ดูต้นฉบับสำหรับ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

{{กึ่งล็อก2}}
{{บทความคัดสรร}}
{{ความหมายอื่น2|กัลยาณิวัฒนา}}
{{Infobox royalty
| name         = สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ<br>เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา
| image        = File:Galyani Vadhana.jpg
| caption      = 
| royal house  = [[ราชสกุลมหิดล|มหิดล]]
| dynasty      = [[ราชวงศ์จักรี|จักรี]]
| birth_date   = {{วันเกิด|2466|5|6}}
| birth_place  = [[ลอนดอน]] [[สหราชอาณาจักร]]
| death_date   = {{วันตายและอายุ|2551|1|2|2466|5|6}}
| death_place  = [[โรงพยาบาลศิริราช]] [[กรุงเทพมหานคร]] [[ประเทศไทย]]
| death_style  = สิ้นพระชนม์
| father1      = [[สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก]]
| mother1      = [[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]
| spouse-type  = พระสวามี
| spouse       = [[อร่าม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์]] <small>(2487–2493)</small><br />[[พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรานนท์ธวัช]] <small> (2512–2533) </small>
| issue1       = [[ทัศนาวลัย ศรสงคราม]]
| signature    = ลายพระอภิไธย กัลยานิวัฒนา.svg
| title        = เจ้าฟ้าชั้นโท<br>กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์
| burial_style = พระราชทานเพลิง
| burial_date  = 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551
| burial_place = [[พระเมรุ]] [[ท้องสนามหลวง]]
| religion     = [[ศาสนาพุทธ|พุทธ]]
}}

ศาสตราจารย์ (พิเศษ) พลเอกหญิง พลเรือเอกหญิง พลอากาศเอกหญิง '''สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์''' (6 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 – 2 มกราคม พ.ศ. 2551) เป็นพระราชธิดาพระองค์แรกใน[[สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก]] กับ[[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]] เป็นพระโสทรเชษฐภคินีใน[[พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร]] และ[[พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร|พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร]] และเป็นพระปิตุจฉาใน[[พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว]]

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ได้ทรงบำเพ็ญพระกรณียกิจมากมายแก่ประเทศชาติ เพื่อแบ่งเบาพระราชภาระของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร  มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช  บรมนาถบพิตร และ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มีโครงการในพระอุปถัมภ์หลายร้อยโครงการ ทั้งด้านการศึกษา การสังคมสงเคราะห์ การแพทย์และการสาธารณสุข การต่างประเทศ การศาสนา และอื่น ๆ กับทั้งยังมีพระปรีชาสามารถด้านการเขียน ด้านการกีฬา และด้านการถ่ายภาพ

พระองค์มีพระอาการผิดปกติเกี่ยวกับพระนาภี และได้เข้าประทับรักษาพระอาการประชวร ณ อาคารเฉลิมพระเกียรติ [[โรงพยาบาลศิริราช]] จนกระทั่งวันพุธที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2551 พระอาการประชวรได้ทรุดลงตามลำดับ และสิ้นพระชนม์เมื่อเวลา 02:54 นาฬิกา สิริพระชันษา 84 ปี

== พระประวัติ ==
=== พระประสูติกาล ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ประสูติเมื่อวันอาทิตย์ แรม 7 ค่ำ เดือน 6 ปีกุน เบญจศก จ.ศ. 1285 ตรงกับวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 ณ [[กรุงลอนดอน]] [[สหราชอาณาจักร]]<ref>ศาสตราจารย์ ดร.สิทธา พินิจภูวดล, [http://www.sakulthai.com/DSakulcolumndetailsql.asp?stcolumnid=4704&stissueid=2691&stcolcatid=4&stauthorid=22%20 พระอัจฉริยภาพด้านการนิพนธ์]{{Dead link|date=พฤษภาคม 2017}} นิตยสารสกุลไทยฉบับที่ 2691 ปีที่  52 ประจำวันอังคารที่ 16 พฤษภาคม 2549</ref> เป็นพระราชธิดาพระองค์แรกใน[[สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก]]และ[[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]] พระนามแรกประสูติตามที่โรงพยาบาลตั้งถวายคือ '''เมย์ สงขลา''' ({{langx|en|May Songkla}})<ref name="birthrecord">{{cite web
| url = http://www.findmypast.co.uk/birth-indexes-search-start.action
| title = Search birth records
| publisher = findmypast.co.uk|accessdate=25 August 2012
| quote = SONGKLA May Kensington London 1923}}
</ref> ซึ่งเป็นเดือนที่พระองค์ประสูติ ต่อมาเมื่อความทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]] จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระนามว่า '''หม่อมเจ้ากัลยาณิวัฒนา''' (คำว่า "วัฒนา" ในพระนาม ทรงตั้งตามพระนามาภิไธยของ[[สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า]] หลังจากนั้นต่อมา [[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้สถาปนาขึ้นเป็น '''พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากัลยาณิวัฒนา'''<ref name="กัลยาณิวัฒนา">ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2470/A/253.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งพระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้า], เล่ม ๔๔, ตอน ๐ก, ๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๐, หน้า ๒๕๓</ref>

สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงออกพระนามเรียกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เป็นการลำลองว่า '''บี๋'''<ref name="เจ้านายเล็กๆ">สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา, ''เจ้านายเล็กๆ - ยุวกษัตริย์'', ซิลค์เวอร์ม บุคส์, พิมพ์ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2549, 450 หน้า, ISBN 974-7047-55-1
</ref>

=== ขณะทรงพระเยาว์ ===
หลังจากประสูติได้ไม่นาน สมเด็จพระบรมราชชนก ทรงย้ายจากลอนดอนไปประทับที่เมืองเซาท์บอนซึ่งอยู่ทางตะวันออกของอังกฤษ จากนั้นเสด็จไปยังเมืองบอสคัม อยู่ติดชายฝั่งด้านทิศใต้ของอังกฤษ<ref name="กระทรวงวัฒนธรรม">กระทรวงวัฒนธรรม, เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เนื่องในโอกาสมหามงคลเจริญพระชนมายุ ๗ รอบ ๖ พฤษภาคม ๒๕๕๐. ISBN 978-974-09-8956-1.</ref> ต่อมาเมื่อพระชันษาได้ 6 เดือน สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ จึงตามเสด็จฯ สมเด็จพระบรมราชชนกและสมเด็จพระบรมราชชนนี กลับประเทศไทย

วันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2468 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ได้ตามเสด็จฯ สมเด็จพระบรมราชชนกและสมเด็จพระบรมราชนนีไปประทับที่[[ประเทศเยอรมนี]]<ref name="กระทรวงวัฒนธรรม" /> ช่วงเวลานั้นเองที่[[พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร]] ได้เสด็จพระราชสมภพ ณ [[ไฮเดลเบิร์ก|เมืองไฮเดลเบิร์ก]]

สมเด็จพระบรมราชชนก เสด็จกลับประเทศอีกครั้งเมื่อ พ.ศ. 2469<ref name="กระทรวงวัฒนธรรม" /> เพื่อร่วมงานพระราชพิธีพระบรมศพ [[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]] และประทับอยู่ร่วมในงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษก [[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ช่วงเวลานั้น ดร.[[พระยากัลยาณไมตรี (ฟรานซิส บี. แซร์)|ฟรานซิส บี แซร์]] ชาวอเมริกันผู้เป็นอดีตที่ปรึกษากระทรวงการต่างประเทศ เล่าถวายสมเด็จพระบรมราชชนก ว่าที่[[โลซาน|เมืองโลซาน]] [[ประเทศสวิตเซอร์แลนด์]] มีสถานที่รับเลี้ยงเด็กชื่อ ชองโซเลย (Champ Soleil) มีเจ้าของเป็นแพทย์ ดูแลเด็กอย่างถูกหลักอนามัย<ref name="กระทรวงวัฒนธรรม" /> สมเด็จพระบรมราชชนนีจึงนำพระธิดาและพระโอรสไปฝากให้อยู่ในสถานรับเลี้ยงเด็กเป็นเวลาหลายเดือน ทำให้ทรงเริ่มรับสั่ง[[ภาษาฝรั่งเศส]]ได้

=== การศึกษา ===
ปลายปี พ.ศ. 2469 สมเด็จพระบรมราชชนกเสด็จพร้อมด้วยครอบครัวมหิดลไปยัง[[บอสตัน|นครบอสตัน]] [[รัฐแมสซาชูเซตส์]] [[สหรัฐ]] เนื่องจากสมเด็จพระบรมราชชนกทรงศึกษาวิชาการแพทย์ ณ [[มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด]] ในขณะที่สมเด็จพระบรมราชชนนีทรงศึกษาด้านจิตวิทยา การทำอาหารและโภชนาการที่วิทยาลัยซิมมอนส์<ref name="กระทรวงวัฒนธรรม" /> ด้านสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงเข้าศึกษาในระดับอนุบาลที่โรงเรียนพาร์ก (Park School) หลังจากสมเด็จพระบรมราชชนกทรงสำเร็จการศึกษา[[แพทยศาสตร์]]แล้ว พ.ศ. 2471 ทรงนำครอบครัวกลับประเทศไทย และสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ก็ทรงเข้ารับการศึกษาในระดับประถมศึกษาที่[[โรงเรียนราชินี]]

ภายหลังสมเด็จพระบรมราชชนกเสด็จสวรรคตในปี พ.ศ. 2472 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ยังประทับอยู่ในกรุงเทพฯ จนกระทั่งเกิด[[การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475|เหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475]] สมเด็จพระราชชนนีได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ในการที่จะทรงนำพระโอรสและพระธิดาไปประทับที่เมืองโลซาน [[รัฐโว]] ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ทรงเข้าศึกษาที่ชองโซเลยอีกครั้งเป็นเวลา 2 เดือน เพื่อเรียนภาษาฝรั่งเศสเพิ่มเติม<ref name="กระทรวงวัฒนธรรม" /> ต่อมาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ จึงทรงย้ายมาเรียนที่[[โรงเรียนเมียร์มองต์]] (Miremont) จนจบระดับประถมศึกษา หลังจากนั้นสมเด็จพระราชชนนีได้ย้ายไปประทับที่เมืองปุยยีซึ่งอยู่ติดกับโลซาน โดยพระราชทานนามสถานที่ประทับว่า “[[วิลล่าวัฒนา]]”<ref name="กระทรวงวัฒนธรรม" /> สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงศึกษาต่อในระดับมัธยมศึกษาที่โรงเรียนสตรีชื่อ École Supérieure de Jeunes Filles de la Ville de Lausanne ณ ที่นั้น พระองค์ได้ทรงศึกษา[[ภาษาเยอรมัน]]และ[[ภาษาละติน]]ด้วย ต่อมาทรงย้ายมาเรียนที่ International School of Geneva ณ [[กรุงเจนีวา]] ทรงสอบผ่านชั้นสูงสุดของระดับมัธยมศึกษาเป็นที่ 1 ของโรงเรียน และที่ 3 ของประเทศสวิตเซอร์แลนด์

หลังจากนั้น พระองค์ทรงเข้าศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาในสาขาวิชา[[เคมี]]ที่คณะวิทยาศาสตร์ [[มหาวิทยาลัยโลซาน]] ในระหว่างนั้น พระองค์ก็ทรงศึกษาหลักสูตรของสังคมศาสตร์ Diplôme de Sciences Sociales Pédagogiques อันประกอบด้วยวิชาต่าง ๆ ในสาขาวิชา[[การศึกษา]] [[วรรณคดี]] [[ปรัชญา]] และ[[จิตวิทยา]]ด้วย เมื่อทรงสำเร็จการศึกษา[[วิทยาศาสตร์]]สาขาเคมีซึ่งพระองค์ทรงได้รับ Diplôme de Chimiste A พระองค์ก็ยังทรงศึกษาวิชาวรรณคดีและ[[ปรัชญา]]ต่อไปอีกด้วยความสนพระหฤทัย<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s1_education.htm การศึกษา]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref>

=== สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ ===

เมื่อวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2477 (ปฏิทินสากลคือ พ.ศ. 2478) [[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงสละราชสมบัติ [[คณะรัฐมนตรีไทย|คณะรัฐมนตรี]]โดยความเห็นชอบจากสภาผู้แทนราษฎรจึงได้เชิญเสด็จ '''พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอานันมหิดล''' ขึ้นทรงราชย์สืบพระราชสันตติวงศ์พระปรมาภิไธยว่า [[พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร|สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล]] '''พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากัลยาณิวัฒนา''' ในฐานะที่เป็นพระโสทรเชษฐภคินีในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว [[ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์#ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในรัชกาลที่ 8|คณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์]]ในพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล จึงประกาศเฉลิมพระเกียรติยศขึ้นเป็น '''สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา''' เมื่อวันที่ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478<ref name="กัลยาณิวัฒนา1">ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2478/D/1178.PDF ประกาศเฉลิมพระเกียรติยศพระราชปิตุจฉา พระเชษฐภคินี และพระอนุชา] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111102170217/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2478/D/1178.PDF |date=2011-11-02 }}, เล่ม ๕๒, ตอน ๐ง, ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๘, หน้า ๑๑๗๘</ref> <ref name="จุฬาลงกรณ"/>

=== เสกสมรส ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ทรงลาออกจาก[[ฐานันดรศักดิ์ไทย|ฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์]] ตามกฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการเสกสมรสแห่งเจ้านายในพระราชวงศ์<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2461/A/146.PDF กฎมณเฑียรบาล ว่าด้วยการเสกสมรสแห่งเจ้านายในพระราชวงศ์], เล่ม ๓๕, ตอน ๐ก, ๒๓ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๖๑, หน้า ๑๔๖ </ref> เพื่อสมรสกับ[[อร่าม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์|พันเอกอร่าม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์]] เมื่อ พ.ศ. 2487<ref name="กัลยาณิวัฒนา2">ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2487/D/042/1411.PDF ประกาศสำนักพระราชวัง เรื่องลาออกจากถานันดรสักดิ์], เล่ม 61, ตอน 42, 18 กรกดาคม พ.ศ. 2487, หน้า 1411-2</ref><ref name="จุฬาลงกรณ">สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์, ''จุฬาลงกรณราชสันตติวงศ์ พระนามพระราชโอรส พระราชธิดา และพระราชนัดดา'', สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 4, พ.ศ. 2548, 136 หน้า, ISBN 974-221-746-7
</ref> พระองค์มีพระธิดาคนเดียว คือ ท่านผู้หญิง[[ทัศนาวลัย ศรสงคราม]] (สกุลเดิม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์; สมรสกับ[[สินธู ศรสงคราม]] มีบุตรคนเดียว คือ ร้อยเอก[[จิทัศ ศรสงคราม]])

