjach w jakimś ciekawym miejscu w Polsce lub zagranicą – podziel się swoimi fotkami! :-)

Nie chodzi oczywiście tylko o zdjęcia miejscowości – liczą się każde „encyklopedyczne” fotografie: miast (Cardiff) i wiosek (Kłomnice), miejsc (Rysy), budynków (ambasada), osób (Leo Beenhakker), zjawisk atmosferycznych (tęcza), przedmiotów (piłka), narzędzi (cep), innych (kropla) itd.

Zdjęcia można przesyłać w jednym z popularnych formatów: JPG (zalecane), PNG, TIF itp.

Grafiki w tych formatach można obrabiać przy użyciu darmowego programu graficznego GIMP .

Nie wszystkie zdjęcia nadają się jednak do Wikipedii. I nie chodzi tutaj tylko o kwestię jakości samych zdjęć, ale i również potencjalnego złamania praw autorskich. Nie można np. zrobić zdjęcia okładki książki lub albumu muzycznego, logo jakiejś firmy, zdjęcie innego zdjęcia itp. Takie fotografie, jako dzieła pochodne, łamią warunki wolnej licencji i jako takie nie mogą być używane w Wikipedii.

Rysunki

Podobnie wygląda sprawa wykonywania swoich rysunków, szkiców, animacji itp. Możemy narysować schemat dowolnego urządzenia lub wykonać animację jakąś (silnik gwiazdowy). Warunek jest jeden – grafika nie może zawierać żadnych elementów, które łamałyby licencję GFDL (np. kopia logo lub fragment zastrzeżonego zdjęcia).

Grafiki można wykonywać dowolnymi programami, jest jednak kilka, które są „wolne” i jako takie darmowe w użyciu. Jeśli tworzymy rysunek schematyczny od podstaw, to najlepiej do tego nadaje się:

Format SVG

Rysunki w tym formacie można tworzyć przy użyciu darmowego programu Inkscape .

Format ten został stworzony specjalnie do używania go na stronach internetowych. Rysunki bardzo dobrze się skalują nie tracąc wiele na jakości (w porównaniu do innych formatów). W stosunkowo prosty sposób można w Inkscapie tworzyć bardzo zaawansowane grafiki:

Animacje i dźwięki

Można tworzyć krótkie animacje w formacie GIF (jak np. ), jednak istnieje również wolny format Ogg, który również nadaje się do dźwięków. Więcej na jego temat można przeczytać tutaj: Format Ogg.

Animacje i dźwięki można wstawić tak jak grafiki, czyli przez użycie [[Plik:Nazwa pliku.abc]]. Lepiej jednak w tym celu użyć konstrukcji Odsłuchaj czyli np.

Odgłos krowy

Krótkie nagranie odgłosów krowy

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

{{Odsłuchaj
|plik = Mudchute cow 1.ogg
|tytuł = Odgłos krowy
|opis = Krótkie nagranie odgłosów krowy
}}

Grafiki na medal

Jeśli uda nam się uchwycić wyjątkowo encyklopedyczne zdjęcie lub też wykonać wyjątkowo encyklopedyczny rysunek, to wówczas można spróbować go zgłosić jako tzw. grafikę na medal.

Grafiki na medal są to specjalne „najlepsze” grafiki, które regularnie pojawiają się na stronie głównej Wikipedii. Ich zadaniem jest przede wszystkim ilustrowanie danego artykułu w jak najlepszy, wyczerpujący i najbardziej encyklopedyczny sposób.

Więcej o grafikach na medal można przeczytać tutaj: Wikipedia:Grafika na medal.

Przykład grafiki na medal – szyszki jodły koreańskiej

Wzory i równania

Wzory matematyczne wpisuje się w Wikipedii używając specjalnego formatu, zawierając „treść” równania pomiędzy znacznikami <math> </math>:

<math>Y \leqslant A \cdot \sin (t) + \log_{10} \left( B^{-\omega} \right)</math>

co spowoduje wyświetlenie:

$Y\leqslant A\cdot \sin(t)+\log _{10}\left(B^{-\omega }\right)$

Znaki wyświetlane w ten sposób można podzielić na następujące grupy:

Symbole określające zmienne i funkcje

wystarczy wpisać tylko ciąg liter typu f, Y lub t, czyli $f\ Y\ t$

Symbole zwykłe

wystarczy wpisać z klawiatury odpowiednie znaki =, - lub (), czyli $=\ (\ )$

Symbole specjalne

_ oznacza dolny indeks, ^ oznacza górny indeks, np. $X_{dolny},Y^{g{\acute {o}}rny}$

Symbole i funkcje specjalne

należy podać odpowiedni symbol po ukośniku, np. \cdot, czyli $\cdot$ albo sin czy log, czyli $\sin \ \ \log$

Greckie litery

np. \omega, \alpha, \kappa da w wyniku $\omega ,\alpha ,\kappa$

Symbole grupujące

wyrażenia otoczone nawiasami klamrowymi traktowane są jak pojedynczy symbol, np. B^{-\omega} daje $B^{-\omega },$ podczas gdy B^-\omega spowoduje wyświetlenie $B^{-}\omega$

W taki sposób można bardzo łatwo wyświetlić BARDZO skomplikowane równania, jak np.:

$\iiint {}U_{H}={\frac {IB}{hnq}}\neq R_{H}\cdot {\frac {IB}{h^{e\cos }}}h_{7}^{\sin }\neq \sum _{n=k}^{\infty }{\frac {A}{\left({\frac {b}{z}}+q\right)W}}v\Omega \pi$

Jeśli gdzieś popełnimy błąd w formule to przy próbie podglądu w miejscu wzoru system wyświetli taką wiadomość:

Parser nie mógł rozpoznać (błąd leksera)

Może się to zdarzyć np. przy próbie użycia polskich znaków (ą, ę, ź, ć itp.)

Więcej na temat matematycznych znaków i funkcji specjalnych można przeczytać tutaj: Pomoc:Wzory

Więcej przykładów po angielsku znajduje się tutaj: meta:Help:Displaying a formula – prosimy się nie przejmować nieznajomością języka – przykłady są na tyle jasne, że nie potrzeba czytać opisów :-)

Szablony

Szablony są to specjalne niewielkie podstrony w Wikipedii, która można łatwo wykorzystywać w innych stronach. Ich nazwa zawsze rozpoczyna się od słowa „Szablon”.

Szablony tworzone są po to, aby móc wykorzystać tą samą informację lub ten sam format informacji w wielu artykułach, co bardzo upraszcza edytowanie.

Przykład szablonu

Przykładowo, jeśli jedno słowo ma wiele znaczeń, to można stworzyć stronę, która będzie po prostu zbiorem linków do wszystkich znaczeń. Tak zostało zrobione w przypadku słowa „ruch”: Ruch (prosimy kliknąć w ten link).

Jak widać znajduje się tam całe mnóstwo linków. Są to jednak tylko linki i nie ma tam żadnej treści encyklopedycznej. Dlatego też, strona ta została zaopatrzona w odpowiednią informację dla czytelnika – na samej górze znajduje się taki oto wpis:

Jak łatwo się domyślić, takich stron z wieloma linkami jest w Wikipedii znacznie więcej. Użycie identycznego wpisu na wszystkich takich stronach jest więc pożądane. Osiąga się to przez wstawienie linku do szablonu na samej górze artykułu, czyli:

{{ujednoznacznienie}}

W odróżnieniu od zwykłych linków:

Szablony wywołuje się z nawiasami klamrowymi: {{nazwa szablonu}}.

