Yardım:Bağlantı
Bağlantılar kullanıcıların sayfalar arasında gezinmelerine olanak verir. Vikipedi'de CSS ile tanımlı üç çeşit bağlantı vardır.
Viki bağlantıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir vikibağlantı veya iç bağlantı aynı proje üzerindeki bir sayfanın diğer bir sayfaya bağlanmasına olanak tanır.
- [[a]] a'yı verir.
- [[a|b]] b'yi verir (bağlantı a, etiket b).
- [[a]]b ab'yi verir, [[a|ab]]'nin ab'yi verdiği gibi.
- [[a|b]]c bc'yi verir, [[a|bc]] bc'yi verdiği gibi.
- a[[b]] ab'yi verir.
- [[a]]<nowiki>b</nowiki> ab'yi verir.
- [[a]]''b'' ab'yi verir.
- ''[[a]]''b ab'yi verir.
- [[a|b]]c<nowiki>d</nowiki> bcd'yi verir.
- [[a]][[b]] ab'yi verir. İki bağlantı vardır ama bağlantıların altı çizilmiş olsa da ab tekil bağlantısına benzer, (a b ve eğer bağlantıların altı çizilmemiş olsaydı a b'yle aynı görünürdü).
Parametre içeren bağlantılar (bağlantı isimleri) "piped" olarak adlandırılır, bunun nedeni kullanılan pipe ( | ) sembolüdür.
MediaWiki otomatik olarak verilen vikibağlantının varolup olmadığı kontrol eder ("varlık algılama"). Eğer sayfa yoksa. bağlantı düzenle ekranına yönlenir ve "yeni" olarak etiketlenir. Bu tür vikibağlantılara MediaWiki standard düzenleme sisteminde kırmızı olarak görüldükleri için "kırmızı bağlantı" denmektedir. Kırmızı bağlantılar bir sayfanın o anki durumunu (yani yaratılıp yaratılmadığını) anlamaya, gelecekte oluşturulabilecek başka bir sayfaya bağlantı verilmesine ve yeni sayfaların açılmasını kolaylaştırıp teşvik edilmesine yararlar.
Resim, kategori ve diller-arası dizim kuralları vikibağlantının dizim kuralları ile aynıdır. Normal bir şekilde bağlantı vermek resmi doğrudan sayfaya yerleştirir, sayfaya kategori ve diller-arası bağlantı ekler. Bunu engellemek için başa iki nokta üst üste (:) koymak gerekir, böylece bağlantılar dizim dışı bırakılabilir. Örneğin, [[:Kategori:Yardım]], [[:fr:Help:Link]], and [[:Resim:Mediawiki.png]].
Taslak özelliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Varolan bir sayfaya verilen vikibağlantı, eğer sayfa bir asıl maddeye bağlanıyorsa, yönlendirme değilse ve viki-metin boyutu kullanıcı tercihlerinde verilen "taslak görüntüleme eşiği"nde belirlenen değerden daha düşükse 'taslak' olarak belirlenir.
Bu kullanıcıların çok kısa ve geliştirilmesi gereken sayfalara olan bağlantıları fark etmelerini sağlar. Ayrıca, kullanıcı çok yüksek bir eşik belirleyip şunları sağlayabilir:
- Çok büyük sayfalara olan bağlantıları fark edebilme. Fakat, kriterler viki-metine bağlı olduğundan bazen şablon ve resimlerin dahil edilmesi sayfanın boyutunu, viki-metin boyutu küçük olsa da, oldukça büyük gösterebilir.
- Bir bakışta bağlantının asıl bir maddeye olup olmadığını anlama. Ama, bu asıl maddelere yapılan yönlendirmeleri içermemektedir (yönlendirmenin kendisi asıl bir maddedeye olsa da).
- Temizlik gibi işler için yönlendirmelere olan bağlantıları ayırdetme ve onları atlama.
Fakat "taslak"a bağlantı yapan kısım çalışmamaktadır. Bu normalde önemsiz bir durum olsa da çok yüksek eşik belirleyen kullanıcılar için sorun olabilir.
Interviki bağlantıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir interviki bağlantısı (en:Help:Interwiki linking) bir sayfayı başka bir sitedeki sayfaya bağlar. Adında viki geçmesine rağmen hedeflenen sitenin bir Vikipedi sitesi olması gerekmez, fakat interwiki haritasında kaynak olarak gösterilmiş olması gerekir. Bu bağlantılar özel bir CSS nesnesi olan "extiw" ile ilişkilendirilmişlerdir. Bu bağlantılar yukarıda anlatılmış olan vikibağlantılar ile aynı yapıdadırlar fakat hedeflenen siteyi gösteren bir önek alırlar. Örneğin, Vikimedya projelerinde ve diğer vikilerde [[wikipedia:Main Page]] Vikipedi'nin ana sayfasını belirtir. Önek viki bağlantılarındaki "pipe" (|) dizimi ile gizlenebilir.
