Wikipedia

Albaniku: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetër
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
→top: Përditësim i stampës "Qytet" duke përdorur AWB
v Përmirësimi i kodit postar
 
(23 rishikime të ndërmjetme të pashfaqur nga 14 përdorues)
Rreshti 1:
{{Infobox settlement
{{coord|43.06|N|20.48|E|source:wikidata|display=title}}
| name = Leposaviq
{{Infobox settlement|
| native_name = {{unbulleted list |item_style=font-size:81%; | Лепосавић / Leposavić<br />''Leposaviq'' ose ''Leposaviqi'',<br />''Albanik'' ose Albaniku}}
emblema = Noimage.png
| image_mapofficial_name = Leposaviq 2006.PNG =
| settlement_type = [[Lista e vendbanimeve në Kosovë|Qytezë]] dhe [[Komunat e Kosovës|komunë]]
| image_skyline =
| image_skyline = Skeda:Crkva Svetog Vasilija Ostroškog, Leposavić.jpg
| population_total = 18,500[[#Demografia|*]]
|Dendësia imagesize = 34.3 = 200
| image_caption = Kisha e Shën Vasilije Ostroshkog
|Sipërfaqja = 535
|Shteti image_flag = KosovaFlag of Kosovo.svg
|Qarku image_blank_emblem = [[Mitrovica]]Stema zyrtare e Leposaviqit.svg
|adresaekuvendit blank_emblem_type = [[?]]Stema
| postal_codeimage_map = 43500Leposaviq 2006.PNG
| map_caption = Vendndodhja e komunës së Leposaviqit në Kosovë
|Prefiksi = 0381 28
| subdivision_type = Shteti
| website = [http://www.leposavic.org/ KK Leposaviq]<sup>**</sup>
| subdivision_name = {{flagicon|KOS}} [[Kosova]]
|Kryetari i Bashkisë = [[Kryetarët e Leposaviq|Ardita Hasani]]
|Partia udhëheqësesubdivision_type1 = [[Aleanca për ArdhmërinëRajonet e Kosovës|AAKRajoni]]
| subdivision_name1 = [[Rajoni i Mitrovicës|Mitrovica]]
|Shënim = **. Nuk është integruar në AKK, përmbajtja (zyrtare) në gjuhen angleze është kopje e OCE-së. Në serbisht shfryhen epshet e pasuesve të Millosheviqit.
| subdivision_type2 = Vendbanime
| subdivision_name2 = 73
| leader_title = Kryetari i Komunës
| leader_name = Lulzim Hetemi
| leader_party = [[Lëvizja Vetëvendosje]]
| area_total_km2 = 539
| area_total_sq_mi = 208
| elevation_m = 450
| elevation_ft = 1,480
| population_est = 18,600
| pop_est_as_of = 2015
| population_density_km2 = 35
| population_density_sq_mi = 89
| timezone = [[Zona Kohore e Evropës Qendrore|CET]]
| utc_offset = +1
| timezone_DST = [[Ora Verore e Evropës Qendrore|CEST]]
| utc_offset_DST = +2
| coordinates = {{coord|43|06|N|20|48|E|region:RS-KM|display=inline,title}}
| postal_code_type = Kodi postar
| postal_code = 43500
| area_code_type = Prefiksi
| area_code = +383(0)28
| blank_name = [[Targat e automjeteve të Kosovës|Targa e automjeteve]]
| blank_info = 02
| website = {{url|http://kk.rks-gov.net/leposaviq}}
}}
'''Leposaviqi''' (ose [[Gjuha serbe|serbisht]] Лепосавић '''Leposavić''', e njohur si ''Albanik''/''Albaniku'') është qytezë dhe qendër e [[Komuna e Leposaviqit|komunës]] me të njëjtin emër në [[Kosova Veriore|pjesën veriore]] të [[Kosova|Kosovës]]. Leposaviqi është i begatuar me pasuri natyrore dhe ka një vendndodhje të mirë gjeografike si pikë lidhëse në mes të Kosovës, [[Serbia|Serbisë]] dhe [[Sanxhaku (krahinë)|Sanxhakut]].
<!-- fundi i tabeles -->
 
