Eparhija žička
Žička eparhija jedna je od najstarijih, najvećih i najuticajnijih episkopija Srpske pravoslavne crkve. Njen teritorij proteže se od Rudnice pa sve do Moravaca (kod Ljiga) i od Brusa do Bajine Bašte. Sjedište je eparhije u Kraljevu, a njen je sadašnji episkop Justin.
| Osnovne informacije | |
|---|---|
| Država | Srbija |
| Sjedište | Kraljevo |
| Broj manastira | 26 (9 muških, 17 ženskih) |
| Broj monaha i monahinja | 211 |
| Arhijerej | |
| Eparhijski arhijerej | Justin] |
| Čin arhijereja | Episkop |
| Titula arhijereja | Episkop žički |
| |
Od ostalih većih gradova u sastav eparhije ulaze Čačak, Požega, Gornji Milanovac, Ljig i drugi. U okviru ove eparhije nalaze se značajniji manastiri: Žiča, Studenica, Ljubostinja, Rača, Gradac, kao i ovčarsko-kablarski manastiri i mnogi drugi.
Historija
urediEparhija je nazvana po manastiru Žiči koji se nalazi oko pet kilometara daleko od Kraljeva. U Žiči se u vrijeme svetoga Save nalazilo prvo sjedište autokefalne srpske Crkve. Sam Sava odatle je upravljao novom samostalnom Crkvom.
1221. godine je održan veliki državno-crkveni sabor u novom manastiru Žiča. Pošto je stekla autokefalnost, srpska crkva je ohrabrivala širenje pravoslavlja i kulta dinastije Nemanjić.[1] Na saboru je arhiepiskop Sava papinom krunom krunisao svog brata Stefana Nemanjića za kralja, te Raška postaje kraljevina. Tom prilikom, Sabor proklinje bogumile, kao i poglavare bosanske crkve koja je pružala utočište prognanih hrišćanima:
I razglasiti svima: Rastudije bosanski i Radomir i Dražilo i Tolko i Tvrdoš i svi koji se nazivaju hrišćani i hrišćanice a ne klanjaju se svetim ikonama i krstu časnomu, da budu prokleti."
– Odluka Žičkog Sinoda pravoslavne crkve[2]
Posle sabora su dovedene bogumilske starešine, koje su ispitivane i pokrštavane, a neke je i Sava lično isledovao: "A one koji su propovedali jeres zadrža sa sobom kod crkve i nasamo ih tačno ispita."[3] Nakon sabora je došlo do novih progona bogumila u Raškoj, a one koji nisu pristali da se odreknu svoje vere i pređu na pravoslavlje, "s velikim beščašćem iz cele svoje zemlje izgonjahu."[4]
Žička eparhija u novijem razdoblju ima veliki uticaj. 2004. godine je u “Pravoslavlju“, glasilu Srpske pravoslavne crkve, objavljeno saopštenje Žičke eparhije kojim se traži klerikalizacija Srbije, odnosno proglašenje pravoslavlja državnom verom:
Eparhija Žička smatra da prvo treba doneti ustav kojim će se pravoslavlje proglasiti državnom verom, a Srpska pravoslavna crkva državnom crkvom, pa onda na toj osnovi pisati zakon.[5]
Episkopi
urediEparhija se do 26. juna 1884. zvala Užička, tada je promenila ime u Žička. Episkopi od 1831. godine su:
- Nikifor Maksimović, episkop užički 1831—1853.
- Joanikije Nešković, episkop užičko-kruševački 1854—1873.
- Vikentije Krasojević, episkop užički 1873–1882.
- Kornilije Stanković, episkop 1883—1885.
- Nikanor Ružičić, episkop 1886—1889.
- Sava Barać Dečanac, episkop 1889—1913.
- Nikolaj Velimirović, episkop 1919—1920.
- Jefrem Bojović, episkop 1920—1933.
- Nikolaj Velimirović, episkop 1934—1956, od 1941. odsutan
- Vikentije Prodanov, administrirao 1941—1947.
- Valerijan Stefanović, administrirao 1947—1949.
- Josif Cvijović, administrirao posle 1950. u trajanju od 18 meseci
- German Đorić, episkop 1956—1958, pre toga administrirao ovu eparhiju
- Vasilije Kostić, episkop 1961—1978.
- Stefan Boca, episkop 1978—2003.
- Hrizostom Stolić, 2003-2012
- Justin Stefanović 2012-
Manastiri
urediU Eparhiji je 26 manastira (9 muških i 17 ženskih) sa 211 monaha i monahinja:
- Blagoveštenje kod Ovčar Banje,
- Međuvršje kod Čačka,
- Preobraženje kod Ovčar Banje,
- Vaznesenje kod Ovčar Banje,
- Vujan kod Brđana,
- Veluće kod Stopanje,
- Voljavča kod Bresnice,
- Vraćevšnica,
- Gradac kod Brvnika na Ibru,
- Zgodačica,
- Jovanje kod Ovčar Banje,
- Kamenac kod Čestina u Gruži,
- Nikolje kod Ovčar Banje,
- Ljubostinja kod Trstenika,
- Rača kod Bajine Bašte,
- Pavlica kod Brvnika na Ibru,
- Studenica,
- Markovica,
- Sretenje kod Ovčar Banje,
- Lepenac kod Brusa,
- Stubal kod Čukojevca,
- Strmac kod Brusa,
- Rudenica kod Rataja,
- Ježevica kod Stjenika,
- Klisura kod Divljake,
- Rujan kod Uzica,
- Pridvorica kod Ivanjice,
- Uvac.
Izvori
uredi- ↑ McDaniel, Gordon (1989) [XIV vek] „Uvod” Danilovi nastavljači Beograd: Prosveta ISBN 9788607004423 OCLC 243714767. Pristupljeno 23. oktobar 2011 »Odnedavno samostalna, srpska crkva;... ohrabrila je širenje pravoslavnog hrišćanstva i podržavala razvoj kulta dinastije Nemanjića.«
- ↑ Navedeno prema: Miodrag M. Petrović: Pomen bogumila - babuna u zakonopravilu svetoga Save i "Crkva bosanska", Beograd, 1995. godine
- ↑ „Teodosije, Žitije Svetog Save”. Arhivirano iz originala na datum 2016-07-19. Pristupljeno 2012-04-02.
- ↑ Željko Fajfrić, Sveta loza Stefana Nemanje
- ↑ Zašto Tadić sedi u Sinodu SPC?