Szablony dają podwójną korzyść. Po pierwsze nie trzeba aż tyle pisać (jedno słowo „disambig” pozwala nam na wstawienie małej grafiki i całej linijki tekstu), a po drugie wszystkie strony na całej Wikipedii używającego tego szablonu będą wyglądać identycznie.

Rodzaje szablonów

Obecnie szablonów w Wikipedii jest całkiem sporo (kilkaset). Z punktu widzenia użycia szablony można z grubsza podzielić na 3 grupy, tak jak to podano poniżej. W rzeczywistości takiego podziału się nie stosuje, ale poniższy opis pozwoli Czytelnikowi na lepsze zrozumienie sposobu działania szablonów:

Szablony proste

Szablony proste pozwalają na wstawienie dowolnej długości tekstu i grafiki. Zawarty tekst, grafiki, wygląd, rozmiar i formatowanie szablonu są z góry określone, a szablon wywołuje się zazwyczaj przez użycie jednego słowa – nazwy szablonu (nazwa szablonu może zawierać więcej niż jedno słowo, wówczas należy wpisać pełną nazwę). Przykładem szablonu prostego jest:

{{ujednoznacznienie}}

co w efekcie da:

Szablony warunkowe

Szablony warunkowe pozwalają na dodanie warunków, a zatem zmianę nazwy szablonu w zależności od jego wykorzystania. W danym szablonie warunkowym kolejne warunki lub parametry (może ich być więcej niż 2, ale to zależy od danego szablonu) umieszcza się po pionowej kresce, czyli:

 {{nazwa szablonu|warunek_1|warunek_2}}

Przy czym parametrami mogą być nie tylko pojedyncze słowa, ale np. skomplikowane linki do innych stron.

Dla przykładu, istnieje modyfikacja powyższego przykładu o nazwie „disambigR”. Szablon taki stosowany jest w konkretnym artykule, jeśli zajdzie potrzeba poinformowania użytkownika, że istnieją inne artykuły dotyczące tematu o tej samej nazwie, ale innym znaczeniu. W artykule Epilog (literatura) w pierwszej linijce znajdziemy taki oto wpis:

 {{inne znaczenia|literatury|[[epilog|inne znaczenia tego słowa]]}}

co jest wyświetlone jako:

Mamy więc tutaj następujące wywołanie:

• disambigR – nazwa szablonu
• literatury – warunek 1
• [[epilog|inne znaczenia tego słowa]] – warunek 2.

Inny przykład to:

 {{flaga|POL}}

który wyświetla miniaturkę flagi w zależności od podanego parametru:

Szablony formatujące

Szablony takie same w sobie nie zawierają treści, ale wykonują tylko formatowanie tekstu, który należy wpisać „zwyczajnie” w treści artykułu. Na przykład – w Wikipedii tytuł każdego artykułu jest automatycznie pisany dużą literą. Są jednak pojęcia, które nie powinny być pisane dużą literą, ponieważ mogłoby to wprowadzać błąd. Dla przykładu spójrzmy na artykuł femto. Jak widać tytuł jest tutaj pisany małą literą i jest to wymuszone przez użycie specjalnego szablonu formatującego, w tym przypadku:

{{małą literą}}

który powoduje zmianę wyświetlenia tytułu z Femto na femto.

Infoboksy

Marek Kondrat

Data i miejsce urodzenia	18 października 1950 Kraków, Polska
Strona internetowa

Specjalnym rodzajem szablonu warunkowego, który łączy w sobie cechy szablonu prostego (ponieważ zawiera jakiś tekst), warunkowego (ponieważ można do niego dodać mnóstwo warunków) oraz formatującego (ponieważ zmodyfikuje on układ tekst i strony) jest tzw. infoboks.

Infoboksy są używane w artykułach tego samego rodzaju, jako przykłady można tutaj podać artykuły o miejscowościach, aktorach, prezydentach, klubach piłkarskich itd. Po prawej stronie wyświetlony jest przykładowy infoboks aktora, który wywołuje się umieszczając na samej górze odpowiednie wywołanie:

{{Aktor infobox
 |imię i nazwisko           = Marek Kondrat
 |imię i nazwisko org       = 
 |grafika                   = Marek Kondrat2.jpg
 |opis grafiki              = 
 |alt grafiki               = 
 |prawdziwe imię i nazwisko = 
 |data urodzenia            = [[18 października]] [[1950]]
 |miejsce urodzenia         = [[Kraków]], [[Polska]]
 |data śmierci              = 
 |miejsce śmierci           = 
 |lata aktywności           = 
 |zespół artystyczny        = 
 |odznaczenia               = 
 |commons                   = Marek Kondrat
 |wikicytaty                = Marek Kondrat
 |www                       = http://www.marekkondrat.pl
}}

Szablon typu infoboks ma bardzo wiele parametrów – nie wszystkie z nich są nawet wypełnione, czego efektem jest, że nie są one po prostu wyświetlane. Infoboksy pozwalają na schludne umieszczenie wielu ciekawych informacji w przejrzysty sposób w jednym miejscu. Jak widać znajduje się tam fotografia, imię i nazwisko, daty, adresy stron internetowych itd.

Oczywiście każdy typ infoboksu (aktor, miejscowość, klub piłkarski) posiada inne parametry wywołania i trudno jest je wszystkie zapamiętać. Dlatego też na stronie samego szablonu (lub na stronie dyskusji szablonu) przeważnie podany jest przykład użycia: Szablon:Aktor infobox. Prosimy potrenować użycie na stronie swojego brudnopisu.

Więcej o szablonach

Dany szablon można odszukać na kilka sposobów:

• Użyć strony grupującej wszystkie szablony: Wikipedia:Szablony
• Użyć wyszukiwarki szablonów:

• Odszukać odpowiedni szablon w kategorii szablonów: Kategoria:Szablony
• Odnaleźć podobny artykuł (np. o innym klubie piłkarskim) i podejrzeć jak został tam użyty szablon

Tworzenie szablonów

Tworzenie szablonów jest dość skomplikowane i nie powinno być praktykowane przez początkujących wikipedystów – lepiej w tym celu skontaktować się z kimś bardziej doświadczonym.

Wandalizmy

Wandalizmem nazywamy dodanie, zmodyfikowanie lub usunięcie zawartości artykułu w sposób umyślnie szkodzący. Jeśli na przykład ktoś wpisze w treści artykułu „Jasio Iksiński jest głupi” – to jest to wandalizm. Takie wygłupy mogą pociągnąć za sobą następujące konsekwencje:

• Gdy tylko wandalizm zostanie wykryty (co praktycznie następuje natychmiast), to osobie dokonującej takich wpisów:

Zostanie zablokowana możliwość edycji Wikipedii.

• Jeśli wandalizmy będą się powtarzać i jeśli wandal znajdzie sposób na omijanie blokady to sprawa może zostać zgłoszona do wydziału „Abuse” odpowiedniego dostawcy internetu i w konsekwencji może nastąpić:

Odcięcie wandala od internetu.

• Jeśli Jasio Iksiński poczuje się urażony tego typu wpisem, to :

Może pozwać do sądu za publiczne znieważenie.

Oczywiście tylko osoba wypisująca tego typu rzeczy jest za nie odpowiedzialna, dlatego też będzie to pozew dla konkretnej osoby, a nie dla Wikipedii jako takiej (Wikimedia Foundation), która nie bierze odpowiedzialności za indywidualne postępowanie żadnego z wikipedystów.

Zmiana nazwy artykułu

W Wikipedii nie ma możliwości zmiany nazwy raz utworzonej strony. Jeśli taka potrzeba zajdzie, to trzeba po prostu utworzyć nową stronę, przenieść całą zawartość, po czym usunąć starą. Dla dowolnej strony można to jednak wykonać automatycznie. Wystarczy otworzyć taką stronę, po czym kliknąć w link przenieś dostępny na górze (zakładka z trójkątem):

Strony przejrzane i zabezpieczanie stron przed zmianami

Niektóre artykuły są bardziej popularne niż inne lub też są chętniej niszczone przez wandali. Takim przykładem jest strona główna Wikipedii. Dlatego też Administratorzy mają prawo do zabezpieczania pewnych stron. Obecnie istnieją cztery główne poziomy zabezpieczeń.

Pierwszym poziomem zabezpieczenia są tzw.

1. Strony przejrzane

Strony przejrzane jest to zabezpieczenie włączone na stałe dla wszystkich artykułów encyklopedycznych (ale nie innych, np. dyskusjach lub stronach użytkownika). Nowo utworzony artykuł musi zostać „przejrzany” przez wikipedystę z uprawnieniami Redaktora (Redaktorzy i Administratorzy, w niektórych przypadkach również Boty). Przejrzenie polega na przeczytaniu tekstu i upewnieniu się, że nie zawiera on oczywistych błędów gramatycznych, technicznych i czy nie zawiera wulgaryzmów. Tekst taki może zawierać błędy merytoryczne, bo przeglądający niekoniecznie będzie ekspertem z danej dziedziny. Wyświetlana jest wówczas zawsze ostatnia wersja przejrzana. Jeśli brak jest wersji przejrzanej, to wyświetlana jest całość tekstu i wszelkie nowe zmiany są widoczne w ostatecznym tekście.

Jeśli natomiast istnieje wersja przejrzana, to tylko taka zostanie wyświetlona. Zmiany wprowadzone przez anonimowych użytkowników (IP-ków) lub nowych wikipedystów zostaną zapisane, ale nie będą one wyświetlane. Nastąpi to dopiero po zatwierdzeniu ich przez Redaktora. Ma to miejsce dla każdej zmiany – nawet dodaniu jednego przecinka. Tym samym automatycznie unika się wandalizmów i głupich wpisów, bez ograniczania możliwości edytowania.

Przy zapisywaniu zmian przez użytkownika bez uprawnień Redaktora przycisk Zapisz zmienia się na Zapisz i pozostaw do przejrzenia. W prawym górnym rogu zapisanego, nieprzejrzanego artykułu pojawia się odpowiednia informacja:

natomiast w zakładce „Historia i autorzy” można zobaczyć np. taki status:

Widać więc, że nie było wersji przejrzanej (białe tło) do wersji z 19 sierpnia 2009 roku (wówczas ten mechanizm jeszcze nie funkcjonował), następna wersja została przejrzana (niebieskie tło), natomiast ostatnia wersja oczekuje na przejrzenie (żółte tło).

2. Zabezpieczenie przed edycją i przenoszeniem

Poza tym stronę można zabezpieczyć według trzech kryteriów:

1. rodzaj zabezpieczenia: strona może być zabezpieczona przed edytowaniem, przenoszeniem lub utworzeniem;
2. czas zabezpieczenia: zabezpieczenie może być nałożone na czas określony (dzień, tydzień, miesiąc…) lub nieokreślony;
3. poziom zabezpieczenia: strona może zostać zabezpieczona przed modyfikacją przez określone grupy użytkowników:

	niski (dawniej: częściowy) – brak możliwości modyfikacji (edytowania i przenoszenia) dotyczy użytkowników nieposiadających uprawnień automatycznie zatwierdzonego. Pozostali użytkownicy mają możliwość dokonywania modyfikacji takich stron.
	średni – brak możliwości modyfikacji (edytowania i przenoszenia) dotyczy wszystkich użytkowników, którzy nie posiadają uprawnień redaktora, bota, ani administratora.
	wysoki (dawniej: całkowity) – brak możliwości modyfikacji (edytowania i przenoszenia) dotyczy wszystkich użytkowników, którzy nie posiadają uprawnień administratora. Dodatkowo można także włączyć tzw. zabezpieczenie kaskadowe, dzięki czemu wszystkie szablony i pliki wykorzystywane na danej stronie będą dziedziczyć jej zabezpieczenie. Przykładem tak chronionej strony jest strona główna.

Niezależnie od poziomu zabezpieczenia każdy użytkownik może kliknąć w link edytuj – otworzy się wówczas okno edycji i można skopiować jego zawartość, ale nie można zapisać żadnych zmian w przypadku stron zabezpieczonych.

Tworzenie nowych artykułów

Dziennie powstaje około 300 artykułów w polskojęzycznej Wikipedii. Jeśli nasza wiedza pozwala nam na tworzenie nowych artykułów, to oczywiście powinniśmy to robić jak najczęściej. Przy tworzeniu nowych (i edycji już istniejących) obowiązuje jednak cały szereg zasad, które opisane są w następnym rozdziale.

Sam proces założenia nowej strony jest bardzo prosty, ale najpierw należy się upewnić, czy nie istnieje już podobny artykuł. Tworzenie nowych stron jest dokładnie opisane tutaj: Pomoc:Jak napisać nowy artykuł. Umieszczone jest tam również narzędzie do tworzenia nowych stron.

Artykuły mogą być tworzone przez każdego – również przez niezarejestrowanych użytkowników.

Usuwanie artykułów

Artykuły mogą być usuwane tylko przez administratorów. Jeśli jednak nie-administrator zauważy jakiś artykuł do usunięcia, to może go zgłosić, albo przez skontaktowanie się z administratorem, albo też przez wstawienie odpowiedniej informacji do takiego artykułu.

Ekspresowe kasowanie

Jeśli ktoś utworzył nowy artykuł, który nie jest zgodny z obecnie obowiązującymi zasadami w Wikipedii, to taki artykuł może zostać natychmiast usunięty. Powodem może być tutaj albo zbyt krótka treść, niezgodność z faktami, nieencyklopedyczność (więcej na temat tych zasad będzie opisane w następnym rozdziale).

Dla przykładu, jeśli treść całego artykułu została napisana przez ucznia szkoły podstawowej i wygląda tak:

Afryka to bardzo duży kraj.

lub też:

Mądrala Mądraliński napisał książkę „Rodzina mądrali”.

To oczywiście takie „artykuły” można usunąć bez żadnego zastanawiania. Należy więc je oznaczyć wstawiając na górze strony szablon EK (Ekspresowe kasowanie), przez dodanie w pierwszej linii:

{{Ek}}

Co spowoduje wyświetlenie:

Jeśli nie zgadzasz się z oceną wikipedysty, wypowiedz się na stronie dyskusji.
Autorów prosimy z zapoznanie się z informacjami o najczęstszych powodach usuwania artykułów.

Administratorze! Pamiętaj, żeby sprawdzić linkujące i historię zmian (ostatnia zmiana) przed skasowaniem artykułu. }}

Administratorzy na bieżąco śledzą artykuły oznaczone do ekspresowego kasowania i na pewno w przeciągu bardzo krótkiego czasu taki artykuł zostanie usunięty.

Strona do usunięcia

Czasem jednak trudno jest zadecydować, czy utworzony artykuł nadaje się do natychmiastowego kasowania, czy też raczej powinien pozostać. Jeśli bowiem znajdziemy taki oto nowy artykuł:

Mądrala Mądraliński napisał książkę „Rodzina Mądralińskich”.

Załóżmy tutaj, że artykuł taki jest dłuższy niż jedna linijka, i że pan Mądraliński faktycznie napisał taką książkę. Co z tego wynika? Otóż, jeśli jedynym dokonaniem pana Mądralińskiego było napisanie małej książeczki o jego rodzinie, to wcale nie czyni go postacią encyklopedyczną. Oczywiście ciężko jest podjąć taką decyzję samemu, i dlatego w takich sprawach przeprowadza się procedurę „Poczekalni” (więcej informacji na Wikipedia:Poczekalnia).

Rozdział IV – Zasady obowiązujące w Wikipedii

W tym rozdziale opisujemy w wielkim skrócie zasady, jakie obowiązują i jakimi należy kierować się przy pracach nad Wikipedią. Za złamanie ważnych zasad mogą grozić poważne konsekwencje (najczęściej jest zablokowanie możliwości edycji). Każda strona zasad Wikipedii jest oznaczona w taki sposób:

Dla czytelnikówPierwsze krokiPortal wikipedystów

ZasadyWspółpracaSpołecznośćSzablonyPomoc

Istnieją również zalecenia, które po prostu służą, jako wytyczne pomagające w tworzeniu lepszych artykułów lub kreowaniu lepszej atmosfery pracy w Wikipedii.

Pięć filarów Wikipedii

Istnieje specjalna strona nazwana Wikipedia:Pięć filarów, która w skrócie opisuje podstawy niezmiennych zasad obowiązujących w Wikipedii. Strona ta opisuje zasady, dlatego też oznaczona jest w odpowiedni sposób. Poniżej przytaczamy jej najważniejsze fragmenty:

1. Wikipedia to encyklopedia zawierająca w sobie artykuły mogące znaleźć się w encyklopediach powszechnych, specjalistycznych i różnego rodzaju almanachach.
2. W Wikipedii stosuje się zasady neutralnego punktu widzenia, co znaczy, że dążymy do pisania artykułów, które nie wspierają żadnego pojedynczego punktu widzenia.
3. Wikipedia jest wolnym źródłem wiedzy i może być dystrybuowana i linkowana zgodnie z odpowiednimi tymi licencjami.
4. W Wikipedii należy przestrzegać zasad netykiety. Szanuj innych autorów Wikipedii nawet, gdy się z nimi nie zgadzasz.
5. W Wikipedii nie ma sztywnych zasad oprócz pięciu najważniejszych reguł przedstawionych w tym artykule, dlatego też Śmiało edytuj artykuły.

Z tych zasad wywodzą się wszelkie inne, definiowane w bardziej szczegółowy sposób. Poniżej prezentujemy skrótowy opis najważniejszych zasad.

Zasady komunikacji

W następnym rozdziale opisane są sposoby i możliwości komunikacji wikipedystów. Tutaj zajmiemy się jednak zasadami, jakie obowiązują nas podczas komunikacji z innymi osobami.

Podstawa, czyli dobre maniery

Pisanie artykułów wymaga współpracy i dyskusji z innymi osobami. Jednym z zaleceń w Wikipedii jest Wikietykieta:

1. Zakładaj dobrą wolę drugiej strony – Przyjmij, że osoba, z którą dyskutujesz, z pewnością również działa w dobrej wierze.
2. Pochwal, zanim skrytykujesz – Dyskusję zaczynaj zawsze od jakiejś pochwały. Gdy tak zrobisz, krytykowana osoba nie odbierze krytyki jako osobistego ataku i będzie bardziej skłonna zareagować na nią pozytywnie.
3. Usuwaj starą krytykę – Gdy osoba przez Ciebie krytykowana przyjęła do wiadomości uwagi i pozytywnie na nie zareagowała, usuń z tekstu dyskusji słowa dawnej krytyki lub ewentualnie streść ją do absolutnego minimum. Osoba krytykowana często nie ma śmiałości zrobić tego za Ciebie.
4. Mów jak najczęściej miłe rzeczy – Strony dyskusyjne nie służą wyłącznie do sporów. Jeśli uznałeś jakiś artykuł za szczególnie ciekawy, nie wstydź się napisać o tym w dyskusji.
5. Krytykuj za pomocą pytań – Zamiast stwierdzać po prostu, że dana osoba jest w błędzie, można ją spytać, czy jest pewna, że ma rację.
6. Pisz w pierwszej osobie – Pamiętaj, że krytykując kogoś, wyrażasz tylko swoje zdanie. Dlatego lepiej jest krytykować, pisząc „Moim zdaniem to nie jest prawda” niż „Wszystkim wiadomo, że to nieprawda”.
7. Nie pisz nigdy w drugiej osobie – Zdania w rodzaju „Słuchaj, nie masz racji” są szczególnie przykre, bo są odbierane jako atak osobisty. Ogólnie unikaj atakowania osób – dyskutuj zawsze tylko o poglądach.
8. Daj do zrozumienia, że dotarły do Ciebie argumenty – Zanim zaczniesz krytykować, napisz, że rozumiesz argumenty osoby krytykowanej (nawet jeśli się z nimi nie zgadzasz). Nie pisz „To nieprawda, że...”, tylko „Rozumiem Twoje argumenty, ale się z nimi nie zgadzam, bo...”.
9. Moderuj zbyt gorące dyskusje – Jeśli widzisz, że dyskusja dwóch osób wkracza w niebezpieczną fazę, włącz się w nią jako bezstronny moderator. Wypunktuj im wyraźnie różnice i podobieństwa ich stanowisk oraz zaproponuj koniec dyskusji, jeśli ta kręci się w kółko.
10. Nie angażuj się przesadnie – Pamiętaj, że to jest encyklopedia, a nie forum dyskusyjne. Jeśli dyskusja stała się zbyt gorąca, spróbuj zaniechać dalszej i napisz jakiś inny artykuł. Zobacz: Chłodne nastawienie.
11. Nie kasuj prób dyskusji o artykule – Jeśli jedna strona próbuje przedyskutować zmiany w artykule dokonane przez Ciebie, odpowiedz na jej pytania – nie kasuj i nie rewertuj bez zastanowienia.
12. Reaguj na łamanie Wikietykiety – jeżeli widzisz, że ktoś łamie zasady Wikietykiety nie czekaj, aż zareaguje osoba dłużej działająca w Wikipedii czy osoba posiadająca uprawnienia administratora. Jeżeli zauważysz, że ktoś naruszył którąś z zasad Wikietykiety, zwróć mu na to uwagę. Oczywiście zwracając uwagę, sam nie łam żadnej z tych zasad.
13. Przejdź na priv – Jeżeli wokół jakiegoś zagadnienia toczy się między Tobą, a innym wikipedystą dyskusja przez dłuższy czas, osoby obserwujące ostatnie zmiany bardzo łatwo zauważą tego typu spór. W takim przypadku lepiej zaproponuj drugiej osobie prywatną rozmowę poza Wikipedią poprzez pocztę elektroniczną lub komunikatory. W ten sposób szybciej będziecie mogli dojść do ładu i nikt też nie będzie wam zakłócał samej dyskusji, czasami mogącej bardzo długo trwać.
14. Nie zwalczaj chamstwa chamstwem – Chociaż często wydaje się, że takie działania bywają skuteczne, to jednak reagując chamstwem na chamstwo, sam uczysz się w taki sposób reagować, jak i uczyć się tego mogą wikipedyści, którzy dopiero co dołączyli do projektu. Osobie, która zachowuje się w sposób chamski, przedstawiaj Wikietykietę neutralnie, lecz twardo. W takich przypadkach nie dawaj się wyprowadzić z równowagi, a jeżeli trudno Ci się opanować, poproś innego wikipedystę, aby zajął się danym przypadkiem chamskiego zachowania.

Żadnych ataków osobistych

Jednym z największych „przestępstw” jest wykonanie tzw. ataku osobistego.

Nigdzie w Wikipedii nie stosuj ataków osobistych. 
Odnoś się do treści a nie do redaktora. 

Konkretne przypadki ataków osobistych obejmują, choć nie ograniczają się do tych przykładów:

• Negatywne osobiste uwagi oraz ataki typu „Jestem lepszy niż ty”, „Jesteś głupi” itp.
• Skierowane do innego użytkownika epitety o podłożu rasowym, seksualnym, homofobicznym, religijnym lub etnicznym.
• Ataki związane z politycznym powiązaniem, np. nazywanie kogoś faszystą.
• Obelżywe słowa skierowane do innego użytkownika.
• Opisy zmian zawierające obelgi.
• Grożenie sądem, śmiercią lub okaleczeniem.

Nic nie usprawiedliwia ataków osobistych. 
Nie uciekaj się do nich!

Więcej o atakach osobistych można przeczytać tutaj: Wikipedia:Żadnych osobistych ataków.

Zasady pisania artykułów

Prawa autorskie

Najważniejszą zasadą odnoszącą się do treści artykułów w Wikipedii jest zgodność edytowanej zawartości z licencją GFDL. Nie wolno kopiować żadnych materiałów (zarówno tekstowych jak i graficznych) z innych źródeł, jeśli nie ma pewności, że są one udostępnione na wolnej licencji.

Jeśli chodzi o teksty dostępne na internecie, to Wikipedia jest wyposażona w odpowiedni mechanizm wykrywania skąd dany tekst został skopiowany. Jeśli zostanie wykryte (automatycznie lub przez innego użytkownika), że dany tekst został skopiowany z innej strony internetowej, to taki tekst zostanie oznaczony w następujący sposób:

I jeśli pierwotny „właściciel” tekstu zaprzeczy, że jest on dostępny na wolnej licencji, to taki tekst zostanie skasowany bez dalszej dyskusji. Podobnie wygląda sprawa wszelkich grafik. W przeciwnym wypadku Wikipedia pozwalałaby na masowe łamanie prawa autorskiego, co pociągałoby za sobą ogromne konsekwencje prawne i kary pieniężne.

Nie ma więc znaczenia, że w Wikipedii nie mamy dostępu do wszystkich materiałów. Trudno. Znacznie ważniejsze jest to, że to co jest w Wikipedii jest wolne. I o to właśnie chodzi.

Więcej na temat licencji jest opisane w pierwszym rozdziale – ponieważ jak widać jest to bardzo ważny temat.

Neutralny punkt widzenia

Gdy wikipedyści zaczną rozmawiać o różnych punktach widzenia, to mogą się pojawić dwa skróty: POV (z ang. point of view = punkt widzenia) oraz NPOV (z ang. neutral point of view = neutralny punkt widzenia), przy czym ten pierwszy jest również używany do oznaczania mocno subiektywnego punktu widzenia (w przeciwieństwie do NPOV).

Neutralny punkt widzenia powinien cechować wszystkie artykuły encyklopedyczne. W encyklopedii nie tworzymy bowiem nowej wiedzy, ani nawet nie jesteśmy od komentowania tego co zostało już zrobione. Naszym zadaniem, jako edytorów Wikipedii, jest po prostu bezstronne przedstawienie faktów, zarówno tych pozytywnych jak i tych negatywnych. Jednym z przykładów stronniczości jest używanie tzw. „zwodniczych” czy też „próżnych” wyrażeń. Przedstawmy to na przykładzie:

William Peckenridge, pierwszy Książę Omnium (ur. 1602 – zm. 1671) jest uważany przez niektórych za najważniejszego z Książąt Omnium.

Co oznaczają tutaj słowa „uważany”, „niektórych”, „najważniejszego”? Nie wnoszą one żadnej treści do artykułu, starają się natomiast zasugerować czytelnikowi pewne znaczenia. Zamiast używać takich wyrażeń, lepiej jest podać suche fakty i pozwolić czytelnikowi samemu osądzić „ważność” danej osoby:

William Peckenridge, pierwszy Książę Omnium (ur. 1602 – zm. 1671), angielski chemik, poeta, polityk i wojskowy. Był osobistym doradcą króla Karola I Stuarta, generałem w czasie rewolucji angielskiej, chemikiem, poetą i kierownikiem podziemnej Ligi Niezwykłych Dżentelmenów. Rozszerzył wpływy swojej rodziny o prowincję New Hampshire.

Prawda, że brzmi to bardziej encyklopedycznie? Dlatego też ZAWSZE lepiej jest trzymać się suchych faktów i dat, niż dodawać nic nieznaczące przymiotniki i sformułowania.

Więcej na temat zwodniczych wyrażeń można przeczytać tutaj: Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych oraz Wikipedia:Unikaj pustosłowia.

Dodatkowo, jeśli opisujemy jakieś zagadnienie i w artykule umieścimy sekcję Zalety to zawsze starajmy się umieścić również sekcję Wady (i na odwrót). Pozwala to bowiem właśnie na pozostanie bezstronnym.

Używanie niewiele znaczących wyrażeń łączy się z następną zasadą czyli:

Weryfikowalność

Jak wspomnieliśmy powyżej najważniejsze są fakty. Aby móc zweryfikować czy coś tam jest faktem lub nim nie jest należy się odwołać do odpowiednich źródeł. Możemy np. napisać w artykule o panu Mądralińskim, że miał on pieska o imieniu Azor. Zakładamy tutaj, że obecność artykułu o panu Mądralińskim w encyklopedii jest uzasadniona. Pomijając nawet sprawę zasadności obecności informacji o piesku, należałoby uzasadnić: a) dlaczego ta informacja jest ważna (np. pies został podarowany przez inną sławną osobę) oraz b) że osoba ta faktycznie ma takiego psa. Jeśli my jesteśmy sąsiadem tej osoby, to możemy twierdzić, że pies nazywa się Azor, będzie to jednak informacja całkowicie nieweryfikowalna dla innych czytelników. Możemy jednak napisać tak:

Mądraliński napisał w swojej książce, że ma psa Azora ¹ prostując tym samym doniesienia, jakoby jego pies nazywał się As ², ³.

[1] K. Mądraliński, Ja i moje życie, Wydawnictwo Iksiński i Spółka, Warszawa, 2007, str. 127
[2] M. Nowacka, Konstanty Mądraliński i jego rodzina, Wydawnictwo Iksiński i Spółka, Warszawa, 2007, str. 38
[3] Z. Kowalski, Wpływ polityki Mądralińskiego na sytuację psów w Polsce, praca dyplomowa, Uniwersytet Warszawski, str. 28

W takim przypadku informacja jest weryfikowalna, ponieważ podano

źródła

Dlatego też należy podawać źródła do jak największej ilości prezentowanych informacji. Nie ma tutaj ograniczeń co do ich ilości (prosimy porównać np. z Efekt cieplarniany), a zaletą będzie pełna weryfikowalność podanych informacji.

Tłumaczenie typu „ale przecież to prawda” nie zda się na nic, jeśli nie ma podanych pierwotnych źródeł informacji...

Źródła

Odwołania do źródeł wstawia się do treści i są one automatycznie wyświetlane na dole artykułu. Do tego celu używa się „znacznika” otwierającego <ref> oraz zamykającego </ref>:

To jest jakiś tekst z podanym źródłem internetowym. <ref>http://www.strona_internetowa.pl</ref>
A to ze źródłem książkowym. <ref>A. Nowak, Tytuł, Wydawnictwo, Miejsce, ISBN 0-12-345678-9</ref>

Spowoduje to wyświetlenie przypisów numerowanych w sposób podobny do tego:

To jest jakiś tekst z podanym źródłem internetowym.1
A to ze źródłem książkowym. 2

Następnie na dole strony wystarczy wywołać szablon Przypisy:

{{Przypisy}}

który automatycznie tworzy nazwę sekcji i wyświetla wszystkie przypisy, czyli całość będzie wyglądać następująco:

Przypisy
1 http://www.strona_internetowa.pl

2 A. Nowak, Tytuł, Wydawnictwo, Miejsce, ISBN 0-12-345678-9

Prosimy popróbować w swoim brudnopisie. Więcej informacji o umieszczaniu źródeł w artykułach można znaleźć tutaj: Pomoc:Przypisy.

Encyklopedyczność

Może się okazać, że nawet dla najlepiej napisanego i uźródłowionego artykułu nie będzie miejsca w encyklopedii. Jeśli bowiem napiszemy artykuł o Azor (pies K. Mądralińskiego), to kto będzie zainteresowany jego treścią? Być może sam pan Mądraliński i jego sąsiedzi. Może się więc okazać, że zagadnienie opisane w artykule jest nieencyklopedyczne i nie ma sensu go opisywać.

Dla przykładu: którzy piłkarze są encyklopedyczni? Oczywiście ci, którzy zagrali w reprezentacji kraju. A co z tymi z drugiej, czwartej, dwudziestej ligi? Oczywiście nie będziemy opisywać każdego, kto kiedykolwiek zagrał w piłkę nożną, bo nie o to chodzi. W przypadku piłkarzy w Wikipedii ustalono, że są oni „encyklopedyczni”, gdy zagrali przynajmniej jeden mecz w reprezentacji kraju lub przynajmniej 15 meczów w I lub II lidze dowolnego kraju.

Warunkiem koniecznym, ale nie zawsze wystarczającym, aby temat artykułu mógł być uważany za encyklopedyczny, jest istnienie odpowiednio wielu wiarygodnych i niezależnych źródeł, tak aby można było napisać cały artykuł w pełni zgodnie z zasadami weryfikowalności.

• Warunek konieczny przedstawienia odpowiednich źródeł ma charakter obiektywny i nie może być oparty na osobistych ocenach i odczuciach edytorów Wikipedii. Jeśli na dany temat nie istnieje odpowiednio dużo wiarygodnych źródeł to nie może on być uważany za encyklopedyczny.
• Odpowiednio dużo oznacza, że istnieją źródła, które opisują temat bezpośrednio i szczegółowo w taki sposób, że można napisać artykuł bez przeprowadzania badań własnych czy wprowadzania do artykułu innych form twórczości własnej. Przykład: książka licząca 360 stron napisana przez specjalistę z danej dziedziny jest odpowiednio dużym źródłem; jedno zdanie na analizowany temat w jakimś opracowaniu dotyczącym innego zagadnienia nie jest wystarczająco dużym źródłem.
• Wiarygodne są takie źródła, które spełniają zasady opisane w odpowiedniej sekcji reguły weryfikowalności.
• Źródła mogą być publikowane w dowolnej formie i nie muszą mieć wyłącznie charakteru pierwotnego. Istnienie źródeł wtórnych jest wręcz potwierdzeniem encyklopedyczności tematu, nawet gdy nie zostaną one użyte bezpośrednio do pisania artykułu.
• Niezależne są takie źródła, które nie są bezpośrednio związane z autorem artykułu lub instytucją czy firmą, dla której pracuje. Gdy autor artykułu stosuje źródła pierwotne, których sam jest autorem lub gdy pisze na temat, w związku z którym może mieć konflikt interesów, wymagane jest przynajmniej jedno źródło wtórne, które nie jest bezpośrednio związane z autorem artykułu lub z instytucją, dla której pracuje.

Temat, co do którego istnieje konsensus, że spełnia wyżej wymienione kryteria można zwykle uznać za encyklopedyczny w tym sensie, że warto o nim napisać osobny artykuł w Wikipedii. Weryfikowalne fakty i zagadnienia, dla których nie istnieje odpowiednio dużo weryfikowalnych i niezależnych źródeł można umieszczać w tekstach innych artykułów jako np. odrębne sekcje.

W przypadkach kontrowersyjnych najprawdopodobniej dojdzie do głosowania, w którym grono wikipedystów zadecyduje czy dany artykuł jest „encyklopedyczny”.

Więcej na temat encyklopedyczności można przeczytać tutaj: Wikipedia:Encyklopedyczność.

Tworzenie artykułów o osobach

Czasami trudno jest ocenić czy dana osoba jest encyklopedyczna. Prace nad tego typu definicjami trwają cały czas i są one sukcesywnie dodawane do tej oto strony: Wikipedia:Kryteria umieszczania not biograficznych.

Tworzenie artykułów o sobie

Generalnie nie jest zalecane tworzenie artykułów o sobie – bardzo trudno jest bowiem zachować obiektywność. Poza tym artykuł musi spełniać kryteria encyklopedyczności, weryfikowalności, źródeł i neutralnego punktu widzenia. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Pomoc:Problemy z moim biogramem.

Linki wewnętrzne

Generalnie w artykułach używa się dość dużo linków wewnętrznych. Nie należy jednak przesadzać – tekst „czarny” powinien zawsze przeważać nad „niebieskim”. W każdym artykule powinno się linkować tylko jeden raz do innej strony wewnętrznej. Jeśli np. w artykule o II wojnie światowej pojawia się rok 1945 to wystarczy do niego linkować tylko raz – tam gdzie pojawia się po raz pierwszy. Należy również starać się rozdzielać linki od siebie fragmentami nielinkowanego tekstu. Jeśli napiszemy bowiem:

Jan Nowak – polski poeta, publicysta, pisarz i żołnierz. Walczył jako żołnierz w II wojnie światowej w Polsce, Ukrainie i Niemczech.

to widać, że takiego tekstu nie czyta się zbyt dobrze. Nie ma sensu linkować do „oczywistych” stron, jak. np. „polski” poeta – odesłanie bowiem polskiego czytelnika do strony o Polsce nie wniesie wiele do jego poziomu wiedzy. Podobnie linkowanie do imienia „Jan” czy też „walczył” (wojna). Dlatego też ten tekst znacznie lepiej wyglądałby jako:

Jan Nowak – polski poeta, publicysta, pisarz i żołnierz. Walczył jako żołnierz w II wojnie światowej, początkowo w Polsce, później na Ukrainie i w Niemczech.

Zazwyczaj większa koncentracja linków wewnętrznych występuje na początku danego artykułu, ale powinno się dążyć do mniej więcej jednakowej gęstości niebieskich linków w tekście. Prawidłowo zlinkowany artykuł powinien wyglądać podobnie do tego: Elżbieta Dzikowska.

Artykuły, które napisane są bez żadnych linków wewnętrznych są trudniejsze do czytania i są często oznaczane szablonem:

który zachęca innych wikipedystów do lepszego sformatowanie tekstu i dodania linków wewnętrznych.

Linki zewnętrzne

Podstawowym celem istnienia sekcji linków zewnętrznych

jest rozszerzanie i uzupełnianie informacji merytorycznych
zawartych w prawidłowo napisanym artykule.

Jeśli więc istnieje sobie artykuł Bemowo o dzielnicy Warszawy, to uzasadnionym jest dodanie kilku linków zewnętrznych pomagających rozszerzyć wiadomości właśnie o dzielnicy Bemowo. W chwili pisania tego tekstu znajdowały się tam 3 zewnętrzne linki: do Urzędu Dzielnicy (strona oficjalna), do lokalnego serwisu informacyjnego i do lokalnego serwisu publicystycznego. Oczywiście nie należy umieszczać tam wszystkich linków powiązanych w jakikolwiek sposób z dzielnicą Bemowo – w przeciwnym wypadku w bardzo krótkim czasie cały artykuł zostałby zdominowany ich ilością. Wystarczyłoby bowiem dodać linki do samych firm mających swe siedziby w tej dzielnicy.

Nie o to oczywiście chodzi. Chodzi tylko o to, aby informacje podane w linkach zewnętrznych pomogły na poszerzenie prezentowanej definicji.

W szczególności należy unikać dodawania linków, które mogą zostać potraktowane jako bezpośrednia reklama jakiegoś produktu. Na przykład dodanie linku zewnętrznego do produktu „Jogurcik” w artykule jogurt zostanie potraktowane jako próba reklamy i link taki zostanie usunięty. Jeśli ktoś nachalnie próbuje dodawać tego typu linki zewnętrzne, to taki użytkownik może zostać zablokowany (i najprawdopodobniej będzie).

Rozdział V – Współpraca w Wikipedii

Jak już wspomnieliśmy, wikipedyści edytują razem – aby Wikipedia mogła działać, konieczna jest ich bliska współpraca. Jeśli jedna osoba popełni błąd w artykule „typ salomotu”, to inna wychwyci błąd i poprawi na „typ samolotu”. Jeśli ktoś dodał nową informację lub stworzył nowy artykuł, to inny wikipedysta przejrzy i sprawdzi czy podane informacje są prawidłowe. Czasem ktoś się po prostu wygłupia i takie wpisy są kasowane natychmiast po zauważeniu. Innym razem, zachodzi problem, czy podane informacje są w 100% prawdziwe, gdyż jest kilka źródeł, które sobie przeczą. Dla przykładu, w artykule Mieszko I niepewna jest data urodzenia – takie przypadki wymagają więc współpracy kilku wikipedystów i konieczności zweryfikowania w więcej niż jednym źródle.

Istnieją również inne, bardziej strukturalne „przedsięwzięcia”. Okazuje się na przykład, że kilka osób z Katowic chce zebrać, uporządkować i skategoryzować wszystkie artykuły związane z Katowicami. Ktoś dostał pozwolenie na użycie bardzo wielu zdjęć i jedna osoba nie poradzi sobie z ich obróbką i umieszczeniem w Wikipedii. Nowi wikipedyści chcą się dowiedzieć jak coś tam zrobić, lub „starzy” wikipedyści zapomnieli jak robi się coś innego. Od czasu do czasu jest spotkanie wikipedystów w świecie rzeczywistym. I tak dalej, i tak dalej.

W skrócie – trzeba pamiętać, że

Praca nad Wikipedią to przede wszystkim współpraca z innymi osobami.

Jak się komunikujemy?

Wikipedyści komunikują się na wiele sposobów i na wielu poziomach merytorycznych. Każdy sposób komunikacji podlega jednak tym samym zasadom – przede wszystkim dobre maniery, co opisane zostało w rozdziale o zasadach Wikipedii.

Poniżej opiszemy najważniejsze kanały komunikacji:

Strony dyskusji użytkownika

Po zarejestrowaniu się (i zalogowaniu!) możemy się skontaktować z innym wikipedystą używając jego strony dyskusji – co jest jednym z najlepszych sposobów komunikacji w Wikipedii. Jeśli ktoś dopisze coś do strony dyskusji naszego konta, to następnym razem, kiedy zalogujemy się do Wikipedii, po prawej stronie naszej nazwy użytkownika ujrzymy coś takiego:

Wystarczy wtedy kliknąć w „Dyskusja: Masz nowe wiadomości”, aby odczytać co też ktoś tam do nas napisał, np.

Jak łatwo zauważyć, osoba która do nas napisała podpisała się swoim loginem. Znajduje się tam również link do strony dyskusji tego wikipedysty – można w niego kliknąć i odpisać. Należy pamiętać, że odpisujemy zawsze na stronie dyskusji tego, kto do nas napisał (a NIE na swojej). Jeśli bowiem napiszemy na swojej stronie, to my dostaniemy powiadomienie, a nie kto inny – po prostu nikt nie będzie wiedział, że próbowaliśmy odpisać.

Bardzo ważnym jest, że:

Na stronach dyskusji podpisujemy się.

Podpis wraz godziną i datą wstawia się przez zakończenie swojego wpisu czterema znakami tyldy, czyli ~~~~. Podpis można również bardzo łatwo wstawić używając przycisku na pasku narzędzi nad polem edycji, tak jak to pokazano na ilustracji poniżej:

Czyli na przykład nasza wiadomość mogłaby wyglądać tak:

== Powitanie ==
Hej, dzięki za powitanie i za wskazówki. Pozdrawiam ~~~~

Co spowoduje wyświetlenie czegoś takiego:

Powitanie
Hej, dzięki za powitanie i za wskazówki. Pozdrawiam Zureks (dyskusja) 14:51, 22 wrz 2010 (CET)

Czyli jak widać system automatycznie zmienił cztery tyldy ~~~~ na nasz podpis i dodatkowo pojawiła się godzina i data naszej edycji.

Strony dyskusji są głównym kanałem komunikacji pomiędzy wikipedystami, dlatego też warto jak najszybciej opanować ten rodzaj porozumiewania się.

Z drugiej strony – Wikipedia to nie jest forum internetowe, na którym można sobie dyskutować o dowolnych tematach. Wszelkie wpisy dodawane do stron dyskusji użytkowników muszą być zatem blisko powiązane z edycjami w Wikipedii. Niedozwolonym jest na przykład spamowanie stron dyskusji użytkowników żadnymi reklamami, zachęcać ich do odwiedzenia innych stron czy wysyłać jakieś żarty. Nie jest to bowiem związane z Wikipedią i może się skończyć naganą lub blokadą konta. Należy również pamiętać, że raz wpisana wiadomość może zostać na serwerach Wikipedii na zawsze.

Prośba o pomoc

Jeśli nie wiemy do kogo zwrócić się po pomoc, to najlepiej jest użyć odpowiedniego szablonu. W tym celu w dowolnym miejscu na swojej stronie użytkownika (lub na swojej stronie dyskusji – w tym przypadku można) należy wstawić następujący szablon:

{{Pomocy}}

lub też

{{Pomocy|Tutaj można podać dowolnie długi opis problemu}}

co w rezultacie da:

Potrzebuję pomocy!