เมื่อ[[พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร]]เสด็จขึ้นครองราชย์ ด้วยทรงพระราชอนุสรณ์คำนึงถึงว่า '''พระพี่นางกัลยาณิวัฒนา''' เป็นพระโสทรเชษฐภคินีอันสนิทและทรงมีอุปการคุณแด่พระองค์ ดังนั้น จึงมีพระราชโองการดำรัสสั่ง ให้สถาปนาพระพี่นางกัลยาณิวัฒนา กลับทรงดำรงพระอิสริยศักดิ์แห่งพระราชวงศ์ตามเดิมทุกประการ<ref name="กัลยาณิวัฒนา3">ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2493/A/018/396.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา], เล่ม ๖๗, ตอน ๑๘ก, ๒๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๓, หน้า ๓๙๖</ref> 

ต่อมา เมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2512 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา เสกสมรสอีกครั้งกับ[[พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรานนท์ธวัช]] (พระโอรสใน[[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลก กรมขุนเพ็ชรบูรณ์อินทราไชย]] กับหม่อมระวี ไกยานนท์) <ref>{{Cite web |url=http://freepages.genealogy.rootsweb.com/~royalty/thailand/i49.html#I49 |title=Genealogical Gleanings Thailand, database maintained by Henry Soszynski at ancentry.com |access-date=2008-01-06 |archive-date=2008-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080105040750/http://freepages.genealogy.rootsweb.com/~royalty/thailand/i49.html#I49 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.matichon.co.th/news_scoop.php?id=95 'เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ' พระเจ้าพี่นางเธอฯ กษัตริย์ 2 พระองค์ รัชกาลที่ 8-รัชกาลที่ 9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080107090237/http://www.matichon.co.th/news_scoop.php?id=95 |date=2008-01-07 }} เว็บไซต์มติชน</ref>

=== ทรงกรม ===

ในวโรกาสสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาทรงเจริญพระชันษาครบ 6 รอบ ในวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2538 [[พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร|พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร  มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช  บรมนาถบพิตร]] มีพระราชดำริว่า สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา เป็นพระโสทรเชษฐภคินีของพระมหากษัตริย์ถึง 2 พระองค์ ด้วยทรงรับราชการสนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เป็นคุณประโยชน์แก่ประเทศชาติอย่างอเนกอนันต์มาโดยลำดับ รวมทั้งทรงเป็นที่รักเทิดทูนของปวงชนชาวไทยทั่วไป<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s41_klum.htm การทรงกรม]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref> จึงมีพระบรมราชโองการสถาปนาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา เป็นเจ้าฟ้าต่างกรมฝ่ายใน มีพระนามตามจารึกใน[[พระสุพรรณบัฎ]]ว่า '''สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์'''<ref name="กัลยาณิวัฒนา4">[[ราชกิจจานุเบกษา]], [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2538/E/014/1.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์], เล่ม ๑๑๒, ตอน พิเศษ ๑๔ ง, วันที่ ๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๘, หน้า ๑</ref> ซึ่งนับเป็นเจ้าฟ้าต่างกรมฝ่ายในที่ได้รับการสถาปนาเป็นพระองค์แรกในรัชกาล<ref name="ทรงกรม">[http://www.hrh84yrs.org/pdf/3.pdf 12 ปี ธ ทรงกรมฯ สง่าศรี 84 พรรษา พระเชษฐภคินี สถาพร]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref> โดยมีการพระราชพิธีสถาปนาพระอิสริยศักดิ์และบำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชันษา 6 รอบ ณ [[พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย]] ภายใน[[พระบรมมหาราชวัง]]<ref>[http://www.identity.opm.go.th/identity/king/show_content.asp?type_qry=30&king_code_qry=01&king_type_qry=1&lang=thai&cont_type=cere&menu_code=00000016 พระราชพิธีที่สำคัญ] สำนักงานส่งเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ</ref>

พระนามกรม "กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์" นั้น เป็นพระนามตามนามเมืองใน[[ภาคใต้]] สืบเนื่องมาจากการที่พระราชโอรสและพระราชธิดาที่พระราชสมภพแต่[[สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า]] ล้วนได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระอิสริยศักดิ์ทรงกรมตามนามเมืองทางภาคใต้ทั้งสิ้น<ref name="ทรงกรม"/> ทั้งนี้พระองค์ยังทรงกล่าวเกี่ยวกับการทรงกรมนี้ไว้ตอนหนึ่งความว่า ''"ชอบมาก เป็นกรมหลวงกำลังเหมาะดี ไม่สูงไปกว่าพ่อ แล้วนราธิวาสก็เหมาะดี เป็นจังหวัดที่ไม่อยู่สูงไปกว่าจังหวัดสงขลา แล้วนครินทร์ก็เหมาะอีก เพราะเป็นชื่อที่พ่อและแม่มีอยู่ในชื่อของฉัน"''<ref>{{cite press release |title=สมเด็จพระเจ้าพี่นางฯ และพระราชพิธีพระศพ|url=http://www.marinerthai.com/sara/1240.htm|publisher=หนังสือพิมพ์ข่าวสดรายวัน|language=ไทย|date=13 ตุลาคม พ.ศ. 2551|accessdate=17 กุมภาพันธ์ 2556}}{{Dead link|date=พฤษภาคม 2017}}</ref>

=== สิ้นพระชนม์ ===
{{บทความหลัก|การสิ้นพระชนม์ของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์}}
[[ไฟล์:The Royal Crematorium of Princess Galyani at Sanam Luang (5).jpg|220px|thumb|[[พระเมรุ]] ในพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]]
เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2550 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ มีพระอาการผิดปกติเกี่ยวกับพระนาภี (ท้อง) และได้เข้าประทับรักษาพระอาการประชวร ณ อาคารเฉลิมพระเกียรติ [[โรงพยาบาลศิริราช]] คณะแพทย์ได้ถวายการตรวจพระวรกายและ[[การตรวจเอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์|เอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์]] ตรวจพบ[[มะเร็ง]]ซึ่งเป็นชนิดเดียวกับที่พระถันที่ทรงเคยได้รับการถวายตรวจรักษาเมื่อ 10 ปีก่อน  โดยช่วงเวลาหลังการถวายรักษาครั้งก่อนนั้น ทรงมีสุขภาพดี และในการถวายตรวจติดตามพระสุขภาพจึงได้ตรวจพบมะเร็งเกิดขึ้นใหม่เมื่อ 2 ปีก่อน นอกจากนี้ คณะแพทย์ได้ถวายตรวจพระสมองด้วยเอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์ พบว่า มีเนื้อสมองด้านซ้ายตายเป็นวงกว้าง จากเส้นเลือดสมองอุดตัน คณะแพทย์ได้ถวายการรักษาพระอาการอย่างใกล้ชิดจนสุดความสามารถ<ref>[http://www.hrh84yrs.org/letter_ill.htm แถลงการณ์สำนักพระราชวัง พระอาการพระเจ้าพี่นางฯ]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}}, จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ </ref> [[สำนักพระราชวัง]]ได้ออกแถลงการณ์สำนักพระราชวัง เรื่อง สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ทรงพระประชวร ต่อเนื่องเรื่อยมา จากแถลงการณ์ ฉบับที่ 1 เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2550 ถึงฉบับที่ 38 เป็นฉบับสุดท้าย เมื่อวันอังคารที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2551 จนกระทั่งเมื่อวันพุธที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2551 พระอาการประชวรได้ทรุดลงตามลำดับ และสิ้นพระชนม์เมื่อเวลา 02.54 น. รวมพระชันษา {{อายุปีและวัน|2466|5|6|2551|1|2}}<ref name="กรุงเทพธุรกิจ">กรุงเทพธุรกิจ, [http://www.bangkokbiznews.com/2008/01/02/WW10_WW10_news.php?newsid=216738 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯสิ้นพระชนม์ เมื่อ 02.54 น.วันที่ 2 ม.ค.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080105105950/http://www.bangkokbiznews.com/2008/01/02/WW10_WW10_news.php?newsid=216738 |date=2008-01-05 }}, 2 มกราคม พ.ศ. 2551</ref>

หลังจากนั้น พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้สำนักพระราชวังจัดการพระศพถวายพระเกียรติยศสูงสุดตามราชประเพณี<ref name="กรุงเทพธุรกิจ"/> มีพระราชพิธีถวายสรงน้ำพระศพ ณ [[พระที่นั่งพิมานรัตยา]] แล้วทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพนักงานเชิญพระศพลงสู่พระหีบ ประดิษฐานหลังพระแท่นแว่นฟ้าทอง ประกอบ[[พระโกศทองใหญ่]] ภายใต้[[เบญจปฎลเศวตฉัตร]] (เศวตฉัตร 5 ชั้น) ณ [[พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท]] ภายใน[[พระบรมมหาราชวัง]]<ref>ไทยรัฐออนไลน์, [http://www.thairath.co.th/online.php?section=newsthairathonline&content=73829 ในหลวง-พระราชินีเสด็จ ถวายสรงน้ำพระศพ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080104221307/http://www.thairath.co.th/online.php?section=newsthairathonline&content=73829 |date=2008-01-04 }}, 2 ม.ค. 51</ref>  

ต่อมาในพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุประทาน 7 วันถวายพระศพนั้น พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศสถาปนาพระเกียรติยศสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ โดยให้เจ้าพนักงานจัดสัปตปฎลเศวตฉัตร (เศวตฉัตร 7 ชั้น) กางกั้น[[พระโกศ]]พระราชทาน<ref>ผู้จัดการออนไลน์, [http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9510000003222 โปรดเกล้าฯ สถาปนาพระเกียรติยศ "สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121218230051/http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9510000003222 |date=2012-12-18 }}, 9 มกราคม 2551 17:28 น.</ref>

รัฐบาลไทยได้มีประกาศ[[สำนักนายกรัฐมนตรี (ประเทศไทย)|สำนักนายกรัฐมนตรี]]ให้สถานที่ราชการ รัฐวิสาหกิจ และสถานศึกษาทุกแห่ง[[ลดธงครึ่งเสา]]เป็นเวลา 15 วัน และให้ข้าราชการและพนักงานรัฐวิสาหกิจไว้ทุกข์ มีกำหนด 15 วัน ตั้งแต่วันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2551 เป็นต้นไป เพื่อเป็นการถวายความอาลัยในการสิ้นพระชนม์ของพระองค์<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/B/001/1.PDF ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ สิ้นพระชนม์], เล่ม ๑๒๕, ตอน ๑ข, ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑, หน้า ๑</ref>

สำหรับ[[พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์|พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]] รัฐบาลกำหนดวันพระราชพิธีระหว่างวันที่ 14-19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551 ณ พระเมรุ [[ท้องสนามหลวง]]

== ที่ประทับ ==
[[ไฟล์:Villa Vadhana DSC 0039.JPG|thumb|พระตำหนักวิลล่าวัฒนา ประดับผ้าดำ-ขาว เพื่อเป็นการไว้ทุกข์]]
[[วังสระปทุม]] เป็นที่ประทับของสามพี่น้องแห่งราชกุลมหิดลในช่วงทรงพระเยาว์<ref>ข่าววันที่ 12 มกราคม 2551 แหล่งข่าวจาก สยามรัฐ [http://www.siamrath.co.th/UIFont/NewsDetail.aspx?cid=91&nid=4946 ม.ร.ว.ถนัดศรี ร่วมรำลึก สมเด็จพระพี่นางฯ]{{Dead link|date=พฤษภาคม 2017}}</ref> โดยสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ได้พระราชทานพระตำหนักใหญ่ของวังสระปทุมเป็นที่ประทับ โดยมีพระพี่เลี้ยง[[เนื่อง จินตดุล]] เป็นผู้ถวายการอภิบาล<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s1_young.htm พระราชทานพระตำหนักใหญ่ของวังสระปทุมเป็นที่ประทับ]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}}</ref>

ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 พระองค์ทรงย้ายมาประทับที่[[พระตำหนักเลอดิส]] ตั้งอยู่ที่ซอยสุขุมวิท 43 [[ถนนสุขุมวิท]] โดยมีพระตำหนักวิลล่าวัฒนา ตั้งอยู่ที่ซอยสุขุมวิท 47 ซึ่งตั้งอยู่ในอาณาบริเวณเดียวกันกับพระตำหนักเลอดิส สร้างแล้วเสร็จเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2540 ใช้เป็นที่ทรงงานหรือเป็นที่รับแขกของพระองค์<ref>สุทธาสินี จิตรกรรมไทย
[http://matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01pra01080151&day=2008-01-08&sectionid=0131 พระตำหนักเลอดิส "บ้าน" ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ]{{Dead link|date=พฤษภาคม 2017}}, มติชน, วันที่ 8 มกราคม พ.ศ. 2551, ปีที่ 30, ฉบับที่ 10895</ref>

และเมื่อสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชครินทร์ สิ้นพระชนม์ลง ท่านผู้หญิง[[ทัศนาวลัย ศรสงคราม]] พระธิดา พร้อมครอบครัว ได้ย้ายเข้ามาอาศัย ณ [[พระตำหนักเลอดิส]] และพระตำหนัก[[วิลล่าวัฒนา]]

== พระกรณียกิจ ==
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ได้ทรงบำเพ็ญพระกรณียกิจมากมายแก่ประเทศชาติ เพื่อแบ่งเบาพระราชภาระของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มีโครงการในพระอุปถัมภ์หลายร้อยโครงการ ทั้งด้าน[[การศึกษา]] [[การสังคมสงเคราะห์]] [[การแพทย์]]และ[[การสาธารณสุข]] [[การต่างประเทศ]] [[การศาสนา]] และอื่น ๆ 

