K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):

K–3 4–6 7 – 10
Naipamamalas ang panimulang pag-unawa at Naipamamalas ang mga kakayahan bilang Naipamamalas ang mga kakayahan bilang kabataang
pagpapahalaga sa sarili, pamilya, paaralan, at batang produktibo, mapanagutan at mamamayang Pilipino na mapanuri, mapagnilay,
komunidad, at sa mga batayang konsepto ng makabansang mamamayang Pilipino gamit ang malikhain, may matalinong pagpapasya at aktibong
pagpapatuloy at pagbabago, kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, pakikilahok, makakalikasan, mapanagutan,produktibo,
distansya at direksyon gamit ang mga kasanayan tungo mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, makatao at makabansa, na may pandaigdigang pananaw
sa malalim ng pag-unawa tungkol sa sarili at pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang gamit ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng
kapaligirang pisikal at sosyo-kultural , bilang kasapi ng paggamit ng pinagkukunang-yaman at datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik, mabisang
sariling komunidad at ng mas malawak na lipunan pakikipagtalastasan at pag-unawa sa mga komunikasyon at pag-unawa sa mga batayang konsepto ng
batayang konsepto ng heograpiya, kasaysayan, heograpiya, kasaysayan, ekonomiya, politika at kultura
ekonomiya, pamamahala, sibika at kultura tungo tungo sa pagpapanday ng maunlad na kinabukasan para sa
sa pagpapanday ng maunlad na kinabukasan para bansa.
sa bansa.

Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan sa kapaligirang
K
sosyal.

Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal gamit ang konsepto ng
1
pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan.komunidad.

Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto ng
2 pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan, pangangailangan at kagustuhan, pagkakilanlan, mga simpleng konseptong
heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.

Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan at rehiyon ng bansa batay sa
3 (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at
kapaligirang pisikal at sosyal.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 9ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa paggamit ng mga
4
kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.

Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa mga malalaking
pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo, gamit ang batayang konsepto katulad ng
5 kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang
mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa
nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.

Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan, tungo sa pagbuo
ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa
6
pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon,
tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo

Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng
7
mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya

Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila
8 ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at
matatag na kinabukasan

Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang mga kasanayan at
9 pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo,
makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig

Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya, pangkalikasan, pampolitika,
karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga
10
kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong
pagpapasya

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 10ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Saklaw at Daloy ng Kurikulum

Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa paghubog ng isang
mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.

Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan
K Ako at ang Aking kapwa 1-2
sa kapaligirang sosyal
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at
1 Ako, ang Aking Pamilya at Paaralan kasapi ng komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon 1-3
distansya at direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan
Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto ng
Ang Aking Komundad, Ngayon at pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng
2 1-5
Noon konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto ng mga saksi
ng kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspektong
3 Ang Mga Lalawigan sa Aking Rehiyon pangkultura, pampulitika, panlipunan at pangkabuhayan gamit ang malalim na konsepto ng 1-6
pagapapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribosyon ng bawat rehiyon sa
paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad gamit ng mga kasanayan sa
4 Ang Bansang Pilipinas 1-6
heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga
sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ng ika-20
5 Pagbuo ng Pilipinas bilang Nasyon siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical 1-6
significance), pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy.
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan tungo
6 Mga Hamon at Tugon sa Pagkabansa 1-6
sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at matatag na pagkabansa (strong nationhood)

Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura,

lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng
7 Araling Asyano 1-7
pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng
Asya

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 11ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang

hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan,
8 Kasaysayan ng Daigdig 1-7
kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at
matatag na kinabukasan.

Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang mga
kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng
9 Ekonomiks 1-7
mamamayang mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan,
at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya,
pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at
10 Mga Kontemporaryong Isyu pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga 1-7
kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya

BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year

Grade Time Allotment

1-2 30 min/day x 5 days

3-6 40 min/day x 5 days

7-10 3 hrs/week

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 12ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Bayan 6. 2003.
Pp.1-11
8. Naipapahayag ang saloobin na ang
aktibong pakikilahok ay mahalagang AP6TDK-IVi-8
tungkulin ng bawat mamamayan
tungo sa pag-unlad ng bansa

BAITANG 7
ARALING ASYANO

Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan
at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap
sa mga hamon ng Asya.

PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN - Heograpiya ng Asya
A. Katangiang Pisikal ng Asya Ang mag-aaral ay Ang mag-aaral ay 1. EASE II Module
1. Napapahalagahan ang ugnayan 2
1. Konsepto ng Asya naipamamalas ng mag-aaral malalim na ng tao at kapaligiran sa paghubog 2. * Asya: Pag-
2. Katangiang Pisikal ang pag-unawa sa ugnayan nakapaguugnay-ugnay ng kabihasnang Asyano AP7HAS-Ia-1 usbong ng
ng kapaligiran at tao sa sa bahaging ginampanan Kabihasnan II.
paghubog ng sinaunang ng kapaligiran at tao sa 2008. Pp.108-
kabihasnang Asyano. paghubog ng sinaunang 122
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 143ng 240
Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
kabihasnang Asyano 1. EASE II Module
2. Naipapaliwanag ang konsepto ng 1
Asya tungo sa paghahating – 2. * Asya: Pag-
heograpiko: Silangang Asya, usbong ng
Timog-Silangang Asya, Timog- Kabihasnan II.
AP7HAS-Ia-
Asya, Kanlurang Asya, Hilagang 2008. Pp.2-10
1.1
Asya at Hilaga/ Gitnang Asya 3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.3-4,9-
12
3. Nailalarawan ang mga katangian 1. EASE II Module
ng kapaligirang pisikal sa mga 1
rehiyon ng Asya katulad ng 2. * Asya: Noon,
kinaroroonan, hugis, sukat, anyo, Ngayon at sa
klima at “vegetation cover” Hinaharap II.
AP7HAS-Ib-
(tundra, taiga, grasslands, desert, 2000. Pp.3-9,
1.2
tropical forest, mountain lands) 12-19
3. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.23-29
4. Nakapaghahambing ng kalagayan 1. EASE II Module
ng kapaligiran sa iba’t ibang 1
bahagi ng Asya AP7HAS-Ic- 2. * Asya: Pag-
1.3 usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.46-56
5. Nakakagawa ng pangkalahatang 1. EASE II Module
profile ng heograpiya ng Asya 1
2. * Asya: Pag-
AP7HAS-Id- usbong ng
1.4 Kabihasnan II.
2008. Pp.3-
9,20-23
3. * Asya: Noon,

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 144ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.3-19
4. Ang Mundo
Ayon sa Mapa
(Philippine
Nonformal
Education
Project). 2001.
Pp.18-21
5. The World
According to
the Map
(Philippine
Nonformal
Education
Project). 2001.
Pp.18-21

B. Mga Likas na Yaman ng Asya 6. Nailalarawan ang mga yamang 1. EASE II Module
likas ng Asya 1
2. * Asya: Pag-
usbong ng
AP7HAS-Ie- Kabihasnan II.
1.5 2008. Pp.36-42
3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.19-39
7. Natataya ang mga implikasyon ng 1. EASE II Module
kapaligirang pisikal at yamang 1
likas ng mga rehiyon sa 2. * Asya: Pag-
AP7HAS-If-
pamumuhay ng mga Asyano noon usbong ng
1.6
at ngayon sa larangan ng: Kabihasnan II.
7.1 Agrikultura 2008. Pp.36-42
7.2 Ekonomiya 3. * Asya: Noon,

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 145ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
7.3 Pananahanan Ngayon at sa
7.4 Kultura Hinaharap II.
2000. Pp.19-43
4. Kapaligiran,
Kayamanan
Kalingain
(Philippine
Nonformal
Education
Project). 1998.
Pp.5-20
8. Naipapahayag ang kahalagahan 1. EASE II Module
ng pangangalaga sa timbang na 1 and 2
kalagayang ekolohiko ng rehiyon AP7HAS-Ig- 2. * Asya: Pag-
1.7 usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.46-56
C. Yamang Tao 9. Napapahalagahan ang yamang 1. EASE II Module
1. Yamang tao at Kaunlaran tao ng Asya 2
2.Mga Pangkat-Etniko sa Asya at AP7HAS-Ih- 2. * Asya: Pag-
kani-kanilang wika at kultura 1.8 usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.88-89
10. Nasusuri ang kaugnayan ng 1. EASE II Module
yamang-tao ng mga bansa ng 2
Asya sa pagpapaunlad ng 2. * Asya: Pag-
kabuhayan at lipunan sa usbong ng
kasalukuyang panahon batay sa: Kabihasnan II.
10.1 dami ng tao 2008. Pp.90-
AP7HAS-Ii-
10.2 komposisyon ayon sa 104
1.9
gulang, 3. * Ang Pilipino
10.3 inaasahang haba ng at mga
buhay, Kaibigang
10.4 kasarian, Asyano
10.5 bilis ng paglaki ng (Philippine
populasyon, Nonformal

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 146ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
10.6 uri ng hanapbuhay, Education
10.7 bilang ng may Project). 1998.
hanapbuhay, Pp.17-20
10.8 kita ng bawat tao, 4. * Asya: Noon,
10.9 bahagdan ng marunong Ngayon at sa
bumasa at sumulat, at Hinaharap II.
10.10 migrasyon 2000. Pp.45-59
11. Nailalarawan ang komposisyong 1. EASE II Module
etniko ng mga rehiyon sa Asya 2
2. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.60-70
AP7HAS-Ij- 3. Ang Pilipino at
1.10 mga Kaibigang
Asyano
(Philippine
Nonformal
Education
Project). 1998.
Pp.4-14
12. Nasusuri ang kaugnayan ng 1. EASE II Module
paglinang ng wika sa paghubog 2
ng kultura ng mga Asyano AP7HAS-Ij- 2. * Asya: Pag-
1.11 usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.62-63
IKALAWANG MARKAHAN - Sinaunang Kabihasnan sa AsyaHanggang sa Ika-16 na Siglo
A. Paghubogng Sinaunang Ang mga mag-aaral ay Ang mag-aaral ay 1. Napapahalagahan ang mga 1. EASE II Module
Kabihasnan sa Asya kaisipang Asyano, pilosopiya at 3-4
1. Kalagayan, pamumuhay naipamamalas ng mag- kritikal na nakapagsusuri relihiyon na nagbigay-daan sa 2. * Asya: Noon,
at development ng mga aaral ang pag-unawa sa sa mga kaisipang paghubog ng sinaunang AP7KSA-IIa- Ngayon at sa
sinaunang pamayanan ( mga kaisipang Asyano, Asyano, pilosopiya at kabihasnang sa Asya at sa j-1 Hinaharap II.
ebolusyong kultural ) pilosopiya at relihiyon na relihiyon na nagbigay- pagbuo ng pagkakilanlang 2000. Pp.91-98
2. Kahulugan ng konsepto nagbigay-daan sa daan sa paghubog ng Asyano 3. * Asya: Pag-
ng kabihasnan at ang paghubog ng sinaunang sinaunang kabihasnan sa usbong ng