== Historia ==
'''Albaniku''' (ose ''Albanik'', e njohur edhe '''Leposaviq/i''', [[Gjuha serbe|serbisht]] Лепосавић/''Leposavić'') është qytezë dhe qendër e komunës me të njëjtin emër në pjesën veriore të [[Kosova|Kosovës]]. Komuna e Albanikut zë një sipërfaqe prej 535 kilometra katrorë në fushën e lumit Ibër në veri të [[Komuna e Mitrovicës|Mitrovicës]]. Në [[Komuna e Albanikut|Komunen e Albanikut]] gjenden 72 fshatra me një popullsi prej 18,500 banorë nga e cila shumica janë serb. Në këtë komunë gjatë luftës në Kosovë janë bërë pastrimet etnike në tri fshatra që kanë qenë të banuara vetëm nga shqiptarët dhe janë dëbuar 600 persona. Albaniku është i begatuar me pasuri natyrore dhe ka një vend ndodhje të mirë gjeografike si pikë lidhëse në mes të Kosovës, Serbisë dhe Sanxhakut.
Për Albanikun në kohën dardane nuk dihet po thuaj se asgjë përveç se në këtë trevë kanë jetuar fise Ilire. Në përgjithësi për Albanikun si vendbanim dihet shumë pak dhe atë nga burime jo serioze serbe. Por në përgjithësi thuhet se në këtë pjesë kanë qenë të vendosura zakonisht reparte ushtarake që nga koha romake. Nga hartat e lashta vërehet se kjo pjesë gjatë gjithë historisë ka qenë pjesë e përbashkët e Kosovës së sotme. Burimet e [[Boshnjakët|boshnjakëve]] të [[Sanxhaku i Pazarit të Ri|Sanxhakut të Tregut të Ri]], thonë se kjo pjesë d.m.th pjesa e cila gjendet mbi [[Mitrovica Veriore|veriun]] e [[Mitrovicë]]s gjatë kohës osmane ka qenë pjesë e Sanxhakut dhe në këtë pjesë kanë qenë të ndërtuara “rrugë tregtare” që kanë shërbyer atë kohë për tregti në mes të Mitrovicës dhe [[Pazari i Ri|Tregut të Ri]]. Me gjithë këto pohime ata nuk kanë të dhëna se nga ku flitej për pjesë të Sanxhakut. Gjatë luftës terroristët [[Serbët|serb]] kanë dëbuar nga kjo pjesë gjithë banorët shqiptarë.
 
Pas dëbimit të pjesës më të madhe të njësive të armatosura të terroristëve serb nga Kosova, banorëve [[Serbët në Kroaci|serbë]] të ardhur nga [[Knini]] ju bashkëngjiten edhe serbë nga viset tjera të Kosovës, Sanxhakut dhe [[Rashka|Rashkës]], këta të fundit janë të regjistruar edhe si banorë të vendeve të tyre nga vijnë. Tani Leposaviqi dhe banorët e saj financohen dyfish. Në njërën anë marrin të ardhura nga [[qeveria e Kosovës]], ndërsa në tjetrën anë nga një fond i organizuar dhe financuar nga [[qeveria e Serbisë]].
== Pak histori ==
Për Albanikun në kohën dardane nuk dihet po thuaj se asgjë përveç se në këtë trevë kanë jetuar fise Ilire. Në përgjithësi për Albanikun si vendbanim dihet shumë pak dhe atë nga burime jo serioze serbe. Por në përgjithësi thuhet se në këtë pjesë kanë qenë të vendosura zakonisht reparte ushtarake që nga koha romake. Nga hartat e lashta vërehet se kjo pjesë gjatë gjithë historisë ka qenë pjesë e përbashkët e Kosovës së sotme. Burimet e boshnjakëve të Sanxhakut të Tregut të Ri , thonë se kjo pjesë d.m.th pjesa e cila gjendet mbi veriun e Mitrovicës gjatë kohës osmane ka qenë pjesë e Sanxhakut dhe në këtë pjesë kanë qenë të ndërtuara “rrugë tregtare” që kanë shërbyer atë kohë për tregti në mes të Mitrovicës dhe Tregut të Ri . Me gjithë këto pohime ata nuk kanë të dhëna se nga ku flitej për pjesë të Sanxhaku. Gjatë luftës terroristët serb kanë dëbuar nga kjo pjesë gjithë banorët shqiptarë.
 
