Walirang: Béda antarrépisi

Konten dihapus Konten ditambahkan

Sebaris

Révisi mangsa 29 Méi 2024 01.51

Walirang mangrupa unsur kimia nu dina tabel periodik lambangna S (sulfur) jeung nomer atom 16.^[1] Walirang Nonlogam multivalén nu jumlahna di alam kawilang loba, tanpa rasa, sarta tanpa bau. Dina bentuk alami, walirang mangrupa padetan kristalin warna konéng, minangka unsur murni atawa minangka mineral sulfida atawa sulfat. Walirang mangrupa unsur ésénsial pikeun kahirupan, sarta aya dina dua rupa asam amino ésénsial. Mangpaat komersilna di antarana pikeun gemuk, mesiu, korék api, inséktisida, jeung fungisida.

Ciri penting

Sapotong walirang lééh jadi cairan beureum-getih. Mun diduruk, warna seuneuna bulao.

Dina hawa rohangan, walirang téh padetan warna konéng-caang. Najan walirang téh kawentar ku bauna - kawas bau endog kacingcalang - asal sabenerna mah tina hidrogén sulfida (H₂S); walirang unsur mah euweuh bauan. Mun diduruk, bakal ngahasilkeun sulfur dioksida, sahingga seuneuna bulao. Walirang teu leyur dina cai, tapi leyur dina karbon disulfida. Wilangan oksidasi walirang biasana −2, +2, +4 jeung +6. Walirang bisa ngabentuk sanyawaan nu stabil jeung unsur naon waé, iwal gas mulya.^[2]

Dina ujud padet, walirang téh tadina mah bentukna makuta siklik molekul S₈. Tapi, di sagigireun S₈, walirang boga sababaraha alotrop. Mun hiji atomna leungit, jadi S₇ nu ngajadikeun kelir konéng walirang. Sabalikna, tatanggana nu leuwih hampang, oksigén, nu penting mah ngan aya dua bentuk: O₂ jeung O₃. Selenium, analog walirang nu leuwih beurat, bisa ogé ngabentuk cingcin, tapi leuwih mindeng kapanggih dina ujud ranté polimér.

Kristalografi walirang mah kompléks, sabab alotrop walirang kabentuk gumantung kana kaayaan anu husus. Struktur kristalna béda-béda, tapi nu ilahar mah S₈ rombik jeung monoklinik.

Nu jadi ciri walirang, nyaéta viskositas walirang lééh nu teu cara cairan séjén: naék nuturkeun hawa alatan kabentukna ranté polimér. Tapi, mun geus nepi kana temperatur nu cukup mah, viskositasna téh nyirorot, sabab aya cukup énérgi nu bisa dipaké pikeun megatkeun ranté polimérna.

Walirang amorp atawa "plastik" bisa dihasilkeun ku cara niiskeun kalawan gancang waliran lééh. Kristalografi sinar X nunjukkeun yén bentuk amorp mibanda struktur héliks nu diwangun ku dalapan atom per kurilingna. Bentuk ieu métastabil dina hawa rohangan, tapi lila-lila bakal balik deui jadi bentuk kristalin. Prosés ieu lumangsung dina jangka sababaraha jam nepi ka sababaraha poé, tapi mun dikatalisan mah bisa leuwih gancang.

Mangpaat

Walirang loba mangpaatna dina aplikasi industri. Turunan utamana, asam sulfat (H₂SO₄), walirang kaasup unsur penting pikeun bahan baku utama di industri.

Walirang paling loba dipaké dina produksi asam sulpat, sabab asam sulpat ieu penting pisan pikeun rupa-rupa industri, sahingga konsumsi bahan kimia ieu bisa jadi ukuran kamekaran industri di hiji nagara.

Walirang ogé dipaké dina batré, detergén, vulkanisasi karét, fungisida, jeung pabrik pupuk pospat. Sulpit dipaké pikeun ngabodaskeun kertas jeung minangka pangawét anggur jeung bungbuahan nu digaringkeun. ku sabab watekna nu bisa kaduruk, walirang ogé dipaké dina korék api, mesiu, jeung 'pemadam kebakaran'. Natrium atawa amonium tiosulpat dipaké minangka panyampur pikeun nyitak poto. Magnésium sulpat, dipaké dina rupa-rupa kagiatan, di antarana minangka tambahan asupan magnésium pikeun pepelakan.

Ahir 1700-an, tukang mébel ngagunakeun walirang lééh pikeun ngahasilkeun inlay hiasan dina karyana. Tapi, ku sabab nalika walirang dilééhkeun téh ngahasilkeun sulfur dioksida, kamonésan ieu ditaringgalkeun.