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 147ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
mga katangian nito kabihasnan sa Asya at sa Asya at sa pagbuo ng Kabihasnan II.
3. Mga sinaunang pagbuo ng pagkakilanlang Asyano 2008. Pp.144-
kabihasnan sa Asya pagkakakilanlang Asyano 153
(Sumer, Indus, Tsina) 4. Maraming
4. Mga bagay at kaisipang Relihiyon:
pinagbatayan: Iisang layon
(sinocentrism, divine (Philippine
origin, devajara) sa Nonformal
pagkilala sa Education
sinaunang Project). 1998.
kabihasnan Pp.4-14
2. Nasusuri ang paghubog, pag- 1. EASE II Module
unlad at kalikasan ng mga mga 3
pamayanan at estado 2. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
AP7KSA-IIa-
2000. Pp.78-89
1.1
3. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.122-
125
3. Nakakabuo ng mga kongklusyon 1. EASE II Module
hinggil sa kalagayan, 3
pamumuhay at development ng 2. * Asya: Noon,
mga sinaunang pamayanan Ngayon at sa
Hinaharap II.
AP7KSA-IIa-
2000. Pp.78-89
1.2
3. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.122-
125
4. Nabibigyang kahulugan ang 1. EASE II Module
AP7KSA-IIb-
konsepto ng kabihasnan at 3-4
1.3
nailalahad ang mga katangian 2. * Asya: Pag-

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 148ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
nito usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.128-
130
5. Napaghahambing ang mga 1. EASE II Module
sinaunang kabihasnan sa Asya 3
(Sumer, Indus, Tsina) 2. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.130-
137
AP7KSA-IIc- 3. * Asya: Noon,
1.4 Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.99-
100,105,109-
113
4. * Kasaysayan
ng Daigdig III.
2000. Pp.59-64
6. Napahahalagahan ang mga 1. EASE II Module
bagay at kaisipang pinagbatayan 3
(sinocentrism, divine origin, 2. * Asya: Pag-
devajara) sa pagkilala sa usbong ng
sinaunang kabihasnan Kabihasnan II.
AP7KSA-IId-
2008. Pp.144-
1.5
151
3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.94-98
B. Sinaunang Pamumuhay 7. Nabibigyang kahulugan ang mga 1. EASE II Module
1. Kahulugan ng mga konsepto ng tradisyon, 3
AP7KSA-IIe-
konsepto ng tradisyon, pilosopiya at relihiyon 2. * Asya: Pag-
1.6
pilosopiya at relihiyon usbong ng
2. Mga mahahalagang Kabihasnan II.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 149ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
pangyayari mula sa 2008. Pp.128-
sinaunang kabihasnan 129,147-
hanggang sa ika-16 na 152,218-
siglo sa : 228,232-244
2.1 Pamahalaan 8. Nasusuri ang mga 1. EASE II Module
2.2 Kabuhayan mahahalagang pangyayari mula 3-4
2.3 Teknolohiy sa sinaunang kabihasnan 2. * Asya: Pag-
2.4 Lipunan hanggang sa ika-16 na siglo sa : usbong ng
2.5 Edukasyon 20.1 pamahalaan, Kabihasnan II.
2.6 Paniniwal 20.2 kabuhayan, 2008. Pp.156-
2.7 Pagpapahalaga, 20.3 teknolohiya, 168, 172-
AP7KSA-IIf-
at 20.4 lipunan, 188,192-
1.7
2.8 Sining at Kultura 20.5 edukasyon, 198,202-214
3. Impluwensiya ng mga 20.6 paniniwala, 3. * Asya: Noon,
paniniwala sa kalagayang 20.7 pagpapahalaga, at Ngayon at sa
panlipunan,sining at 20.8 sining at kultura Hinaharap II.
kultura ng mga Asyano 2000. Pp.99-
4. Bahaging ginampanan ng 128
mga pananaw,
paniniwala at tradisyon sa 9. Natataya ang impluwensiya ng 1. EASE II
paghubog ng kasaysayan mga paniniwala sa kalagayang Module 3-4
ng mga Asyano panlipunan,sining at kultura ng 2. * Asya: Pag-
AP7KSA-IIf-
5. Mga kalagayang legal at mga Asyano usbong ng
1.8
tradisyon ng mga Kabihasnan II.
kababaihan sa iba’t ibang 2008. Pp.128-
uri ng pamumuhay 141
10. Nasusuri ang bahaging EASE II Module 4
6. Bahaging ginampanan ng ginampanan ng mga pananaw,
kababaihan sa AP7KSA-IIf-
paniniwala at tradisyon sa
pagtataguyod at 1.9
paghubog ng kasaysayan ng
pagpapanatili ng mga mga Asyano
Asyanong 11. Nasusuri ang mga kalagayang 1. EASE II
pagpapahalaga. legal at tradisyon ng mga Module 4
AP7KSA-IIg-
kababaihan sa iba’t ibang uri ng 2. * Asya: Pag-
7. Ang mga kontribusyon ng 1.10
pamumuhay usbong ng
mga sinaunang lipunan at Kabihasnan II.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 150ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
komunidad sa Asya 2008. Pp.252-
255
12. Napapahalagahan ang bahaging EASE II Module 4
ginampanan ng kababaihan sa
AP7KSA-IIh-
pagtataguyod at pagpapanatili
1.11
ng mga Asyanong
pagpapahalaga.
13. Napapahalagahan ang mga 1. EASE II
kontribusyon ng mga sinaunang Module 4
lipunan at komunidad sa Asya 2. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
AP7KSA-IIh- 2008. Pp.258-
1.12 266
3. * Kasaysayan
ng Daigdig III.
2012. Pp.100-
101

IKATLONG MARKAHAN - Ang Timog at Kanlurang Asya sa Transisyonal at Makabagong Panahon (ika-16 hanggang ika-20 siglo)
A. Kolonyalismo at Imperyalismo Ang mga mag-aaral ay Ang mag-aaral ay 1. Napapahalagahan ang pagtugon 1. EASE II
sa Timog at Kanlurang Asya ng mga Asyano sa mga hamon Module 6
naipamamalas ng mag- nakapagsasagawa ng ng pagbabago, pag-unlad at 2. * Asya: Pag-
1. Mga Dahilan, Paraan at aaral ang pag-unawa sa kritikal na pagsusuri pagpapatuloy sa Timog at usbong ng
Epekto ng Kolonyalismo pagbabago, pag-unlad at sa pagbabago, pag- Kanlurang Asya sa Transisyonal Kabihasnan II.
at Imperyalismo sa Timog pagpapatuloy sa Timog at unlad at at Makabagong Panahon (ika-16 2008. Pp.268-
at Kanlurang Asya Kanlurang Asya sa pagpapatuloy sa hanggang ika-20 siglo) 332
2. Papel ng Kolonyalismo at Transisyonal at Timog at Kanlurang AP7TKA-IIIa- 3. * Kasaysayan
Imperyalismo sa Makabagong Panahon Asya sa Transisyonal j-1 ng Daigdig III.
Kasaysayan ng Timog at ( ika-16 hanggang ika-20 at Makabagong 2012. Pp.240-
Kanlurang Asya siglo) Panahon (ika-16 248
3. Ang mga Nagbago at hanggang ika-20 4. * Asya: Noon,
Nanatili sa Ilalim ng siglo) Ngayon at sa
Kolonyalismo Hinaharap II.
4. Epekto ng kolonyalismo 2000. Pp.136-
sa Timog at Kanlurang 152

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 151ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Asya 2. Nasusuri ang mga dahilan at 1. EASE II Module
5. Transpormasyon ng mga paraan ng kolonyalismo at 6
pamayanan at estado sa imperyalismo ng mga Kanluranin 2. * Asya: Noon,
Timog at Kanlurang Asya sa unang yugto (ika-16 at ika-17 Ngayon at sa
sa pagpasok ng mga siglo) pagdating nila sa Timog at Hinaharap II.
kaisipan at Kanlurang Asya 2000. Pp.136-
impluwensiyang 141
kanluranin sa larangan ng AP7TKA-IIIa- 3. * Kasaysayan
5.1 Pamamahala 1.1 ng Daigdig III.
5.2 Kabuhayan 2012. Pp.240-
5.3 Teknolohiya 248
5.4 Lipunan 4. * Asya: Pag-
5.5 Paniniwala usbong ng
5.6 Pagpapahalaga, Kabihasnan II.
at 2008. Pp.270-
5.7 Sining at Kultura. 287
6. Ang mga Karanasan sa 3. Nabibigyang halaga ang papel ng 1. EASE II Module
Timog at Kanlurang Asya kolonyalismo at imperyalismo sa 6-7
sa ilalim ng kolonyalismo kasaysayan ng Timog at 2. * Asya: Noon,
at imperyalismong Kanlurang Asya Ngayon at sa
kanluranin Hinaharap II.
2000. Pp.141
3. * Kasaysayan
AP7TKA-IIIa-
ng Daigdig III.
1.2
2012. Pp.240-
248
4. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.269-
276,278-288
4. Naipapaliwanag ang mga 1. EASE II Module
nagbago at nanatili sa ilalim ng 7
AP7TKA-IIIb-
kolonyalismo 2. * Asya: Pag-
1.3
usbong ng
Kabihasnan II.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 152ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
2008. Pp.290-
299
3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.146-
152
5. Natataya ang mga epekto ng 1. EASE II Module
kolonyalismo sa Timog at 7
Kanlurang Asya 2. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
AP7TKA-IIIb- 2000. Pp.146-
1.4 152
3. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.290-
298
6. Nasusuri ang transpormasyon ng 1. EASE II Module
mga pamayanan at estado sa 7
Timog at Kanlurang Asya sa 2. * Asya: Pag-
pagpasok ng mga kaisipan at usbong ng
impluwensiyang kanluranin sa Kabihasnan II.
larangan ng 2008. Pp.290-
AP7TKA-IIIb-
6.1 pamamahala, 298
1.5
6.2 kabuhayan,
6.3 teknolohiya,
6.4 lipunan,
6.5 paniniwala,
6.6 pagpapahalaga, at
6.7 sining at kultura
7. Naihahambing ang mga 1. EASE II Module
karanasan sa Timog at AP7TKA-IIIc- 7
Kanlurang Asya sa ilalim ng 1.6 2. * Asya: Pag-
kolonyalismo at imperyalismong usbong ng

