Gematria

Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gematria (hebr. גימטריה z grec. γεωμετρια) – system numerologii opierający się na języku i alfabecie hebrajskim, zaś samo słowo gematria pochodzi od greckiego słowa geometria. Istnieje kilka form gematrii, między innymi "odkryta" i "mistyczna".

Gematria odkryta

Jest to najbardziej powszechna forma gematrii, używana czasami w Talmudzie i Midraszu i szczególnie popularna u wielu potalmudycznych komentatorów. Polega na przekształcaniu słów na liczby, zwykle przez przypisanie liczby do każdej litery alfabetu hebrajskiego. Po konwersji na liczbę słowa są porównywane do podobnie przekształconych innych słów i z podobieństw wyciągane są wnioski. Komentarzem niemal w całości poświęconym gematrii jest Baal ha-Turim autorstwa rabina Jakuba ben Aszera.

Gematria była często używana przez Maharala z Pragi i chasydzkich komentatorów Tory (jak na przykład Sefath Emmeth z Góry Kalwarii).

Gematria mistyczna

Gematria mistyczna jest systemem rozpoznawania związków między sefirami a literami alfabetu hebrajskiego. System ten był rozwijany przez mistyczny nurt judaizmu, w pismach takich jak Zohar.

Przykładem zastosowania gematrii są liczby hebrajskie. Choć są 22 litery hebrajskie, do wyrażenia liczb w zakresie od 1 do 999 potrzebnych jest 27 znaków – po dziewięć dla jednostek, dziesiątek i setek. Mistyczny hebrajski system notacji liczb uzupełnia brakujące pięć znaków tak zwanymi sofit – formami liter końcowych stosowanymi na końcu wyrazów. Znaki te nie są używane w niemistycznej numeracji.

Wartości liczbowe liter

Liczba	Litera	Nazwa litery
1	א	Alef
2	ב	Bet
3	ג	Gimel
4	ד	Dalet
5	ה	Hej
6	ו	Waw
7	ז	Zajin
8	ח	Chet
9	ט	Tet

Liczba	Litera	Nazwa litery
10	י	Jud
20	כ	Kaf
30	ל	Lamed
40	מ	Mem
50	נ	Nun
60	ס	Samech
70	ע	Ajin
80	פ	Pej
90	צ	Cadi

Liczba	Litera	Nazwa litery
100	ק	Kof
200	ר	Resz
300	ש	Szin
400	ת	Taw
500	ך	Kaf (końcowe)
600	ם	Mem (końcowe)
700	ן	Nun (końcowe)
800	ף	Pej (końcowe)
900	ץ	Cadi (końcowe)

Zobacz też

Bibliografia

Andrzej Wierciński, Przez wodę i ogień. Biblia i Kabała, Nomos, Kraków 1996, ISBN 83-85527-36-2