Muhammad Hakim-Mirzo: Versiyalar orasidagi farq
„Мухаммад Хаким-мирза“ sahifasi tarjima qilib yaratildi |
Tahrir izohi yoʻq |
||
| Qator 1: | Qator 1: | ||
'''Shahzoda Mirzo Muhammad Hakim''', '''Mirzo Hakim''' nomi bilan ham mashhur (1553 yil 29 aprel - 1585 yil 10 oktyabr <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.royalark.net/India4/delhi3.htm|sarlavha=INDIA The Timurid Dynasty GENEALOGY|kirish sanasi=2019-11-02|arxivsana=2017-06-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170625103826/http://www.royalark.net/India4/delhi3.htm}}</ref> ) — [[Boburiylar]] sulolasidan boʻlgan |
'''Shahzoda Mirzo Muhammad Hakim''', '''Mirzo Hakim''' nomi bilan ham mashhur (1553 yil 29 aprel - 1585 yil 10 oktyabr <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.royalark.net/India4/delhi3.htm|sarlavha=INDIA The Timurid Dynasty GENEALOGY|kirish sanasi=2019-11-02|arxivsana=2017-06-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170625103826/http://www.royalark.net/India4/delhi3.htm}}</ref> ) — [[Boburiylar]] sulolasidan boʻlgan shahzoda, [[Humoyun|1556-1585]] ), Boburiylar hukmdori Humoyunning toʻrtinchi oʻgʻli, uchinchi Boburiylar hukmdori [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbarning]] ukasi. |
||
== |
== Tarjimayi holi == |
||
[[1553]] [[29-aprel|yil 29 aprelda]] [[Kobul (shahar)|Kobulda]] ( [[Afgʻoniston|Afg'oniston]] ) tug'ilgan. 1530-1540, 1555-1556 yillarda Shimoliy Hindistonda hukmronlik qilgan |
[[1553]] [[29-aprel|yil 29 aprelda]] [[Kobul (shahar)|Kobulda]] ( [[Afgʻoniston|Afg'oniston]] ) tug'ilgan. 1530-1540, 1555-1556 yillarda Shimoliy Hindistonda hukmronlik qilgan Boburiylar humdori Humoyunning ( [[Humoyun|1508-1556]] ) toʻrtinchi oʻgʻli. Uning onasi Mah-i-Kuchuk-begim Sohiba (? - 1564), argunlik Bayram-o'g'lonning singlisi va [[1546]] yildan beri Humoyunning beshinchi xotini edi. |
||
[[1556|1556 yilda]] [[Humoyun]] vafotidan keyin uning toʻngʻich oʻgʻli [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbar]] podishohlik unvonini va otasining Shimoliy Hindistondagi mulkini meros qilib oldi, kenja oʻgʻli Shahzoda Muhammad Hakim Afgʻonistonning [[Kobul (shahar)|Kobul]] hokimi etib tayinlandi, Munimxon esa gubernator boʻladi. |
[[1556|1556 yilda]] [[Humoyun]] vafotidan keyin uning toʻngʻich oʻgʻli [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbar]] podishohlik unvonini va otasining Shimoliy Hindistondagi mulkini meros qilib oldi, kenja oʻgʻli Shahzoda Muhammad Hakim Afgʻonistonning [[Kobul (shahar)|Kobul]] hokimi etib tayinlandi, Munimxon esa gubernator boʻladi. |
||
== Kofiristonga yurish == |
== Kofiristonga yurish == |
||
Tarixchi Nizomiddin Ahmadning yozishicha, |
Tarixchi Nizomiddin Ahmadning yozishicha, Boburiylar hukmdori [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbar]] [[1582]] -yilda Katvar kofirlariga qarshi yurishlar olib borgan <ref name="Pellat">{{Книга|заглавие=The Encyclopaedia of Islam, Volume IV|страницы=409|издательство=[[Brill Publishers|Brill]]|ответственный=[[C. E. Bosworth]]; E. Van Donzel; [[Bernard Lewis]]; [[Charles Pellat]]}}</ref> . Uning Yurishlariga ukasi, [[Naqshbandiya]] tariqatining so'fiylik yo'nalishi tarafdori bo'lgan [[Kobul (shahar)|Kobul]] hokimi Shahzoda Muhammad Hakim boshchilik qiladi. Islomiy harbiy yurish Lag‘mondan boshlanib, Alishangda tugaydi, vodiyni bosib olinib, islom dinini qabul qildi. Musulmonlar Panjshir hududidagi Tajau va Nijrau vodiylarini bosib olgach, Alishang va Alingar daryolarining qoʻshilish joyida [[Islomobod|Islomobodda]] qalʼa qurdilar. Ular Alishangga yurishlarini davom ettirdilar va Alingarning musulmon bo'lmaganlarga qarshi hujumlarini boshladilar, Pashoy va ashkun qabilalari o'rtasidagi zamonaviy chegara bo'lgan Manguga yetib bordilar <ref>{{Книга|заглавие=Gates of Peristan: history, religion and society in the Hindu Kush|издательство=Istituto Italiano per l'Africa e l'Oriente|страницы=32|автор=Alberto M. Cacopardo, Augusto S. Cacopardo}}</ref> . |