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 153ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
kanluranin Kabihasnan II.
2008. Pp.290-
298
B. Ang Nasyonalismo at 8. Nabibigyang-halaga ang papel 1. EASE II Module
Paglaya ng mga bansa sa ng nasyonalismo sa pagbuo ng 8
Timog at Kanlurang Asya mga bansa sa Timog at 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIIc-
1. Ang Papel ng Kanlurang Asya usbong ng
1.7
nasyonalismo sa pagbuo Kabihasnan II.
ng mga bansa sa Timog 2008. Pp.308-
at Kanlurang Asya 320
2. Ang mga salik at 9. Nasusuri ang mga salik at 1. EASE II Module
pangyayaring nagbigay pangyayaring nagbigay daan sa 8
daan sa pag-usbong at pag-usbong at pag-unlad ng 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIId-
pag-unlad ng nasyonalismo usbong ng
1.8
nasyonalismo Kabihasnan II.
3. Iba’t ibang 2008. Pp.308-
manipestasyon ng 320
nasyonalismo sa Timog at 10. Naipapaliwanag ang iba’t ibang 1. EASE II Module
Kanlurang Asya manipestasyon ng nasyonalismo 8-9
4. Bahaging Ginampanan ng sa Timog at Kanlurang Asya 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIId-
Nasyonalismo sa Timog usbong ng
1.9
at Kanlurang Asya Tungo Kabihasnan II.
sa Paglaya ng mga Bansa 2008. Pp.308-
Mula sa Imperyalismo 320
5. Epekto ng nasyonalismo 11. Naipapahayag ang 1. EASE II Module
sa sigalot etniko sa Asya pagpapahalaga sa bahaging 8-9
katulad ng partisyon/ ginampanan ng nasyonalismo sa 2. * Asya: Pag-
paghahati ng India at AP7TKA-IIId-
Timog at Kanlurang Asya tungo usbong ng
Pakistan 1.10
sa paglaya ng mga bansa mula Kabihasnan II.
6. Mga Pamamaraang sa imperyalismo 2008. Pp.308-
Ginamit sa Timog at 320
Kanlurang Asya sa 12. Nasusuri ang epekto ng 1. EASE II Module
Pagtatamo ng Kalayaan nasyonalismo sa sigalot etniko sa 9
mula sa Kolonyalismo AP7TKA-IIIe-
Asya katulad ng 2. * Asya: Pag-
7. Epekto ng mga Digmaang 1.11
partisyon/paghahati ng India at usbong ng
Pandaidig sa Pag-aangat Pakistan Kabihasnan II.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 154ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
ng mga Malawakang 2008. Pp.308-
Kilusang nasyonalista ( 320
hal: epekto ng Unang 13. Nasusuri ang mga pamamaraang 1. EASE II Module
Digmaang Pandaigdig sa ginamit sa Timog at Kanlurang 9
pagtatag ng sistemang Asya sa pagtatamo ng kalayaan 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIIe-
mandato sa Kanlurang mula sa kolonyalismo usbong ng
1.12
Asya) Kabihasnan II.
8. Iba’t ibang ideolohiya( 2008. Pp.308-
ideolohiya ng malayang 320
demokrasya, sosyalismo 14. Nasusuri ang matinding epekto 1. EASE II Module
at komunismo) sa mga ng mga digmaang pandaidig sa 9
malawakang kilusang pag-aangat ng mga malawakang 2. * Asya: Pag-
nasyonalista kilusang nasyonalista ( hal: usbong ng
9. Epekto ng mga epekto ng Unang Digmaang Kabihasnan II.
Samahang Kababaihan at Pandaigdig sa pagtatag ng AP7TKA-IIIe- 2008. Pp.308-
ng mga Kalagayang sistemang mandato sa Kanlurang 1.13 320
Panlipunan sa buhay ng Asya) 3. * Asya: Noon,
kababaihan tungo sa Ngayon at sa
pagkakapantay-pantay, Hinaharap II.
pagkakataong pang- 2000. Pp.163-
ekonomiya at karapatang 164
pampolitika 1. EASE II Module
10. Bahaging Ginampanan ng 15. Nasusuri ang kaugnayan ng iba’t 9
Nasyonalismo sa ibang ideolohiya (ideolohiya ng 2. * Asya: Noon,
Pagbibigay Wakas sa malayang demokrasya, Ngayon at sa
Imperyalismo sosyalismo at komunismo) sa Hinaharap II.
mga malawakang kilusang AP7TKA-IIIf- 2000. Pp.154-
nasyonalista 1.14 163
3. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.347-
359,308-320
16. Natataya ang epekto ng mga * Asya: Pag-
AP7TKA–IIIf-
samahang kababaihan at ng mga usbong ng
1.15
kalagayang panlipunan sa buhay Kabihasnan II.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 155ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
ng kababaihan tungo sa 2008. Pp.332-342
pagkakapantay-pantay,
pagkakataong pang-ekonomiya
at karapatang pampolitika
17. Naipapahayag ang 1. EASE II Module
pagpapahalaga sa bahaging 9
ginampanan ng nasyonalismo sa 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIIh-
pagbibigay wakas sa usbong ng
1.16
imperyalismo sa Timog at Kabihasnan II.
Kanlurang Asya 2008. Pp.308-
320
C. Ang mga Pagbabago sa Timog 18. Nasusuri ang balangkas ng mga 1. EASE II Module
at Kanlurang Asya pamahalaan sa mga bansa sa 12,18
1. Balangkas ng mga Timog at Kanlurang Asya 2. * Asya: Pag-
Pamahalaan sa mga AP7TKA-IIIh- usbong ng
bansa sa Timog at 1.17 Kabihasnan II.
Kanlurang Asya 2008. Pp.347-
2. Mga palatuntunang 359
agtataguyod sa
Karapatan ng 19. Natataya ang mga 1. EASE II Module
mamamayan sa palatuntunang nagtataguyod sa 12,18
Pangkalahatan, at ng karapatan ng mamamayan sa 2. Asya: Pag-
mga Kababaihan, mga pangkalahatan, at ng mga AP7TKA-IIIi- usbong ng
Grupong Katutubo, mga kababaihan, mga grupong 1.18 Kabihasnan II.
kasapi ng caste sa India katutubo, mga kasapi ng caste 2008. Pp.346-
at Iba Pang Sektor ng sa India at iba pang sektor ng 398
Lipunan lipunan
3. Ang Kalagayan at Papel 20. Napaghahambing ang kalagayan 1. EASE II Module
ng Kababaihan sa Iba’t at papel ng mga kababaihan sa 20
ibang Bahagi ng Timog at iba’t ibang bahagi ng Timog at 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIIg-
Kanlurang Asya at Ang Kanlurang Asya at ang kanilang usbong ng
1.19
Kanilang Ambag sa Bansa ambag sa bansa at rehiyon Kabihasnan II.
at Rehiyon 2008. Pp.363-
4. Ang Kinalaman ng 366
Edukasyon sa 21. Natataya ang kinalaman ng AP7TKA-IIIg- 1. EASE II Module
Pamumuhay ng mga edukasyon sa pamumuhay ng 1.20 13

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 156ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Asyano sa Timog at mga Asyano 2. * Asya: Pag-
Kanlurang Asya usbong ng
5. Bahaging Ginampanan ng Kabihasnan II.
Relihiyon sa Iba’t ibang 2008. Pp.368-
aspekto ng pamumuhay 376
6. Mga kasalukuyang 22. Natataya ang bahaging EASE II Module 14
AP7TKA-IIIg-
pagbabagong pang- ginampanan ng relihiyon sa iba’t
1.21
ekonomiya na ibang aspekto ng pamumuhay
naganap/nagaganap sa 23. Naiuugnay ang mga 1. EASE II Module
kalagayan ng mga bansa kasalukuyang pagbabagong 15
7. Pagkakaiba-iba ng antas pang-ekonomiya na 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIIh-
ng pagsulong at pag- naganap/nagaganap sa usbong ng
1.22
unlad ng Timog at kalagayan ng mga bansa Kabihasnan II.
Timog-Kanlurang Asya 2008. Pp.346-
8. Mga Anyo at Tugon sa 398
Neokolonyalismo sa 24. Natataya ang pagkakaiba-iba ng 1. EASE II Module
Timog at Kanlurang Asya antas ng pagsulong at pag-unlad 15
9. Epekto ng Kalakalan sa ng Timog at Timog-Kanlurang 2. * Asya: Pag-
Pagbabagong Pang- AP7TKA-IIIh-
Asya gamit ang estadistika at usbong ng
ekonomiya at 1.23
kaugnay na datos. Kabihasnan II.
Pangkultura ng mga 2008. Pp.398-
bansa sa Timog at 404
Kanlurang Asya 25. Nasusuri ang mga anyo at tugon 1. EASE II Module
10. Kontribusyon ng Timog at sa neokolonyalismo sa Timog at 10,15
Kanlurang Asya sa Kanlurang Asya 2. Open high
larangan ng Sining, school Modyul
Humanidades at 20
Palakasan 3. * Asya: Noon,
11. Pagkakakilanlan ng AP7TKA-IIIh- Ngyon at sa
kulturang Asyano batay 1.24 Hinaharap II.
sa mga kontribusyong 2000. Pp.175-
nito 189
4. * Asya: Pag-
usbong ng
Kabihasnan II.
2008. Pp.398-

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 157ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
404
26. Natataya ang epekto ng EASE II Module 15
kalakalan sa pagbabagong pang-
AP7TKA-IIIi-
ekonomiya at pangkultura ng
1.25
mga bansa sa Timog at
Kanlurang Asya
27. Napapahalagahan ang mga 1. EASE II Module
kontribusyon ng Timog at 16
Kanlurang Asya sa larangan ng 2. * Asya: Pag-
sining, humanidades at usbong ng
palakasan Kabihasnan II.
2008. Pp.406-
AP7TKA-IIIj-
412
1.25
3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.253-
266

28. Nahihinuha ang pagkakakilanlan 1. EASE II Module

ng kulturang Asyano batay sa 16
mga kontribusyong ito 2. * Asya: Pag-
AP7TKA-IIIj-
usbong ng
1.25
Kabihasnan II.
2008. Pp.414-
420
IKAAPAT NA MARKAHAN - Ang Silangan at Timog-Silangang Asya sa Transisyonal at Makabagong Panahon (ika-16 hanggang ika-20 siglo)
A. Kolonyalismo at Imperyalismo Ang mga mag-aaral ay Ang Mag-aaral ay 1. Napapahalagahan ang pagtugon 1. EASE II Module
sa Silangan at Timog Silangang ng mga Asyano sa mga hamon 17
Asya napapahalagahan ang nakapagsasagawa nang ng pagbabago, pag-unlad at 2. * Asya: Pag-
1. Mga dahilan, paraan at pagtugon ng mga Asyano sa kritikal na pagsusuri sa pagpapatuloy ng Silangan at usbong ng
AP7KIS-IVa-
epekto ng kolonyalismo mga hamon ng pagbabago, pagbabago, pag-unlad at Timog-Silangang Asya sa Kabihasnan II.
j-1
at Imperyalismo sa pag-unlad at pagpapatuloy pagpapatuloy ng Transisyonal at Makabagong 2008. Pp.268-
Silangan at Timog ng Silangan at Timog- Silangan at Timog Panahon ika-16 hanggang ika-20 332
Silangang Asya Silangang Asya sa Silangang Asya sa Siglo) 3. *Kasaysayan
2. Transpormasyon ng mga Transisyonal at Makabagong Transisyoal at ng Daigdig III.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 158ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Pamayanan at Estado sa Panahon (ika-16 hanggang Makabagong Panahon 2012. Pp.240-
Silangan at Timog- ika-20 Siglo) (ika-16 hanggang ika-20 248
Silangang Asya sa siglo) 4. * Asya: Noon,
Pagpasok ng mga Isipan Ngayon at sa
at Impluwensiyang Hinaharap II.
kanluranin sa larangan ng 2000. Pp.136-
2.1 pamamahala 152
2.2 kabuhayan 2. Nasusuri ang mga dahilan, 1. EASE II Module
2.3 teknolohiya paraan at epekto ng pagpasok 17
2.4 lipunan ng mga Kanlurang bansa 2. * Asya: Pag-
2.5 paniniwala hanggang sa pagtatag ng usbong ng
2.6 pagpapahalaga, at kanilang mga kolonya o Kabihasnan II.
2.7 sining at kultura. kapangyarihan sa Silangan at AP7KIS-IVa- 2008. Pp.290-
3. Ang Mga Nagbago at Timog-Silangang Asya 1.1 298
Nanatili sa Ilalim ng 3. * Asya: Noon,
Kolonyalismo Ngayon at sa
4. Epekto ng Kolonyalismo Hinaharap II.
sa Silangan at Timog- 2000. Pp.136-
Silangang Asya 153
5. Ang mga Karanasan sa 3. Nasusuri ang transpormasyon ng 1. EASE II Module
Silangan at Timog- mga pamayanan at estado sa 17
Silangang Asya sa ilalim Silangan at Timog-Silangang 2. * Asya: Pag-
ng kolonyalismo at Asya sa pagpasok ng mga isipan usbong ng
imperyalismong at impluwensiyang kanluranin sa Kabihasnan II.
kanluranin larangan ng: 2008. Pp.268-
AP7KIS-Iva-
3.1 pamamahala, 332
1.2
3.2 kabuhayan, 3. * Asya: Noon,
3.3 teknolohiya, Ngayon at sa
3.4 lipunan, Hinaharap II.
3.5 paniniwala, 2000. Pp.136-
3.6 pagpapahalaga, at 153
3.7 sining at kultura
4. Naipapaliwanag ang mga 1. EASE II Module
nagbago at nanatili sa ilalim ng AP7KIS-IVa- 7
kolonyalismo 1.3 2. * Asya: Pag-
usbong ng