=== ด้านการศึกษา ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงก่อตั้งสมาคมครูภาษาฝรั่งเศสแห่งประเทศไทยขึ้นในปี พ.ศ. 2520 ทรงปฏิบัติพระกรณียกิจเป็นอเนกประการทั้งในด้านการศึกษา สังคมสงเคราะห์ และสาธารณสุขจนเป็นที่ประจักษ์ชัดในวงการศึกษา มหาวิทยาลัยต่าง ๆ จำนวน 10 กว่าแห่งและองค์การระหว่างประเทศจึงถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์และเหรียญสดุดีพระเกียรติคุณแด่พระองค์ และทรงได้รับการเทิดทูนพระเกียรติจากรัฐบาลและองค์กรต่างประเทศหลายแห่ง อาทิ [[รัฐบาลฝรั่งเศส]]และ[[องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ]] (ยูเนสโก) <ref name="moph">{{Cite web |url=http://www.moph.go.th/ops/iprg/iprg_new/include/admin_hotnew/show_hotnew.php?idHot_new=5146 |title=84 พระชันษาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ |access-date=2008-01-02 |archive-date=2008-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080105112439/http://www.moph.go.th/ops/iprg/iprg_new/include/admin_hotnew/show_hotnew.php?idHot_new=5146 |url-status=dead }}</ref>

ด้านการศึกษาวิทยาศาสตร์สุขภาพ ในปี พ.ศ. 2529 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับ '''“กองทุนหมอเจ้าฟ้า”''' คณะแพทยศาสตร์ [[มหาวิทยาลัยเชียงใหม่]] ไว้ในพระอุปถัมภ์ และมีพระเมตตาพระราชทานเงินจากทุนการกุศลสมเด็จย่าและทุนการศึกษา กว. เพื่อสมทบเข้ากองทุนเป็นประจำทุกปีเสมอมามิได้ขาด สำหรับอาจารย์แพทย์ไปศึกษาฝึกอบรม ณ ต่างประเทศ และส่วนหนึ่งเป็นทุนอุดหนุนการศึกษาจัดสรรให้นักศึกษาที่เรียนดีแต่ขัดสน สำหรับนักศึกษาแพทย์และนักศึกษา 5 คณะในกลุ่ม[[วิทยาศาสตร์สุขภาพ]] คือ คณะ[[ทันตแพทยศาสตร์]] [[เภสัชศาสตร์]] [[พยาบาลศาสตร์]] [[เทคนิคการแพทย์]] และ[[สัตวแพทยศาสตร์]]<ref>เว็บไซต์กองทุนหมอเจ้าฟ้า คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ [http://www.med.cmu.ac.th/etc/princefund/objective.php Link] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080109111824/http://www.med.cmu.ac.th/etc/princefund/objective.php|date=2008-01-09}}</ref>

นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงเป็นอาจารย์สอนวิชาภาษาต่างประเทศที่มหาวิทยาลัยต่าง ๆ อาทิ [[จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]] [[มหาวิทยาลัยเชียงใหม่]] [[มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์]] และ[[มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์]]<ref>[http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9510000000129 รายงานพิเศษ : พระประวัติ-พระอัจฉริยภาพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121218230112/http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9510000000129 |date=2012-12-18 }} โดย ผู้จัดการออนไลน์ 2 มกราคม 2551 13:14 น.</ref> โดยเฉพาะที่[[คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]] พระองค์เป็นพระอาจารย์ประจำนานถึง 8 ปี โดยทรงเป็นหัวหน้าภาควิชาภาษาต่างประเทศเอง และทรงเป็นผู้ดูแลและจัดทำหลักสูตรการสอนของอาจารย์ทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ ทรงจัดทำหลักสูตรปริญญาตรีสาขาภาษาและ[[วรรณคดีฝรั่งเศส]]สำเร็จ ด้วยการผสมผสานความรู้ด้านภาษาและวรรณคดีให้เข้ากันอย่างเหมาะสม<ref>[http://breakingnews.nationchannel.com/read.php?newsid=298505 พระประวัติ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110916204918/http://breakingnews.nationchannel.com/read.php?newsid=298505 |date=2011-09-16 }} nationchannel.com</ref> โดยทรงได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็น ศาสตราจารย์พิเศษ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ตั้งแต่วันที่ 5 มกราคม 2521 <ref name="autogenerated1">{{Cite web |url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2521/D/011/1.PDF |title=ทรงได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็น ศาสตราจารย์พิเศษ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ |access-date=2010-09-17 |archive-date=2011-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111111083115/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2521/D/011/1.PDF |url-status=dead }}</ref>

ทั้งยังทรงสนพระทัยโครงการจัดส่งเยาวชนไทยไปร่วมแข่งขัน[[โอลิมปิกวิชาการ]] ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2532 ถึงปัจจุบัน โดยพระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์และเงินกองทุนสมเด็จย่าเพื่อช่วยเหลือ ทรงติดตามความเคลื่อนไหวทุกขั้นตอนการแข่งขัน พระราชทานกำลังใจ และทรงแสดงความยินดีแก่เยาวชนไทยที่ได้รับรางวัลและใบประกาศเกียรติคุณจากการแข่งขันในทุก ๆ ครั้ง<ref name="moph"/> ทรงเป็นองค์พระอุปถัมภ์[[มูลนิธิส่งเสริมโอลิมปิกวิชาการและพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์ศึกษา ในพระอุปถัมภ์ฯ|มูลนิธิส่งเสริมโอลิมปิกวิชาการและพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์ศึกษา ในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]] ทำให้บรรดาเยาวชนไทยได้ค้นพบตัวเองและสร้างชื่อเสียงให้กับประเทศไทยติดต่อกันมายาวนานหลายปี<ref>หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ วันที่ 6 มกราคม 2551 [http://www.dailynews.co.th/web/html/popup_news/Default.aspx?Newsid=150652&Newstype=1&template=1 'แชมป์' เหรียญทองฟิสิกส์โลก มีวันนี้ได้เพราะ 'พระเจ้าพี่นางเธอฯ']</ref> ตั้งแต่ปีแรกที่มีการส่งเยาวชนร่วมแข่งขัน<ref>สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี [http://www.ipst.ac.th/olympic/object.shtml Link] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080110010644/http://www.ipst.ac.th/olympic/object.shtml|date=2008-01-10}}</ref>

=== ด้านการสังคมสงเคราะห์ ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงอุทิศพระวรกายในการพัฒนาท้องถิ่นชนบทและการศึกษา โดยเฉพาะในพื้นที่ยากจนทาง[[ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ]]<ref>[http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9500000155745 สื่อต่างชาติเสนอข่าว "พระพี่นางเธอฯ" สิ้นพระชนม์ ยกย่องพระกรณียกิจ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121218230120/http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9500000155745 |date=2012-12-18 }} โดย ผู้จัดการออนไลน์ 2 มกราคม 2551 09:04 น.</ref> ทรงตระหนักถึงปัญหา[[ชุมชนแออัด]] จึงเสด็จเยี่ยมชุมชนแออัดหลายแห่งในกรุงเทพมหานครเป็นการส่วนพระองค์ ได้แก่ ชุมชน[[คลองเตย]] ชุมชน[[วัดพระยายัง]] ชุมชนย่าน[[สวนลุมพินี]] ชุมชนกองขยะ[[ซอยอ่อนนุช]] ชุมชนเพชรเกษม 104 เป็นต้น ทรงห่วงใยเด็กและครอบครัวในชุมชนแออัด โดยทรงรับมูลนิธิเด็กอ่อนในสลัมให้อยู่ในพระอุปถัมภ์<ref>[http://www.matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01p0101301250&day=2007-12-30&sectionid=0101 "พระพี่นางฯ"มีพระอาการไข้ แพทย์ถวายการรักษาใกล้ชิด]{{Dead link|date=พฤษภาคม 2017}} matichon.co.th</ref> มีผลให้เกิดโครงการพัฒนาเด็กเพิ่มขึ้นหลายโครงการ เช่น โครงการพัฒนาเด็กในชุมชนและโครงการสาธารณสุขมูลฐานสำหรับแม่และเด็ก กองทุนนมและอาหารเสริม และกองทุนงบฉุกเฉิน เพื่อช่วยเหลือเด็กที่ยากไร้ในชุมชนแออัดให้พ้นสภาวะขาดสารอาหาร นอกจากนั้นยังช่วยเหลือชาวบ้านที่ประสบอัคคีภัย อุบัติภัย และภัยจาก[[เคมี]]<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s35_social_farewell.htm การสังคมสงเคราะห์]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref> ทั้งยังทรงเป็นองค์อุปถัมภ์องค์กรด้านสังคม ได้แก่  มูลนิธิส่งเสริมสวัสดิภาพสตรีและเยาวชน มูลนิธิพัฒนาเยาวสตรีภาคเหนือ มูลนิธิชีวิตพัฒนา มูลนิธิโลกสีเขียว สโมสรโรตารีกรุงเทพ-บางลำพู เป็นต้น

=== ด้านการแพทย์และการสาธารณสุข ===
พระองค์ทรงเป็นประธานของมูลนิธิต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง [[มูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]] (พอ.สว.) หรือ '''หมอกระเป๋าเขียว''' รวมทั้งมูลนิธิโรคไต และทรงเป็นประธานมูลนิธิหม่อมเจ้าบุญจิราธร (ชุมพล) จุฑาธุช ซึ่งมีวัตถุประสงค์เกี่ยวกับการให้ทุนการศึกษาแพทย์ตามโครงการแพทย์ชนบท ให้ทุนการศึกษาแก่นักศึกษาพยาบาลที่เรียนดีแต่ขาดแคลนทุนทรัพย์ และให้ทุนการศึกษาสำหรับผู้ที่จะสมัครเป็นอาจารย์วิชาการพยาบาล 

[[ไฟล์:องค์ประธาน1.jpg‎|thumb|left|สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ องค์ประธานมูลนิธิฯ พระราชทานขาเทียมแก่ผู้พิการ และทอดพระเนตรการใช้งานของขาเทียมดังกล่าวร่วมกับเลขาธิการมูลนิธิขาเทียมฯ]]
ทรงดำรงตำแหน่งประธาน[[มูลนิธิขาเทียมในสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]ซึ่งทรงร่วมกับ[[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]ก่อตั้งขึ้นมา โดยทรงลงพระนามขอจดทะเบียนด้วยพระองค์เอง และพระราชทานพระราชทรัพย์ประเดิมร่วมกับที่[[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]พระราชทานในการก่อตั้งมูลนิธิขาเทียมฯ เพื่อจัดทำขาเทียมและพระราชทานแก่ผู้พิการขาขาดผู้ยากไร้ในชนบทโดยไม่คิดมูลค่า และค้นคว้า วิจัย พัฒนาชิ้นส่วนขาเทียมจากวัสดุภายในประเทศเพื่อลดการนำเข้าจากต่างประเทศ อันเป็นการพัฒนาองค์ความรู้ในประเทศและลดมูลค่าการขาดดุลการค้าลงด้วย

ทรงดำรงตำแหน่งประธาน[[มูลนิธิถันยรักษ์ในพระบรมราชูประถัมภ์สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]อีกด้วย<ref>[http://thainews.prd.go.th/data001/sister_king/ พระราชประวัติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080111023556/http://thainews.prd.go.th/data001/sister_king/ |date=2008-01-11 }} สำนักข่าว กรมประชาสัมพันธ์</ref>

นอกจากนี้ ยังได้ทรงรับมูลนิธิและกองทุนการกุศลต่าง ๆ ทางด้านสาธารณสุขไว้ในพระอุปถัมภ์อีกหลายหน่วยงาน ได้แก่ มูลนิธิโรคไตแห่งประเทศไทย กองทุนสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีเพื่อพัฒนาการพยาบาล ศิริราชมูลนิธิ มูลนิธิเด็กโรคหัวใจ มูลนิธิช่วยการสาธารณสุข มูลนิธิส่งเสริมสวัสดิภาพสตรีและเยาวชน มูลนิธิเด็กโรคหัวใจ มูลนิธิช่วยการสาธารณสุข สมาคมพยาบาลสาธารณสุขไทย มูลนิธิเพื่อโรงพยาบาลราชานุกูล มูลนิธิสงเคราะห์เด็กพิการทางสมองและปัญญา โรงพยาบาลยุวประสาทไวทโยปถัมภ์ มูลนิธิโรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน มูลนิธิโรงพยาบาลเลิดสิน<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s40_foundation.htm รายชื่อมูลนิธิและสมาคมในพระองค์]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}}</ref>

ท่านยังมีพระเมตตาโปรดเกล้าฯ ให้[[คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]] 4 คน ตามเสด็จไปออกหน่วยเคลื่อนที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี (พอ.สว.) เมื่อปี 2545 โดยทรงพระกรุณาให้กลุ่มสัตวแพทย์มีหน้าที่ในการดูแลการเลี้ยงสัตว์และปัญหาโรคสัตว์ในพื้นที่จังหวัดต่าง ๆ ได้แก่ [[เชียงราย]] [[น่าน]] [[แพร่]] [[อุตรดิตถ์]] [[พะเยา]] และ[[พิษณุโลก]]<ref>หนังสือพิมพ์ ข่าวสด[http://www.icygang.com/hothilights/view.php?category_id=6&news_id=5105 28สุนัขทรงเลี้ยง แห่งวังพระพี่นาง]{{ลิงก์เสีย|date=เมษายน 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

=== ด้านการต่างประเทศ ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ได้เสด็จเยือนต่างประเทศทั้งตามคำกราบทูลเชิญเสด็จอย่างเป็นทางการและเสด็จเยือนเป็นการส่วนพระองค์ ซึ่งเป็นการเจริญสัมพันธไมตรีกับนานาประเทศ รวมทั้งยังเป็นโอกาสที่ทรงแนะนำให้ชาวไทยรู้จักประเทศในแง่มุมต่าง ๆ อย่างถ่องแท้ด้วย โดยทรงศึกษาข้อมูล ศิลปวัฒนธรรมของประเทศที่จะเสด็จเยือน รวมถึงเรื่องข่าวสารเสด็จเยือนต่างประเทศทาง[[โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย]] ทรงให้ข้อมูลด้านต่าง ๆ เกี่ยวกับประเทศนั้นกับผู้จัดทำ อีกทั้งทรงตรวจแก้บทโทรทัศน์ด้วยพระองค์เองก่อนการเสนอข่าวทุกครั้งเพื่อความถูกต้อง<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s37_foreign2.htm การสัมพันธไมตรีต่างประเทศ]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ </ref>

