Alojzy Nikodem Fizia

Alojzy Nikodem Fizia
	; Aleksy Fizia w czerwcu 1922
Data i miejsce urodzenia	1 czerwca 1888 ; Krzyżowice
Data i miejsce śmierci	29 stycznia 1927 ; Zakopane
	Przebieg służby
Lata służby	1919–1922
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	POW G.Śl. na pow. pszczyński
Stanowiska	komendant POW (1919)
Główne wojny i bitwy	powstania śląskie
	Odznaczenia

Alojzy Nikodem (Aleksy^[1]^[a]^[2]^[3], Aleksander) Fizia (ur. 1 czerwca 1888 w Krzyżowicach, zm. 29 stycznia 1927 w Zakopanem)^[b] – polski działacz narodowy i patriotyczny^[4], powstaniec śląski, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na powiat pszczyński w I powstaniu śląskim^[5], przyjaciel Stanisława Krzyżowskiego i Jana Kędziora^[6].

Życiorys

Urodził się w 1888 w miejscowości Krzyżowice (województwo śląskie) koło Pszczyny. Przed I wojną światową był działaczem oraz członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Dziedzicach^[7], a w 1919^[8] (lub w 1920^[9]) został założycielem oraz wieloletnim prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Pszczynie^[10]^[11]. Należał też do współzałożycieli Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” w Pszczynie (w 1907)^[7]^[12] i Towarzystwa Czytelni Ludowych na powiat pszczyński (w 1911)^[7]^[11].

W styczniu^[13] lub lutym^[14]^[5] 1919 przystąpił do tworzącej się w powiecie pszczyńskim Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, w której objął funkcję dowódcy w trakcie walk w I powstaniu śląskim^[6]^[5]^[15].

Po przyłączeniu Górnego Śląska do Polski został prezesem pszczyńskiego Związku Powstańców Śląskich i Związku Obrony Kresów Zachodnich. Był także skarbnikiem Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego oraz członkiem Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Pracował jako kierownik sklepu „Rolnik” w Pszczynie^[4].

Jego uroczysty pogrzeb odbył się w Pszczynie 2 lutego 1927^[11].

Odznaczenia

Upamiętnienie

W Pszczynie jedną z ulic nazwano imieniem Aleksandra Fizi^[16].

Uwagi

↑ W tej publikacji (Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku i powstańcy z Nowego Bierunia i okolicy, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, nr 18, Archiwum Państwowe w Katowicach, 2021) Edward Długajczyk pisze na s. 89, że to Jan Ludyga-Laskowski przerobił Aleksego Fizię na Alojzego.
↑ Te daty są na jego nagrobku.

Przypisy

↑ Edward Długajczyk, Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku i powstańcy z Nowego Bierunia i okolicy, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, nr 18, Archiwum Państwowe w Katowicach, 2021, s. 89. [dostęp 11 lutego 2024].
↑ Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 149 (i inne).
↑ ^a ^b Lista odznaczonych Krzyżem Niepodległości z Mieczami (Monitor Polski, nr 292 z 1933). www.forum.jpilsudski.org. [dostęp 2017-06-12].
↑ ^a ^b Edmund Jakubowski 1967 ↓, s. 244.
↑ ^a ^b ^c ^d Franciszek Hawranek 1982 ↓, s. 124.
↑ ^a ^b Edmund Jakubowski 1967 ↓, s. 256.
↑ ^a ^b ^c Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 42.
↑ Ludwik Musioł: Pszczyna. Monografia historyczna. Katowice: Magistrat Miasta Pszczyny, 1936, s. 496.
↑ Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 87.
↑ Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 229.
↑ ^a ^b ^c Ewa Wyglenda 1995 ↓, s. 69.
↑ Barbara Solarska: Sto lat ze śpiewem. „Lutnia” 1907–2007. Pszczyna: Pszczyńskie Centrum Kultury, 2007, s. 9. ISBN 83-913527-7-3.
↑ Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 40.
↑ Franciszek Szymiczek: Stanisław Krzyżowski, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XV/4, z. 67. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1970, s. 627.
↑ Franciszek Szymiczek 1970 ↓, s. 627.
↑ Mapy Google: ul. Aleksandra Fizi, 43-200 Pszczyna. www.google.pl/maps. [dostęp 2017-06-16].

Bibliografia

Józef Grzegorzek: Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku z zarysie. Katowice: nakładem autora, 1935.
Franciszek Hawranek: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982.
Edmund Jakubowski: Z papierów Jana Kędziora z Katowic, w: „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach”, nr 32, Prace Historyczne, nr 2. Katowice: Wydawnictwo „Prace Naukowe WSP”, 1967.
Wincenty Ogrodziński: Dzieje Dzielnicy Śląskiej „Sokoła”. Katowice: TG „Sokół” w Katowicach, 1937.
Ewa Wyglenda: Alojzy Nikodem Fizia, w: Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej. Pszczyna: Urząd Miejski, 1995. ISBN 83-903008-0-X.

[2] W tej publikacji (Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku i powstańcy z Nowego Bierunia i okolicy, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, nr 18, Archiwum Państwowe w Katowicach, 2021) Edward Długajczyk pisze na s. 89, że to Jan Ludyga-Laskowski przerobił Aleksego Fizię na Alojzego.

[5] Te daty są na jego nagrobku.

[1] Edward Długajczyk, Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku i powstańcy z Nowego Bierunia i okolicy, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, nr 18, Archiwum Państwowe w Katowicach, 2021, s. 89. [dostęp 11 lutego 2024].

[CITEREFJózef_Grzegorzek1935149_(i_inne)-3] Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 149 (i inne).

[pilsudski-4] Lista odznaczonych Krzyżem Niepodległości z Mieczami (Monitor Polski, nr 292 z 1933). www.forum.jpilsudski.org. [dostęp 2017-06-12].

[CITEREFEdmund_Jakubowski1967244-6] Edmund Jakubowski 1967 ↓, s. 244.

[CITEREFFranciszek_Hawranek1982124-7] Franciszek Hawranek 1982 ↓, s. 124.

[CITEREFEdmund_Jakubowski1967256-8] Edmund Jakubowski 1967 ↓, s. 256.

[CITEREFWincenty_Ogrodziński193742-9] Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 42.

[10] Ludwik Musioł: Pszczyna. Monografia historyczna. Katowice: Magistrat Miasta Pszczyny, 1936, s. 496.

[CITEREFWincenty_Ogrodziński193787-11] Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 87.

[CITEREFWincenty_Ogrodziński1937229-12] Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 229.

[CITEREFEwa_Wyglenda199569-13] Ewa Wyglenda 1995 ↓, s. 69.

[14] Barbara Solarska: Sto lat ze śpiewem. „Lutnia” 1907–2007. Pszczyna: Pszczyńskie Centrum Kultury, 2007, s. 9. ISBN 83-913527-7-3.

[CITEREFJózef_Grzegorzek193540-15] Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 40.

[16] Franciszek Szymiczek: Stanisław Krzyżowski, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XV/4, z. 67. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1970, s. 627.

[CITEREFFranciszek_Szymiczek1970627-17] Franciszek Szymiczek 1970 ↓, s. 627.

[18] Mapy Google: ul. Aleksandra Fizi, 43-200 Pszczyna. www.google.pl/maps. [dostęp 2017-06-16].

[1]

[a]

[2]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]