Pas dëbimit të pjesës më të madhe të njësive të armatosura të terroristëve serb nga Kosova, banorëve serbë të ardhur nga Knini ju bashkëngjiten edhe serbë nga viset tjera të Kosovës, Sanxhakut dhe Rashkës(Serbi), këta të fundit janë të regjistruar edhe si banorë të vendeve të tyre nga vijnë. Tani ([[2006]]) Albaniku dhe banorët e saj financohen dyfish. Në njërën anë marrin të ardhura nga qeveria e Kosovës ndërsa në tjetrën anë nga një fond i organizuar dhe financuar nga qeveria e Serbisë.
 
== Gjeografia ==
Komuna e Albanikut zë një sipërfaqe prej 750 kilometra katrorë në fushën e lumit Ibër në veri të Mitrovicës. Në këtë komunë gjenden 72 fshatra me një popullsi prej 18.500 banorëve
 
Koordinantat gjeografike te kesaj komunë shtrihen rreth: 43°06 V dhe 20°48 L.
 
== Ekonomia ==
Zhvillimi i ekonomisë së komunës së Albanikut është i lidhur ngushtë me zhvillimin e kompanisë [[Miniera e Trepçës|Trepça]]. Për shkak të mos funksionimit të kësaj kompanie edhe ekonomia e Albanikut tani ([[2006]]) është ekonomi fshatare. Mirëpo dhe në këtë komunë gjenden komplekse të kompanisë Trepça të cilat janë në gjendje të mjerueshme dhe futja e tyre në funksionim është e pamundshme. Fabrikat më të mëdha që gjenden janë Trepça, Hrast, Prva Petoletka dhe Crystal dhe punojnë me një kapacitet prej afro 30% - 40%.
 
Papunësia në këtë komunë sipas administratorit të komunës figuro me 1,297 të persona. Ka një numër të madh të organizatave ndërkombëtare që kanë krijuar projekte të ndryshme për zbutjen e papunësisë. Për organizimin e këtyre projekteve përkujdeset [[Oda Ekonomike e Kosovës|OEK]] dhe [[Agjencia Kosovare e Mirëbesimit|Asociacioni i Bizneseve]].
 
Rrjeti rrugorë i komunës është në nivel të Kosovës. Kohët e fundit ([[2002]]) është rindërtuar rruga Mitrovicë-Leshak ndërsa rrugët tjera sekondare janë në gjendje të dobët dhe riparimi i tyre bëhet aty këtu nga [[KFOR]]-i. Furnizimi i popullsisë me ujë të pijshëm dhe rrymë elektrike është një ndër problemet që dukshëm ndikojnë në gjendjen e përgjithshme ekonomike te komunës. Në kohët e fundit për shkak të ujit të ndotur është përhapur një [[Epidemia|epidemi]].
 
Problem kryesorë i ekonomisë së komunës është menaxhimi i pasurive natyrore dhe i fuqisë punëtor si dhe mungesa e mjeteve financiare për modernizimin e objekteve ekonomike ekzistuese.
 