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 159ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Kabihasnan II.
2008. Pp.290-
299
3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.141-
153
5. Natataya ang mga epekto ng EASE II Module 7
AP7KIS-IVb-
kolonyalismo sa Silangan at
1.4
Timog-Silangang Asya
6. Naihahambing ang mga 1. EASE II Module
karanasan sa Silangan at Timog- 7
Silangang Asya sa ilalim ng 2. * Asya: Pag-
kolonyalismo at imperyalismong AP7KIS-IVb- usbong ng
kanluranin 1.5 Kabihasnan II.
2008. Pp.290-
299

B. Ang Nasyonalismo at 7. Nabibigyang-halaga ang papel 1. EASE II Module

Paglaya ng mga bansa ng nasyonalismo sa pagbuo ng 8
sa Silangan at Timog- mga bansa sa Silan6gan at 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVc-
Silangang Asya Timog-Silangang Asya usbong ng
1.6
1. Ang Papel ng Kabihasnan II.
Nasyonalismo sa Pagbuo 2008. Pp.308-
ng mga Bansa sa 320
Silangan at Timog- 8. Nasusuri ang mga salik at 1. EASE II Module
Silangang Asya pangyayaring nagbigay –daan sa 8-9
2. Ang mga Salik at pag-usbong at pag-unlad ng 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVc-
Pangyayaring Nagbigay nasyonalismo sa Silangan at usbong ng
1.7
Daan sa Pag-usbong at Timog Silangang Asya Kabihasnan II.
Pag-unlad ng 2008. Pp.308-
nasyonalismo 320
3. Iba’t ibang Manipestasyon 9. Naipapaliwanag ang mga iba’t 1. EASE II Module
AP7KIS-IVc-
ng Nasyonalismo sa ibang manipestasyon ng 8
1.8
Silangan at Timog- nasyonalismo sa Silangan at 2. * Asya: Pag-

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 160ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Silangang Asya Timog-Silangang Asya usbong ng
4. Bahaging ginampanan ng Kabihasnan
nasyonalismo sa Silangan II.2008.
at Timog-Silangang Asya Pp.308-320
tungo sa paglaya ng mga 10. Naihahayag ang pagpapahalaga 1. EASE II Module
bansa mula sa sa bahaging ginampanan ng 8-9
imperyalismo nasyonalismo sa Silangan at 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVd-
5. Epekto ng Nasyonalismo Timog-Silangang Asya tungo sa usbong ng
1.9
sa Sigalot Etniko sa Asya paglaya ng mga bansa mula sa Kabihasnan II.
6. Mga Pamamaraang imperyalismo 2008. Pp.308-
Ginamit sa Silangan at 320
Timog-Silangang Asya sa 11. Nasusuri ang epekto ng 1. EASE II Module
pagtatamo ng Kalayaan nasyonalismo sa sigalot etniko sa 8-9
mula sa Kolonyalismo Asya 2. * Asya: Pag-
7. Epekto ng mga Digmaang AP7KIS-IVd- usbong ng
Pandaidig sa Pag-aangat 1.10 Kabihasnan II.
ng mga malawakang 2008. Pp.308-
kilusang nasyonalista ( 319
hal: epekto ng Unang
Digmaang Pandaigdig sa 12. Nasusuri ang mga pamamaraang 1. EASE II Module
pagtatag ng sistemang ginamit sa Silangan at Timog- 8-9
mandato sa Silangang Silangang Asya sa pagtatamo ng 2. * Asya: Pag-
Asya) AP7KIS -IVd-
kalayaan mula sa kolonyalismo usbong ng
8. Iba’t ibang ideolohiya 1.11
Kabihasnan II.
(ideolohiya ng malayang 2008. Pp.308-
demokrasya, sosyalismo 319
at komunismo) sa mga 13. Nasusuri ang matinding epekto 1. EASE II Module
malawakang kilusang ng mga digmaang pandaidig sa 8-9
nasyonalista pag-aangat ng mga malawakang 2. * Asya: Noon,
9. Epekto ng mga samahang kilusang nasyonalista ( hal: Ngayon at sa
kababaihan at ng mga epekto ng Unang Digmaang AP7KIS-IVe- Hinaharap II.
kalagayang panlipunan sa Pandaigdig sa pagtatag ng 1.12 2000. Pp.163-
buhay ng kababaihan sistemang mandato sa Silangan 173
tungo sa pagkakapantay- at Timog-Silangang Asya ) 3. * Asya: Pag-
pantay, pagkakataong usbong ng
pang-ekonomiya at Kabihasnan II.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 161ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
karapatang pampolitika 2008. Pp.322-
10. Bahaging Ginampanan ng 330
Nasyonalismo sa 14. Nasusuri ang kaugnayan sa iba’t 1. EASE II Module
pagbibigay wakas sa ibang ideolohiya (ideolohiya ng 9
imperyalismo malayang demokrasya, 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVe-
sosyalismo at komunismo) sa usbong ng
1.13
mga malawakang kilusang Kabihasnan II.
nasyonalista 2008. Pp.308-
319
15. Nasusuri ang epekto ng mga 1. EASE II Module
samahang kababaihan at ng mga 20
kalagayang panlipunan sa buhay 2. * Asya: Pag-
ng kababaihan tungo sa usbong ng
pagkakapantay-pantay, Kabihasnan II.
pagkakataong pang-ekonomiya 2008. Pp.332-
at karapatang pampolitika AP7KIS-IVe- 342
1.14 3. Karapatan Mo,
Alamin
Mo(Philippines
Nonformal
Education
Project). 1998.
Pp.13-15
C. Ang mga Pagbabago sa Timog 16. Naipapahayag ang 1. EASE II
at Kanlurang Asya pagpapahalaga sa bahaging Modyul 9
1. Mga Pagbabago sa mga ginampanan ng nasyonalismo sa 2. * Asya: Pag-
Bansang Bumubuo sa pagbibigay wakas sa usbong ng
Silangan at Timog- imperyalismo Kabihasnan II.
Silangang Asya AP7KIS-IVf- 2008. Pp.308-
2. Balangkas ng pamahalaan 1.15 319
ng mga bansa sa 3. * Asya: Noon,
Silangan at Timog- Ngayon at sa
Silangang Asya Hinaharap II.
3. Mga Palatuntunang 2000. Pp.154-
Nagtataguyod sa 173
karapatan ng 17. Naihahambing ang mga AP7KIS-IV- 1. EASE II

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 162ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
mamamayan sa pagbabago sa mga bansang 1.16 Modyul 10,17
pangkalahatan, at ng bumubuo sa Silangan at Timog- 2. * Asya: Pag-
mga kababaihan, mga Silangangn Asya usbong ng
grupong katutubo, iba Kabihasnan II.
pang sektor ng lipunan 2008. Pp.386-
4. Ang Kalagayan at Papel 396
ng Kababaihan sa Iba’t 18. Nasusuri at naihahambing ang 1. EASE II
ibang bahagi ng Silangan balangkas ng pamahalaan ng Modyul 12,18
at Timog-Silangang Asya mga bansa sa Silangan at 2. * Asya: Pag-
at ang Kanilang Ambag Timog-Silangangn Asya usbong ng
sa Bansa at Rehiyon Kabihasnan II.
5. Ang Kinalaman ng 2008. Pp.347-
AP7KIS-IVg-
Edukasyon sa 358
1.17
Pamumuhay ng mga 3. * Asya: Noon,
Asyano sa Silangan at Ngayon at sa
Timog-Silangang Asya Hinaharap II.
6. Bahaging Ginampanan ng 2000. Pp.191-
Relihiyon sa Iba’t ibang 206
aspekto ng pamumuhay
7. Mga Kasalukuyang 19. Nasusuri at naihahambing ang 1. EASE II
Pagbabagong Pang- mga palatuntunang Modyul 12,18
Ekonomiya na naganap/ nagtataguyod sa karapatan ng 2. * Asya: Pag-
nagaganap sa kalagayan mamamayan sa pangkalahatan, usbong ng
ng mga bansa sa at ng mga kababaihan, mga Kabihasnan II.
Silangan at Timog- grupong katutubo, mga kasapi 2008. Pp.362-
Silangang Asya ng caste sa India at iba pang 366
AP7KIS-IVg-
8. Pagkakaiba-iba ng antas sektor ng lipunan 3. Women’s
1.18
ng pagsulong at pag- Rights and
unlad ng Timog at Responsibilities
Timog- Silangang Asya. (Philippines
9. Mga Anyo at Tugon sa Nonformal
Neokolonyalismo sa Education
Timog at Kanlurang Asya Project). 2001.
10. Epekto ng Kalakalan sa Pp.17-33
Pagbabagong pang- 20. Naihahambing ang kalagayan at AP7KIS-IVg- 1. EASE II
Ekonomiya at papel ng kababaihan sa iba’t 1.19 Modyul 20

