Sétif ve Guelma katliamı

Sétif ve Guelma katliamı, 8 Mayıs 1945'te Fransızların Setif ve Guelma'da 45 bin Cezayirliyi öldürmesiyle^[1] sonuçlanan katliamdır. Cezayirliler, 1945'te meydana gelen ve 1968'e kadar süren toplu saldırıları "soykırım" olarak ifade etmektedirler. Çok sayıda insan işkence ve kötü muameleden geçmiştir.^[2]^[3]

II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi üzerine Cezayir bayrakları ile kutlama yapan tüm Müslüman Cezayirlilerin üzerine, Fransız ordusu ve polisi tarafından makinalı tüfeklerle ateş açılmış ve silahsız 45.000 sivil Cezayirli görüldükleri ve yakalandıkları yerde katledilmiştir.^[4] Bağımsızlık vaadi için gösteri yapan halktan binlerce sivil katledilmiştir. Bununla birlikte Fransa, Cezayir'in bağımsızlığını ilan ettiği tarihe kadar sivil Cezayirlileri sistematik bir şekilde katletmiştir. Cezayirlilere göre, Fransa'nın 132 yıl süren işgali sırasında 1 milyondan fazla insan öldürülmüştür.^[5]

Cezayir devlet başkanı Abdülaziz Buteflika ise Fransa'nın Cezayir'de sadece insanlara karşı değil, insanların kimlikleri ve kültürlerine karşı da bir soykırım uyguladığını iddia etmiştir.

Cezayirli üst düzey bir idareci olan ve Mayıs 1945 Vakfı'nın Başkanı Muhammed El Korso, "Fransızlar ve uluslararası kamuoyu bilmelidir ki Fransa Mayıs 1945'te gerçek bir soykırım işlemiştir" demiştir. Yine Cezayir devlet başkanı Abdülaziz Bouteflika da "Cezayir, sömürgecilik ve bağımsızlık savaşı dönemlerinde işlenen tüm bu suçların Fransa tarafından kabul edilmesini beklemeyi hiçbir zaman bırakmamıştır." demiştir.^[6]

Fransa'nın inkâr politikalarına rağmen Cezayir, Fransa'nın Cezayir Soykırımı'nı tanımasını istemiştir.^[7]

1945 sonrası

1954'te patlak veren Cezayir Bağımsızlık Savaşı'nda bölgeden gitmesi istenen Fransız ordusuna karşı girişilen kanlı savaşlarda 150 bin kişi öldü. 1958'de Cezayir sorunu nedeniyle bunalım yaşayan Fransa'da bu durumu fırsat bilen General Charles de Gaulle öncelikle başbakan, sonra cumhurbaşkanı oldu. Savaşın sürmesini isteyen bazı Fransız generallerle göçmenlerin kurduğu Gizli Ordu Örgütü, Cezayir topraklarında yaşayan Cezayir halkına karşı ülkede acımasız kıyımlara girişti. Savaş sonunda De Gaulle, Cezayirlilere iki seçenek verdi: Bu seçeneklerden biri bağımsızlık, diğeri ise Fransa'ya bağlılıktı. 1962'de yapılan refarandumda 6 milyon kişi bağımsızlıktan yana, 16 bin kişi ise bağımsızlığa karşı oy verdi. Refarandum sonucunda Cezayir, yıkılan köyler ve öldürülen yüz binlerce insan ile tekrar bağımsızlığına kavuşturuldu.

Paul Aussaresses'in itirafı

İşkence tekniği uzmanı Emekli Tuğgeneral Paul Aussaresses, SDECE (Service de Documentation Extérieure et de Contre-Espionnage, bugünkü Direction générale de la sécurité extérieure)'e bağlı istihbarat subayı olarak 1955'te Cezayir'e tayin edilmiş ve NFL'i bastırmak için Tuğgeneral Jacques Massu komutasındaki 10. Hava İndirme Tugayı'na bağlı özel timi komuta etmişti. Paul Aussaresses hatıralarında bu görevdeyken en az 1509 kişiyi yargısız infaz ettiğini itiraf etmiştir.

Günümüz

Fransa'da düzenlenen bir anma töreni sırasında Fransız yetkililer ilk kez bu suçlamaları kabul etti, 2005.

Fransa, tarihinde bir soykırım olduğunu kabul etmemektedir. Bu amaçla cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, bir seçim konuşmasında “Fransa tarihinde soykırım yapmamıştır; Fransa insan haklarını icat eden ülkedir.” şeklinde bir açıklama yapmıştır. Ancak Şubat 2005 yılında Fransa'nın Cezayir büyükelçisi Hubert Colin de Verdiere bir gafa imza atmış ve Cezayir soykırım iddiaları için "Affedilemez trajedi" tanımlamasında bulunmuştur.

