Zêe
Een zêe is e grôte zoutwoatermassa round de verschillige vastelandn ip eirde en stoat in verbindinge met een andere zêe of een oceoan. Een zêe et een bodem die dêel uutmakt van een continent, een oceoan vormt een zelfstandig gehêel met een eigen circuloatie.
Vanof de kust noa de diepzêe ist er êest e betrekkelik vlakke stroke zêebodem ('t continentoal plat). Vanof e diepte van 180 m wordt de hellinge vele grotter (de continentoale hellinge). Ip e diepte van 3000 toet 6000 m ligt de diepzêebodem. De gemiddelde diepte van een weireldzêe is ca 3730 m. De grotst gekende diepte is 11515 m.
Oe zuverder 't zêewoater, oe blauwer de kleur. Deur organische stoffn wordt de kleur groener. Oe dieper, oe minder kloar en oe kouder. Ip 200 m is 't compleet dounker in de zêe en beneedn de 1000 m ist er e temperateure van ca 0 °C. Deur 't zout in 't zêewoater bevriest 't moa by e styf lêge temperateure.
Zêeën en oceoann besloan 70% van 't eirdippervlak. 97% van 't woater ip eirde is zout zêewoater. Machtige stromingen trekkn deur de zêe, woavan dat de warme Golfstroom en de koude Labradorstroom 't gekendst zyn. De woaterspegel van de zêe stygt of doalt deur de getydn.
De zêe et een styf ryke bêestn-en plantnweireld en is dus een belangryke voedselbronne. Ook de winninge van olie en goaze in d'oundiepe randzêeën is van grôot economisch belang. De zêe zorgt ook vo 't proper oudn van uze planete. Mest-en afvalstoffn die via rivieren in de zêe terechte kommn wordn ofgebrookn deur bacterieën of wordn ipgenomen in de voedselkeetn.
Zied' ook
[bewerkn | brontekst bewerken]
|
Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Zeeên ip Wikimedia Commons. |