Aynı projede Interviki bağlantıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Interviki bağlantıları kullanıldığı proje dahilinde bağlantılar oluşturulmasına olanak sağlamasına karşın, bu genellikle önerilmez. MediaWiki interviki listesinin hedef sayfasının varolup olmadığını kontrol etmez. Bu nedenle özel bir düzenleme bulunmamakta ve bağlantı her zaman görüntülenen sayfada buunmaktadır. Buna ek olarak, MediaWiki sayfanın kendi kendisine bağlanıp bağlanmadığını da kontrol etmez. Kendi kendine verilen bir vikibağlantı kalın yazı olarak görünür fakat kendi kendine bağlantı veren interviki normaldir (ör. Yardım:Bağlantı) - (m:Yardım:Bağlantı).
Avantajları:
- Bir kardeş projedeki viki-metinin bir kopyası yine aynı sayfayı gösterebilmektedir. Bazen bu amaç içn iki önek gerekebilir, mesela w:de:a.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar URL yardımıyla internet sitelerine doğrudan bağlantı için kullanılır. Bu bağlantılar CSS de "dış" olarak tanımlanmışlardır. Dış bağlantılar, bağlantı adının URL'den bir boşluk ile ayrılmasıyla oluşturulur: [http://www.example.org bağlantı adı] (sonucu şöyledir, bağlantı adı).
- URL adresinin
http://veyahttps://ile başlaması şarttır. Eğer doğrudanwwwile başlanırsa bağlantı oluşmaz.
- İsimsiz bağlantılar numaralandırılır:
[http://www.example.org], [1] olur.
- Köşeli parantez kullanılmayan bağlantılar olduğu gibi görünür: http://www.example.org .
- İç bağlantıların aksine, [http://www.example.org a]s, as'yi verir.
- Daha detaylı bigi için bkz. Vikipedi:Dış bağlantılar.
- Özel:DışBağlantıAra bir siteye bağlantı veren bütün sayfaları bulur.
Aynı projeye dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar, bağlantılarda özel URL parametreleri kullanmak için kullanılırlar. Bu bağlantıların doğrudan bir sayfanın düzenleme geçmişine, düzenleme görünümüne, değişik sürümlerin farklarına vs.. bağlantı sağlar. Ayrıca yönlendirici resimler (en:Help:Navigational image) eklenmesi için de kullanılırlar.
Fakat dış bağlantıların aynı projedeki normal bir sayfaya bağlantı verilmesi için kullanımı tavsiye edilmez. Bu tür bağlantılar vikibağlantıların yararlandığı hiçbir özellikten yararlanamaz ve içerik başka bir alana taşındığında bağlantı bozulabilir.
Ok simgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Monobook teması her dış bağlantının sonuna bir ok simgesi yerleştirir. Bunu engellemek için class="plainlinks" kullanılabilir:
- <span class="plainlinks">http://a</span>, http://a'yı verir.
- http://a, http://a 'yı verir.
Bölüm bağlantıları (çapalar)
[değiştir | kaynağı değiştir][[#çapa_adı]] şeklindeki bağlantılar sayfada "çapa_adı" ile işaretlenen bölüme bağlantı verir. Bu "çapa_adı" diye adlandırılan bir başlık ya da başka herhangi bir nokta olabilir. [[#top]] kodu sayfanın başına geri bağlantı yapmak için özel olarak ayrılmıştır. HTML kodları kullanarak herhangi bir çapa noktası yaratamak mümkündür: <span id="çapa_adı"></span>.
Bölüm (çapa) bağlantıları herhangi başka bir bağlantıya da yerleştirilebilir. Daha fazla bilgi için, bkz. Yardım:Bölümler#Bölüme_bağlantılama (en:Help:Section#Section_linking).
Sayfa isimleriyle ilgili sorunlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Eğer sayfa adı otomatik olarak dönüştürüldüyse (örneğin, "/wiki/main Page"den "/wiki/Main Page"e), bölüm bağlantısı çalışmaya devam edecektir ama adres alanında görünmeyecektir. Bunun sonucu olarak da bölümün kendisini favoriler listesine eklemek zorlaşacaktır. Bu vikibağlantılar için geçerli değildir çünkü gerekli dönüşümler zaten önizleme ve kaydetme basamaklarında gerçekleşir.