=== ด้านการศาสนา ===
[[ไฟล์:siriwattana_visut_logo01.gif|thumb|150px|ตราสัญลักษณ์วัดป่าสิริวัฒนวิสุทธิ์ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ]]
พระกรณียกิจสำคัญด้าน[[พุทธศาสนา]] สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงเป็นองค์ประธานกิตติมศักดิ์การประดิษฐาน[[พระไตรปิฎก]]ฉบับสากล อักษรโรมัน ฉบับแรกของโลก ทั้งยังทรงเป็นองค์ประธานก่อตั้งและองค์ประธานกิตติมศักดิ์ มูลนิธิร่วมจิตต์น้อมเกล้าฯ ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ในการแปลและจัดพิมพ์พระไตรปิฎกสากล [[อักษรโรมัน]] เพื่อพระราชทานแด่นานาประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548<ref>[http://news.sanook.com/palace/palace_230467.php พระราชกรณียกิจเผยแผ่พระไตรปิฎกสากลสู่โลก] โดย คม ชัด ลึก วัน พุธ ที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2551 00:00 น.</ref>

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงรับ[[วัดป่าสิริวัฒนวิสุทธิ์]] (วัดเขาโคกเผ่น) เป็นวัดในพระองค์เมื่อวันที่ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2550 วัดป่าสิริวัฒนวิสุทธิ์ตั้งอยู่ที่บ้านเขาโคกเผ่น ตำบลทำนบ [[อำเภอท่าตะโก]] [[จังหวัดนครสวรรค์]] มีพระกรุณาคุณบริจาคทุนทรัพย์ร่วมทำบุญพื้นที่สร้างเจดีย์ศรีพุทธคยาที่วัดแห่งนี้เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2549  และทรงรับเป็นประธานงานสร้าง[[เจดีย์ศรีพุทธคยา เฉลิมพระเกียรติฯ]] เมื่อวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2549 เพื่อเป็นเครื่องหมายของการ[[ตรัสรู้]] การเกิดและดับ เป็นการสืบสาน[[พระพุทธศาสนา]]ให้ยั่งยืนสืบไปในประเทศไทยและในโลกครบ 5,000 ปี เป็นการแสดงกตัญญูกตเวทิตาคุณแด่องค์[[สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า]] พระสาวกทุกพระองค์ แด่ผู้มีคุณต่อแผ่นดินไทยทั้งสิ้นทั้งปวง และที่สำคัญเพื่อเป็นการทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เนื่องในโอกาสที่ทรงครองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี และเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา ในวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2550<ref>เว็บไซต์ธรรมจักร [http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=1678 โดย admin ลานธรรมจักร]</ref>

นอกจากนี้ ยังทรงเจริญพระศรัทธาปสาทะในพระบวรพุทธศาสนา ทรงพระกรุณาเสด็จไปในการพระราชกุศลตามคำกราบทูลเชิญอยู่มิเคยขาด โดยมิได้ทรงเลือกว่าเป็นวัดที่ใหญ่โตหรือวัดเล็ก มีหรือไม่มีชื่อเสียงแต่ประการใด แม้แต่วัดที่อยู่ในถิ่นทุรกันดารก็ตาม ดังที่ปรากฏเมื่อครั้งที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คณะเยาวชนกลุ่มเยาวชนร่มฉัตรน้อมเกล้าฯ อัญเชิญเครื่องพระกฐินส่วนพระองค์ พร้อม[[ตาลปัตร]]จารึกอักษรพระนามย่อไปทอดถวายเป็นพุทธบูชาแด่พระสงฆ์ซึ่งจำพรรษากาลถ้วนไตรมาส ณ อาวาสวิหารวัดเขาแก้ววิเชียร [[จังหวัดนครศรีธรรมราช]] เมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2548 เป็นต้น<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s36_buddha_katin.htm พระกฐินส่วนพระองค์]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref>

=== ด้านศิลปวัฒนธรรม ===
[[ไฟล์:naewna_19classic_musicians.gif|thumb|300px|สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ พระราชทานวโรกาสฉายพระรูปกับนักดนตรีทุน 19 คน]]
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงส่งเสริมงานแสดงด้านศิลปวัฒนธรรม เช่น [[ดนตรีคลาสสิก]] ละคร[[อุปรากร]] ทั้งยังทรงเป็นองค์อุปถัมภ์งานแสดงประจำปีและวงดนตรี เช่น [[วงดุริยางค์เยาวชนไทย]] และเมื่อครั้งวโรกาสที่สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ทรงเจริญพระชันษาครบ 84 ปี แม้ว่าจะทรงมีอาการประชวรแต่ก็เสด็จชมการแสดง '''"คอนเสิร์ตพระกรุณาธิคุณทุนดนตรีคลาสสิก แสงหนึ่งคือรุ้งงาม"''' โดย 19 นักเรียนทุนดนตรีคลาสสิกในพระอุปถัมภ์ฯ ณ หอประชุมเล็ก [[ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย]] จัดโดยคณะกรรมการทุนส่งเสริมดนตรีคลาสสิกในพระอุปถัมภ์ฯ เมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2550 โดยมี คุณหญิงวงจันทร์ พินัยนิติศาสตร์ เป็นประธานในการจัดงาน และได้รับการสนับสนุนจาก[[กระทรวงวัฒนธรรม (ประเทศไทย)|กระทรวงวัฒนธรรม]]โดยคุณหญิง[[ไขศรี ศรีอรุณ]] รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม การแสดงคอนเสิร์ตในครั้งนี้ถือว่าเป็นการรวมตัวครั้งแรกของนักเรียนทุนดนตรีคลาสสิกในพระอุปถัมภ์ฯ เพื่อแสดงความกตัญญูกตเวทิตาที่ได้รับพระราชทานความเมตตาสนับสนุนทุนในการศึกษาดนตรี โดยทุกคนต่างสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่านอย่างหาที่เปรียบมิได้ที่ทรงช่วยเหลือส่งเสริมนักดนตรีคลาสสิกตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา<ref>หนังสือพิมพ์แนวหน้า 25 กรกฎาคม 2550[http://www.naewna.com/news.asp?ID=68895 คอนเสิร์ตพระกรุณาธิคุณทุนดนตรีคลาสสิก แสงหนึ่งคือรุ้งงาม] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080107133337/http://www.naewna.com/news.asp?ID=68895 |date=2008-01-07 }}</ref> 

พระองค์ยังทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ของ[[วงซิมโฟนีออร์เคสตราแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]] และเสด็จทอดพระเนตรการแสดงในหลายโอกาส<ref>จดหมายข่าว จุฬาสัมพันธ์ 24 ตุลาคม 2548 หน้า 12 [http://www.chula.ac.th/chula/resources/download/cu_rel/curel_42.pdf Link] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061007182219/http://www.chula.ac.th/chula/resources/download/cu_rel/curel_42.pdf|date=2006-10-07}}</ref> ทั้งได้พระราชทานชื่อโรงละครโจหลุยส์ว่า “[[นาฏยศาลา หุ่นละครเล็ก]]” และทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ '''"มูลนิธินาฏยศาลา หุ่นละครเล็กฯ"'''<ref>[http://www.thaipuppet.com/th/ ประวัตินาฏยศาลา หุ่นละครเล็ก] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080201132843/http://www.thaipuppet.com/th/ |date=2008-02-01 }} จากเว็บไซต์นาฏยศาลา หุ่นละครเล็ก</ref> อันประกอบด้วยโรงละครและนักแสดงที่สืบทอดปณิธานการแสดงหุ่นละครเล็กจากศิลปินแห่งชาติครู[[สาคร ยังเขียวสด]] ซึ่งคณะละครโจหลุยส์ยังได้รับพระมหากรุณาธิคุณจาก[[สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี]] เสด็จพระราชดำเนินมาทรงเป็นประธานพิธีเปิดโรงละครที่[[สวนลุมไนท์บาซาร์]]เมื่อวันที่ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2545<ref>เว็บไซต์ท่องเที่ยว Thailanddives [http://www.thailandlives.com/recommend.php เสมือนจริง เหนือจินตนาการกับหุ่นละครเล็กโจหลุยส์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071205010100/http://www.thailandlives.com/recommend.php |date=2007-12-05 }}</ref>

== พระอัจฉริยภาพ ==
=== พระอัจฉริยภาพด้านพระนิพนธ์ ===
{{บทความหลัก|พระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์}}
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ มีพระปรีชาสามารถด้านการเขียน ได้ทรงริเริ่มออก[[วารสาร]] "รื่นรมย์" โดยได้ชักชวนให้พระสหายใน[[วังสระปทุม]]เขียนเรื่องตั้งแต่พระชันษาประมาณ 9 ปี ทรงทำหน้าที่บรรณาธิการและทรงเขียนบทความลงวารสารด้วย

สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงสนับสนุนให้สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงอ่านนิทาน[[ภาษาอังกฤษ]]และเรียบเรียงเรื่อง "นิทานสำหรับเด็ก" ซึ่งต่อมาได้จัดพิมพ์แจกในงานวันประสูติของสมเด็จพระศรีสวรินทราบรมราชเทวี พระพันวัสสามาตุจฉาเจ้า วันที่ 10 กันยายน พ.ศ. 2475<ref>[http://www.school.net.th/library/create-web/10000/generality/10000-2322.html นิทานสำหรับเด็ก] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111111092843/http://www.school.net.th/library/create-web/10000/generality/10000-2322.html |date=2011-11-11 }} school.net.th</ref>

พระนิพนธ์ที่มีชื่อเสียง เช่น เวลาเป็นของมีค่า แม่เล่าให้ฟัง เจ้านายเล็ก ๆ ยุวกษัตริย์ จุฬาลงกรณ์ราชสันตติวงศ์ มหามงกุฎราชสันตติวงศ์ และพระนิพนธ์สารคดีเชิงท่องเที่ยวเกี่ยวกับประเทศต่าง ๆ ที่เสด็จประพาส ได้แก่ ยูนนาน ที่ไซบีเรียหนาวไหม จีนตะวันออก ขึ้นเขา ลงทะเลสาบ เข้าวัด จีนอีสานและเสฉวน จากแดนแมนจูสู่ภูง่อไบ๊ เป็นต้น

=== พระอัจฉริยภาพด้านการกีฬา ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงมีพลังแห่งการสร้างสรรค์  เมื่อทรงพระเยาว์ทรงสนพระทัยและทรงเล่นกีฬาหลายประเภท อาทิ เล่นสกี กรรเชียงเรือ ตกปลา ขี่[[จักรยาน]]  เดินภูเขา และทรงม้าผาดโผน ส่วนแบดมินตันนั้น ได้ทรงเล่นตามอย่างสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี นอกจากทรงร่วมเล่นแล้ว ยังทรงสนับสนุนนัก[[แบดมินตัน]]หลายคนให้เข้าแข่งขันระดับนานาชาติ อีกทั้งยังทรงสนพระทัยเรื่องการขับ[[รถยนต์]] เครื่องยนต์กลไก และรถสามล้อ<ref name="moph"/>

มีพระปรีชาสามารถในการขับเครื่องบินปีก 2 ชั้น และทรงขับ[[เฮลิคอปเตอร์]]ได้อีกด้วย โดยทรงเรียนการบินเป็นนักบินหญิงอันดับต้น ๆ ของประเทศไทย<ref>[http://www.siamrath.co.th/UIFont/NewsDetail.aspx?cid=53&nid=4402 พระราชประวัติสมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080119144940/http://www.siamrath.co.th/UIFont/NewsDetail.aspx?cid=53&nid=4402 |date=2008-01-19 }} เว็บไซต์สยามรัฐ</ref>

=== พระอัจฉริยภาพด้านการถ่ายภาพ ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงสนพระทัยในการถ่ายภาพอย่างจริงจัง ทรงเป็นผู้ใฝ่รู้การใช้กล้องบันทึกภาพ ซึ่งมิใช่เพียงเพื่อเก็บภาพไว้ดูเล่นเท่านั้น แต่ทรงบันทึกภาพโดยมีจุดประสงค์ทั้งในแง่ศิลปะและวิชาการ ไม่ว่าจะเสด็จเยือนสถานที่ต่าง ๆ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ทรงบันทึกภาพที่สนพระทัยด้วยพระองค์เองเสมอ ภาพที่ทรงบันทึกไว้จะเป็นประโยชน์เมื่อทรงจัดทำพระนิพนธ์ในภายหลัง แม้แต่การบันทึกภาพด้วย[[วีดิทัศน์]]ของผู้สื่อข่าวโทรทัศน์ในการทำข่าวเสด็จเยือนสถานที่ต่าง ๆ ก็จะพระราชทานคำแนะนำแก่ผู้บันทึกภาพ เพื่อให้ได้ภาพที่สมบูรณ์และมีความหมายสอดคล้องกับคำบรรยาย<ref>[http://www.manager.co.th/Qol/ViewNews.aspx?NewsID=9480000060269 รายงานพิเศษ : “สมเด็จพระพี่นางฯ”...ของปวงชนชาวไทย] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050531185648/http://www.manager.co.th/Qol/ViewNews.aspx?NewsID=9480000060269 |date=2005-05-31 }} โดย ผู้จัดการออนไลน์ 6 พฤษภาคม 2548 14:33 น.</ref>

== พระพุทธรูปประจำพระชนมวาร ==
พระพุทธรูปประจำพระชนมวารของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ สร้างขึ้นตามวันพระประสูติ เมื่อวันอาทิตย์ที่ 6 พฤษภาคม พุทธศักราช 2466 เป็นพระพุทธรูปปางถวายเนตร ปางประจำวันอาทิตย์ ใต้ฉัตรปรุ 5 ชั้น ปัจจุบันเชิญออกในวานพระราชพิธีสงกรานต์ และ การพระราชกุศลทักษิณานุปทาน

== พระเกียรติยศ ==
{{กล่องข้อมูล พระยศ
|พระนาม = สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ<br>เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา<br>กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์
|ธงพระยศ = Female Royalty's Standard of Thailand.svg
|ตราประจำพระองค์ = Royal Monogram of Princess Galyani Vadhana.svg 
|ธงประจำพระองค์ = Royal Flag of Princess Galyani Vadhana.svg
|เพลง = [[เพลงมหาชัย|มหาชัย]]
|การเรียกขาน = ใต้ฝ่าพระบาท
|การแทนตน = ข้าพระพุทธเจ้า
|การขานรับ = พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ
|ลำดับโปเจียม = 
}}

=== พระอิสริยยศ ===
* หม่อมเจ้ากัลยาณิวัฒนา (6 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 – 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470)
* พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากัลยาณิวัฒนา<ref name="กัลยาณิวัฒนา"/> (8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 – 2 มีนาคม พ.ศ. 2478)
* สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา<ref name="กัลยาณิวัฒนา1"/> (2 มีนาคม พ.ศ. 2478 – 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2487)
* พระพี่นางกัลยาณิวัฒนา<ref name="กัลยาณิวัฒนา2"/> (11 กรกฎาคม พ.ศ. 2487 – 25 มีนาคม พ.ศ. 2493)
* สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา<ref name="กัลยาณิวัฒนา3"/> (25 มีนาคม พ.ศ. 2493 – 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2538)
* สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์<ref name="กัลยาณิวัฒนา4"/> (6 พฤษภาคม พ.ศ. 2538 – 2 มกราคม พ.ศ. 2551)