== Demografia ==
Në strukturën e popullsisë së komunës Albanikut përpos ndryshimeve natyrore një rolë të madh kanë luajtur edhe projektet e qeverive të ndryshme Serbe të cilat që nga pushtimi i kësaj pjese me qëllim të ndarjes së kësaj pjese nga lidhja tradicionale kulturore me Sanxhakun. Deri më tani ka informata të pakta që mund të përdoren si burime të sakta për numrin e serbëve të prurë në këtë komunë. Kështu nga një burim kuptohet se nga qeveritë serbe janë sjellur banorë nga Serbia. Mirëpo numri i familjeve të vendosura që figuron aty nuk është i plotë. Në këtë dokument qeveritë serbe pranojnë që në kuadër të "[[Reforma agrare|reformave agrare]]" në këtë komunë është vendosur një familje. Sido që të jetë, nga burimet e Sanxhaklive (banorëve jo serb) kjo pjesë ka qenë e banuar nga shqiptarët dhe boshnjakët e sanxhakut që dallojën pak nga ata të [[Bosnja dhe Hercegovina|Bosnjës]]. Po ashtu nga këto burime bëhet e ditur që pas largimit të [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] ka pasur pastrime të mëdha etnike në këtë komunë e cila më parë ishte e zhvilluar dhe luante rolin e një ure lidhëse në mes të Mitrovicës dhe [[Pazari i Ri]].
 
Si do që të jetë pjesa më e madhe e popullsisë serbe përbëhet nga pasardhësit e luftëtarëve që kanë marrë pjesë në frontin e Selanikut gjatë luftës ballkanike kundër osmanëve. Si shpërblim të këtyre luftëtarëve të quajtur "solunci" qeveria serbe e asaj kohe ju ka dhënë atyre tokat e shqiptarëve.
 
{|border="2" cellspacing="0" cellpadding="4" rules="all" width="98%%" style="clear:all; margin:5px 0 1em 1em; border-style: solid; border-width: 1px; border-collapse:collapse; font-size:95%; empty-cells:show"
|colspan="10" align=center style="background:#778899; color:white"|'''Përbërja etnike'''
|-
|- bgcolor="#FFEBCD"
!Viti/Etnia
!Shqiptar
!&nbsp;%
!Serb
!&nbsp;%
!Boshnjak
!&nbsp;%
!Romë
!&nbsp;%
!Total
|- bgcolor="#f5f5f5"
|'''1991 regj.''' ||1,101||6.7 || 14,306||87.8||600 || 3.7||163||1.0|| 16,291
|- bgcolor="#fffaf0"
|'''Januar 1999''' ||902 ||N/A ||15,365 ||N/A ||940 || N/A||N/A||N/A|| N/A
|- bgcolor="#f5f5f5"
|'''Tani (log.2006)''' ||67 || 1
||18,000 || 97
||240 || 1
|| 203|| 1
|| 18,500<small>përaf.</small>
|-
|colspan="10" align=center style="background:#dcdcdc;"|<small>Burimi:1991 Shifrat: Registrimi Civil i Popullsisë 1991; Përbërja KOmbëtare e Komunave (Yugoslav Statistics Bureau, Belgrade, 1993), faqe 123-125 ; 1999
Shifrat: Kosovo Village List (UNHCR, mars 9, 1999)<br />Ref: [[Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë|OSCE]] ([http://www1.osce.org/documents/mik/2005/02/1192_en.pdf .PDF]{{Lidhje e vdekur}}{{Lidhje e thyer}}/ [https://web.archive.org/web/20110606113451/http://www.osce.org/documents/html/pdftohtml/1192_en.pdf.html HTML]) </small>'''
|}
 