Cezayir Soykırımı'nı konu alan "Hors-la-loi" adlı filmin Cannes Film Festivali'ndeki vizyonundan önce, asker kökenli bazı Fransızlar, sinema salonu önünde toplanıp filmi protesto etmiş; UMP partisi Alpes Maritime milletvekili Lionnel Luca, filmi izlemediği halde çekimlerin başlamasıyla birlikte çekimleri durdurabilmek için, savaş gazi ve malulleri, bakanlık da dâhil olmak üzere birçok yola başvurmuştur.

Türkiye başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Ermeni Kırımı'nı tanıma kararı alan Fransa'yı ‘Cezayir katliamını git babana sor’ sözleri ile eleştirmiştir.^[8]

Kaynakça

Simone de Beauvoir et Gisèle Halimi, Djamila Boupacha, 1962.
Paul Aussaresses Services spéciaux, Algérie 1955-1957 - Mon témoignage sur la torture, 2001.
İngilizce baskısı: The Battle of Casbah - Terrorism and Counter-Terrorism in Algeria 1955-1957, 2002.

İlgili filmler

Gillo Pontecorvo, 'La Battaglia di Algeri (Cezayir Muharebesi)', 1965, Cezayir / İtalya
Laurent Herbiet, 'Mon Colonel (Albayım)', 2006, Fransa / Belçika
Rachid Bouchareb, 'Hors-la-loi (Kanun Dışı)', 2010, Fransa / Cezayir / Belçika / Tunus / İtalya

Kaynakça

^ Cezayir'deki Fransız birliklerinin katliamları 27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ Küçük, A,. Türkan H., Öztürk E., 2010 Dünya Hak İhlalleri Raporu. 1. baskı. İstanbul: Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi, 2011. s. 138. <http://www.hakihlallerimerkezi.org/images/rapor/1299250073.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}>. Erişim tarihi: 24.12.2011
^ Sönmez, Şinasi. Cezayir Bağımsızlık Hareketi ve Türk Kamuoyu (1954-1962). Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi. 2007. URL:http://www.belgeler.com/blg/1382/cezayir-bagimsizlik-hareketi-ve-turk-kamuoyu-the-approach-of-the-turkish-public-over-the-algerians-s-independances-fight 21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim tarihi: 25.12.2011.
^ Küçük, A,. Türkan H., Öztürk E., 2010 Dünya Hak İhlalleri Raporu. 1. baskı. İstanbul: Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi, 2011. s. 139. <http://www.hakihlallerimerkezi.org/images/rapor/1299250073.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}>. Erişim tarihi: 24.12.2011
^ Fransa'ya Misilleme Yapalım Yayıncı: Akşam, Yayın tarihi: 20 Aralık 2011
^ "Colonial abuses haunt France - BBC". 26 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
^ Algeria Asks France to Recognize Algerian Genocide 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Turkish Weekly", Erişim tarihi: 2.1.2012
^ ‘Cezayir katliamını git babana sor’^{[ölü/kırık bağlantı]} Yayıncı: Milliyet, Yayın tarihi: 24 Aralık 2011

[1] Cezayir'deki Fransız birliklerinin katliamları 27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[hak-2] Küçük, A,. Türkan H., Öztürk E., 2010 Dünya Hak İhlalleri Raporu. 1. baskı. İstanbul: Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi, 2011. s. 138. <http://www.hakihlallerimerkezi.org/images/rapor/1299250073.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}>. Erişim tarihi: 24.12.2011

[tez1-3] Sönmez, Şinasi. Cezayir Bağımsızlık Hareketi ve Türk Kamuoyu (1954-1962). Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi. 2007. URL:http://www.belgeler.com/blg/1382/cezayir-bagimsizlik-hareketi-ve-turk-kamuoyu-the-approach-of-the-turkish-public-over-the-algerians-s-independances-fight 21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim tarihi: 25.12.2011.

[hak2-4] Küçük, A,. Türkan H., Öztürk E., 2010 Dünya Hak İhlalleri Raporu. 1. baskı. İstanbul: Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi, 2011. s. 139. <http://www.hakihlallerimerkezi.org/images/rapor/1299250073.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}>. Erişim tarihi: 24.12.2011

[5] Fransa'ya Misilleme Yapalım Yayıncı: Akşam, Yayın tarihi: 20 Aralık 2011

[6] "Colonial abuses haunt France - BBC". 26 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.

[7] Algeria Asks France to Recognize Algerian Genocide 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Turkish Weekly", Erişim tarihi: 2.1.2012

[8] ‘Cezayir katliamını git babana sor’^{[ölü/kırık bağlantı]} Yayıncı: Milliyet, Yayın tarihi: 24 Aralık 2011

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]