=== สถาปนาพระเกียรติยศ ===
[[ไฟล์:The Royal Crematorium of Princess Galyani at Sanam Luang (6).jpg|thumb|[[สัปตปฎลเศวตฉัตร]] สุมพระเมรุ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์|left]]
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงมีฐานันดรศักดิ์ชั้น[[เจ้าฟ้า]] ดังนั้น จึงได้รับพระราชทาน[[เบญจปฎลเศวตฉัตร]] (เศวตฉัตร 5 ชั้น) กางกั้น[[พระโกศ]] เพื่อเป็นเครื่องประกอบพระอิสริยยศ<ref>คมชัดลึก, [http://www.komchadluek.net/2008/01/14/a105_185554.php?news_id=185554 "เศวตฉัตร" เครื่องประกอบอิสริยยศ ตามลำดับ "เจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดิน"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080118065556/http://www.komchadluek.net/2008/01/14/a105_185554.php?news_id=185554 |date=2008-01-18 }}, 14 มกราคม 2551</ref> ต่อมา ในพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุประทาน 7 วันพระราชทานพระศพนั้น พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมประกาศว่า โดยที่ทรงพระอนุสรณ์คำนึงถึงสมเด็จพระโสทรเชษฐภคินี ที่ทรงเคารพนับถือในฐานะที่ทรงมีอุปการคุณมาแต่หนหลัง อีกทั้งทรงพระคุณแก่บ้านเมืองเป็นอเนกปริยาย เป็นที่ประจักษ์แก่ตาแก่ใจของมหาชนทั่วไป เมื่อเสด็จสิ้นพระชนม์ เป็นเหตุให้พระองค์และประชาชนทุกชนชั้น อาลัยระลึกถึงพระคุณเป็นอันมาก ทรงพระราชดำริว่า สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอพระองค์นั้น ทรงพระเกียรติคุณเป็นที่เชิดชูแห่งพระราชวงศ์ ควรได้รับพระเกียรติยศใหญ่ยิ่ง โดยอนุโลมตามโบราณราชประเพณี จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศสถาปนาพระเกียรติยศสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ โดยให้เจ้าพนักงานจัด[[สัปตปฎลเศวตฉัตร]](เศวตฉัตร 7 ชั้น) กางกั้นพระโกศ พระราชทานเพื่อเป็นเครื่องเฉลิมพระเกียรติยศสืบไป<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/B/004/1.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาพระเกียรติยศ] จาก[[เว็บไซต์]][[ราชกิจจานุเบกษา]]</ref>
<ref>ไทยรัฐออนไลน์, [http://www.thairath.co.th/news.php?section=society&content=74989 เล่าขานโบราณราชประเพณี เรื่องการพระราชพิธี พระศพ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080116093452/http://www.thairath.co.th/news.php?section=society&content=74989 |date=2008-01-16 }}, 13 มกราคม พ.ศ. 2551</ref>

=== เครื่องอิสริยยศราชูปโภค ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงได้รับพระราชทานเครื่องราชูปโภคสำหรับสมเด็จเจ้าฟ้า ซึ่งสร้างขึ้นมาตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งมีรายการดังต่อนี้<ref>คมชัดลึก, [http://www.komchadluek.net/2008/02/24/x_lady_i001_191319.php?news_id=191319 การประดิษฐานพระโกศ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170818220103/http://www.komchadluek.net/2008/02/24/x_lady_i001_191319.php?news_id=191319 |date=2017-08-18 }}, วันอาทิตย์ที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551</ref>
* พานพระศรี (พานใส่หมากพลู) ทองคำลงยา เครื่องพร้อม
* พระสุพรรณศรี (กระโถนเล็ก) ทองคำลงยา
* หีบพระศรีทองคำลงยา พร้อมพานรอง
* พระคนโททองคำลงยา พร้อมพานรอง
* พานเครื่องพระสำอาง พร้อมพระสางวงเดือนกับพระสางเสนียดสอดในซองเยียรบับ และพระกรัณฑ์ทองคำลงยาสำหรับบรรจุเครื่องพระสำอาง
* ราวพระภูษาซับพระพักตร์ทองคำลงยารูปพญานาค 2 ตน ขนดหางพันเกลียวเป็นเสาราว ผินเศียรไปทางซ้ายและขวาเป็นราวพาด 2 กิ่ง พร้อมซับพระพักตร์จีบริ้วพาดบนราว 2 องค์
* พระฉายกรอบทองคำลงยาทำเป็นรูปพญานาคขนดพันกันโดยรอบบานพระฉาย ด้านบนเป็นรูปพระมหามงกุฎเปล่งรัศมี
 
=== เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ===
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงได้รับพระราชทาน[[เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย|เครื่องราชอิสริยาภรณ์]]จาก[[พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร]] และ[[พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร]] ดังต่อไปนี้<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s43_poundaward.htm เครื่องราชอิสริยาภรณ์]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref>
{{ม.จ.ก.ฝ่ายใน|2493}}<ref name="มจกปจ">ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2493/D/018/1349.PDF แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ], เล่ม ๖๗ ตอนที่ ๑๘ ง หน้า ๑๓๔๙, ๒๘ มีนาคม ๒๔๙๓</ref>
{{น.ร.ฝ่ายใน|2526}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2526/D/102/11.PDF แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141231082750/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2526/D/102/11.PDF |date=2014-12-31 }}, เล่ม ๑๐๐ ตอนที่ ๑๐๒ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑๑, ๒๒ มิถุนายน ๒๕๒๖</ref>
{{ป.จ.ฝ่ายใน|2493}}<ref name="มจกปจ"/>
{{ม.ป.ช.|2522}}<ref name="มปชมวม">ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2523/D/063/32.PDF แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์], เล่ม ๙๗ ตอนที่ ๖๓ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๓๒, ๑๘ เมษายน ๒๕๒๓</ref>
{{ม.ว.ม.|2521}}<ref name="มปชมวม"/>
{{ป.ภ.|2538}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2538/B/017V003/1_1.PDF ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111111054918/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2538/B/017V003/1_1.PDF |date=2011-11-11 }}, เล่ม ๑๑๒ ตอนที่ ๑๗ ข หน้า ๑, ๔ ธันวาคม ๒๕๓๘</ref>
{{รามกีรติ|2533}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2533/D/188/1.PDF ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ], เล่ม ๑๐๗ ตอนที่ ๑๘๘ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑, ๒๖ กันยายน ๒๕๓๓</ref>
{{ส.ช.1|2518}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2518/D/008/1.PDF แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญพิทักษ์เสรีชน], เล่ม ๙๒ ตอนที่ ๘ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑, ๑๕ มกราคม ๒๕๑๘</ref>
{{ป.ป.ร.3|2470}}
{{อ.ป.ร.1|2481}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2481/D/2958.PDF แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111108201225/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2481/D/2958.PDF |date=2011-11-08 }}, เล่ม ๕๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๕๘, ๒๘ พฤศจิกายน ๒๔๘๑</ref>
{{ภ.ป.ร.1|2496}}<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2496/D/006/235.PDF แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์], เล่ม ๗๐ ตอนที่ ๖ ง หน้า ๒๓๕, ๒๐ มกราคม ๒๔๙๖</ref>

=== เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ ===
นอกจากนี้ พระองค์ยังได้รับการถวายเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญจากประเทศต่าง ๆ อันได้แก่<ref>คมชัดลึก, [http://www.komchadluek.net/2008/03/03/x_lady_i001_192349.php?news_id=192349 การประดิษฐานพระโกศ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170819175758/http://www.komchadluek.net/2008/03/03/x_lady_i001_192349.php?news_id=192349 |date=2017-08-19 }}, วันจันทร์ที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2551</ref>

* พ.ศ. 2522 - [[ไฟล์:Ordre des Arts et des Lettres Commandeur ribbon.svg|80x80px]] เครื่องอิสริยาภรณ์คอมมังเดอรี่ เดอ ลอร์เดรอร์เดซาท์ส เอ เด แลตเตรอร์ ชั้นที่ 1<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/1445338.pdf แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับเครื่องอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ], เล่ม 96 ตอนที่ 139 หน้า 2906, 14 สิงหาคม 2522</ref>
เครื่องอิสริยาภรณ์คอมมังเดอรี่ เดอ ลอร์เดรอร์เดซาท์ส เอ เด แลตเตรอร์ จาก[[ประเทศฝรั่งเศส]] เป็นเครื่องอิสริยาภรณ์ซึ่งจะมอบให้แก่ผู้มีผลงานโดดเด่นด้านศิลปะและวรรณกรรมโดยการที่ได้แสดงเกียรติคุณของตนให้เป็นที่ประจักษ์ชัดเจนในสาธารณรัฐฝรั่งเศสและทั่วโลก
* พ.ศ. 2540 - [[ไฟล์:National Order of Merit - Grand Cross (France).png|80x80px]] เครื่องอิสริยาภรณ์เนชั่นดูเมริเต้ ชั้นที่ 1
เครื่องอิสริยาภรณ์เนชั่นดูเมริเต้ จากประเทศฝรั่งเศส เป็นเครื่องอิสริยาภรณ์ระดับสูงซึ่งจะมอบให้แก่ผู้ได้ประกอบความดีและสร้างสรรค์ผลงานอันเป็นคุณประโยชน์อย่างยิ่งต่อสาธารณรัฐฝรั่งเศส
* พ.ศ. 2550 - [[ไฟล์:Legion Honneur GO ribbon.svg|80x80px]] [[เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์]] ชั้นกร็องตอฟีซีเย

[[เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์]] จากประเทศฝรั่งเศส เป็นเครื่องอิสริยาภรณ์ระดับสูงสุดของฝรั่งเศสซึ่งจะมอบให้แก่บุคคลสำคัญระดับประมุขของประเทศที่ทรงคุณธรรม และมีบทบาทกระชับความสัมพันธ์ระหว่างสาธารณรัฐฝรั่งเศส และประเทศของตน
* เหรียญทอง วิกเตอร์ อูโก จาก[[องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ]] (The UNESCO Victor Hugo Gold Medal) ทรงรับเมื่อครั้งเสด็จไปงานที่องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ ซึ่งจัดขึ้นเพื่อเทิดพระเกียรติในวาระ[[สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก]]ครบ 100 ปี

=== พระยศทางทหาร ===
{{Infobox military person
| name          = พลเอกหญิง พลเรือเอกหญิง พลอากาศเอกหญิง <br> สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ<br>เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา<br>กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์
| allegiance    = [[กองทัพบกไทย]], [[กองทัพเรือไทย]] และ[[กองทัพอากาศไทย]]
| serviceyears  = *{{Flagicon image|Flag of the Royal Thai Army.svg|size=23px}} 22 มิถุนายน พ.ศ. 2540 - พ.ศ. 2551
*{{Flagicon image|Flag of the Royal Thai Navy.svg|size=23px}} 22 มิถุนายน พ.ศ. 2540 - พ.ศ. 2551
*{{Flagicon image|Flag of the Royal Thai Air Force.svg|size=23px}}  22 มิถุนายน พ.ศ. 2540 - พ.ศ. 2551
| rank          = *[[ไฟล์:RTA OF-9 (General).svg|15px]] พลเอกหญิง
*[[ไฟล์:RTN OF-9 (Admiral).svg|15px]] พลเรือเอกหญิง
*[[ไฟล์:RTAF OF-9 (Air Chief Marshal).svg|15px]] พลอากาศเอกหญิง
}}
พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระยศทหารและแต่งตั้งนายทหารชั้นพิเศษเป็นกรณีพิเศษแก่พระองค์ เป็นลำดับมาดังนี้<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s42_milltary.htm พระยศทางทหาร]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref>

* 27 มีนาคม พ.ศ. 2527: ''พันโทหญิง''  นายทหารพิเศษประจำกรมทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=เล่ม 101|issue=ตอน 45 ฉบับพิเศษ|pages=หน้า 1|title=ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหารและแต่งตั้งนายทหารพิเศษ|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2527/D/045/1.PDF|date=5 เมษายน 2527|accessdate=1 กรกฎาคม 2562|language=ไทย}}</ref>
* 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2527: ราชองครักษ์พิเศษ<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=เล่ม 101|issue=ตอน 82 ฉบับพิเศษ|pages=หน้า 1|title=ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งราชองครักษ์พิเศษ|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2527/D/082/1.PDF|date=24 มิถุนายน 2527|accessdate=1 กรกฎาคม 2562|language=ไทย}}</ref>
* 3 มิถุนายน พ.ศ. 2527: ''นาวาโทหญิง นาวาอากาศโทหญิง'' นายทหารพิเศษประจำกองนักเรียนนายเรือรักษาพระองค์ [[โรงเรียนนายเรือ]] กรมยุทธศึกษาทหารเรือ ประจำกองบังคับการ กรมทหารราบที่ 3 รักษาพระองค์ กรมนาวิกโยธิน และประจำกองนักเรียนนายเรืออากาศรักษาพระองค์ [[โรงเรียนนายเรืออากาศ]] กรมยุทธศึกษาทหารอากาศ<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=เล่ม 100|issue=ตอน 79 ฉบับพิเศษ|pages=หน้า 2|title=ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหารและแต่งตั้งนายทหารพิเศษ|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2527/D/079/2.PDF|date=22 มิถุนายน 2527|accessdate=1 กรกฎาคม 2562|language=ไทย}}</ref>
* 19 มกราคม พ.ศ. 2532: ''พลตรีหญิง พลเรือตรีหญิง พลอากาศตรีหญิง''<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=เล่ม 106|issue=ตอน 20 ง ฉบับพิเศษ|pages=หน้า 1|title=ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระยศทหาร|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2532/D/020/1.PDF|date=6 กุมภาพันธ์ 2532|accessdate=1 กรกฎาคม 2562|language=ไทย}}</ref>
* 20 เมษายน พ.ศ. 2538: ''พลโทหญิง พลเรือโทหญิง พลอากาศโทหญิง''<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=เล่ม 112|issue=ตอน 6 ข|pages=หน้า 1|title=ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระยศทหาร|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2538/B/006/1_1.PDF|date=3 พฤษภาคม 2538|accessdate=1 กรกฎาคม 2562|language=ไทย}}</ref>
* 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2538: นายทหารพิเศษประจำ[[กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์]]<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=เล่ม 112|issue=ตอน 45 ง|pages=หน้า 1|title=ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งนายทหารพิเศษ|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2538/E/045/1.PDF|date=1 ธันวาคม 2538|accessdate=1 กรกฎาคม 2562|language=ไทย}}</ref>
* 22 มิถุนายน พ.ศ. 2540: ''พลเอกหญิง พลเรือเอกหญิง พลอากาศเอกหญิง'' นายทหารพิเศษประจำกรมนักเรียนนายร้อยรักษาพระองค์ [[โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า]] และประจำกองพันทหารอากาศโยธินรักษาพระองค์<ref>{{cite journal|journal=ราชกิจจานุเบกษา|volume=เล่ม 114|issue=ตอน 17 ข|pages=หน้า 6|title=ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระยศทหารแต่งตั้งนายทหารพิเศษเป็นกรณีพิเศษ|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2540/B/017/6.PDF|date=14 กรกฎาคม 2540|accessdate=1 กรกฎาคม 2562|language=ไทย|archive-date=2018-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711095426/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2540/B/017/6.PDF|url-status=dead}}</ref>

