Jump to content

Arabho

Az Википедиа
Arabho
Nomi qavmiji hozira ar. عرب
Şumora
  • 440 000 000 ± 10 000 000 tan[4]
Sukunat
Zabon arabī, inglisī, faronsavī, Zaboni indonezī, Zaboni malajī va portugalī
Din islom[5], masehijat[6] va usturaşinosiji arab[d]
Çuz'e az Semitic people[d]
 Parvandaho dar Vikianbor

Arabhó (ar. عرب‎) — gurūhi xalqhoi[7][8][9] qadimai somī.

Gustariş

[viroiş | edit source]

Aholiji asosiji Alçazoir, Bahrajn, Misr, Çanubi Sahroi Kabir, Urdun, Iroq, Jaman, Qatar, Kuvajt, Lubnon, Libijo, Mavritanija, Marokaş, Amorathoi Muttahidai Arab, Ummon, Falastin, Arabistoni Saudī, Surija, Sudon, Tunis (Ifriqija). Gurūhi alohidai arabho dar mamlakathoi Osijo (Afƣoniston, Izroil, Indonezija, Eron, Turkija, Ūzbekiston, Toçikiston, Turkmaniston), Evropai Ƣarbī, Amerikai Şimoliju Çanubī, Afrika va Avstralija zindagī dorand. Xataşon ba asosi alifboi arabī şakl giriftaast. Şumorai umumiji aholiji arabho dar ibtidoi sadai XXI beştar az 200 mln nafar buda (ba hisobi ma'xazhoi digar beş az 300 mln), az in dar Osijo 70 mln nafar, Afrika 125, 2 mln nafar, Çanubi Evropa 2,5 mln nafar va Amerikai Şimoliju Çanubī 1,2 mln nafar zindagī mekunand.

Aksari e'tiqodmandoni musulmon sunnimazhaband. Hamcunin çamoathoi nasronī – qibtijon dar Misr, pravoslavho dar Lubnon, Surija, Urdun sukunat dorand. Holo e'tiqodmandoni dinu ojinhoi qadimī niz mavçudand. Açdodi arabho aholiji nimçazirai Arabiston budaast.

Gurūhi arabho

[viroiş | edit source]

Mutobiqi prinsiphoi madanī-xoçagidorī arabho muqimī, nimmuqimī, kūcmancī va nimkūcī meşavand. Dar vodiho kişovarzon – fallohon ba kiştukor maşƣuland; ƣalladonagiho, naxli xurmo, qahva va digar ziroathoi xūroka meparvarand. Aksari arabhoi kūcī (badavihoi şuturkaş) va nimkūcmancijand (şavijon – gūsfandbonho). Dar mijonahoi sadai XX iqtisodijoti badavijon kasod şud va barxe az corvodoron ba sanoat rū ovardand. Minba'd dar aksari mamoliki arab şahrsozī avç girifta, istehsoloti sanoatī rū ba taraqqī menihad; istixroçi neftu digar kandanihoi foidanok afzun meşavad. Molikijati oilaviji xususiji badavijon corvo, carogohhoi çamoatī – qabilavī va manba'hoi obi in mintaqa ast. Asosi taşakkuli avlodī – qabilavī gurūhi oilavī – xeşutaborist, ki ba çamoati az oboi jagonai padarī pajdoşuda mansub ast. Jakcand hamin nav'i gurūhho qabilaero bo sarvariji şajx taşkil medihand. Munosibathoi çam'ijatī tibqi qonunhoi muqarrarī va şariat tanzim meşavand.

Farhang

[viroiş | edit source]
Libosi zanoni arab, asrhoi IV—VI.
Libosi mardoni arab, asrhoi IV—VI.

Mutobiqi şariat mardon serzanand va in holat ma'mulan xosi oilahoi sarvatmand ast. Sarvariji oila ba uhdai mardi buzurgsol jo sohibe'tibori xonadon voguzor ast. Badaviho dar xajmaho zindagī mekunand va xajmai kalontarin moli şajxhoi çamoat ast, ki dar peşgoh çojgir meşavad. Xonahoi dehqonon – fallohon corkunçai sinçiji sutundor buda, bomaşon hamvor ast. Vobasta ba mahal masolehi soxtmonī az xişti xom, xişti puxta, poxsa va sang iborat meboşad. Cunin xonaho huçrahoi peş – baroi mardho va huçrahoi darun baroi zanonro dorand.