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 163ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Pangkultura ng mga ibang bahagi ng Timog at 2. * Asya: Pag-
bansa sa Silangan at Kanlurang Asya at ang kanilang usbong ng
Timog Silangang Asya ambag sa bansa at rehiyon Kabihasnan II.
11. Kontribusyon ng Silangan 2008. Pp.332-
at Timog-Silangang Asya 342,362-366
sa Larangan ng Sining, 3. Babae,
Humanidades at Gumising ka!
palakasan (Philippines
12. Pagkakakilanlan ng Nonformal
Kulturang Asyano Batay Education
sa mga Kontribusyong Project). 1998.
nito Pp.4-11
21. Nasusuri ang kinalaman ng 1. EASE II
edukasyon sa pamumuhay ng Modyul 13
mga Asyano 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVh-
usbong ng
1.20
Kabihasnan II.
2008. Pp.368-
376
22. Natataya ang bahaging 1. EASE II
ginampanan ng relihiyon sa iba’t Modyul 14
ibang aspekto ng pamumuhay 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVh-
usbong ng
1.21
Kabihasnan II.
2008. Pp.378-
382
23. Naiuugnay ang mga 1. EASE II
kasalukuyang pagbabagong Modyul 15
pang-ekonomiya na naganap/ 2. * Asya: Pag-
nagaganap sa kalagayan ng mga usbong ng
bansa sa Silangan at Timog- AP7KIS-IVh- Kabihasnan II.
Silangang Asya 1.22 2008. Pp.386-
396
3. Mga
Pangunahing
Relihiyon sa

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 164ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Buong Mundo
(Philippines
Nonformal
Education
Project). 2001.
Pp. 3-20
24. Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng 1. EASE II
antas ng pagsulong at pag-unlad Modyul 15
ng Timog at Timog-Silangang 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVi-
Asya gamit ang estadistika at usbong ng
1.23
kaugnay na datos. Kabihasnan II.
2008. Pp.386-
396
25. Nasusuri ang mga anyo at tugon 1. EASE II
sa neokolonyalismo sa Silangan Modyul 15
at Timog-Silangang Asya 2. Open high
school Modyul
AP7KIS-IVi- 20
1.24 3. * Asya: Noon,
Ngyon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.183-
189
1. EASE II
26. Natataya ang epekto ng Modyul 15
kalakalan sa pagbabagong pang- 2. * Asya: Pag-
ekonomiya at pangkultura ng usbong ng
mga bansa sa Silangan at Timog Kabihasnan II.
Silangang Asya AP7KIS-IVj- 2008. Pp.398-
1.25 404
3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.190-
206
27. Napapahalagahan ang mga AP7KIS-IVj- 1. EASE II

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 165ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
kontribusyon ng Silangan at 1.26 Modyul 16
Timog-Silangang Asya sa 2. * Asya: Pag-
larangan ng sining, humanidades usbong ng
at palakasan Kabihasnan II.
2008. Pp.406-
413
3. * Asya: Noon,
Ngayon at sa
Hinaharap II.
2000. Pp.253-
267
28. Nahihinuha ang pagkakakilanlan 1. EASE II
ng kulturang Asyano batay sa Modyul 16
mga kontribusyong nito 2. * Asya: Pag-
AP7KIS-IVj-
usbong ng
1.27
Kabihasnan II.
2008. Pp.414-
420

BAITANG 8
KASAYSAYAN NG DAIGDIG

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip,
mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa kasaysayan, politika, ekonomiya, kultura, at lipunan ng Daigdig mula sa sinaunang panahon
hanggang sa kasalukuyan.

PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN - Heograpiya at Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay 1. EASE III
1. Nasusuri ang katangiang pisikal
A. Heograpiya ng Daigdig AP8HSK-Id-4 Modyul 1
ng daigdig
naipamamalas ang pag- nakabubuo ng 2. * Kasaysayan
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 166ng 240
Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Talasalitaan

Absolute advantage – ganap na kalamangan ng isang bansa sa isang produkto kapag mas mababa ang halaga ng produksiyon nito kaysa halaga ng produksiyon ng ibang
bansa
Absolute monarchy – Uri ng monarkiya na ang kapangyarihan ng hari ay hindi nalilimitahan ng sinuman
Acid Rain – polusyong dulot ng sulfur dioxide at nitrogen oxide na pumapailanlang sa himpapawid at sumasama sa water vapor at bumabagsak sa anyong ulan, hamog, o
niyebe
Acropolis – ang burol at pinakamataas na lugar sa gitna ng lungsod-estado ng Athens at iba pang lungsod-estado ng Greece
Agham panlipunan– isang sangay ng kaalaman na ang pinag-aaralan ay ang mga pag-uugali ng tao habang siya ay nakikipag-ugnayan sa kanyang kapwa at sa
kapaligiran
Agora – ang gitna ng lungsod-estado ng isang bukas na lugar kung saan maaring magtinda o magtipon-tipon ang mga tao sa Greece
Ahimsa– hango sa relihiyong Jainism na may kahulugan na mapayapang pamamaraan ng pakikibaka o ang hindi paggamit ng dahas
Allied Powers – mga bansang nagsanib-puwersa, kinabibilangan ng United States, Great Britain, at dating Soviet Union, upang labanan ang Axis Powers
Allocative role– tumutukoy sa masinop na paggamit ng mga pinagkukunang-yaman
Alokasyon–isang mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman sa iba’t ibang gamit upang sagutin ang mga pangunahing katanungan ng isang lipunan sa
suliranin ng kakapusan
Alyansa – pagbubuo ng grupo o lupon ng mga makapangyarihang bansa sa Europe
Akulturasyon – prosesong pinagdaraanan isang lipunan sa pagtanggap ng elemento, katangian, o impluwensiya ng kultura ng iba pang lipunan
Apollo 11 – sasakyang panghimpapawid na mula sa United States, na siyang unang sasakyang nakarating sa buwan
Astrolabe – instrumento sa paglalayag na ginagamit upang malaman ang latitudo layo ng barko
Archipelago / Kapuluan – pangkat ng mga pulo
Armistice – kasunduan na pansamantalang pagtigil ng labanan o digmaan
Axis Powers – mga bansang nagsanib, kabilang ang Germany, Italy, at Japan, upang kalabanin ang Allies noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig
B
Batas ng Demand –batas sa ekonomiya na nagsasaad ng hindi direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity demanded.
Batas ng Supply – batas sa ekonomiya na nagsasaad na mayroong direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity supplied.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 225ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Bayaring nalilipat – bayarin ng pamahalaan sa sambahayan tulad ng pensiyon ng mga nagretiro, benepisyong pangkalusugan,at pangkalahatang kapakanan para sa mga
pamilyang mahihirap
Beleaguered forests – inabusong mga kagubatan
Biodiversity – ang pagkakaiba-iba at pagiging katangi-tangi ng lahat ng anyo ng buhay na bumubuo sa natural na kalikasan
Bourgeoise- mga mangangalakal at banker na bagaman may salapi ay hindi nabibilang sa mga lipi ng maharlika at kaparian
Brain drain – pagkaubos na mga propesyonal na may angkin kasanayan o talento dulot ng kanilang pangingibang-bayan upang maghanap ng mas magandang
oportunidad sa paghahanapbuhay
Bulkan – bundok na may butas sa pinakatuktok na nilalabasan ng maiinit na bato, lava, putik, lahar, at abo
Bulubundukin – hanay ng mga bundok na magkakadikit
Bundok – mataas na anyong lupa na nagtataglay ng mga bato at lupa
C
Calligraphy – Sistema ng pagsulat ng mga Tsino
Caste – pagkakahati-hati ng tao sa lipunang Hindu.
Ceteris Paribus – other things being equal; ang hinuha na walang pagbabago maliban sa salik na pinag-aaralan. Sa paggamit ng ceteris paribus, nagagawang simple ang
pagpapaliwanag sa mga ugnayan na nais suriin.
Climate Change – ito ay ang pagbabago sa klima ng mundo; kinapapalooban ito ng pagbabago sa temparatura, wind pattern, pagbuhos ng ulan, lalo na ang pagbabago
sa temperature ng mundo bunga ng pagtaas ng mga partikular na gas lalo ng carbon dioxide.
Cold War – labanan ng ideolohiya, na hindi ginagamitan ng dahas
Command economy– ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon ng pamahalaan
Comparative advantage – ang espesyalisasyon at kalakalan ay makakabuti sa mga bansa kahit na may mga bansang hindi episyente sa paggawa nito
Coniferous – tumutukoy sa mga punong cone bearing
Confucianism – Isang pilosopiya na nakatuon sa pagpapabuti ng ugali sa pamamagitan ng pagtataguyod sa mga virtue ng kagandahang loob, tamang pag-uugali, at
pagkamagalang
Cooperative – kooperatiba; isang samahan na nabuo at pinatatakbo para sa benepisyo ng mga kasapi
Core– pinakamalalim na bahagi ng daigdig; binubuo ng inner core at outer core; halos 1380 milya ang kapal ng outer core
Cost and Benefit Analysis–ang pag-aanalisa ng gastos at pakinabang na makukuha mula sa gagawing pagpapasya
Cross elasticity– ang pagsukat kung papaano tumutugon ang quantity demand ng produkto X sa pagbabago ng presyo ng produkto Y