=== ตำแหน่งทางวิชาการ ===
* พ.ศ. 2521 : ศาสตราจารย์ (พิเศษ)<ref name="autogenerated1"/>

=== พระสมัญญานาม ===
* พ.ศ. 2551 : พระกัลยาณมิตราจารย์<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/E/187/22.PDF พระสมัญญานาม พระกัลยาณมิตราจารย์]</ref>

== การเทิดพระเกียรติ ==
=== ในพระนาม ===
==== ปูพระพี่นาง ====
{{บทความหลัก|ปูพระพี่นาง}}
[[ไฟล์:ปูพระพี่นาง.jpg|thumb|200px|ปูพระพี่นาง]]
[[ปูพระพี่นาง]] เป็น[[ปูน้ำจืด]]ชนิดใหม่ของโลก มีสีสันที่สวยงาม โดยกระดองมีสีแดงเลือดนก ขอบของกระดอง ขอบเบ้าตา และริมฝีปากเป็นสีแดงส้ม ขาเดินทั้ง 4 คู่ เป็นสีแดงเลือดนก ยกเว้นตรงปลายประมาณ 1 ใน 3 ของก้ามหนีบทั้ง 2 ข้าง เป็นสีขาว กระดองขนาดกว้างประมาณ 4.6 เซนติเมตร ถูกค้นพบเมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2542 โดยนายมงคล วงศ์กาฬสินธุ์ นักวาดรูปนก  ณ ตำบลท่าแฉลบ [[อำเภอศรีสวัสดิ์]] [[จังหวัดกาญจนบุรี]] และได้รับการตรวจสอบสายพันธุ์โดย[[ไพบูลย์ นัยเนตร|ศาสตราจารย์ไพบูลย์ นัยเนตร]] ภาควิชาชีววิทยา [[คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]]<ref>[http://pcoc.moc.go.th/pcocsys/view_news.aspx?data_id=1178&control_id=8&pv=71%20%20&view=1 ผู้ว่าราชการจังหวัดกาญจนบุรี ขอให้ประชาชนช่วยกันอนุรักษ์ปูพระพี่นาง เป็นปูน้ำจืดพันธุ์ใหม่ของโลก ซึ่งพบที่อำเภอศรีสวัสดิ์]{{ลิงก์เสีย|date=ตุลาคม 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} สำนักงานพาณิชย์จังหวัดกาญจนบุรี</ref> 

[[จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]]ได้ทำหนังสือกราบทูลขอพระราชทานพระอนุญาตอัญเชิญพระนามในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เป็นชื่อไทยของปูชนิดใหม่นี้ว่า '''“ปูพระพี่นาง”'''<ref>{{Cite web |url=http://www.thairath.co.th/news.php?section=agriculture&content=51830 |title=มหัศจรรย์...ปูกางร่ม สัตว์ฉลาด...ใช้ใบไม้ปกป้อง กันภัย 26 มิ.ย. 50 - 00:24 |access-date=2008-01-03 |archive-date=2007-06-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070628195810/http://www.thairath.co.th/news.php?section=agriculture&content=51830 |url-status=dead }}</ref> เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติที่พระองค์มีพระกรุณาธิคุณแก่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นอเนกอนันต์ เนื่องจากพระองค์ทรงเคยเป็นอาจารย์พิเศษสอนนิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย<ref name="ปูพระพี่นาง">[http://www.hrh84yrs.org/s44_simon_crab.htm ปูพระพี่นาง]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref> ปูพระพี่นาง
มี[[ชื่อทางวิทยาศาสตร์]]ว่า ''Potamon galyaniae'' และมีชื่อสามัญว่า Crimson Crab โดยจะทำการพิมพ์เผยแพร่ปูที่พบใหม่นี้ในวารสารต่างประเทศชื่อ ''Crustaceana'', International Journal of Crustacean Research<ref name="ปูพระพี่นาง"/>

==== ดอกแก้วกัลยา ====
{{บทความหลัก|ดอกแก้วกัลยา}}
[[ไฟล์:Kaew_galaya_tddf.jpg|thumb|200px|ดอกแก้วกัลยา]]
[[ดอกแก้วกัลยา]]เป็นดอกไม้ในจินตนาการ มาจากดอกไม้ 2 ชนิดตระกูล[[แก้ว (พรรณไม้)|ดอกแก้ว]] คือ ดอก[[แก้วเจ้าจอม]] และดอก[[แก้ว (พรรณไม้)|แก้ว]] สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามดอกไม้ประดิษฐ์ซึ่งประดิษฐ์โดยคนพิการในศูนย์ส่งเสริมอาชีพและพัฒนาคนพิการ [[สภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย]] ในพระบรมราชูปถัมภ์ว่า "ดอกแก้วกัลยา" พร้อมทั้งพระราชทานพระอนุญาตให้ใช้เป็นดอกไม้แห่งสัญลักษณ์ของคนพิการทั่วประเทศ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่คนพิการและองค์กรของคนพิการ มีพระดำรัสให้ฝึกอบรมอาชีพคนพิการเพื่อประดิษฐ์ดอกแก้วกัลยา รวมทั้งจัดจำหน่ายเพื่อนำรายได้ไปดำเนินงานพัฒนาและส่งเสริมอาชีพคนพิการในองค์กรคนพิการทั่วประเทศ ดอกแก้วกัลยามีลักษณะผสมผสานของระหว่างดอกของแก้วเจ้าจอมที่เป็นดอกไม้สีม่วงคราม สวยสง่าแต่อ่อนหวาน กับดอกแก้วที่เป็นดอกไม้สีขาว มีกลิ่นหอม<ref>{{Cite web |url=http://www.tddf.or.th/tddf/library/files/doc/library-2006-10-15-89.doc |title=เว็บไซต์มูลนิธิพัฒนาคนพิการไทย |access-date=2008-01-06 |archive-date=2010-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100401052403/http://www.tddf.or.th/tddf/library/files/doc/library-2006-10-15-89.doc |url-status=dead }}</ref>

==== สถานที่ในพระนาม ====
* '''การแพทย์และสาธารณสุข'''
** ตึกกัลยาณิวัฒนา [[โรงพยาบาลอานันทมหิดล]] [[จังหวัดลพบุรี]]
** [[โรงพยาบาลนราธิวาสราชนครินทร์]]
** [[ศูนย์หัวใจนราธิวาสราชนครินทร์]] และอาคารแพทยศาสตรศึกษาราชนครินทร์ [[คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์]]
** สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์
** สถาบันกัลยาณ์ราชนครินทร์
** สถาบันพัฒนาการเด็กราชนครินทร์ [[อำเภอแม่ริม]] [[จังหวัดเชียงใหม่]]
** [[โรงพยาบาลจิตเวชนครราชสีมาราชนครินทร์]] [[อำเภอเมืองนครราชสีมา]] [[จังหวัดนครราชสีมา]]
** [[โรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่นราชนครินทร์]] [[อำเภอเมืองขอนแก่น]] [[จังหวัดขอนแก่น]]
** [[โรงพยาบาลจิตเวชนครพนมราชนครินทร์]] [[อำเภอเมืองนครพนม]] [[จังหวัดนครพนม]]
** [[โรงพยาบาลจิตเวชสงขลาราชนครินทร์]] [[อำเภอเมืองสงขลา]] [[จังหวัดสงขลา]]

* '''การศึกษา''' 
** อาคารกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์  [[สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง]]
** อาคาราชนครินทร์ [[มหาวิทยาลัยมหาสารคาม]]
** อาคารบรรณราชนครินทร์ [[ มหาวิทยาลัยราชภัฏ]]ทั่วประเทศ
** โรงเรียนกัลยาณิวัฒนา ๑ [[อำเภอนครไทย]] [[จังหวัดพิษณุโลก]]
** โรงเรียนกัลยาณิวัฒนา ๒ [[อำเภอศรีวิไล]] [[จังหวัดบึงกาฬ]]
**อาคารแพทยศาสตรศึกษาราชนครินทร์ คณะแพทยศาสตร์ [[มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์]] วิทยาเขตหาดใหญ่ 
** [[สถาบันวัฒนธรรมศึกษากัลยาณิวัฒนา]] (เดิมชื่อ สถาบันวัฒนธรรมศึกษา) [[มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์]] วิทยาเขตปัตตานี
** ห้องสมุดเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ [[อำเภอระแงะ]] [[จังหวัดนราธิวาส]]
** สถาบันภาษาศาสตร์และวัฒนธรรมศึกษาราชนครินทร์ [[คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์]]
** [[มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์]]
** [[มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์]] [[จังหวัดฉะเชิงเทรา]]
** สถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา
** ห้องสมุดกัลยาณิวัฒนา [[โรงเรียนวัดราชบพิธ]] [[เขตพระนคร]] [[กรุงเทพมหานคร]]
 
* '''อื่น ๆ'''
**[[อำเภอกัลยาณิวัฒนา]] [[จังหวัดเชียงใหม่]]
** [[ถนนนราธิวาสราชนครินทร์]]
** [[ค่ายกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]] [[จังหวัดนราธิวาส]]
** [[เขตวัฒนา]]
** [[สวนสมเด็จเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงสงขลานครินทร์ (สวนแม่-สวนลูก) ปัตตานี|สวนสมเด็จเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (สวนแม่-สวนลูก)]] [[จังหวัดปัตตานี]]
** ห้องประชุมสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ อาคารเฉลิมพระเกียรติ ชั้น 14 [[โรงพยาบาลศิริราช]]

=== การฉลองพระชันษาครบ 84 ปี ===
[[ไฟล์:Hrh84yrs.jpg|thumb|ตราสัญลักษณ์ทรงเจริญพระชันษาครบ 84 ปี]]
{{บทความหลัก|แสงหนึ่งคือรุ้งงาม}}

วันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงเจริญพระชันษาครบ 84 ปี  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกุรณาโปรดเกล้าฯ ให้[[สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี]] ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์ในพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชันษา 84 ปี สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

นอกจากนี้ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พร้อมด้วยท่านผู้หญิงทัศนาวลัย ศรสงคราม ได้จัดทำนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติขึ้นที่ห้างสรรพสินค้า[[สยามพารากอน]] โดยใช้ชื่อนิทรรศการว่า '''แสงหนึ่งคือรุ้งงาม'''<ref>{{Cite web |url=http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5378352/K5378352.html |title=แสงหนึ่งคือรุ้งงาม |access-date=2007-05-22 |archive-date=2007-05-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070515201627/http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5378352/K5378352.html |url-status=dead }}</ref> มีนาย[[กวี พูลทวีเกียรติ์]] เป็นผู้ควบคุมการผลิตของนิทรรศการ จุดประสงค์ของงานนี้นั้นสืบเนื่องจากต้องการให้เยาวชนได้เห็นถึงพระกรณียกิจของพระองค์แล้วเกิดแรงบันดาลใจในการทำงานเพื่อส่วนรวม<ref name="นิทรรศการ">เว็บไซต์คมชัดลึก[http://www.komchadluek.com/2008/01/03/f001_183995_report.php สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ โปรดดนตรีคลาสสิก] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080107093409/http://www.komchadluek.com/2008/01/03/f001_183995_report.php |date=2008-01-07 }}</ref> ซึ่งนับเป็นนิทรรศการเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ภายใต้แนวคิด "แสงหนึ่งคือรุ้งงาม" หรือ The Spectrum ซึ่งนำเสนอเรื่องราวพระประวัติ พระกรณียกิจ พระอัจฉริยภาพ และสะท้อนภาพลักษณ์อันโดดเด่นเป็นที่ประจักษ์ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ 

นอกจากนี้ ยังมีการประพันธ์บทเพลงขึ้นมาเนื่องในโอกาสการจัดนิทรรศการเทิดพระเกียรติครั้งนี้ด้วย ชื่อบทเพลงว่า "แสงหนึ่ง" ประพันธ์เนื้อร้องและทำนองโดย[[บอย โกสิยพงษ์]] และขับร้องโดย[[นภ พรชำนิ]]<ref name="นิทรรศการ" />

=== งาน "สถิต ณ ดวงใจ" ===
'''งาน “สถิต ณ ดวงใจ”''' เป็นงานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เพื่อน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ที่มีต่อพสกนิกรชาวไทย โดยเป็นงานนิทรรศการเกี่ยวกับพระประวัติ พระกรณียกิจ และโครงการในพระองค์ ตลอดจนพระอัจฉริยภาพด้านต่าง ๆ ซึ่งเปิดให้ประชาชนเข้าชมระหว่างวันที่ 7 มกราคม - 11 เมษายน พ.ศ. 2551 ณ ศาลาว่าการ[[กรุงเทพมหานคร]] โดยนาย[[อภิรักษ์ โกษะโยธิน]] [[ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร]] ร่วมกับคณะข้าราชการ ลูกจ้างกรุงเทพมหานคร และประชาชน ร่วมกล่าวน้อมรำลึกและถวายความอาลัยหน้าพระฉายาลักษณ์ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ นอกจากนี้ ยังมีการจัดซุ้มเพื่อให้ประชาชนร่วมลงนามถวายสักการะ และจัดพิมพ์หนังสือ '''“สถิต ณ ดวงใจ”''' เนื่องในโอกาสเฉลิมพระเกียรติ 84 ปีเพื่อแจกในงานนี้ด้วย<ref>ข่าว MCOT News เมื่อ 2008-01-07 18:54:56 [http://news.mcot.net/social/inside.php?value=bmlkPTEyNDMxJm50eXBlPXRleHQ= กทม.จัดงาน สถิต ณ ดวงใจ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ]{{Dead link|date=พฤษภาคม 2017}}</ref>