Arabhoi Toçikiston

[viroiş | edit source]

Dar hududi Toçikiston arabho dar jakcand dehai nohijai Şahrituzi vilojati Xatlon, nohijai Konibodomi vilojati Suƣd va ba'ze navohiji digar zindagī dorand, ki az zumrai qabilai surijagī meboşand. Onho zabonu urfu odati xudro az dast doda ba zabonhoi toçikiju ūzbekī takallum mekunand va tarzi zindagiji komili toçikona dorand.

  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23 1.24 1.25 1.26 1.27 1.28 1.29 1.30 1.31 1.32 1.33 1.34 1.35 1.36 1.37 1.38 1.39 1.40 1.41 1.42 1.43 1.44 1.45 1.46 1.47 1.48 1.49 1.50 1.51 1.52 1.53 1.54 1.55 1.56 1.57 1.58 1.59 1.60 1.61 1.62 1.63 1.64 1.65 1.66 1.67 1.68 1.69 1.70 1.71 1.72 1.73 1.74 1.75 1.76 1.77 https://books.google.com/books?id=R5CbBAAAQBAJ&pg=PA151
  2. 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 2.23 2.24 2.25 2.26 2.27 2.28 2.29 2.30 2.31 2.32 2.33 2.34 2.35 2.36 2.37 2.38 2.39 2.40 2.41 2.42 2.43 2.44 2.45 2.46 2.47 2.48 2.49 2.50 2.51 2.52 2.53 2.54 2.55 2.56 2.57 2.58 2.59 2.60 2.61 2.62 2.63 2.64 2.65 2.66 2.67 2.68 2.69 2.70 2.71 2.72 2.73 2.74 2.75 2.76 2.77 https://web.archive.org/web/20090718101816/http://www.homeoffice.gov.uk/rds/pdfs05/iran_081205.doc
  3. 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19 3.20 3.21 3.22 3.23 3.24 3.25 3.26 3.27 3.28 3.29 3.30 3.31 3.32 3.33 3.34 3.35 3.36 3.37 3.38 3.39 3.40 3.41 3.42 3.43 3.44 3.45 3.46 3.47 3.48 3.49 3.50 3.51 3.52 3.53 3.54 3.55 3.56 3.57 3.58 3.59 3.60 3.61 3.62 3.63 3.64 3.65 3.66 3.67 3.68 3.69 3.70 3.71 3.72 3.73 3.74 3.75 3.76 3.77 http://www.cbs.gov.il/www/publications/isr_in_n07e.pdf
  4. https://web.archive.org/web/20210305122402/https://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec
  5. AA.VV. Encyclopaedia of Islam, Encyclopédie de l’Islam (fr.) — 1913.
  6. Bowden J. (unspecified title) (ingl.)OUP, 2005.
  7. Arabы — Tolkovыj slovarь Oƶegova. S. I. Oƶegov, N. Ju. Şvedova. 1949—1992.
  8. Arabы — statьja iz Bolьşoj Sovetskoj Entsiklopedii — M.: Sovetskaja entsiklopedija. 1969—1978.
  9. Entsiklopedija «Narodы mira». — OLM A. — M, 2007. — S. 52. — 640 s. — ISBN 978-5-373-01057-3.

Adabijot

[viroiş | edit source]
  • Gugo Vinkler, Karl Nibur, Genrix Şurts, Istorija celovecestvo, S.-Pb., 1909;
  • Beljaev E. A., Arabы, islam i arabskij xalifat, M., 1966;
  • Markov G. E., Kocevniki Azii: struktura xozjajstva i obщestvennыe organizatsii, M., 1976.

Pajvandho

[viroiş | edit source]
  • Arabы // Entsiklopedija «Krugosvet».
  • Arabы. Etnolog.ru. 17 fevrali 2014 sançida şud.

Sarcaşma

[viroiş | edit source]
  • A — Asos. — D. : SIEMT, 2011. — 608 s. — (Ensiklopedijai Milliji Toçik : [taxm. 25 ç.] / sarmuharrir A. Qurbonov ; 2011—2023, ç. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.