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 226ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Crust– pinakaibabaw na bahagi ng daigdig; matigas at mabatong bahagi ng planeta
Cuneiform – unang nabuong sistema ng pagsusulat. Isa itong uri ng pictograph na naglalarawan ng mga bagay na ginagamitan nang may 600 pananda sa pagbubuo ng
mga salita o ideya. Sistema ng pagsulat na imbensiyon ng mga Sumerian.
D
Death March - isang uri ng pagpaparusang ipinataw ng mga Hapon sa Pilipinas laban sa mga sumukong sundalong Pilipino at Amerikano sa Bataan
Deforestation – pagkaubos at pagkawala ng mga punongkahoy sa mga gubat
Demand– tumutukoy sa parehong kakayahan at kagustuhanng isang taong bumili ng isang produkto at serbisyo
Demand curve– kurba na nagpapakita ng magkasalungat na relasyon sa pagitan ng presyo at quantity demanded
Demand function – matematikong paglalarawan sa ugnayan ng presyo at quantity demanded
Demand schedule – talaan na nagpapakita ng dami ng demand sa iba’t ibang presyo
Demokrasya – uri ng pamahalaang ang kapangyarihan ay nasa kamay ng mga mamamayan upang pumili ng kanilang kinatawan sa pamahalaan
Desertification – ang pagkasira ng lupain sa mga rehiyong bahagyang tuyo o lubhang tuyo
Dinastiya – pamumuno ng isang angkan sa isang imperyo o kaharian sa loob ng mahabang panahon
Disaster risk mitigation– isang sistematikong paraang ng pagtukoy, pagtataya, at pagbabawas ng panganib ng trahedya o kalamidad
Disincentives– ang pagbabayad ng multa o kawalan (losses) na matatamo sa hindi episyenteng pagpapasya
Diskriminasyon – ang hindi pantay na pagtingin sa karapatan, lahi, kulay, o kultura ng isang tao
Disyerto – rehiyong may malawak na tuyong lupa at buhangin
Diverse habitat – Iba-ibang panahanan o tirahan
Divine origin –paniniwala ng mga Hapones sa kabanalan at buhay na simbolo ng panginoon sa kanilang mga hari
Demography – pag-aaral sa antas ng populasyon na nakatuon sa kapanganakan, pag-aasawa, kamatayan, at mga sakit
Downsizing –pagbabawas ng manggagawa ng bahay kalakal sa panahon ng bust perid upang makatipid sa gastusin ng produksyon
E
Ecological balance – balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ang kanilang kapaligiran
Ecosystem – masalimuot na sistema ng interaksiyon sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ng mga bagay na walang buhay sa pisikal na kapaligiran
Eco-tourism – gawaing pang-turismo gamit ang kalikasan
Ekonomiks– pag-aaral ng pakikipagsapalaran ng tao sa kapaligirang kanyang ginagalawan. Ito ay nauukol sa pagpapasyang ginagawa ng tao at ng lipunan kung paano
gamitin at ipamahagi ang limitadong pinagkukunang-yaman upang matugunan ang kanyang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 227ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Ekwilibriyo– isang sitwasyon na nagkakasundo ang mga mamimili (sa panig ng demand) at nagbibili (sa panig ng supply)
Enlightenment– kilusang intelektwal na naglalayong gamitin ang agham sa pagsagot sa mga suliraning ekonomikal, pulitikal, at maging kultural
Entreprenyur – indibidwal na nagsasaayos, nangangasiwa, at nakikipagsapalaran sa isang negosyo
Equator – itinatakda bilang zero degree latitude at humahati sa globo sa hilaga at timog na hemisphere o hemispero
Etnisidad – mistulang kamag-anakan;kapag kinikilala ng isang grupong tao ang mga sarili at ang isa’t isa bilang kasapi ng isang grupong etnolingguwistiko
Etnolingguwistiko – tumutukoy sa pagkakapareho at pagkakaiba ng mga tao sa isang bansa ayon sa kultura, wika, at etnisidad
Exploitation – pananamantala sa iba para sa sariling kapakanan
Export – pagluluwas ng mga produkto palabas ng isang bansa patungo sa iba’t ibang panig ng mundo
F
Fascism– ideolohiyang ipinalaganap ni Benito Mussolini, na tumututol sa anumang uri ng oposisyon sa pamahalaan
Fief- lupang ipinagkakaloob ng lord sa vassal
Footbinding – Sinaunang tradisyon sa China na kung saan sadyang binabali apagbabali ng arko ng paa upang hindi ito lumaki nang normal, tinatawag ang ganitong klase
ng mga paa na lotus feet o lily feet.
French Revolution- Rebolusyong pinasimulan ng mga Pranses na naglalayong magkaroon ng pagkakapantay-pantay, pagkakaisa, at kalayaan
G
Genocide – malawakang pagpatay na ginawa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig lalo na laban sa mga Hudyo
Geocentrism- paniniwala noong panahong Medieval na ang Daigdig (Earth) ay ang sentro ng solar system
Glasnost - Isang salitang Ruso na nangangaghulugan ng openness o pagiging bukas kung saan ,may malayang napag-usapan ang mga suliranin ng bansa sa
pamamagitan ng malayang pamamahayag
Global climate change – pagbabago ng pandaigdigan o rehiyonal na klima na maaaring dulot ng likas na pagbabago sa daigdig o ng
mga gawain ng tao
Globalisasyon– ang kaparaanan kung paano nagiging global o pangbuong mundo ang mga lokal o pampook o kaya pambansang mga gawi o paraan sa aspeto ng
ekonomiya at kalakalan, teknolohiya, politika, at kalinangan o kultura
Gross Domestic Product –sumusukat sa kabuuang pampamilihang halaga ng lahat ng tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa isang takdang panahon sa loob ng
isang bansa
Gross National Product (Gross National Income) – kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa
Guild- samahan ng mga taong nagtatrabaho sa magkatulad na hanapbuhay

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 228ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
H
Habitat – tirahan ng mga hayop at iba pang mga bagay
Hanging amihan – hilagang-silangang monsoon; umiihip nang salungat sa unang hangin mula Oktubre hanggang Abril mula sa Siberia patungong karagatan
Hanging habagat – timog-kanlurang monsoon; umiihip mula Mayo hanggang Setyembre na may dalang napakalakas na ulan mula sa karagatan
Heliocentrism– paniniwala na ang araw ang sentro ng solar system
Hellenes– tawag ng mga Greek sa kanilang sarili na hango sa salitang Hellas, isang lugar sa hilagang-kanluran ng Greece
Heograpiya – nauukol sa pag-aaral ng mundo at mga taong naninirahan dito, na sumasakop din sa pag-aaral sa katangiang pisikal nito, iba’t ibang anyong lupa, at
anyong tubig, klima, at likas na yaman ng isang pook
Heograpiyang pantao – sangay ng heograpiya na tumutukoy sa pag-aaral ng wika, relihiyon, lahi, at pangkat-etniko sa iba’t ibang bahagi ng daigdig
Hinterlands– malayong lugar, malayo sa mga urbanisadong lugar ngunit apektado ng mga pangyayari sa teritoryong sakop ng lungsod
Hinuha – kaisipang hindi direktang isinasaad; isang konklusyong hango sa impormasyon
Hominid – miyembro ng pamilya ng mga mammal na may kakayahang tumayo sa dalawang paa kabilang ang tao, gorilya, chimpanzee, at orangutan
Humanidades – Kabuuan ng mga kaalaman tungkol sa mga sining na biswal tulad ng musika, arkitektura, pintura, sayaw, dula, at panitikan. Sa pamamagitan ng mga
tekstong ito, naipahahayag ng sumulat ang kaniyang nadarama, adhikain, pangarap, pag-asa, o pangamba.
Humanismo –isang kilusang intelektuwal noong Renaissance na naniniwalang dapat pagtuunan ng pansin ang klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome.Humanista ang
taong tumatangkilik sa ideyang ito.
I
Incentives– maaaring pinansyal o parangal na maaring matamo mula sa pagpupunyagi sa araw-araw
Income elasticity - panukat kung gaano tumutugon ang quantity demand sa pagbabago ng kita
Income per capita – sinusukat ang kalagayang pangkabuhayan ng mga mamamayan ng isang bansa. Makukuha ito kung hahatiin ang Gross Domestic Product sa
kabuuang populasyon ng bansa.
Industriyalisasyon – pagbabagong pang-ekonomiya na unang naranasan sa England na gumamit ng mga makinarya kaya naman nagkaroon ng mabilisang produksyon
Imperyalismo – isangpatakarano paraan ng pamamahala na ang malalaki o makapangyarihang mga bansa ang naghahangad upang palawakin ang kanilang
kapangyarihan sa pamamagitan ng pagsakop o paglulunsad ng mga pagtaban o kontrol na pangkabuhayan at pampulitika sa ibang mga bansa
Impormal na sektor (Underground Economy) – sektor na nagtataglay ng malawak na katangian na binubuo ng mga yunit na nagsasagawa ng pagbuo ng produkto at
serbisyo na ang pangunahing mithiin ay makalikha ng empleyo at kita ang mga taong lumalahok dito. Ang mga gawain ng na yunit ay naisasakatuparan sa
pamamagitan ng mababang antas ng organisasyon na walang pagsunod sa itinatadhanang kapital, pamantayan, at paraan ng pagsasagawa nito sa napakaliit na

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 229ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
antas ng produksiyon. Ang mga katuwang sa pagsasagawa ng gawain ay kadalasang mga kamag-anak at malalapit na kaibigan na walang pormal na pagsunod sa
mga patakarang itinakda ng pamahalaan.
Import – pag-aangkat ng mga produkto mula sa ibang bansa patungo sa loob ng isang bansa
Isolationism –patakaran na ipinatutupad ng isang bansa na inihihiwalay o isinasara nito ang bansa mula sa impluwensiya at pakikipag-ugnayan sa mga dayuhan
K
Kabihasnan – pamumuhay na kinagawian at pinipino ng maraming pangkat
Kagustuhan - ang mga bagay na nakatutulong sa tao upang mapagaan ang kanyang buhay
Khanate – estadong nasa hurisdiksyon ng isang khan (pinunong lokal ng ilang bansa sa gitnang Asya)
Kalakalan – anumang transaksiyon sa pagitan ng dalawang tao o sa pagitan ng mga bansa na kabilang sa isang pamilihan
Kapaligirang pisikal – katangian ng daigdig na binubuo ng anyong lupa, klima, anyong tubig, wildlife, buhay-hayop, vegetation, at mineral
Kapatagan – malawak na lupang pantay o patag
Kapital – mga makinarya, kagamitan, o imprastraktura na ginagamit bilang salik ng produksiyon
Kanluranin – pangkalahatang tawag sa mamamayan ng Europe na nanakop ng lupain sa Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo. Ginagamit din ang salitang Europeo
bilang kasingkahulugan ng kanluranin.
Kapapahan– tungkulin, panahon ng panunungkulan, at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng simbahang Katoliko, gayundin sa kapangyarihang
pampulitika bilang pinuno ng Estado ng Vatican
Katipunan – isang rebolusyonaryong samahan. Tinatawag din itong KKK o Kataas-taasang Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan. Isinusulong nito ang
ganap na kalayaan ng Pilipinas mula sa mga Español. Kung anuman ang ating mga nagawa noon ay siyang naghubog kung ano tayo ngayon.
Kartel – tumutukoy sa samahan ng oligopolista na sama-samang kumikilos upang itaas ang presyo ng mga produkto o serbisyo sa pamilihan
Kasunduan sa Versailles – kasunduang opisyal na nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig, naganap noong Hunyo 28, 1919, sa pagitan ng Allies at Germany
Kaunlaran– ang pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay
Khyber Pass – landas na matatagpuan sa kabundukan ng Hindu Kush na sa loob ng libu-libong taon ito ay tinahak at ginamit ng mangangalakal at manlalakbay sa
kasaysayan papunta at palabas ng India
Kilusang Propaganda – samahang itinatag ng mga ilustrado sa Pilipinas noong ika-19 na siglo. Layunin nito na maisulong ang reporma sa bansa sa ilalim ng pamahalaang
kolonyal ng Spain.
Klima – ang karaniwang panahon o average weather na nararanasan ng isang lugar sa loob ng ilang buwan, ng isang taon, o mahaba-habang panahon na kinapapalooban
ng mga elemento tulad ng temperatura, ulan, at hangin