Peran biologis

Asam amino sistéin jeung métionin ngandung walirang, nya kitu ogé polipéptida, protéin, jeung énzim nu ngandung asam amino ieu. Hal ieu nunjukkeun yén walirang téh mangrupa komponén penting pikeun sakabéh sél hirup. Beungkeut disulfida antarpolipéptida penting pisan pikeun ngabentuk struktur protéin.

Baca ogé

Rujukan

↑ Rigg, Jonathan (1862). A Dictionary of the Sunda Language of JavaRigg. Universitas Harvard: Lange. p. 528. Disungsi 29 Mei 2024
↑ Komandoko, Gamal (2010). Ensiklopedia Pelajar dan UmumKomandoko. Jakarta: Pustaka Widyatama. p. 82. ISBN 9789796103713. Disungsi24 Januari 2023

Sulfur, Wikipédia édisi basa Inggris (11 April 2006)
Los Alamos National Laboratory – Sulfur Archived 2004-10-16 di Wayback Machine
R. Steudel (éd.). 2003. Elemental Sulfur and Sulfur-Rich Compounds. Topics in Current Chemistry (230 & 231). Springer, Berlin.

Tumbu kaluar

Wikimedia Commons mibanda média séjénna nu patali jeung Sulfur.

Sulfur phase diagram. Archived 2010-02-23 di Wayback Machine
WebElements.com – Sulfur
H2S Removal Unit
chemicalelements.com/sulfur

Artikel ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan.

[”Rig”-1] Rigg, Jonathan (1862). A Dictionary of the Sunda Language of JavaRigg. Universitas Harvard: Lange. p. 528. Disungsi 29 Mei 2024

[”Kom”-2] Komandoko, Gamal (2010). Ensiklopedia Pelajar dan UmumKomandoko. Jakarta: Pustaka Widyatama. p. 82. ISBN 9789796103713. Disungsi24 Januari 2023

[1]

[2]