||
[[1580]] yilda [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbarning]] diniy va ma'muriy yangiliklariga qarshi Bengal va [[Bihar]] |
[[1580]] yilda [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbarning]] diniy va ma'muriy yangiliklariga qarshi Bengal va [[Bihar]] hokimlari tomonidan qo'zg'olon ko'tarildi. Xabar qilinishicha, Jaunpurlik qozi [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbarning]] bid’atchi xatti-harakatlari tufayli unga qarshi isyonni oqlovchi fatvo bergan. Isyonchilar Kobul hokimi shahzoda Muhammad Hakim va Akbarning ukasi bilan birgalikda harakat qilishgan. [[1580|1580-yilda]] Muhammad Hakim 15000 askar bilan [[Panjob|Panjobga bostirib]] kirdi va [[Lohur|Lahorni]] qamal qildi. Isyonkor sarkardalari Hakimni [[Bengaliya|Bengalda]] imperator deb e'lon qildilar. [[1581|1581 yilda]] Boburiylar imperatori Akbar shaxsan o'zining isyonkor ukasi Muhammad Hakimga qarshi kurash olib bordi. Akbar qo'shinidagi turk zobitlariga yaqinlashib, ulardan [[Kobul (shahar)|Kobulga]] yurishda yordam bermaslikni, balki Mo'g'ul qo'shinidagi mahalliy aholiga hujum qilishni so'radi. Kobuldagi viloyat faqat nomiga Boburiylar imperatori [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbarga]] qaram edi, lekin aslida mustaqil edi. Biroq, Bengal isyonchilaridan tashqari, Akbar saroyidagi ba'zi muhim mansabdor shaxslar ham u bilan aloqador bo'lgan deb gumon qilingan. Rajput rahbari Man Singx Hakimni [[Lohur|Lahor]] qamalini olib tashlashga va [[Panjob|Panjobdan]] [[Kobul (shahar)|Kobulga]] chekinishga majbur qildi. [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbar]] 50 000 kishilik qo'shinning boshida chekinayotgan ukasini ta'qib qilib, Afg'onistonga yurish qildi O'sha yilning avgustida, [[1581|1581 yilda]] Boburiylar imperatori [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbar]] [[Kobul (shahar)|Kobulga]] kirib, Muhammad Hakimni qochishga majbur qildi. Muhammad Hakim unga [[Kobul (shahar)|Kobulni]] boshqarishga ruxsat bergan Akbar bilan sulh tuzishga majbur bo'ldi. |
||
[[1585|1585 yilda]] shahzoda Muhammad Hakim Mirzo vafot etdi va uning mol-mulki [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbar]] tomonidan |
[[1585|1585 yilda]] shahzoda Muhammad Hakim Mirzo vafot etdi va uning mol-mulki [[Akbar Jaloliddin Muhammad|Akbar]] tomonidan qo'lga kiritiladi <ref>{{Книга|ссылка=https://books.google.com/books?id=2vhbDSXbbksC&pg=PA137|заглавие=The Princes of the Mughal Empire, 1504-1719|издательство=[[Издательство Кембриджского университета|Cambridge University Press]]|страницы=137, 139|автор=Munis D. Faruqui}}</ref> . Hakimning o‘g‘illari Hindistonga surgun qilindi. |
||
== Oila == |
== Oila == |
||
Shahzoda Muhammad Hakim Mirzo [[1564]] yilda [[Kobul (shahar)|Kobulda]] [[Badaxshon|Badaxshon hukmdori Sulaymon Shoh Mirzo Ilxshiyning qizi va Badaxshon]] [[Badaxshon|hukmdori]] [[Koʻlob]] sultoni Uvays Qibchoqning qizi Hurram Begimga uylanadi. Uning ikki o'g'li va bir qizi bor |
Shahzoda Muhammad Hakim Mirzo [[1564]] yilda [[Kobul (shahar)|Kobulda]] [[Badaxshon|Badaxshon hukmdori Sulaymon Shoh Mirzo Ilxshiyning qizi va Badaxshon]] [[Badaxshon|hukmdori]] [[Koʻlob]] sultoni Uvays Qibchoqning qizi Hurram Begimga uylanadi. Uning ikki o'g'li va bir qizi bor. |
||
* |
|||
== Havolalar == |
== Havolalar == |
||
2022-yil 2-avgust, 09:35 dagi koʻrinishi
Shahzoda Mirzo Muhammad Hakim, Mirzo Hakim nomi bilan ham mashhur (1553 yil 29 aprel - 1585 yil 10 oktyabr [1] ) — Boburiylar sulolasidan boʻlgan shahzoda, 1556-1585 ), Boburiylar hukmdori Humoyunning toʻrtinchi oʻgʻli, uchinchi Boburiylar hukmdori Akbarning ukasi.