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 230ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Kolonyalismo –ang tuwirang pananakop ng isang bayan sa iba pa upang mapagsamantalahan ang yaman nito o makuha rito angiba pang pangangailangan ng
mangongolonya
Komplementaryo – mga produktong magkasabay o magkasamang kinukonsumo
Komunismo - ideolohiyang nagsusulong ng pagkakapantay-pantay ng mga mamamayan sa lipunan
Konsepto – ideya o kaisipan
Konsyumer – mamimili; gumagamit ng mga produkto at serbisyo
Kontemporaryong isyu- Isyung may partikular na kahalagahan sa kasalukuyang panahon
Kontinente – pinakamalawak na masa ng lupa sa ibabaw ng daigdig
Kontra-repormasyon– kilusang pangrelihiyon ng Simbahang Katoliko na naglalayong panumbalikin ang tiwala ng mga sa Kristyanismo partikular sa Katolisismo
Kowtow – pagyuko ng mga Tsino sa kanilang Emperador nang tatlong beses na ang noo ay humahalik sa semento
Krusada– ekspedisyong militar na inilunsad ng mga Kristiyanong Europeo laban sa mga Turkong Muslim upang mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga ito
L
Laissez faire– kaisipang nagbibigay-diin sa malayang daloy ng ekonomiya, na hindi nararapat na pakialaman ng pamahalaan
Lambak – lupain patag na makikita sa pagitan ng mga bundok o sa gilid ng mga ilog
Latitude – mga distansyang angular na natutukoy sa hilaga o timog ng equator o ekwador
Lay investiture– isang seremonya kung saan binibigyan ng mga hari ang Obispo ng singsing at tauhan para sa kanyang opisina
Liberalisasyon – patakaran na nagbunsod sa paggiging malaya o pagbubukas ng kalakalan ng bansa sa pandaigdigang kalakalan
Life expectancy – inaasahang haba ng buhay
Liga ng mga Bansa (League of Nations) – itinatag ng 42 bansa noong Enero 10, 1920, na ang pangunahing layunin ay tapusin ang digmaan sa pamamagitan
negosasyon at diplomasya
Literacy rate o Antas ng kamuwangan– bahagdan ng tao sa isang partikular na bansa na may kakayahang bumasa at sumulat
Longitude – mga distansyang angular na natutukoy sa silangan at kanluran ng prime meridian
Lundayan – kinalalagyan o pinagmulan
Lupa – sa ekonomiks, tumutukoy ito sa salik ng produksiyon na yamang likas
M
Makroekonomiks– ang pag-aaral sa kabuuang galaw ng ekonomiya; pinag-aaralan dito ang interaksyon ng sambahayan, kumpanya, pamahalaan, at pandaigdigang
pamilihan.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 231ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Makroekonomikong ekilibriyo –kung ang kita sa panig ng sambahayan ay katumbas ng pagkonsumo o kaya sa panig ng bahay- kalakal, ang kita sa produksiyon ay
katumbas ng pagkonsumo
Mandate system – pagpapasailalim sa isang bansang naghahanda na maging isang malaya at nagsasariling bansa sa patnubay ngisang bansang Europeo
Manor– sentrong pangkabuhayan na pinamumunuan ng panginoong nakatira sa kastilyo
Mantle– binubuo ng makakapal at maiinit na tunaw na bato; halos 1800 milya ang kapal
Marginal thinking– pagsaalang-alang ng karagdagang benepisyo o pakinabang na matatamo sa bawat karagdagang gastusin
Market economy– ang mekanismo ng malayang pamilihan na ginagabayan ng isang sistema ng malayang pagtatakda ng halaga
Marxism – teoryang politikal at ekonomiko ni Karl Marx na nagsasaad na ang kilos ng tao ay bunga ng kapaligiran at uri ng kanyang kinabibilangan
Mein Kampf (My Struggle)– akda ni Hitler na pinagbatayan ng ideolohiyang Nazism, unang lumabas noong 1925
Merkantilismo –prinsipyong pang-ekonomiya na ang batayan ng kayamanan ng bansa ay ang dami ng ginto at pilak na mayroon ito
Mesoamerica– nangangahulugan ang katagang meso ng “gitna”; ang Mesoamerica ay rehiyon mula sa gitnang Mexico hanggang Gitnang America
Middle class – tumutukoy sa panggitnang uri ng tao sa lipunan. Sila ay nasa pagitan ng mga pinakamayayaman at mahihirap na grupo ng tao. Kadalasang batayan ng
pagiging middle class ay ang pagkakaroon ng kayamanan at kapangyarihan sa lipunan na kinabibilangan.
Migrasyon –ang pag-alis ng tao mula sa ibang bansa o lokalidad patungo sa iba
Mikroekonomiks – ay ang pag-aaral sa maliliit na yunit ng ekonomiya. Pinag-aaralan nito ang kilos, gawi at ang mga ginagawang pagpapasya ng sambahayan at
kumpanya
Militarismo – pagpapalakas ng pwersang militar
Mine tailing– dumi o mga materyales na latak mula sa proseso ng pagmimina at pagsasala mula sa malalaking minahan
Mixed economy– isang sistema na kinapapalooban ng elemento ng market economy at command economy
Monarchy– uri ng pamahalaan ng pinamumunuan ng hari, reyna, at mga kauri nito
Monopolistikong kumpetisyon – uri ng pamilihan na maraming mamimili at bahay-kalakal subalit may kaunting kapangyarihan dahil sa ibinebentang produkto na similar
but not exactly identical
Monopolyo –isang istraktura ng pamilihan na may malakas na puwersang itinakda ang presyo at dami ng ibebenta nag-iisa lamang ang prodyuser na nagbebenta ng
produkto at serbisyo sa maraming mamimili
Monopsonyo– Isang istraktura ng pamilihan na maraming nais magkaloob ng produkto at serbisyo subalit iisa lamang ang. Ito ay may lubos na kapangyarihan na
kontrolin ang presyo.
Monsoon – mga hanging nagtataglay ng ulan
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 232ng 240
Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Multiculturalism– lipunan na binubuo ng iba’t ibang kultura
N
Nagbibili– ang nagbebenta ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan
Napoleonic Wars– Digmaang pinangunahan ni Napoleon Bonaparte na naglalayong pag-isahin ang buong Europa
Nasyonalismo – kadalasan, tumutukoy ito sa masidhing pagmamahal sa bayan. Subalit maliban dito, ang nasyonalismo ay nangangahulugan din ng pagkakatanto ng isang
nilalang o lahi na mahalagang ipagtanggol ang kaniyang bansa laban sa panlulupig ng mga banyaga.
Nation-state– terminong pampulitika na tumutukoy sa isang teritoryo na pinananahanan ng mga mamamayan na may magkakatulad na wika, kultura, relihiyon, at
kasaysayan, at napasasailalim sa isang pamahalaan
Natural capital – likas na puhunan
Nazism – ideolohiyang ipinalaganap ni Adolf Hitler na nagsasaad ng pagiging superyor ng lahing Aryan, na siyang kinabibilangan ng mga German
Negosyo – tumutukoy sa anumang gawain na pang-ekonomiya na may layuing kumita o tumubo
Net Factor Income from Abroad – tinatawag ring NetPrimary Income. Makukuha ito kapag ibinawas ang gastos ng mga mamamayang nasa ibang bansa sa gastos ng
mga dayuhang nasa loob ng bansa
Nomarch– pinuno ng nome
Nome– malalayang pamayanan ng sinaunang Egypt
Normative economics– paraan ng pagpapahayag na sumasalamin sa pagpapahalaga o value judgment ng isang tao sa isang pangyayaring pangkabuhayan o economic
phenomenon. Ito ay pansariling pananaw/opinyon na naglalahad ng sariling paninindigan.
O
Oasis – lugar sa disyerto na nagtataglay ng matabang lupa at tubig na maaaring makabuhay ng mga halaman at hayop
Obsidian– isang maitim at kristal na baton a nabuo mula sa tumigas na lava na ginamit sa Teotihuacan sa paggawa ng kagamitan, salamin, at talim ng kutsilyo
Oligopolyo –istruktura ng pamilihan kung saan may maliit na bilang ng bahay-kalakal na nagbebenta ng magkakatulad o magkakaugnay na produkto
Olmec – kauna-unahang kabihasnang sa Central America: nangangahulugan ang salitang Olmec na “ rubber people” dahil sila ang kauna-unahang gumamit ng dagta ng
mga punong rubber o goma
Oracle bone– tawag sa mga tortoise shell at cattle bone na ginagamit upang mabatid ang mensahe o saloobin ng mga diyos ng mga Tsino.
Opportunity cost– ang halaga ng bagay na handang isuko o bitawan upang makamit ang isang bagay
Overgrazing – sanhi ng pagkasira ng lupa at vegetation na nagaganap kung ang kapasidad ng damuhan ay hindi sapat sa laki ng kawan ng hayop
Ozone layer– isang suson sa stratosphere na naglalaman ng maraming konsentrasyon ng ozone

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 233ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
P
Pacific Ring of Fire – isang malawak na sona sa Pasipiko na nagtataglay ng maraming hanay ng mga bulkan
Paggawa – oras at lakas na ginagamit ng tao sa produksiyon
Pagkonsumo – paggamit o pagbili ng mga produkto at serbisyo
Pag-iimpok – bahagi ng kita na hindi ginagasta at sa halip ay inilalagak sa bangko para sa pangangailangan sa hinaharap
Paikot na daloy – dayagram na nagpapakita ng kitang tinatanggap at bayaring ginagawa ng bawat sektor sa ekonomiya
Pamilihan – ang lugar/mekanismo para ang mamimili at nagbebenta ay nagkakaroon ng transaksiyon upang magkaroon ng bentahan
Pananaw – saloobin o opinyon ng isang tao batay sa kaniyang paniniwala
Pangangailangan – ang mga bagay na dapat ay mayroon ang tao tulad ng pagkain, damit, at tirahan upang mabuhay
Peninsula / Tangway – bahagi ng pulo o kontinenteng nakaungos sa tubig
Perestroika– tumutukoy sa pagsasaayos ng ekonomiya ng dating USSR upang manaig angpwersang pampamilihan
Philosophes– grupo ng mga intelektwal sa panahon ng Enlightenment na naniniwala na ang reason o katwiran ay magagamit sa lahat ng aspeto ng buhay
Physiocrats– mga taong naniniwala at nagpalalaganap ng ideyang ang lupa ang tanging pinagmumulan ng yaman o nakatutulong sa pagpapayaman
Pictogram–sistema ng pagsulat na gumagamit ng larawan sa mga sinaunang kabihasnang
Pilosopiya – ang mapagkilatis na pag-aaral sa mga pinakamalalim na katanungan na maaaring itanong ng sangkatauhan. Nagmula ang salitang pilosopiya sa mga salitang
griyego na philo at sophia. Ang philo ay nangangahulugang "pagmamahal" at ang sophia naman ay "karunungan". Kung pagsasamahin, ito ay "pagmamahal sa
karunungan".
Piyudalismo– isang sistemang pulitikal, sosyo-ekonomiko, at militar na nakabase sa pagmamay-ari ng lupa
Political dynasty – ang pananatili sa pamamahala ng isang pamilya sa isang estado sa paglipas ng mga taon
Populasyon – tumutukoy sa kabuuang bilang ng tao sa takdang lugar at panahon
Population boom – biglaang pagdami ng mga taong nakatira sa isang lugar
Population growth rate – antas/bahagdan ng pagdami ng tao
Prairie – lupaing may damuhang mataas na malalim ang ugat o deeply rooted tall grasses
Price index – sumusukat sa average na pagbabago sa presyo ng mga produkto at serbisyo
Presyo –ang halagang ipinambabayad sa isang tiyak na dami at uri ng isang kalakal o paglilingkod
Presyong elastisidad ng demand – sumusukat kung gaano ka sensitibo ang quantity demand sa pagbabago ng presyo
Prime Meridian – itinatalaga bilang zero degree longitude na nasa Greenwich sa England