@@ Baris ka-42: / Baris ka-42: @@
 {{Elementbox_isotopes_end}}
 {{Elementbox_footer | color1=#a0ffa0 | color2=black }}-->
+[[File:Sulfur - El Desierto mine, San Pablo de Napa, Daniel Campos Province, Potosí, Bolivia.jpg|thumb|275px|Walirang]]
-'''Walirang''' mangrupakeun [[unsur kimia]] nu dina [[tabel periodik]] lambangna '''S''' (''sulfur'') jeung [[nomer atom]] 16; nonlogam [[valénsi (kimia)|multivalén]] nu jumlahna di alam kawilang loba, tanpa rasa, sarta tanpa bau. Dina bentuk alami, walirang ngarupakeun padetan kristalin warna [[konéng]], salaku unsur murni atawa salaku mineral [[sulfida]] atawa [[sulfat]]. Walirang mangrupakeun unsur ésénsial pikeun kahirupan, sarta aya dina dua rupa [[asam amino]] ésénsial. Mangpaat komersilna di antarana pikeun [[pupuk]], [[mesiu]], [[korék api]], [[inséktisida]], jeung [[fungisida]].
+'''Walirang''' mangrupa [[unsur kimia]] nu dina [[tabel periodik]] lambangna '''S''' (''sulfur'') jeung [[nomer atom]] 16.<ref name=”Rig”>{{Cite book| url =https://books.google.com/books/about/Verhandelingen_van_het_Bataviaasch_genoo.html?hl=id&id=aENaAAAAcAAJ#v=onepage&q&f=false| title =A Dictionary of the Sunda Language of JavaRigg| last =Rigg| first =Jonathan| publisher =Lange| location =Universitas Harvard| year =1862|ISBN=|pages =528}} Disungsi 29 Mei 2024</ref> Walirang ''Nonlogam'' [[valénsi (kimia)|multivalén]] nu jumlahna di alam kawilang loba, tanpa rasa, sarta tanpa bau. Dina bentuk alami, walirang mangrupa padetan ''kristalin'' warna [[konéng]], minangka unsur murni atawa minangka mineral [[sulfida]] atawa [[sulfat]]. Walirang mangrupa unsur ésénsial pikeun kahirupan, sarta aya dina dua rupa [[asam amino]] ésénsial. Mangpaat komersilna di antarana pikeun [[gemuk]], ''[[mesiu]]'', [[korék api]], ''[[inséktisida]],'' jeung ''[[fungisida]]''.
 == Ciri penting ==
 [[Gambar:Burning-sulfur.png|thumb|left|Sapotong walirang lééh jadi cairan beureum-getih. Mun diduruk, warna seuneuna [[bulao]].]]
-Dina hawa rohangan, walirang téh padetan warna konéng-caang. Najan walirang téh kawentar ku bauna - kawas bau [[endog]] kacingcalang - asal sabenerna mah tina [[hidrogén sulfida]] (H<sub>2</sub>S); walirang unsur mah euweuh bauan. Mun diduruk, bakal ngahasilkeun [[sulfur dioksida]], sahingga seuneuna bulao. Walirang teu leyur dina cai, tapi [[kaleyuran|leyur]] dina [[karbon disulfida]]. [[Wilangan oksidasi]] walirang biasana −2, +2, +4 jeung +6. Walirang bisa ngabentuk sanyawaan nu stabil jeung unsur naon waé, iwal gas mulya.
+Dina hawa rohangan, walirang téh padetan warna konéng-caang. Najan walirang téh kawentar ku bauna - kawas bau [[endog]] kacingcalang - asal sabenerna mah tina [[hidrogén sulfida]] (H<sub>2</sub>S); walirang unsur mah euweuh bauan. Mun diduruk, bakal ngahasilkeun [[sulfur dioksida]], sahingga seuneuna bulao. Walirang teu leyur dina cai, tapi [[kaleyuran|leyur]] dina [[karbon disulfida]]. [[Wilangan oksidasi]] walirang biasana −2, +2, +4 jeung +6. Walirang bisa ngabentuk sanyawaan nu stabil jeung unsur naon waé, iwal gas mulya.<ref name=”Kom”>{{Cite book| url =https://books.google.com/books/about/Ensiklopedia_Pelajar_dan_Umum.html?hl=id&id=jeC7B8RjuX8C#v=onepage&q=batu%20apung%20adalah&f=false| title =Ensiklopedia Pelajar dan UmumKomandoko| last =Komandoko| first =Gamal | publisher =Pustaka Widyatama| location =Jakarta| year =2010|ISBN=9789796103713|pages =82}} Disungsi24 Januari 2023</ref>