== Kultura ==
Kultura në komunën e Albanikut është zhvilluar vonë në vitet 90-ta të shekullit të kaluar. Më parë në këtë anë nuk mund të flitej për diç tjetër pos për një kulturë të varfër fshatare. Qendra kulturore që ndodhet në dy ndërtesa prezanton koncerte dhe manifestime të ndryshme kulturore. Ndër degët kulturore më të zhvilluara janë Shoqëria Kulturore e Artistëve e cila përkujdeset për mbajtën në jetë të vallëzimeve dhe këndimit folkloristik dhe kohëve të fundit është duke u bërë gjithnjë e më e njohur edhe jashtë kufirit të Kosovës. Shumë shoqëri kulturore që më parë gjendeshin të vendosura në Prishtinë tani kanë krijuar këtu fole. Tani [[2005]] banorët thonë se kanë themeluar në këtë komunë "Institutin e Kulturës Serbe", "Teatrin Kombëtar" si dhe disa "Fakultetet" universitare. Si do që të jetë kultura e komunës organizohet nën ndikimin e kishës ortodokse serbe me qendër në Beograd dhe kryesisht është e ndjeshme me zhvillimet politike në Kosovë.
 
=== Edukimi ===
Komuna e Albanikut ka tre biblioteka me 22.215 libra. Biblioteka kryesore ka 11.366 libra, ndërsa degët në Leshak, Vraçevë dhe Soçanicë kanë 10.849 libra.
 
=== Përbërja fetare ===
Në territorin e komunës janë gjashtë kisha, njëra nga të cilat është proklamuar si bazilikë. Deri më [[2006]], objektet e njohura fetare kanë qenë:
 
* Kisha ortodokse në katundin Ulije në krye me Milovan Kojiqin
* Kisha ortodokse në Leshak në krye me Miroslav Popadiqin
* Manastiri ortodoks në Soçanicë në krye me priftin Jovan
* Kisha e Shën Vasil Ostroshkit në qendër të Albanikut, në krye me Milovan Kojiqin
* Kisha ortodokse bë katundin Vraçevë në krye me Miroslav Popadiqin
* Kisha ortodokse në katundin Drenovë në krye me Miroslav Popadiqin
 
=== Media ===
Në komunën e Albanikut mediat janë kryesisht në gjuhën serbe. Kryesisht janë pesë mediume informative nga të cilat njëra informon për shërbimet komunale. RTV Mir është më tepë një qendër politikisht e motivuar që afirmon demokratizimin dhe është pronë e ish-kryetarit të Albanikut Nenad Radosavljeviqit. Radio stacionet tjera emitojnë më tepër programe muzikore ndërsa stacionet tjera televizive bëjnë transmetimin e programeve nga stacionet tjera televizive. Si do që të jetë mediumet e regjistruara janë:
* Blic - Gazetë në gjuhën serbe, pronar i së cilës është Miodrag Dumqiqi.
* Vecernje Novosti - Gazetë në gjuhën serbe, pronar i së cilës është Dushan Qutiqi
* Politika - Gazetë në gjuhën serbe, pronar i së cilës është Dragan Antiqi
* Impuls - Radio në gjuhën serbe, pronar i së cilës është Ivan Radosavljeviqi
* Bubamara - Radio në gjuhën serbe, pronar i së cilës është Radovan Nedeljekoviqi
* RTV Mir - Radio në gjuhën serbe në valët FM 102,2, pronar i së cilës është Ivan Vuqkoviqi
* Socanica - Radio në gjuhën serbe, pronar i së cilës është Miloje Jevtiqi
* Radio Horizon - Radio në gjuhën serbe në valët FM 98.0, pronar i së cilës është BELUROKOS
 
== Politika ==
Partitë politike të Albanikut llogaritet të jenë moderate në krahasim me partitë ekzistuese në komunat veriore të Kosovës.
 
Pas zgjedhjeve të lira më [[2002]] në Kosovë, në komunën e Albanikut ka fituar koalicioni në mes të DSS dhe SNC-së. Si do që të jetë politikat bëhen në mënyrë individuale dhe prapa spektrit politik të komunës. Problemi kryesorë është që partitë ekzistuese nuk kanë projekte të qarta që do të ndihmonin mëkëmbjen e infrastrukturës dhe zgjedhjen e problemeve jetësore me të cilat ka rënë komuna.
 
Në komunën e Albanikut janë krijuar dhjetë degë apo parti politike nga të cilat më aktive janë: DSS, SNV, DS, DHSS, SPS, SRS, JUL, ND, NS dhe SPO. këtyre partive ju bashkëngjiten edhe disa forma tjera të organizimit të qytetarëve si "Iniciativa GIZ" dhe "GIPP" (Iniciativa Qytetare për Kthim dhe Qetësim). Në fund të vitit [[2004]] është krijuar edhe partia "G17 Plus" nga ish-anëtarët e partisë Social Demokrate (SD) dhe Kthimi i Forcave Serbisë.
 
== Infrastruktura ==
Deri vonë pas luftë në komunë për "siguri" janë përkujdesur banorët e armatosur të ndihmuar nga terroristët serb të ardhur nga Serbia. Nga mesi i qershorit të 2006, policia e Kosovës e ndihmuar nga forcat e KFOR-it ka filluar që edhe në këto pjesë të marrë kontrollin e plotë dhe të bëjë të mundëshëm kthimin e banorëve. Policia ka shpallur konkurse për punësim edhe të popullates serbë në rradhët e veta. Si do që të jetë , deri në këtë kohë për gjendjen e sigurisë ka shumë pak të dhëna dhe ato që janë vijnë nga terrorostët serb me qendër në Beograd.
== Të tjera ==
* Telekomunikacioni
* Transporti
* Pushime
 
== Shiko dhe këtë ==
Line 123 ⟶ 57:
* <small>Dokumente të [[Rrjeta Elektronike e Organizatave Mjedisore Kosovare|Rrjetës Elektronike të Organizatave Mjedisore Kosovare]] - Sharri.net [[2006]]: [http://www.sharri.net/admin/editor/downloads/komunat/leposaviqi.pdf leposaviqi.pdf]</small>
* <small>Dokumente të [[Posta dhe Telekomi i Kosovës|Postës dhe Telekomit Kosovës]] të gjetura në internet [[2006]]:[https://web.archive.org/web/20061121031904/http://www.ptkonline.com/web/site/index.php?CatId=8&PageId=15&language=0 KodePostare.pdf]</small>
* <small>Dokumente të Misionit të Bibliotekës së Kosovës të gjetura në internet në vitin [[2006]]: Raporti i IFLA-s/FAIFE-së, prill 2000: [http://www.ifla.org/faife/faife/kosova/koan3alb.htm Anex 3]</small>
</small>
== Lidhje të jashtme ==
* [http://www.mitrovica-komuna.org/ Qarku Mitrovica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081104014115/http://www.mitrovica-komuna.org/ |date=4 nëntor 2008 }}
Line 134 ⟶ 67:
* [http://www.sharri.net/admin/editor/downloads/komunat/leposaviqi.pdf Rrjeta Elektronike e Organizatave Mjedisore Kosovare - Leposaviq] - sharri.net
* [https://web.archive.org/web/20060502111932/http://www.iom.ipko.org/Projects/kdserhs/index.htm Organizata Internacionale e emigrimit]
* [http://www.ifla.org/faife/faife/kosova/kosorepo.htm#_Toc480784381 IFLA - International Federation of Library Associations and Institutions] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081015061537/http://www.ifla.org/faife/faife/kosova/kosorepo.htm#_Toc480784381 |date=15 tetor 2008 }} - raport para dhe pas luftës - anglisht
----
* [https://web.archive.org/web/20070322211826/http://kud-kopaonik.org/Pocetna.html Ansambli Kulturor "Kopaonik"]
<!-- Kategorizim dhe interwiki -->
 
{{SistemishtetrorKSH|Shërbimet}}
{{Komuna e Albanikut}}
{{SistemishtetrorKSH|Shërbimet}}
 
[[Kategoria:Albanikë| ]]
[[Kategoria:Qytete në Kosovë]]
[[Kategoria:KosovëVeriu i Kosovës]]
[[Kategoria:Albanikë]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Albaniku"