Tarjimayi holi
1553 yil 29 aprelda Kobulda ( Afg'oniston ) tug'ilgan. 1530-1540, 1555-1556 yillarda Shimoliy Hindistonda hukmronlik qilgan Boburiylar humdori Humoyunning ( 1508-1556 ) toʻrtinchi oʻgʻli. Uning onasi Mah-i-Kuchuk-begim Sohiba (? - 1564), argunlik Bayram-o'g'lonning singlisi va 1546 yildan beri Humoyunning beshinchi xotini edi.
1556 yilda Humoyun vafotidan keyin uning toʻngʻich oʻgʻli Akbar podishohlik unvonini va otasining Shimoliy Hindistondagi mulkini meros qilib oldi, kenja oʻgʻli Shahzoda Muhammad Hakim Afgʻonistonning Kobul hokimi etib tayinlandi, Munimxon esa gubernator boʻladi.
Kofiristonga yurish
Tarixchi Nizomiddin Ahmadning yozishicha, Boburiylar hukmdori Akbar 1582 -yilda Katvar kofirlariga qarshi yurishlar olib borgan [2] . Uning Yurishlariga ukasi, Naqshbandiya tariqatining so'fiylik yo'nalishi tarafdori bo'lgan Kobul hokimi Shahzoda Muhammad Hakim boshchilik qiladi. Islomiy harbiy yurish Lag‘mondan boshlanib, Alishangda tugaydi, vodiyni bosib olinib, islom dinini qabul qildi. Musulmonlar Panjshir hududidagi Tajau va Nijrau vodiylarini bosib olgach, Alishang va Alingar daryolarining qoʻshilish joyida Islomobodda qalʼa qurdilar. Ular Alishangga yurishlarini davom ettirdilar va Alingarning musulmon bo'lmaganlarga qarshi hujumlarini boshladilar, Pashoy va ashkun qabilalari o'rtasidagi zamonaviy chegara bo'lgan Manguga yetib bordilar [3] .
1580 yilda Akbarning diniy va ma'muriy yangiliklariga qarshi Bengal va Bihar hokimlari tomonidan qo'zg'olon ko'tarildi. Xabar qilinishicha, Jaunpurlik qozi Akbarning bid’atchi xatti-harakatlari tufayli unga qarshi isyonni oqlovchi fatvo bergan. Isyonchilar Kobul hokimi shahzoda Muhammad Hakim va Akbarning ukasi bilan birgalikda harakat qilishgan. 1580-yilda Muhammad Hakim 15000 askar bilan Panjobga bostirib kirdi va Lahorni qamal qildi. Isyonkor sarkardalari Hakimni Bengalda imperator deb e'lon qildilar. 1581 yilda Boburiylar imperatori Akbar shaxsan o'zining isyonkor ukasi Muhammad Hakimga qarshi kurash olib bordi. Akbar qo'shinidagi turk zobitlariga yaqinlashib, ulardan Kobulga yurishda yordam bermaslikni, balki Mo'g'ul qo'shinidagi mahalliy aholiga hujum qilishni so'radi. Kobuldagi viloyat faqat nomiga Boburiylar imperatori Akbarga qaram edi, lekin aslida mustaqil edi. Biroq, Bengal isyonchilaridan tashqari, Akbar saroyidagi ba'zi muhim mansabdor shaxslar ham u bilan aloqador bo'lgan deb gumon qilingan. Rajput rahbari Man Singx Hakimni Lahor qamalini olib tashlashga va Panjobdan Kobulga chekinishga majbur qildi. Akbar 50 000 kishilik qo'shinning boshida chekinayotgan ukasini ta'qib qilib, Afg'onistonga yurish qildi O'sha yilning avgustida, 1581 yilda Boburiylar imperatori Akbar Kobulga kirib, Muhammad Hakimni qochishga majbur qildi. Muhammad Hakim unga Kobulni boshqarishga ruxsat bergan Akbar bilan sulh tuzishga majbur bo'ldi.
1585 yilda shahzoda Muhammad Hakim Mirzo vafot etdi va uning mol-mulki Akbar tomonidan qo'lga kiritiladi [4] . Hakimning o‘g‘illari Hindistonga surgun qilindi.
Oila
Shahzoda Muhammad Hakim Mirzo 1564 yilda Kobulda Badaxshon hukmdori Sulaymon Shoh Mirzo Ilxshiyning qizi va Badaxshon hukmdori Koʻlob sultoni Uvays Qibchoqning qizi Hurram Begimga uylanadi. Uning ikki o'g'li va bir qizi bor.
Havolalar
- ↑ „INDIA The Timurid Dynasty GENEALOGY“. 2017-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-noyabr.
- ↑ The Encyclopaedia of Islam, Volume IV. Brill — 409-bet.
- ↑ Alberto M. Cacopardo, Augusto S. Cacopardo. Gates of Peristan: history, religion and society in the Hindu Kush. Istituto Italiano per l'Africa e l'Oriente — 32-bet.
- ↑ Munis D. Faruqui. The Princes of the Mughal Empire, 1504-1719. Cambridge University Press — 137, 139-bet.