 Dina ujud padet, walirang téh tadina mah bentukna makuta siklik [[molekul]] S<sub>8</sub>. Tapi, di sagigireun S<sub>8</sub>, walirang boga sababaraha [[alotropi|alotrop]]. Mun hiji atomna leungit, jadi S<sub>7</sub> nu ngajadikeun kelir konéng walirang. Sabalikna, tatanggana nu leuwih hampang, [[oksigén]], nu penting mah ngan aya dua bentuk: O<sub>2</sub> jeung O<sub>3</sub>. [[Selenium]], analog walirang nu leuwih beurat, bisa ogé ngabentuk cingcin, tapi leuwih mindeng kapanggih dina ujud ranté [[polimér]].
@@ Baris ka-61: / Baris ka-63: @@
 Walirang paling loba dipaké dina produksi asam sulpat, sabab asam sulpat ieu penting pisan pikeun rupa-rupa industri, sahingga konsumsi bahan kimia ieu bisa jadi ukuran kamekaran industri di hiji nagara.
-Walirang ogé dipaké dina [[batré (listrik)|batré]], [[detergén]], [[vulkanisasi]] [[karét]], [[fungisida]], jeung pabrik pupuk [[pospat]]. [[Sulpit]] dipaké pikeun ngabodaskeun [[kertas]] jeung salaku pangawét [[anggur (inuman)|anggur]] jeung [[buah|bungbuahan]] nu digaringkeun. Kusabab watekna nu bisa kaduruk, walirang ogé dipaké dina [[korék api]], [[mesiu]], jeung 'pemadam kebakaran'. Natrium atawa amonium [[natrium tiosulpat|tiosulpat]] dipaké salaku panyampur pikeun nyitak poto. [[Magnésium sulpat]], dipaké dina rupa-rupa kagiatan, di antarana salaku tambahan asupan [[magnésium]] pikeun pepelakan.
+Walirang ogé dipaké dina [[batré (listrik)|batré]], [[detergén]], [[vulkanisasi]] [[karét]], [[fungisida]], jeung pabrik pupuk [[pospat]]. [[Sulpit]] dipaké pikeun ngabodaskeun [[kertas]] jeung minangka pangawét [[anggur (inuman)|anggur]] jeung [[buah|bungbuahan]] nu digaringkeun. ku sabab watekna nu bisa kaduruk, walirang ogé dipaké dina [[korék api]], [[mesiu]], jeung 'pemadam kebakaran'. Natrium atawa amonium [[natrium tiosulpat|tiosulpat]] dipaké minangka panyampur pikeun nyitak poto. [[Magnésium sulpat]], dipaké dina rupa-rupa kagiatan, di antarana minangka tambahan asupan [[magnésium]] pikeun pepelakan.
-Ahir [[1700-an]], tukang mébel migunakeun walirang lééh pikeun ngahasilkeun [[inlay]] hiasan dina karyana. Tapi, kusabab nalika walirang dilééhkeun téh ngahasilkeun [[sulfur dioksida]], kamonésan ieu ditaringgalkeun.
+Ahir [[1700-an]], tukang mébel ngagunakeun walirang lééh pikeun ngahasilkeun [[inlay]] hiasan dina karyana. Tapi, ku sabab nalika walirang dilééhkeun téh ngahasilkeun [[sulfur dioksida]], kamonésan ieu ditaringgalkeun.
 == Peran biologis ==
-[[Asam amino]] [[sistéin]] jeung [[métionin]] ngandung walirang, nya kitu ogé [[polipéptida]], [[protéin]], jeung [[énzim]] nu ngandung asam amino ieu. Hal ieu nunjukkeun yén walirang téh mangrupakeun komponén penting pikeun sakabéh [[sél (biologi)|sél]] hirup. [[Beungkeut disulfida]] antarpolipéptida penting pisan pikeun ngabentuk struktur protéin. <!--[[Homocysteine]] and [[taurine]] are also sulfur containing amino acids but are not coded for by [[DNA]] nor are they part of the [[primary structure]] of proteins. Some forms of [[bacterium|bacteria]] use [[hydrogen sulfide]] (H<sub>2</sub>S) in the place of water as the [[electron]] donor in a primitive [[photosynthesis]]-like process. Sulfur is absorbed by [[plant]]s from soil as the [[sulfate]] [[ion]].  Inorganic sulfur forms a part of [[iron-sulfur cluster]]s, and sulfur is the bridging ligand in the [[copper|Cu]]<sub>A</sub> site of [[cytochrome c oxidase]]. Sulfur is an important component of [[CoA|coenzyme A]]
+[[Asam amino]] [[sistéin]] jeung [[métionin]] ngandung walirang, nya kitu ogé [[polipéptida]], [[protéin]], jeung [[énzim]] nu ngandung asam amino ieu. Hal ieu nunjukkeun yén walirang téh mangrupa komponén penting pikeun sakabéh [[sél (biologi)|sél]] hirup. [[Beungkeut disulfida]] antarpolipéptida penting pisan pikeun ngabentuk struktur protéin. <!--[[Homocysteine]] and [[taurine]] are also sulfur containing amino acids but are not coded for by [[DNA]] nor are they part of the [[primary structure]] of proteins. Some forms of [[bacterium|bacteria]] use [[hydrogen sulfide]] (H<sub>2</sub>S) in the place of water as the [[electron]] donor in a primitive [[photosynthesis]]-like process. Sulfur is absorbed by [[plant]]s from soil as the [[sulfate]] [[ion]].  Inorganic sulfur forms a part of [[iron-sulfur cluster]]s, and sulfur is the bridging ligand in the [[copper|Cu]]<sub>A</sub> site of [[cytochrome c oxidase]]. Sulfur is an important component of [[CoA|coenzyme A]]
 == Environmental impact ==
@@ Baris ka-157: / Baris ka-159: @@
 == Rujukan ==
+{{reflist |2 }}
 * ''[[:en:Sulfur|Sulfur]]'', Wikipédia édisi basa Inggris (11 April 2006)
-* [http://periodic.lanl.gov/elements/16.html Los Alamos National Laboratory – Sulfur]
+* [http://periodic.lanl.gov/elements/16.html Los Alamos National Laboratory – Sulfur] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041016165802/http://www.periodic.lanl.gov/elements/16.html |date=2004-10-16 }}
 * R. Steudel (éd.). 2003. Elemental Sulfur and Sulfur-Rich Compounds. ''Topics in Current Chemistry'' (230 & 231). Springer, Berlin.
@@ Baris ka-164: / Baris ka-167: @@
 {{Commons|Sulfur}}
-* [http://library.tedankara.k12.tr/chemistry/vol2/allotropy/z129.htm Sulfur phase diagram.]
+* [http://library.tedankara.k12.tr/chemistry/vol2/allotropy/z129.htm Sulfur phase diagram.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100223201329/http://library.tedankara.k12.tr/chemistry/vol2/allotropy/z129.htm |date=2010-02-23 }}
 * [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/S/index.html WebElements.com – Sulfur]
+* [https://www.adywater.com/2023/07/h2s-removal-unit-mengapa-h2s-harus.html H2S Removal Unit]
 * [http://www.chemicalelements.com/elements/s.html chemicalelements.com/sulfur]
+{{Tabél périodik}}
 {{pondok}}
 [[Kategori:Unsur kimia]]
 [[Kategori:Nonlogam]]
-[[Kategori:Kalkogén]]
+[[Kategori:Sulfur]]
-[[Kategori:Sanyawaan walirang]]
-[[af:Swawel]]
-[[an:Ixufre]]
-[[ar:كبريت]]
-[[ast:Azufre]]
-[[ay:Asuphri]]
-[[az:Kükürd]]
-[[be:Сера]]
-[[bg:Сяра]]
-[[bn:গন্ধক]]
-[[bs:Sumpor]]
-[[ca:Sofre]]
-[[co:Zolfu]]
-[[cs:Síra]]
-[[cv:Кӳкĕрт]]
-[[cy:Sylffwr]]
-[[da:Svovl]]
-[[de:Schwefel]]
-[[dv:ސަލްފަރު]]
-[[el:Θείο]]
-[[en:Sulfur]]
-[[eo:Sulfuro]]
-[[es:Azufre]]
-[[et:Väävel]]
-[[eu:Sufre]]
-[[fa:گوگرد]]
-[[fi:Rikki]]
-[[fr:Soufre]]
-[[fur:Solfar]]
-[[ga:Sulfar]]
-[[gl:Xofre]]
-[[gn:Itaysy]]
-[[gv:Sulfur]]
-[[hak:Liù-vòng]]
-[[haw:Sulufura]]
-[[he:גופרית]]
-[[hi:गंधक]]
-[[hif:Sulfur]]
-[[hr:Sumpor]]
-[[hsb:Syrik]]
-[[ht:Souf]]
-[[hu:Kén]]
-[[hy:Ծծումբ]]
-[[id:Belerang]]
-[[io:Sulfo]]
-[[is:Brennisteinn]]
-[[it:Zolfo]]
-[[ja:硫黄]]
-[[jbo:sliri]]
-[[jv:Welirang]]
-[[ka:გოგირდი]]
-[[kn:ಗಂಧಕ]]
-[[ko:황]]
-[[ku:Kibrît]]
-[[kv:Тэг]]
-[[la:Sulphur]]
-[[lb:Schwiefel]]
-[[li:Solfer]]
-[[lij:Sorfano]]
-[[lt:Siera]]
-[[lv:Sērs]]
-[[mi:Pungatara]]
-[[mk:Сулфур]]
-[[ml:ഗന്ധകം]]
-[[mn:Хүхэр]]
-[[mr:सल्फर]]
-[[mrj:Сера]]
-[[my:ကန့်]]
-[[myv:Палыкандал]]
-[[nah:Tlequiquiztlālli]]
-[[nds:Swevel]]
-[[nl:Zwavel]]
-[[nn:Svovel]]
-[[no:Svovel]]
-[[nov:Sulfre]]
-[[nv:Łeetsoii]]
-[[oc:Sofre]]
-[[os:Сондон]]
-[[pl:Siarka]]
-[[pnb:گندھک]]
-[[pt:Enxofre]]
-[[qu:Salina]]
-[[ro:Sulf]]
-[[ru:Сера]]
-[[sa:गन्धकः]]
-[[scn:Sùrfuru]]
-[[sh:Sumpor]]
-[[si:ගෙන්දගං]]
-[[simple:Sulfur]]
-[[sk:Síra]]
-[[sl:Žveplo]]
-[[sq:Sulfuri]]
-[[sr:Сумпор]]
-[[stq:Swieuwel]]
-[[sv:Svavel]]
-[[sw:Sulfuri]]
-[[ta:கந்தகம்]]
-[[te:గంధకము]]
-[[th:กำมะถัน]]
-[[tl:Asupre]]
-[[tr:Kükürt]]
-[[ug:گۈڭگۈرت]]
-[[uk:Сірка]]
-[[ur:گندھک]]
-[[uz:Oltingugurt]]
-[[vi:Lưu huỳnh]]
-[[vls:Sulfer (element)]]
-[[war:Asupre]]
-[[yi:שוועבל]]
-[[yo:Sulfur]]
-[[zh:硫]]
-[[zh-yue:硫]]