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 234ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Protectorate – isang rehiyon na may sariling pamahalaan subalit nasa ilalim ng kontrol ng isang panlabas na kapangyarihan
Pulo – masa ng lupang napapaligiran ng tubig
R
Rebolusyon –ang mabilis, agaran, at radikal na pagbabago sa isang lipunan
Red Tide – sanhi ng dinoflagellates na lumulutang sa ibabaw ng dagat
Reinkarnasyon – paniniwalang ang kaluluwa ay muling mabubuhay sa mas mataas o mababang kalagayan sa lipunan batay sa kabuuang pagkilos ng tao
Renaissance– tumutukoy sa muling pagsilang o rebirth the kulturang klasikal ng Greece na sumibol sa bansang Italya
Repormasyon– kilusang pangrelihiyon na naglalayong manghingi ng reporma sa Simbahang Katoliko. Ito ay katawagan din sa mga kaganapan na yumanig sa
Kakristyanuhan mula ika-14 hanggang ika-17 na dantaon na humantong sa pagkakahati ng simbahang Kristyano.
Responsible Parenthood and Reproductive Health Act of 2012 – batas na nagbibigay garantiya sa pagtamo ng mgapamamaraan tulad ngcontraception,fertility
control, sex education, at maternal care
Replenish – muling punuan o tustusan
S
Salinization – proseso ng paglitaw ng asin sa ibabaw ng lupa o kaya naman ay inaanod ng tubig papunta sa lupa
Sambahayan – sektor na binubuo ng lahat ng tao na nagnanais na matugunan ang kanilang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan
Satrap – gobernador o pinuno ng satrapy
Satrapy – lalawigan ng Imperyong Persian
Savanna– lupain ng pinagsamang mga damuhan at kagubatan
Satyagraha – ang paglalabas ng katotohanan kasama ang pagdarasal, meditasiyon, at pag-aayuno
Scribe –mga tagatala ng pangyayari at kasaysayan sa panahon ng sinaunang kabihasnan
Shortage– isang sitwasyon na mas malaki ang dami na demanded kaysa sa dami ng produkto na isinusupply
Sibilisasyon – masalimuot na pamumuhay sa lungsod
Siltation – parami at padagdag na deposito ng banlik na dala ng umaagos na tubig sa isang lugar
Sinocentrism –ang pananaw ng mga Tsino na sila ang superiyor sa lahat
Soil degradation – pagkasira ng lupa o pagbaba nang kapakinabangan nito
Son of Heaven o “Anak ng Langit”– ang emperador ay pinili ng langit upang mamuno na may itinakdang kasaganaan at kapayapaan n noong sinaunang kabihasnan
Sputnik – kauna-unahang space satellite sa kasaysayan na inilunsad ng dating USSR

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 235ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Statistical discrepancy – ang anumang kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta na hindi malaman kung saan ibibilang. Ito ay nagaganap sapagkat may mgatransaksiyong
hindi sapat ang mapagkukunan ng datos o impormasyon.
Steppe – malawak na damuhang lupain na may kakaunting puno; matatagpuan sa silangang Europe at Asya
Stewardship – wastong pagkalinga at pangangalaga ng mga bagay tulad ng kalikasan
Strained – sobra o labis na nagamit
Sturgeon– malalaking isdang likas sa Hilagang Asya na pinagkukuhanan ng caviar (itlog) na isa sa mga produktong panluwas ng rehiyon
Surplus– isang sitwasyon na mas malaki ang dami ng produkto na isinusuplay kaysa sa dami na demand
Sustainability – kakayahang magpanatili ng isang estado o kalagayan
T
Taiga – mataas na kagubatang coniferous at mabato na matatagpuan sa Hilagang Asya, partikular na sa Siberia
Talampas – mataas na lupang patag na patag sa ibabaw
Teotihuacan – nangangahulugan ang katagang ito na “tirahan ng diyos” at isa ito sa mga unang kabihasnang nabuo sa Valley of Mexico
Terorismo – sistematiko paggamit ng malaking takot, madalas marahas, lalo na bilang isang paraan ng pagpipigil
Terra-Cotta – anumang bagay (tulad ng banga, pigurin, o estatwa) na yari sa pinainitang luwad
Territorial and border conflict – suliraning dulot ng hindi pagkakaunawaan o pagtatalo ng mga bansa sa teritoryo at hangganan
The White Man’s Burden – tulang isinulat ni Rudyard Kipling, isang British. Una itong nailathala noong 1889. Ipinahayag ni Kipling ang pagsuporta niya sa
imperyalismong kanluranin sa pamamagitan ng tulang ito.
Third Reich – panahon sa Germany mula 1933–1945 na napasailalim ang bansa sa kontrol ng ideolohiyang totalitarian
Third World – mga bansang papaunlad pa lamang tulad ng Pilipinas
Triple Alliance – kilala sa tawag na Central Powers na kinabibilangan ng Germany, Austria, Hungary, at Italy mula 1882- 1915.
Triple Entente – tawag sa alyansang France, Great Britain at Russia, kilala bilang Allies mula 1882- 1915.
Think tank – pangkat ng mga dalubhasa na nagpupulong upang gumawa ng pagsusuri sa isang suliranin at magmungkahi ng pamamaraan sa paglutas nito
Tonle Sap – lawa sa Cambodia na nakararanas ng siltationaat kinikilalang pinakamalaking freshwater lake sa Southe East Asia
Topograpiya – tumutukoy sa mga katangiang pisikal na nasa ibabaw ng daigdig na gaya ng anyong lupa at anyong tubig
Tropikal – uri ng klimang may katamtamang init
Tsar – tawag sa pinuno ng Russia hanggang sa rebolusyon noong 1917
Tundra – lupaing kadalasang walang puno na matatagpuan sa Russia, malapit sa baybayin ng Arctic Ocean

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 236ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

U
Unemployment rate – bahagdan ng walang hanapbuhay
Urbanisasyon – pagsasa-lungsod ng isang lugar o paglipat ng malaking bahagdan ng populasyon sa mga lungsod upang dito mamuhay at manirahan

V
Vassal– taong tumatanggap ng lupa mula sa lord
Vedas – sagradong aklat para sa mga Hindu; binubuo ng mga himnong pandigma, ritwal, at mga salaysay
Vegetation–uri o dami ng mga halaman sa isang lugar; uri ng kapaligiran batay sa tumutubong halamanan
Volatile – biglaang nagbabago
Vulnerable – madaling mapinsala
Y
Yamang likas – mga bagay na nagmumula sa kalikasan tulad ng lupa, kabundukan, kagubatan, karagatan, mga ilog, lawa, at mga depositong mineral

Z
Ziggurat –templo ng mga sinaunang Mesopotamia tulad ng Sumerian na pinaniniwalang pinaninirahan ng mga diyos
Zoroastrianismo – ang tawag sa relihiyon ng mga persyano, itinatag at ipinalaganap ni Zoroaster ang kaniyang mga turo, na naniniwalang may dalawang pwersang
naglalaban upang makuha ang kaluluwa ng tao. Ayon sa kaniya, huhusgahan ang tao batay sa kaniyang ginawa at kung kaninong pangkat siya sumanib.

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 237ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

CODE BOOK LEGEND

Sample: AP5KPK-IIIf-5

LEGEND SAMPLE

Learning Area and Strand/ Subject or

Araling Panlipunan
Specialization
First Entry AP5

Grade Level Baitang 5

Domain/Content/ Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang

Uppercase Letter/s KPK
Component/ Topic Kolonyal ng mga Espanyol

Roman Numeral
Quarter Ikatlong Markahan III
*Zero if no specific quarter

Lowercase Letter/s
*Put a hyphen (-) in between letters to indicate Week Ika-anim na linggo f
more than a specific week
-

Nakapagbibigay ng sariling pananaw tungkol

Arabic Number Competency sa naging epekto ng kolonyalismo sa lipunan 5
ng sinaunang Pilipino

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 238ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE
Heograpiya at Mga Sinaunang
Ako ay Natatangi NAT Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino PLP HSK
Kabihasnan sa Daigdig
Ang Daigdig sa Klasiko at Transisyonal
Ang Aking Pamilya PAM Pamunuang Kolonyal ng Espanya PKE DKT
na Panahon
Pagbabagong Kultural sa
Ang Pag-usbong ng Makabagong
Ang Aking Paaralan PAA Pamamahalang Kolonyal ng mga KPK PMD
Daigdig
Espanyol
Mga Pagbabago sa Kolonya at Pag-
Ako at ang Aking Kapaligiran KAP PKB Ang Kontemporanyong Daigdig AKD
usbong ng Pakikibaka ng Bayan

Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Mga Pangunahing Konsepto ng

Ang Aking Komunidad KOM PMK MKE
Malayang Kaisipan Sa Mundo Ekonomiks
Pagpupunyagi sa Panahon ng
Ang Aking Komunidad Ngayon at Noon KNN Kolonyalismong Amerikano at KDP Maykroekonomiks MYK
Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at
Pamumuhay sa Komunidad PSK SHK Makroekonomiks MAK
Hamon sa Kasarinlan ng Bansa
Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Mga Sektor Pang-Ekonomiya at Mga
Pagiging Kabahagi ng Komunidad PKK TDK MSP
Demokrasya at Kaunlaran Patakarang Pang-Ekonomiya Nito
Mga Isyung Pangkapaligiran at Pang-
Ang Mga Lalawigan Sa Aking Rehiyon LAR Heograpiya ng Asya HAS IPE
ekonomiya
Ang Mga Kwento Ng Mga Lalawigan Sa Sariling Sinaunang Kabihasnan sa
KLR KSA Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan IPP
Rehiyon AsyaHanggang
Ang Pagkakakilanlang Kultural Ng Kinabibilangang Ang Timog at Kanlurang Asya sa Mga Isyu sa Karapang Pantao at
PKR TKA Gender IKP
Rehiyon Transisyonal at Makabagong Panahon
Ang Silangan at Timog-Silangang Asya Mga Isyung Pang-Edukasyon at
Ekonomiya At Pamamahala EAP sa Transisyonal at Makabagong KIS Pansibiko at Pagkamamamayan (Civics CC
Panahon and Citizenship)
Ang Aking Bansa AAB

Lipunan, Kultura at Ekonomiya ng Aking Bansa LKE

Ang Pamamahala Sa Aking Bansa PAB

Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng Aking Bansa KPB

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 239ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

REFERENCES

Bureau of Elementary Education, 2002 Basic Education Curriculum, (Pasig City: Department of Education, 2002)

Bureau of Secondary Education, Department of Education. Basic Education Curriculum .Pasig City,2002.

Bureau of Secondary Education, Department of Education Culture and Sport. Desired Learning Competencies New Secondary Education Curriculum . Pasig City, 1991.

Bureau of Secondary Education, Department of Education Culture and Sports . Desired Learning Competencies Philippine Secondary Schools Learning Competencies.
Pasig City, 1998.

Bureau of Secondary Education, Department of Education. Secondary Education Curriculum. Pasig City, 2010.

Connecticut State Department of Education, Division of Teaching and Learning, Social Studies Curriculum Framework, (USA: Connecticut State Department of
Education, 1998)

Council for the Welfare of Children, The Filipino Child of the Millennium: National Plan of Action for Child 2005-2010, (Quezon City: Council for the Welfare of
Children, 2005)

Department of Education, New Elementary School Curriculum (NESC): Program for Decentralized Education Development, (Manila: Department of Education, 1982)

Olivia Caoili, The Social Sciences in the Philippines: a Retrospective View, in L. Samson and C. Jimenez. Eds. First national social science congress: toward excellence
in social science in the Philippines, (Quezon City: University of the Philippines Press, 1983)

“United Nations Convention on the Rights of the Child,” last modified 2012, http://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crc.aspx

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 240ng 240

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools