Tsai Ming-liang: Różnice pomiędzy wersjami

Tsai Ming-liang
Data i miejsce urodzenia	8 kwietnia 1947 ; Kuching, Malezja
Zawód	reżyser, scenarzysta, producent, aktor

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:30, 7 lis 2015

Tsai Ming-liang (chiń. 蔡明亮; pinyin Cài Míngliàng; ur. 27 października 1957 w miejscowości Kuching w Malezji) – tajwański reżyser filmowy, wielokrotnie nagradzany na międzynarodowych festiwalach filmowych, przedstawiciel tajwańskiej nowej fali.

Życiorys

Tsai Ming-liang jest etnicznym Chińczykiem, urodzonym w stanie Sarawak (do roku 1965 kolonii brytyjskiej), który do 20 roku życia mieszkał w Malezji, co komplikuje jego etniczną tożsamość. Po przeprowadzce do stolicy Tajwanu, Tajpej, podjął studia na Chinese Culture University, gdzie uczył się warsztatu filmowego i teatralnego^[1]. Doświadczenia życia w diasporze wywrzeć musiały głęboki wpływ na sposób, w jaki Tsai postrzega własną tożsamość. W wypowiedziach prasowych często podkreśla, że nie czuje się ani Tajwańczykiem, ani Malezyjczykiem – potrafi dopasować się do każdego miejsca, niemniej nigdy nie rodzi się w nim poczucie silnej przynależności^[2]. Być może właśnie w tym braku zakotwiczenia szukać należy źródła samotności, niepewności i niejednoznaczności – tematów, które przeważają w obrazach filmowych Tsaia.

Kariera

Tsai został wyróżniony Złotym Lwem na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji w 1994 roku, w kategorii „Najlepszy film” za Niech żyje miłość (1994)^[3], Srebrnym Niedźwiedziem − Nagrodą Grand Prix Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w 1997 roku za film Rzeka (1997)^[4], nagrodą FIPRESCI na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes w 1998 roku za obraz Dziura^[5] oraz nagrodą Alfreda Bauera oraz Srebrnym Niedźwiedziem w kategorii „Wybitny wkład artystyczny” dla Kapryśnej chmury (2005)^[6].

We wszystkich jego filmach występuje ten sam aktor Lee Kang-sheng, który zwykle grywa role everymana Hsiao-kanga^[7].

W 2003 roku, w głosowaniu zorganizowanym przez brytyjską gazetę "The Guardian", Tsai Ming-liang uzyskał 18. miejsce wśród 40 najlepszych reżyserów na świecie^[8].

Charakterystyka stylu

W filmach Tsai Ming-lianga zbiegają się wpływy artystycznego kina zachodniego (szczególnie takich jego przedstawicieli, jak Michelangelo Antonioni czy François Truffaut) oraz tajwańskiego (przede wszystkim obrazów Hou Hsiao-hsiena^[9] i Edwarda Yanga). Owo łączenie zachodnich i wschodnich tradycji filmowych w dziełach Tsaia zauważa także Paulina Kwiatkowska pisząc, że jest on twórcą, który „bez kompleksów, ale z szacunkiem i wyjątkową wrażliwością odwołuje się do europejskiej tradycji kinofilskiej, pozostając jednocześnie intrygująco egzotyczny”^[10].

Podobnie jak w przypadku tych dwóch reżyserów tzw. nowej fali tajwańskiego kina (ang. Taiwan’s New Wave lub Taiwan New Cinema^[11]), w swojej twórczości filmowej Tsai przygląda się uważnie nowoczesnej tajwańskiej tożsamości (zarówno w jej narodowym, jak i jednostkowym wymiarze), dotykając przy tym również takich obszarów, które dotychczas pozostawały w ukryciu, tj. homoseksualizmu, kazirodztwa i pornografii. Pornografia obecna nie tylko w samej treści filmów, ale także (a może nawet bardziej) w ich warstwie formalnej. Tsai Ming-liang wykorzystuje bowiem często ujęcia, które stawiają widza w roli osoby podglądającej intymne czynności bohaterów^[12]. Reżyser często wplata także do swoich obrazów oniryczne sekwencje muzyczno-taneczne (wykorzystujące zapomniane przeboje tajwańskiej muzyki rozrywkowej lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w., np. Ban ge yueliang) utrzymane w estetyce drag, które można interpretować jako projekcje utajonych pragnień i fantazji seksualnych i które naginają przyjęte przez tajwańskie społeczeństwo role płciowe^[13]. Tsai przywołuje szereg wytworów kultury popularnej i przedstawia je w nowym, zaskakującym świetle po to, by pokazać, że to, co oswojone, nie jest tak jednoznaczne jak widz chciałby sądzić.

Według Vivian Lee, w każdym bez wyjątku dziele Tsai Ming-lianga wyrażone jest „uwięzienie w niewyrażalnej samotności i […] dobrowolne odizolowywanie się” nowoczesnego człowieka^[14]. Niemożność skomunikowania się i zrozumienia drugiego, kryzys emocjonalny, zerwanie więzi rodzinnych, pragnienie miłości i seksualne frustracje – wszystkie te motywy wypełniające filmy tajwańskiego twórcy znane są już z europejskiego kina modernistycznego lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Być może właśnie w tym upatrywać należy przyczyny jego popularności u zachodniej publiczności, w myśl zasady, że widzom podobają się tylko te historie, które już słyszeli i że zdolni są dokonywać wyłącznie takich interpretacji, które operują znanymi im pojęciami” (zasadę tę Paulina Kwiatkowska nazywa „konwencjonalnym egzotyzmem”^[15]).

Inną cechą filmów Tsaia jest wykorzystanie przezeń „estetyki wyczerpania”: reżyser zwraca uwagę na elementy rzeczywistości, które w mainstreamowym kinie są zwykle odrzucane jako nieznaczące dla rozwoju fabuły, np. pokazując kobietę oczekującą bezczynnie na zakończenie projekcji filmowej (wiąże się to z zastosowaniem bardzo długich, statycznych ujęć)^[16].

Obraz Tajpej

Sposób ukazywania wielkich miast w twórczości filmowej Tsai Ming-lianga związany jest ściśle z wątkiem zagubienia i samotności nowoczesnego Tajwańczyka pozostającego w zawieszeniu między metalicznym blaskiem centrów biznesowych a smutną szarością rozpadających się powoli peryferiów^[17]. Dotyczy to przede wszystkim obrazu Tajpej, gdzie wyraźny podział wielkomiejskiej przestrzeni na część luksusową i podupadającą odzwierciedla podział na zamożnych konsumentów i zmarginalizowanych mieszkańców oraz wynikające z tego podziału: brak wzajemnego zrozumienia i alienację^[18]. Tsai Ming-liang rozmontował mit miasta pokazując, że pod fasadą racjonalnej i zrozumiałej organizacji kryje się świat jednostek głęboko samotnych (mimo przestrzennej bliskości) i oddających się ulotnym uciechom.

W tzw. Tajpejskiej trylogii, na którą składają się: Buntownicy neonowego boga (1991), Niech żyje miłość (1994) oraz Rzeka (1995), Tajpej jest ponadto pokazane jako miasto podlegające nieustannym przemianom na skutek, z jednej strony, niekończącego się procesu konstrukcji nowych apartamentowców, dróg, mostów, które zamiast łączyć dzielą przestrzeń, wzmagając wyobcowanie jej mieszkańców, a z drugiej strony, odwrotnego procesu rozbiórki i rozpadu starych budowli^[19]. W rezultacie metropolia jawi się nie jako spójna, logiczna całość, lecz jako domena będąca ciągle w stanie przejścia, której ostateczny kształt pozostaje nieokreślony. I tak w filmie Dziura (1998) mieszkańcy bezimiennego tajpejskiego budynku żyją zawieszeni w przestrzeni i czasie, w oczekiwaniu na zarazę, która nigdy nie nadchodzi. Nikt z nich nie potrafi się na dłużej zbliżyć do drugiego człowieka i każdy tkwi w swoim mieszkaniu jak na bezludnej wyspie.

Filmografia

Filmy wyreżyserowane:

Rok	Tytuł polski	Tytuł angielski	Tytuł oryginalny	Uwagi
1989	Wszystkie zakątki świata	All the Corners of the World	Hai jiao tian ya	Film telewizyjny.
1990	Chłopcy	Boys	Xiao hai (小孩)
1992	Buntownicy neonowego boga	Rebels of the Neon God	Qing shao nian nuo zha (青少年哪吒)	Pierwszy film kinowy.
1994	Niech żyje miłość	Vive L’amour!	Ai qing wan sui (愛情萬歲)
1995	Moi nowi przyjaciele	My New Friends	Wo xin renshi de pengyou	Dokumentalny film telewizyjny.
1997	Rzeka	The River	He liu (河流)
1998	Dziura	The Hole	Dong (洞)
2001	Która tam jest godzina?	What Time Is It There?	Ni na bian ji dian (你那边几点)
2001	Rozmowa z Bogiem	A Conversation with God	Fish, Underground (与神对话)	Krótkometrażowy film dokumentalny zrealizowany dla telewizji.
2002	Przejścia już tu nie ma	The Skywalk Is Gone	Tian qiao bu jian le (天桥不见了)	Krótkometrażowy film fabularny.
2003		Goodbye, Dragon Inn	Bu san (不散)
2004		Welcome to São Paulo	Bem-Vindo a São Paulo	Film nowelowy, reżyser stworzył segment pt. Aquarium.
2005	Mój śmierdzący dzieciak	My Stinking Kid	Wo de chou xia hai
2005	Kapryśna chmura	The Wayward Cloud	Tian bian yi duo yun (天邊一朵雲)
2006	Nie chcę spać sam	I Don’t Want to Sleep Alone	Hei yan quan (黑眼圈)	Film początkowo zatrzymany przez malezyjską cenzurę, po pewnych cięciach był w Malezji wyświetlany.
2007		It’s a Dream	Chacun son cinéma ou Ce petit coup au coeur quand la lumière (電姬館)	Segment filmu nowelowego, Kocham kino
2008		Sleeping on Dark Waters	沉睡在黑水上	Film dokumentalny opowiadający o realizacji obrazu Nie chcę spać sam.
2009	Twarz	Face	Visage	Francuska produkcja.
2009		Madame Butterfly	Hu die fu ren (蝴蝶夫人)	Film krótkometrażowy.
2012		Beautiful 2012	Beautiful 2012	Film nowelowy, reżyser segmentu Walker
2012		Walker	Walker (行者)	Film krótkometrażowy.
2012		No Form	No Form	Film krótkometrażowy.
2012		Sleepwalk	Meng you	Film krótkometrażowy.
2012		Diamond Sutra	Jingang Jing (金刚经金剛經)	Film krótkometrażowy.
2013		Walking On Water	Xing Zai Shui Shang (行在水上)	Film krótkometrażowy.
2013	Bezpańskie psy	Stray Dogs	Jiao you (郊遊)
2013		Letters from the South	Nan fang lai xin (南方來信)	Film nowelowy, reżyser segmentu Walking on Water
2014	Wędrówka na Zachód	Journey to the West	Xi you (西游)
2015		No No Sleep	Wu wu mian (无无眠)	Film krótkometrażowy.

↑ Kwiatkowska 2009 ↓, s. 87.
↑ Erin Nunoda. The Hole: Diasporic Cinema and the Ontology of Absence. „Kino: The Western Undergraduate Journal of Film Studies”. 4 (1), 2013. University of Western Ontario. Western Undergraduate Film Society. ISSN 1923-7561. (ang.).
↑ IMDb: Venice Film Festival: Awards for 1994. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).
↑ Internationale Filmfestspiele Berlin: Prizes & Honours 1997. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).
↑ IMDb: Cannes Film Festival: Awards for 1998. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).
↑ Internationale Filmfestspiele Berlin: Prizes awarded by the International Jury. s. 4. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).
↑ Asia Society: Tsai Ming-Liang on Lee Kang-Sheng. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).
↑ Peter Bradshaw, Xan Brooks, Molly Haskell, Derek Malcolm, Andrew Pulver, B Ruby Rich, Steve Rose: The world's 40 best directors. Guardian News and Media Limited. [dostęp 2014-09-07]. (ang.).
↑ Kletowski 2009 ↓, s. 115.
↑ Kwiatkowska 2009 ↓, s. 90.
↑ Hong 2011 ↓.
↑ Lee 2007 ↓, s. 124.
↑ Lee 2007 ↓, s. 128.
↑ Lee 2007 ↓, s. 125.
↑ Kwiatkowska 2009 ↓, s. 93.
↑ Kletowski 2009 ↓, s. 116.
↑ Kwiatkowska 2009 ↓, s. 91.
↑ James Tweedie: Morning in the New Metropolis. W: Darrell William Davis, Ru-Shou Robert Chen: Cinema Taiwan. Politics, Popularity and State of the Arts. Londyn: Routledge, 2007, s. 121. ISBN 978-0415412575.
↑ Hong 2011 ↓, s. 160.

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

Guo-Juin Hong: Taiwan Cinema. A Contested Nation on Screen. Nowy Jork: Palgrave Macmillan, 2011. ISBN 0-230-11162-9.
Piotr Kletowski: Kino Dalekiego Wschodu. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2009. ISBN 978-83-61006-18-3.
Paulina Kwiatkowska: W otoczeniu obrazów, czyli na czym polega radykalny egzotyzm Tsai Ming-Lianga. W: Paulina Kwiatkowska, Kuba Mikurda: Nie chcę spać sam. Kino Tsai Ming-Lianga. Kraków: Korporacja Ha!art, 2009. ISBN 978-83-61407-45-4.
Vivian Lee. Pornography, musical, drag, and the art-film: performing ‘queer’ in Tsai Ming-Liang’s The Wayward Cloud. „Journal of Chinese Cinemas”. 1 (2), 2007.
Sławomir Wasiński: Buntownik neonowego boga. O kinowej i telewizyjne twórczości Tsai Ming-lianga. Kraków: Nomos, 2013. ISBN 978-83-7688-145-4.
Tsai Ming-liang. rateyourmusic.com. [dostęp 2015-07-14].

Linki zewnętrzne

Tsai Ming-liang w bazie IMDb (ang.)
Tsai Ming-liang w bazie Filmweb
Teksty o jego filmach na stronie Strictly Film School
Wywiad z reżyserem na stronie www.avclub.com
Wywiad z reżyserem na stronie asiapacificarts - zapis filmowy.
Reżyser sam opowiada o swoich na stronie asiasociety.org - zapis filmowy.
Artykuł o reżyserze na stronie "Senses of Cinema" - Artykuł autorstwa Darrena Hughesa.
Tekst napisany przez samego reżysera na temat kina na stronie "Senses of Cinema" pt. "On the Uses and Misuses of Cinema"

[CITEREFKwiatkowska200987-1] Kwiatkowska 2009 ↓, s. 87.

[nunoda-2] Erin Nunoda. The Hole: Diasporic Cinema and the Ontology of Absence. „Kino: The Western Undergraduate Journal of Film Studies”. 4 (1), 2013. University of Western Ontario. Western Undergraduate Film Society. ISSN 1923-7561. (ang.).

[venice94-3] IMDb: Venice Film Festival: Awards for 1994. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).

[Berlinale97-4] Internationale Filmfestspiele Berlin: Prizes & Honours 1997. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).

[fipresci98-5] IMDb: Cannes Film Festival: Awards for 1998. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).

[Berlinale-6] Internationale Filmfestspiele Berlin: Prizes awarded by the International Jury. s. 4. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).

[asiasoc-7] Asia Society: Tsai Ming-Liang on Lee Kang-Sheng. [dostęp 2014-09-13]. (ang.).

[8] Peter Bradshaw, Xan Brooks, Molly Haskell, Derek Malcolm, Andrew Pulver, B Ruby Rich, Steve Rose: The world's 40 best directors. Guardian News and Media Limited. [dostęp 2014-09-07]. (ang.).

[CITEREFKletowski2009115-9] Kletowski 2009 ↓, s. 115.

[CITEREFKwiatkowska200990-10] Kwiatkowska 2009 ↓, s. 90.

[CITEREFHong2011-11] Hong 2011 ↓.

[CITEREFLee2007124-12] Lee 2007 ↓, s. 124.

[CITEREFLee2007128-13] Lee 2007 ↓, s. 128.

[CITEREFLee2007125-14] Lee 2007 ↓, s. 125.

[CITEREFKwiatkowska200993-15] Kwiatkowska 2009 ↓, s. 93.

[CITEREFKletowski2009116-16] Kletowski 2009 ↓, s. 116.

[CITEREFKwiatkowska200991-17] Kwiatkowska 2009 ↓, s. 91.

[tweedie-18] James Tweedie: Morning in the New Metropolis. W: Darrell William Davis, Ru-Shou Robert Chen: Cinema Taiwan. Politics, Popularity and State of the Arts. Londyn: Routledge, 2007, s. 121. ISBN 978-0415412575.

[CITEREFHong2011160-19] Hong 2011 ↓, s. 160.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]