Jeśli uważasz, że problem został wyjaśniony, usuń szablon ze strony pytającego.

albo analogicznie:

Potrzebuję pomocy!

Tutaj można podać dowolnie długi opis problemu

Jeśli uważasz, że problem został wyjaśniony, usuń szablon ze strony pytającego.

Użycie tego szablonu jest ciągle monitorowane i wkrótce jakiś doświadczony wikipedysta skontaktuje się z nami (najprawdopodobniej przez naszą stronę dyskusji).

IRC

IRC jest to rodzaj internetowego czatu dla osób, które lepiej czują się w rozmowie „na żywo”. Kanał ten może być również przydatny do:

• poznania lepiej innych wikipedystów
• szybkiego uzyskania pomocy
• wyjaśnienia wątpliwości i przedyskutowania problemów w szerszym gronie
• wyjaśnienia nieporozumień personalnych
• grupowej pracy nad artykułami
• śledzenia ostatnich zmian w Wikipedii.

Kanał ten to #wikipedia-pl znajdujący się w sieci freenode (jednymi z serwerów są irc.openprojects.net oraz irc.freenode.net).

Więcej o kanale IRC i jak można się z nim połączyć można przeczytać tutaj: Wikipedia:Kanał IRC.

Strony dyskusji artykułów

Strony te były już opisane powyżej. Służą one do umieszczania informacji bezpośrednio związanych z danym artykułem, a nie do dyskutowania. Oczywiście można dyskutować, jeśli dyskusja dotyczy BEZPOŚREDNIO treści artykułu, jak np. wspominana powyżej data urodzenia Mieszka I.

Lista dyskusyjna (emailowa)

Większość aktywnych wikipedystów jest zapisana na listę dyskusyjną Wikipedii, gdzie omawiane są różne zagadnienia dotyczące zazwyczaj szerszej grupy wikipedystów, lub też dotyczące całej Wikipedii.

Jeśli np. planowane jest spotkanie w świecie rzeczywistym (o czym za chwilę), to informacje o tego typu spotkaniu są wysyłane również na listę emailową.

Aby zapisać się na tą listę należy wykonać odpowiednie kroki podane tutaj: Wikipedia:Listy dyskusyjne.

„Kawiarenka” / „Bar”

Kawiarenka pod Wesołym Encyklopedystą, zwana również po prostu Kawiarenką lub Barem, jest miejscem głównych dyskusji dotyczących polskiej Wikipedii. Dyskusje te dotyczą zaleceń edycyjnych, zasad i reguł działania, nowych propozycji i pomysłów, problemów technicznych i tych związanych ze społecznością wikipedystów oraz tematów ogólnych związanych z Wikipedią. Wszystkie toczące się w tej chwili wątki można znaleźć na tej stronie: Wikipedia:Kawiarenka pod Wesołym Encyklopedystą (gdzie znajdują się różne „stoliki” dyskusji).

Tablica ogłoszeń

Dodawane są tutaj wszelkie ogłoszenia (duże i małe) dotyczące Wikipedii lub jej funkcjonowania: Wikipedia:Tablica ogłoszeń.

Komunikatory internetowe

Niektórzy wikipedyści udostępniają swoje namiary na różne komunikatory internetowe: Wikipedia:Wikipedyści używający komunikatorów internetowych

Spotkania w rzeczywistości

Co jakiś czas, zazwyczaj 2-3 razy do roku polscy wikipedyści spotykają się w rzeczywistości. Do tej pory takich spotkań było już kilkanaście (Kategoria:Zloty wikipedystów).

Spotkania takie ogłaszane są na stronach Wikimedia Polska, Kawiarenki jak również i na liście emailowej.

Jeśli więc drogi Czytelniku tego typu spotkanie jest organizowane w Twoich okolicach, to koniecznie się przyłącz! Możesz wówczas osobiście poznać twórców największej polskiej encyklopedii internetowej. Co więcej – sam zostaniesz takim twórcą!

Siostrzane projekty

Oprócz Wikipedii istnieją również inne projekty siostrzane, do edycji których oczywiście gorąco zachęcamy. Oto one:

• 

  Wikiźródła
  Wolna biblioteka

• 

  Wikisłownik
  Wielojęzyczny słownik

• 

  Commons
  Repozytorium mediów

• 

  Wikidane
  Repozytorium danych

• 

  Wikinews
  Serwis informacyjny

• 

  Wikispecies
  Katalog gatunków

• 

  Wikibooks
  Wolne podręczniki

• 

  Wikicytaty
  Kolekcja cytatów

• 

  Wikipodróże
  Informacje turystyczne

• 

  Wikiwersytet
  Wolna edukacja

• 

  Wikifunkcje
  Wolna biblioteka funkcji

Instytucje zewnętrzne

Wikipedyści są bardzo otwarci na współpracę z wszelkimi instytucjami zewnętrznymi. Mamy wiele odnotowanych przypadków współpracy pomiędzy małymi, jedno-osobowymi instytucjami, jak również i z wielkimi multimedialnymi koncernami. Jako przykłady można tutaj wymienić:

• fotografów amatorów (np. zdjęcie osób, miejsc itp.)
• fotografów profesjonalistów (zdjęcia sławnych osób)
• serwisy internetowe (bazy danych)
• wydawców płyt i książek (wydanie Wikipedii na DVD)
• uczelnie wyższe („zaliczenia” przedmiotów dla studentów w zamian za pisanie artykułów w Wikipedii)
• i wiele, wiele innych.

Ktokolwiek chciałby więc współpracować z Wikipedią, proszony jest o skontaktowanie się z dowolnym wikipedystą, poprzez tą stronę: Wikipedia:Kontakt.

Epilog

Drogi Czytelniku!

Mamy nadzieję, że udało Ci się jakoś dobrnąć do końca tego skrótowego przewodnika po Wikipedii. Jeśli przeczytałeś cały powyższy tekst od deski do deski, to znaczy, że poznałeś wszystkie podstawowe tajniki Wikipedii.

Jeśli cokolwiek okazało się niezrozumiałe, to bardzo prosimy o kontakt z dowolnym wikipedystą, który chętnie pomoże w odpowiedzi na wszelkie pytania: Pomoc:Przewodnicy.

A jeśli gdziekolwiek w artykule w Wikipedii znajdziesz błąd, to nie czekaj:

Śmiało edytuj i poprawiaj!

Jeśli potrzebujesz dodatkowej pomocy, to możesz się skontaktować z dowolnym wikipedystą przez dowolny z kanałów opisanych powyżej. W szczególności jeśli jesteś zarejestrowanym użytkownikiem w Wikipedii, możesz napisać do autora tego poradnika przez użycie strony dyskusji użytkownika lub wysłanie emaila na zureks@gmail.com.

Jeśli udało Ci się dobrnąć do końca tego tekstu,
to koniecznie napisz do mnie emaila: zureks@gmail.com
- może być bardzo krótki, np.:

„Przeczytałam poradnik. Nie zrozumiałam do końca opisu szablonów. Małgosia”

Będę naprawdę bardzo zobowiązany :-)

Co więcej – jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące edytowania Wikipedii, to koniecznie pytaj. Chętnie odpowiem emailem albo na stronie dyskusji użytkownika. :-)

W międzyczasie polecam stronę pomocy: Pomoc:Spis treści.