===งานฉลอง 100 ปี วันประสูติ===
วันเสาร์ที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2566 [[พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว|พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว]] ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ในการบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุปทานเฉลิมฉลองวาระครบรอบ 100 ปี วันประสูติ และประกาศถวายสดุดีเฉลิมพระเกียรติคุณ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ณ [[พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย]] พระบรมมหาราชวัง<ref>[https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/140B017N0000000000300.pdf หมายกำหนดการ พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุปทาน เฉลิมฉลองวาระครบรอบ ๑๐๐ ปี วันประสูติ และประกาศถวายสดุดีเฉลิมพระเกียรติคุณ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ พุทธศักราช ๒๕๖๖]</ref> ทั้งนี้ รัฐบาลไทยได้กำหนดจัดงานฉลองวาระนี้ตลอดทั้งปี พ.ศ. 2566 ด้วย<ref>[https://www.thaigov.go.th/news/contents/details/53682 รัฐบาลเตรียมจัดงานเฉลิมฉลองวาระครบรอบ 100 ปี วันประสูติ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (6 พฤษภาคม 2566) อย่างสมพระเกียรติ]</ref>

=== เพลงเฉลิมพระเกียรติ ===
มูลนิธินรารัตน์วันชัยขันติภาวนาบารมี ร่วมกับ โครงการเฉลิมพระเกียรติ 84 ปี กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ได้จัดทำซีดีเพลงเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เนื่องในวโรกาสทรงพระเจริญพระชันษา 84 ปี ประกอบด้วยเพลงเฉลิมพระเกียรติ ทั้งบรรเลงและขับร้อง<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s48_music.htm เพลงเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref> ทั้งหมด 6 เพลง ได้แก่   
# เจ้าฟ้าสุดบูชา
# 84 ปีกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์
# มาร์ชเจ้าฟ้าสุดบูชา
# ดนตรีบรรเลงเจ้าฟ้าสุดบูชา
# ดนตรีบรรเลงกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์
# ดนตรีบรรเลงมาร์ชเจ้าฟ้าสุดบูชา

และได้ประสานความร่วมมือกับหน่วยงานอื่นเพิ่มเติมเพลงต่อไปนี้เข้าในโครงการฯ ได้แก่
# แสงหนึ่ง (คือรุ้งงาม)
# ดนตรีบรรเลงแสงหนึ่ง (คือรุ้งงาม)
# แสงหนึ่ง (คือรุ้งงาม) - โดย นักเรียนทุนดนตรีคลาสสิกในพระอุปถัมภ์
# แสงหนึ่ง (คือรุ้งงาม) - ขับร้องโดย ศิโยน ดาวรัตนหงษ์
# แก้วกัลยา
# อาลัยสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ
# สมเด็จฯ เจ้าฟ้าฯ สุดบูชา (ประสานเสียง)

ส่วนเพลง '''“แก้วกัลยา” นั้น '''[[ประภาส ชลศรานนท์]] ได้แต่งขึ้น เพื่อเทิดพระเกียรติ เนื่องในวโรกาสวันคล้ายวันประสูติ ครบ 83 ปี สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ โดย[[สภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย]] ร่วมกับ [[เวิร์คพอยท์ เอ็นเทอร์เทนเมนท์]] โดยรายการ[[คุณพระช่วย]] ได้จัดทำตอนพิเศษ ออกอากาศครั้งแรกเมื่อวันอังคารที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2549 ออกอากาศซ้ำภายหลัง[[การสิ้นพระชนม์ของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์|พระองค์สิ้นพระชนม์]] ในวันที่ 8 มกราคม พ.ศ. 2551 โดยมีการขับร้องเพลงนี้ในรายการด้วย<ref>{{Cite web |url=http://www.tddf.or.th/tddf/music/detail.php?id=00002&isdis=0 |title=เว็บไซต์มูลนิธิพัฒนาคนพิการไทย |access-date=2008-01-06 |archive-date=2007-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071107211009/http://www.tddf.or.th/tddf/music/detail.php?id=00002&isdis=0 |url-status=dead }}</ref>

ต่อมา ในช่วงการจัดงาน[[พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์|พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]] [[สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี]] ร่วมกับ [[จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่|บริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ จำกัด (มหาชน)]] และ[[ธนาคารไทยพาณิชย์|ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน)]] ได้จัดทำเพลงที่ระลึก ในบทเพลงที่ชื่อว่า '''“ส่งนางฟ้ากลับสวรรค์”''' ประพันธ์คำร้องโดย [[นิติพงษ์ ห่อนาค]] ประพันธ์ทำนองโดย [[อภิไชย เย็นพูนสุข]] ขับร้องโดย [[ธงไชย แมคอินไตย์]] สำหรับไว้ใช้เผยแพร่ก่อนช่วงพระราชพิธีในราวปลายเดือนกันยายน – ตุลาคม พ.ศ. 2551 เพื่อให้พสกนิกรชาวไทยได้ร่วมกับรัฐบาลถวายพระเกียรติและสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ ตลอดจนถวายความอาลัย<ref>{{Cite web |url=http://www.songnangfah.com/Songnangfah_Project.doc |title=โครงการจัดทำเพลงที่ระลึก สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เนื่องในโอกาสการจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพฯ |access-date=2008-11-13 |archive-date=2008-12-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081203010901/http://www.songnangfah.com/Songnangfah_Project.doc |url-status=dead }}</ref>  

=== หนังสือ ===
==== หนังสือ "แสงหนึ่งคือรุ้งงาม" ====
หนังสือ "แสงหนึ่งคือรุ้งงาม" เป็นหนังสือปกอ่อน  2 เล่ม จำนวน 224 หน้า และซีดีรอม 1 แผ่น บรรจุภายในกล่อง ตีพิมพ์เมื่อปี พ.ศ. 2550 จัดทำขึ้นเนื่องในการจัดนิทรรศการ “แสงหนึ่งคือรุ้งงาม” ถือเป็นแนวคิดหลักที่อยู่เบื้องหลังการจัดนิทรรศการเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ในโอกาสทรงเจริญพระชันษา 84 ปี เมื่อ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 เพื่อถ่ายทอดความหมายอันหลากหลายลึกซึ้ง ในฐานะเจ้านายชั้นสูงผู้มีพระกรุณาธิคุณต่อประเทศและประชาชนชาวไทยทั้งชาติมาอย่างต่อเนื่อง<ref>เว็บไซต์ศูนย์หนังสือจุฬาฯ [http://161.200.139.232/cgi-bin/main/2007/description.asp?barcode=9789749985984] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080105161049/http://161.200.139.232/cgi-bin/main/2007/description.asp?barcode=9789749985984|date=2008-01-05}}</ref>

==== หนังสือ "ชื่นเกล้า" ====
[[หนังสือ]] "ชื่นเกล้า" เป็นหนังสือ[[วันเด็กแห่งชาติ]]ของ[[กระทรวงศึกษาธิการ (ประเทศไทย)|กระทรวงศึกษาธิการ]] ประจำปี พ.ศ. 2551 ได้มุ่งเน้นเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ โดยอัญเชิญ[[พระสาทิสลักษณ์]]ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ขณะยังทรงพระเยาว์เป็นภาพปก พร้อมเนื้อหาสารคดีเทิดพระเกียรติภายในเล่ม นำเสนอพระจริยวัตร พระอัจฉริยภาพ และพระกรุณาธิคุณที่พระราชทานความช่วยเหลือปวงชนชาวไทยมาโดยตลอด อาทิ ด้านการศึกษา สังคมสงเคราะห์ การแพทย์และสาธารณสุข ด้านปรัชญาและศาสนา วรรณกรรม ศิลปวัฒนธรรม โบราณคดี และประวัติศาสตร์<ref>หนังสือพิมพ์มติชน วันที่ 04 มกราคม พ.ศ. 2551 ปีที่ 30 ฉบับที่ 10891 [http://matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01edu02040151&day=2008-01-04&sectionid=0107 "ชื่นเกล้า" สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080126075812/http://matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01edu02040151&day=2008-01-04&sectionid=0107 |date=2008-01-26 }}</ref>

==== หนังสือ "เฉลิมพระเกียรติ 84 ปี 30660" ====
[[หนังสือ]] "เฉลิมพระเกียรติ 84 ปี 30660 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์" จัดทำโดยข้าราชบริพารในพระองค์ เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติในวาระที่ พระองค์ทรงเจริญพระชันษา 84 ปี ในวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 เป็นหนังสือรวมพระฉายาลักษณ์และพระประวัติ  โดยชื่อหนังสือ "30660" มาจากจำนวน 365 วันในหนึ่งปี คูณกับพระชันษา 84 ปี ได้เท่ากับ 30660<ref>[http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5316327/K5316327.html หนังสือเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ ]</ref>
 
<gallery>
ไฟล์:spectrum_book_CD.jpg|หนังสือชุด "แสงหนึ่งคือรุ้งงาม"
ไฟล์:Childrendaybook2551.jpg|ปก[[หนังสือ]]เทิดพระเกียรติ "ชื่นเกล้า"
</gallery>

=== พระอนุสาวรีย์ ===

==== อำเภอกัลยาณิวัฒนา ====
ในวันที่ 27 ตุลาคม 2563 [[สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี]] เสด็จพระราชดำเนินไปเปิดพระอนุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ณ ที่ว่าการ[[อำเภอกัลยาณิวัฒนา]] [[จังหวัดเชียงใหม่]] เพื่อเป็นพระอนุสรณ์ที่แสดงถึงความเคารพ ศรัทธา และราลึกในพระกรุณาธิคุณที่ทรงมีต่อการแพทย์ การพยาบาล และการสาธารณสุขของประเทศ<ref>{{cite news|URL=https://www.royaloffice.th/en/royalnews/วันอังคาร-ที่-27-ตุลาคม-พ-ศ-2563-2/|title=ข่าวในพระราชสำนัก|work=สำนักพระราชวัง|date=27 ตุลาคม 2020|access-date=28 กันยายน 2024}}{{ลิงก์เสีย|date=ธันวาคม 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

==== สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ เชียงราย ====
ต่อมาในวันที่ 27 กันยายน 2567 [[สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อัมพร อมฺพโร)]] เสด็จเป็นประธานในพิธีเททองหล่อพระอนุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ณ [[วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร]] เพื่ออัญเชิญไปประดิษฐานตรงข้ามพระราชานุสาวรีย์[[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]] ภายใน[[สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ เชียงราย]] [[มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย]]<ref>{{cite news|URL=https://www.thairath.co.th/news/local/north/2816838|title=สร้างอนุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ประดิษฐานสวนสมเด็จพระศรีนครินทร์เชียงราย|work=[[ไทยรัฐ]]|date=27 กันยายน 2024|access-date=28 กันยายน 2024}}</ref>

== เหรียญกษาปณ์และตราไปรษณียากรที่ระลึก ==
=== เหรียญกษาปณ์ ===
[[กรมธนารักษ์]]ออก[[เหรียญกษาปณ์]]ที่ระลึกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ในวโรกาสต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
* '''เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระชันษา 6 รอบ''' เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2538 ด้านหน้าเป็นพระรูปของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระองค์ชุดไทย ทรงสายสะพายราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ ด้านหลังเป็นตรา[[ราชสกุลมหิดล]] โดยแบ่งเป็นเหรียญกษาปณ์เงินและเหรียญกษาปณ์โลหะสีขาว (ทองแดงผสมนิกเกิล) ทั้งชนิดขัดเงาและไม่ขัดเงา<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2538/D/036/4.PDF ประกาศกระทรวงการคลัง เรื่อง ออกใช้เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกเนื่องในวโรกาส สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระชนมายุครบ ๖ รอบ พ.ศ. ๒๕๓๘], เล่ม ๑๑๒, ตอน ๓๖ ง, ๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๘, หน้า ๔ </ref>
* '''เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระชันษา 80 ปี''' เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 ด้านหน้าเป็นพระรูปของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระองค์ชุดไทย ทรงสายสะพายราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ ที่พระอังสาเบื้องซ้ายประดับเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลที่ 8 และ 9 ด้านหลังเป็นอักษรพระนามย่อ "กว" ภายใต้จุลมงกุฎ โดยแบ่งเป็นเหรียญกษาปณ์เงิน เหรียญกษาปณ์โลหะสีขาว (ทองแดงผสมนิกเกิล) ทั้งชนิดขัดเงาและไม่ขัดเงา และเหรียญกษาปณ์โลหะสองสี (สีขาวและสีทอง) <ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00124281.PDF ประกาศกระทรวงการคลัง เรื่อง ออกใช้เหรียญกระษาปณ์ที่ระลึกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธฮเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ลองพระชนมายุ ๘๐ พรรษา พ.ศ. ๒๕๔๖] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111111071958/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00124281.PDF |date=2011-11-11 }}, เล่ม ๑๒๐, ตอนพิเศษ ๕๑ ง, ๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๖, หน้า ๖</ref>
* '''เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระชันษา 84 ปี''' เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 ด้านหน้าเป็นพระรูปของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระองค์ชุดไทย ทรงสายสะพายราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ ที่พระอังสาเบื้องซ้ายประดับเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลที่ 8 และ 9 ด้านหลังเป็นอักษรพระนามย่อ "กว" ภายใต้จุลมงกุฎ โดยแบ่งเป็นเหรียญกษาปณ์เงิน และเหรียญกษาปณ์โลหะสีขาว (ทองแดงผสมนิกเกิล) ทั้งชนิดขัดเงาและไม่ขัดเงา<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2550/E/056/1.PDF ประกาศกระทรวงการคลัง เรื่อง ออกใช้เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ฉลองพระชนมายุ ๘๔ พรรษา พ.ศ. ๒๕๕๐], เล่ม ๑๒๔, ตอนพิเศษ ๕๖ ง, ๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๐, หน้า ๑ </ref>
* '''เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกงาน พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์''' โดยคาดว่าจะมีรูปแบบเช่นเดียวกับเหรียญที่ระลึกงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ[[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]] และงานพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ[[สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี]]ในรัชกาลที่ 7<ref>ข่าวอะไรที่ไหน, [http://www.ryt9.com/news/2008-01-06/iqfe50fe102f928430d9d090f67ce421e7/ กรมธนารักษ์เตรียมจัดทำเหรียญที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงพระศพพระพี่นางฯ]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}},อาทิตย์ที่ 6 มกราคม 2008 </ref>
<gallery>
ไฟล์:Coin-827-6769.jpg|เหรียญที่ระลึก 6 รอบ
ไฟล์:Coin-608-4261.jpg|เหรียญที่ระลึก 80 พรรษา
ไฟล์:Coin-951-7816.jpg|เหรียญที่ระลึก 84 พรรษา
</gallery>