Mesela, http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:how_to_edit_a_page#Links_and_URLs bu bağlantıda çapa kısmı adresten silinecektir, çünkü "how", "How"a dönüşecektir.
Bölüm bağlantılı yönlendirmeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir sayfa bölümüne yapılan yönlendirme bölüme gitmez. Ama istenirse daha net açıklama için yine de bölüme yönlendirme yapılabilir ve eğer yönlendirmeye yönlendirme sayfasından özellikle tıklanırsa çalışacaktır. Yine de yönlendirmeye olan bölümlü bağlantılar yönlendirmenin sayfasındaki bölüme ulaşır.
Alt sayfa özelliği
[değiştir | kaynağı değiştir]MediaWiki altsayfa özelliğine sahiptir, faaliyete geçmesi projeye ve asıl maddeye bağlıdır. Faaliyete geçerse, takip eden şeyler olacaktır (eğer geçmezse "A/b" sadece bir maddenin başlık ismi olarak kalacaktır)
Sayfaların hiyerarşik dallanması (ağaç yapısı) kesme işaretleri kullanılarak oluşturulur: A/b A'nın çocuğudur, A; A/b, A/c nin ebeveynidir; aynı zamanda A/b/c A/b'nin çocuğu; A/a, A/b ve A/c kardeştirler.
Alt sayfanın en üstünde tüm ata sayfalara kısayollar otomatik olarak herhangi bir viki yazıma ihtiyaç duymaksızın yer alır. Bu bağlantılar çocuk sayfa mevcut olmasa bile bulunmaktadır, ama ata silsilesi ata sayfa olmadığından durmaktadır (örneğin eğer büyükbaba ve büyükanne mevcut değilse, ebeveyn sayfası da gözükmeyecektir. Bir sayfa ismindeki tüm harfler gibi, kesme işaretinden sonraki ilk harfin büyük veya küçük harf olması fark yaratır: "/Alt sayfa" ve "/alt sayfa" farklı sayfalardır.
Sayfaya bağlantılar ve İlgili değişiklikler (en:Help:Related changes) sayfaları bu otomatik oluşan bağlantıları göz ardı eder.
Akraba kısayollar
[değiştir | kaynağı değiştir]Akraba kısayollar tüm akrabaların isimleri değişse dahi doğru yönlendirmeye devam edecektir.
Alt sayfa hiyerarşisi içerisinde aşağıdaki kısayollar kullanılabilir:
- [[../]] mevcut sayfanın ebeveynine bağlantı oluşturur, örneğin, A/b sayfası üzerinde A'ya bağlantı sağlarken, A/b/c sayfası üzerinde A/b'ye bağlantı oluşturur.
- [[../s]] mevcut sayfadan kardeş sayfaya bağlantı oluşturur, örneğin, A/b sayfasında, A/s sayfasına kısayol oluşturur.
- [[/s]] bir alt sayfaya bağlantı yapar, örneğin A sayfasında (bu kod [[A/s]]) s alt sayfasına bağlantı oluşturacaktır.
Ayrıca bakınız Wikipedia:Alt sayfalar ve örnek sayfalar m:Link/a/b ve m:Help:Link/a/b. İsim alanı yüzünden daha sonrası (için eklenecek kesme işareti ile sayfa oluşturmak) işe ayramayacaktır.
Kullanıcı alanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kullanıcı sayfasının altsayfaları ([[Kullanıcı:KullanıcıAdı/AltSayfa]]) o kullanıcının "kullanıcı alanı" içerisinde kabul edilir ve kurallar burada oldukça esnektir ancak doğal olarak başka kullanıcıların sayfalarında değişiklik yapılması hoş karşılanmaz.
İstenmeden oluşacak alt sayfa yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sayfa isminde geçecek kesme işareti alt sayfa yapılanması oluşmasını sağlayacaktır. Örneğin sayfası "Subpage demo Season 2006" sayfasının alt sayfasıdır. Ata maddesi olmadığı sürece oluşturulacak bu madde için bir sakınca yoktur, lakin bu sayfa asla bir alt sayfaya sahip olamamak gibi bir dezavantajı taşıyacaktır. Örneğimizde maddesi atalarını yani ebeveynlerinin ve onların ebeveynlerinin bağlantılarını sayfalarında göstermeyecektir, zira ebeveynlerinin ebeveyni yoktur. Sahte bir büyükbaba madde bu sorunu çözecektir.
Alt sayfayı faaliyete geçirmek
[değiştir | kaynağı değiştir]Vikipedyada tüm tartışma, isim alanı ve proje isim alanlarını faaliyete geçirme özelliğinin aynısı burada da işlemektedir. Standart ayarlar seçilidir DefaultSettings.php. Revizyon numarası 1.21'e göre şu isim adları standart olarak faaliyete geçmiş olacaktır: Özel, Ana_sayfa, kullanıcı ve kullanıcı_tartışma, Meta_talk ve Resim_tartışma.
Diğer konular
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir sayfaya resim aracılığıyla bağlantı vermek
[değiştir | kaynağı değiştir]Resimleri diğer sayfalara ulaşmak için kullanmak mümkündür. Daha fazla bilgi için, bkz Yönlendirici resimler (en:Help:Navigational image).
Bağlantıların üzerinde oluşan bilgi kutuları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı tarayıcı programlarda imleci bağlantının üzerine getirmek bağlantıyla ilgili bilgi veren, HTML başlık detayını gösteren bir kutucuğun ortaya çıkmasını sağlar. MediaWiki bunu eğer vikibağlantı ise hedef sayfa adına (bölüm belirlemek mümkün değildir), eğer interviki bağlantısı ise öneki ile birlikte sayfa adına ve dış bağlantı ise URL'e ayarlar.
Bu özellik kullanıcı ayarlarından kapatılabilir. Tarayıcı programın kendisi de benzer bilgiler verebilir ve adres alanında olacak şekilde bölüm belirlemesi de mümkündür.
Bu tür etkiler için "pipe" bağlantılar tıklanmasa bile yararlıdır, mesela bir kısaltmanın anlamı (ör. TÜBİTAK) ya da herhangi başka bir detay görülebilir. Bağlantısız bir bilgi kutucuğu yaratmak mümkündür,
İzin verilmeyen karakterler
[değiştir | kaynağı değiştir]İç ve interviki bağlantı sisteminde sayfa adında artı işaretine izin verilmemektedir. HTML ve sonuç sayfa sadece viki-metini gösterir, ör. a+b. Dış bağlantı sisteminde URL'deki artı işareti kullanılmaktadır. Genelde bir boşluğa denktir.
Yardım:Sayfa adı'nda (en:Help:Page name) açıklanan kurallar doğrultusunda, viki ve interviki bağlantılarındaki özel karakterlerin (non-literal characters) dönüşümleri otomatik olarak yapılır. Mesela, "[[Yardım:Sayfa%20adı]]", "Yardım:Sayfa adı" olur. Ama dış bağlantılar için tam tersi geçerlidir; asıl karakterler özel karakterlere dönüştürülür. Mesela, birçok tarayıcı program ".../wiki/!"'yi ".../wiki/%21"'ye çevirir.
Yönlendirmede %70 gibi bir kod onu kullanılmaz hale getirir, ama bağlantı yönlendirme sayfasından çalışır. Çalışan bir yönlendirme için yönlendirme sayfası, önizleme sayfasının aksine, hedefin kurala uygun şeklini gösterir.
Özel pipe dizimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Viki veya interviki bağlantılarında boş bir "pipe" dizimi kullanmak interviki önek ve parantezlerini saklar. Mesela, [[w:Mercury (planet)|]], Mercury olur. Bu "pipe" dizimi sadece saklanan bilgi anlam karışıklığına neden olmayacaksa kullanılmalıdır. Mesela yukarıdaki örnek güneş sistemi üzerine bir makalede kullanılabilir. Bkz. Yardım:Pipe bağlantılar (en:Help:Piped link).
Bağlantıların diğer etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yardım:İlgili değişiklikler (en:Help:Related changes)
- Yardım:Sayfaya bağlantılar
- Tarih gösterimi
- Pipe diziminden sonra boşluk kullanma ([[Ana Sayfa| ]]) bir bağlantı değil sadece bir boşluk yaratacaktır (tarayıcı programa göre değişebilir), (" "), ama "sayfaya bağlantılar" özelliğinde görünecektir.
Bir sayfadan diğer sayfalara bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sorgulama sistemiyle "sayfaadı" sayfasından olan bağlantılar asıl maddelere göre ve asıl maddelerde alfabetik olarak listelenebilir: {{SERVER}}{{SCRIPTPATH}}/query.php?what=links&titles=sayfaadı , ör. //tr.wikipedia.org/w/query.php?what=links&titles=Yardım:Bağlantı.