=== ตราไปรษณียากร ไปรษณียบัตร ===
การสื่อสารแห่งประเทศไทย ([[ไปรษณีย์ไทย]]) ในปัจจุบัน ออก[[ตราไปรษณียากร]]ที่ระลึกสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ในวโรกาสต่าง ๆ ดังต่อไปนี้<ref>[http://www.hrh84yrs.org/s46_narastamp.htm ตราไปรษณียากร]{{dead link|date=สิงหาคม 2018}} จากเว็บไซต์โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์</ref>
* ตราไปรษณียากรที่ระลึก 80 ปี สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในวโรกาสที่ทรงเจริญพระชันษาครบ 80 ปี วันแรกจำหน่าย 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 - เป็นภาพพระสาทิสลักษณ์ ทรงประทับยืน ฉลองพระองค์เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์ อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่ง มหาจักรีบรมราชวงศ์
* ตราไปรษณียากรที่ระลึก 84 ปี สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในวโรกาสที่ทรงเจริญพระชันษาครบ 84 ปี วันแรกจำหน่าย 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 - เป็นภาพพระสาทิสลักษณ์
* ตราไปรษณียากรที่ระลึก [[พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์|พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]] วันแรกจำหน่าย 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551 - เป็นภาพพระสาทิสลักษณ์ 4 ช่วงพระชันษา ตั้งแต่พระองค์ทรงพระเยาว์ จนถึงปัจจุบัน
* นอกจากนี้บริษัท [[ไปรษณีย์ไทย]] ร่วมกับองค์กรภาครัฐและเอกชน ประกอบด้วย ชมรมแผ่นดินสยาม บริษัท [[ปตท.]]จำกัด (มาหชน) และบริษัท ไทยออลล์ จำกัด น้อมเกล้าฯ เฉลิมพระเกียรติ จัดทำแสตมป์ที่ระลึก และ[[ไปรษณียบัตร]]ถวายอาลัย (ส่งโดยไม่ต้องติดแสตมป์) พร้อม[[สายรัดข้อมือ]] มี 2 แบบ แบบแรกเป็นสายรัดข้อมือสีขาว และสายรัดข้อมือสีฟ้า (พร้อมทั้งไปรษณียบัตรถวายอาลัย) เพื่อเป็นสัญลักษณ์ถึงความอาลัยของประชาชนชาวไทยทั่วทั้งประเทศที่มีต่อสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯและเป็นการสมทบทุนเพื่อร่วมสนับสนุน[[การแพทย์]]เพื่อประชาชนในถิ่นทุรกันดารตามพระปณิธาน อีกทั้งเพื่อสมทบทุนร่วมสนับสนุนการศึกษาแก่ประชาชนผู้มีรายได้น้อยในชนบท <ref>[http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9510000133505 ไปรษณีย์เชิญชวนซื้อสายรัดข้อมือพระพี่นางฯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121218230127/http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9510000133505 |date=2012-12-18 }}  จากเว็บไซต์ASTVผู้จัดการออนไลน์ 11 พฤศจิกายน 2551 11:00 น.</ref>

== สุนัขและสัตว์ทรงเลี้ยง ==
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ทรงมีความผูกพันกับสัตว์เลี้ยงตั้งแต่ทรงพระเยาว์ ที่วังเลอดิสมีสัตว์ทรงเลี้ยงต่าง ๆ เช่น สุนัข เต่า แมว โดยเฉพาะ[[สุนัขทรงเลี้ยง]]นั้นทรงมีสุนัขหลายพันธุ์ รวมทั้งสิ้น 28 ตัว ได้แก่ เค็ดซัล, ตอลเต็ก, สามพี่น้องตูลูส, อัลบี้, ลียอง, คีรีบูน, หลง, ภาพัน, ต้นคูน, ตระกูลชิทสุ ได้แก่ เจน, ไดมอนด์, มังกร, เท็น/อีเลเว้น, ดาว, แพนด้า, คู่รัก ซิกแซ็ก-เกาลัด กับลูกทั้งสี่ ได้แก่ เฮเซลนัท, เซสท์นัท, พีนัท, วอลนัท นอกจากนั้นยังมี แซนดี้, มน, วันพุธ, บ่อเบี้ย, ไนท์ และหัวหิน 

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ มีพระเมตตาต่อสุนัขและแมวจรจัดมาก โดยพระราชทานตึกฉุกเฉินที่[[คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]] และเสด็จฯ เปิดตึกด้วยพระองค์เอง นอกจากนี้ยังได้พระราชทานเครื่อง[[ฟอกเลือด]] [[ฟอกไต]] [[เครื่องตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ]] สำหรับสัตว์ ที่สำคัญคือ ดอกผลที่ได้จาก '''กองทุน "สิบสาม"''' ได้ช่วยเหลือสุนัขและแมวจำนวนมาก 

เมื่อสัตว์ที่พระองค์ทรงเลี้ยงเสียชีวิตลง จะมีสุสานสัตว์ เรียกว่า '''สุสานสุนัขทรงเลี้ยงของพระพี่นางฯ''' ในบริเวณ[[ตลาดบองมาเช่]] ย่านประชานิเวศน์ 1 ซึ่งเป็นตลาดบนที่ดินส่วนพระองค์ของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ<ref>มติชน วันที่ 03 มกราคม 2551 เวลา 14:55:23 น.[http://www.matichon.co.th/news_detail.php?id=15535&catid=42 สุสานสุนัขทรงเลี้ยงสมเด็จพระพี่นางฯ 'สุสานที่ไม่เคยขาดรัก...'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080116182618/http://www.matichon.co.th/news_detail.php?id=15535&catid=42 |date=2008-01-16 }}</ref> ยกเว้นสุนัขทรงเลี้ยงที่ชื่อ [[คุณสิบสาม]] สุนัขพันธุ์[[บอร์เดอเทอร์เรีย]]ที่พระองค์ทรงรักมาก ตอนคุณสิบสามตายก็ตายในอ้อมพระกรของพระองค์ ทาง[[คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]]ได้สร้างอนุสาวรีย์คุณสิบสามถวายพระองค์ในพระตำหนักเลอดิส สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ก็ได้พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์แก่คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ นำมาตั้งเป็นกองทุนเพื่อสัตว์เจ็บป่วยยากไร้ ชื่อ '''กองทุน "คุณสิบสาม"''' เพื่อช่วยเหลือสัตว์ยากไร้โดยเฉพาะสุนัขและแมว<ref>มติชน วันที่ 03 มกราคม 2551 เวลา 17:21:38 น.[http://www.matichon.co.th/news_detail.php?id=15564&catid=42 'รำลึกพระพี่นางฯ...เมื่อเจ้าของไม่อยู่สัตว์เลี้ยงของพระองค์จะอยู่อย่างไร'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080116182648/http://www.matichon.co.th/news_detail.php?id=15564&catid=42 |date=2008-01-16 }}</ref>

นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงรับ[[ช้าง]]ของ[[ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย]] [[จังหวัดลำปาง]] ไว้ในพระอุปถัมภ์ถึง 3 เชือก พร้อมทั้งประทานชื่อแก่ช้างทั้ง 3 เชือก ได้แก่ จุฑานันท์ วนาลี และอลีนา โดยเฉพาะพังอลีนานั้นเกิดวันเดียวกับพระองค์ จึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า น้องเมย์<ref>ดิเรก ก้อนกลีบ, [http://www.matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01act01160151&day=2008-01-16&sectionid=0130 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ พระมหากรุณาธิคุณที่มีต่อช้างไทย]{{Dead link|date=พฤษภาคม 2017}}, มติชน, วันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2551, ปีที่ 31, ฉบับที่ 10903</ref>

== พงศาวลี ==
{{ahnentafel top|width=100%|พงศาวลีของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์}}
{{ahnentafel-compact5
|style=font-size: 90%; line-height: 110%;
|border=1
|boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0;
|boxstyle_1=background-color: #fcc;
|boxstyle_2=background-color: #fb9;
|boxstyle_3=background-color: #ffc;
|boxstyle_4=background-color: #bfc;
|boxstyle_5=background-color: #9fe;
|1= 1. '''สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์'''
|2= 2. [[สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก]]
|3= 3. [[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]
|4= 4. [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
|5= 5. [[สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า]]
|6= 6. ชู  ชูกระมล
|7= 7. คำ ชูกระมล
|8= 8. (=10) [[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
|9= 9. [[สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี]]
|10= 10. (=8) [[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
|11= 11. [[สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา]]
|12= 12. ชุ่ม
|13= 
|14= 
|15= 15. ผา
|16= 16. (=20) [[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]
|17= 17. (=21) [[สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี]]
|18= 18. [[สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์]]
|19= 19. [[หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา]]
|20= 20. (=16) [[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]
|21= 21. (=17) [[สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี]]
|22= 22. [[หลวงอาสาสำแดง (แตง)]]
|23= 23. [[ท้าวสุจริตธำรง (นาค)]] 
|24= 
|25= 
|26= 
|27= 
|28= 
|29=
|30= 
|31= 
}}</center>
{{ahnentafel bottom}}

== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง|2}}

== ดูเพิ่ม ==
* [[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]
* [[ราชวงศ์จักรี]]
* [[ราชสกุลวงศ์ในรัชกาลปัจจุบัน]]
* [[รางวัลนราธิป]]
* [[พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]]

== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{คอมมอนส์-หมวดหมู่|Princess Galyani Vadhana}}
* [http://www.thaihoo.com/Olympiad/APhO/APhO4/thai/profile_thai.htm thaihoo.com ชีวประวัติ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070313045754/http://www.thaihoo.com/Olympiad/APhO/APhO4/thai/profile_thai.htm |date=2007-03-13 }}
* [http://www.hrh84yrs.org/ โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ ปี กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]
* [http://www1.matichonmultimedia.com/~matichon/news_detail.php?id=15408 พระอัจฉริยภาพด้านการประพันธ์ ของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080106054419/http://www1.matichonmultimedia.com/~matichon/news_detail.php?id=15408 |date=2008-01-06 }}
* [https://web.archive.org/web/20080107074641/http://www1.matichonmultimedia.com/~matichon/news_detail.php?id=15402 ประมวลพระฉายาลักษณ์ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ] 
* [https://web.archive.org/web/20080116150528/http://www.tv5.co.th/2007/news/show.php?id=31234 ประกาศจากสำนักพระราชวัง เรื่องสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ สิ้นพระชนม์]
* [https://web.archive.org/web/20080209204857/http://kanchanapisek.or.th/inmemory/main.php งานบำเพ็ญพระราชกุศลพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์]
* [http://www.princessgalyani.com/th/Default.aspx เว็บไซต์ประชาสัมพันธ์งานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081206103349/http://www.princessgalyani.com/th/Default.aspx |date=2008-12-06 }} 
* [http://www.changpuak.ch/GALLERY/Song_Nang_Faa/index.html อัลบั้ม ภาพ พระเมรุ ของ อ. ช้างเผือก]

{{เริ่มกล่อง}}
{{สืบตำแหน่ง
|รูปภาพ = 
|ตำแหน่ง = [[รายพระนามพระกุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี|กุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี]]
|จำนวนตำแหน่ง = 
|ก่อนหน้า = [[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]
|จำนวนก่อนหน้า =
|ถัดไป = [[สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี]]
|จำนวนถัดไป = 
|ช่วงเวลา = 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 – 2 มกราคม พ.ศ. 2551
}}
{{สืบตำแหน่ง
| รูปภาพ = PMMV_green_pocket.jpg
| ตำแหน่ง = [[มูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี|ประธานมูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]
| จำนวนตำแหน่ง = 
| ก่อนหน้า = [[สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี]]
| ถัดไป = [[สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี]]
| จำนวนถัดไป = 
| ช่วงเวลา = 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 – 2 มกราคม พ.ศ. 2551
}}
{{จบกล่อง}}

{{ชาวไทยยูเนสโก}}
{{รางวัลนราธิป}}
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงรัตนโกสินทร์}}
{{เจ้านายทรงกรม}}

{{เรียงลำดับ|กัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์}}
{{อายุขัย|2466|2551}}

[[หมวดหมู่:สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์| ]]
[[หมวดหมู่:ราชสกุลมหิดล]]
[[หมวดหมู่:สกุลรัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์]]
[[หมวดหมู่:เจ้าฟ้าหญิง]]
[[หมวดหมู่:กรมหลวง|นราธิวาสราชนครินทร์]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากลอนดอน]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากโรงเรียนราชินี]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากคณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์]]
[[หมวดหมู่:อาจารย์คณะอักษรศาสตร์ - ศิลปศาสตร์ - มนุษยศาสตร์]]
[[หมวดหมู่:ศาสตราจารย์]]
[[หมวดหมู่:ทหารบกชาวไทย]]
[[หมวดหมู่:ทหารอากาศชาวไทย]]
[[หมวดหมู่:ทหารเรือชาวไทย]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.จ.ก. (ฝ่ายใน)]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ น.ร.]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.จ. (ฝ่ายใน)]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ม.ป.ช.]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.ภ.]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเหรียญรัตนาภรณ์ อ.ป.ร.1]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเหรียญรัตนาภรณ์ ภ.ป.ร.1]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับปริญญากิตติมศักดิ์จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]]
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับปริญญากิตติมศักดิ์จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ]]
[[หมวดหมู่:พระกุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี]]
[[หมวดหมู่:เสียชีวิตจากโรคไต]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากเขตวัฒนา]]
[[หมวดหมู่:บุคคลในประวัติศาสตร์ไทย พ.ศ. 2475–2516]]
[[หมวดหมู่:บุคคลในประวัติศาสตร์ไทย พ.ศ. 2516–2544]]
[[หมวดหมู่:บุคคลในประวัติศาสตร์ไทย หลัง พ.ศ. 2544]]
[[หมวดหมู่:พระองค์เจ้ายก]]