0% found this document useful (0 votes)
36 views13 pages

Ga April 2010 Questions

Uploaded by

kobinaabedu
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
36 views13 pages

Ga April 2010 Questions

Uploaded by

kobinaabedu
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd

Welcome!

Please scroll down to read introductory information


WordPub
BECE
Ghanaian Language & Culture –
(Ga)

Past Questions
2010
Junior High School
Years 1, 2 & 3

Compiled by:
© 2018 Word Publishers. All rights reserved

Unauthorized distribution and/or reproduction of this document prohibited.

CONTACT

Email:
info@[Link]

Telephone:
(+233) 030 295 1486,
(+233) 020 893 0787,
(+233) 057 860 0052,
(+233) 024 850 6613.

Postal Address:
Word Publishers,
P.O. Box NT 583,
Newtown – Accra,
Ghana.

Location:
7 Tunemete Street,
Dzorwulu-Accra,
Ghana.

Website:
[Link]
ACKNOWLEDGEMENTS

▪ The West African Examination Council - for the BECE Ghanaian Language &
Culture (Ga) past questions used in this document.

▪ Ruth, Baaba and Fiifi Arthur – for your relentless support

▪ Michael Teye and Maud Asiedu – for your invaluable contribution to this work.

▪ Teachers, parents and educational institutions – for your continuous patronage


and tireless efforts at ensuring quality education for the 21st century child

▪ Junior High School students – you are the ultimate reason for this work.

DEDICATION
To the Lord Jesus Christ, our Saviour and soon-coming King
April 2010
Ghanaian Language & Culture – (Ga) 1
PAPER 1
45 minutes

PART 1
Answer all the questions
Gbee wiemɔmuji lɛ ateŋ eko fɛɛ eko naa kɛ hetoo ni ja fe fɛɛ

1. Blema lɛ………ŋmaa mɔ
A. gbekɛ
B. maŋtsɛ
C. onukpa
D. yoomo

2. Onukpa aŋamɔ kɛha oblahii kɛ oblayei shwane kɛ gbɛkɛ ji


A. Aenyɛkoo
B. Ntanyɛntanyɛ
C. Nyɛmaŋ nii
D. Nyɛwɔŋ

3. Gamɛi yɛ gbɛi kui ………...ni amɛdamɔɔ nɔ amɛkɛwoɔ abifabii agbɛi


A. enumɔ
B. ekpaa
C. kpawo
D. nɛɛhu

4. Yɛ abifao kpojiemɔ mli lɛ, kɛji mɔ ni jieɔ lɛ kpo lɛ kɛ ewao sa ŋmaadaa mli kɛsa abifao lɛ lilɛi nɔ nɔ lɛ,
no tsɔɔ akɛ……………
A. eegba lɛ blema saji
B. eeha lɛ ŋmaadaa
C. eesɔle eha lɛ
D. eewo enaa afata

5. Gbobalɔi agbɛi sɔŋŋ nɛ bɛja……..


A. Aleenɔ
B. Antoban
C. Kwandahɔ
D. Namɔale

6. Kɛji ato maŋtsɛ hee lɛ ajieɔ lɛ kpo atsɔɔ Nii Ga kɛ majiatsεmεi krokomɛi kɛ maŋbii fɛɛ yɛ……
A. Amuginaa
B. Maŋtsɛ Agbonaa
C. Kɔɔlenaa
D. Naewe

7. Yɛ kitashaa mli lɛ
A. apaiɔ mɛi asablai
B. atsɛɔ mɛi ablɔfo gbɛii
C. atsɛɔ mɛi agbɛii kpeŋ
D. awoɔ mɛi gbɛi hee

8. Maŋtsɛ hiɛɔ …….kɛshaa kita


A. akatamanso
B. kplebi
C. otsaamɛ tso
D. tsi

9. Esaaa akɛ gbekɛ yoo ni boteko gbala mli….


A. baa nii
B. buɔ mama shishi kɛ ŋwɛi
C. woɔ atade shrɔlɔɔ
D. yeɔ fotoli

10. Kusum ni gbeɔ gbalamlibotemɔ naa ji…..


A. agboshimɔ
B. gbalanihamɔ
C. kpeemɔ
D. sɛɛnihamɔ

11. Gbala ni ji gbala lɛ ……..lɛ


A. afiteee
B. aheee
C. akaaa
D. asaaa

12. Anyɛɔ adamɔɔ enɛ nɔ aguɔ gbala


A. bɛɛmɔ
B. fɔmɔ
C. nihoomɔ
D. suu

13. Hɔmɔwɔ beiaŋ lɛ Gamɛi yeɔ kpokpoi kɛ…….wonu.


A. eŋmɔmi
B. ŋkatiɛ
C. ŋme
D. sɛbɛ

14. Tɛshimɛi sumɔɔ ….lalai


A. amlakui akpa
B. kpasɔɔ kpa
C. kpelekemɔ kpa
D. yijiemɔ kpa

15. Afeɔ …….. kusum yɛ Ga Mashi kɛgbeleɔ gbɛ kɛhaa miyii kɛ hoofeemɔ
A. gbɛmlilaa
B. ŋmaadumɔ
C. odadao
D. shidaa

16. Gamɛi …..kɛhaa lɛ kpoo.


A. fuaa gbonyo
B. juɔ gbonyo he
C. nyɔɔ gbonyo nɔ
D. saa gbonyo

17. Kɛji mɔ ko gbo ni mɛi bumɔ mama yɛŋ yɛ yara lɛ nɔ lɛ, etsɔɔ akɛ mɔ ni egbo lɛ …..ni.
A. Asafoiatsɛ
B. Banuma
C. Gbekɛ
D. Haajianyɛ

18. Okwaafonyo toɔnii ni ekpa yɛ……....mli.


A. aboŋo
B. agba
C. sɛɛtsu
D. shia

19. Kusum naa lɛ …………..ji mɛi ni kaneɔ gbii lɛ yɛ Gamɛi asateŋ


A. Agbaafoi
B. Ŋoŋotswalɔ
C. Osɔfo
D. Wulɔmɛi

20. Anaa enɛ kɛjɛɔ gbɔbilɔ nitsumɔ mli


A. kɔi
B. milɛ
C. samfɛlɛ
D. yɛlɛ

Tsɔɔmɔ saji ni abibii lɛ ateŋ eko fɛɛ eko hetoo ni yɔɔ hetoi ni aha lɛ mli
21. Mɛni hiɛ nyam gbɛi Gamɛi kɛwoɔ nyɛ ?
A. Awo
B. Mami
C. Naa
D. Nanaa

22. Mɛni ji wiemɔ ni daawolɔ kɛmuɔ enitsumɔ naa yɛ bɛgwafoi ateŋ ?


A. daa lɛ fɛɛ eta
B. migbe nitsumɔ lɛ naa
C. mijie minine yɛ nii lɛ he
D. wɔ hu be ni

23. Mɛɛ be mli Gamɛi ŋaa amɛhe ŋɔɔwala?


A. gbalamlibotemɔ
B. Hɔmɔwɔ
C. kpojiemɔ
D. yarafeemɔ

24. Mɛɛ gbi krɛdɛɛ nɔ Gamɛi yeɔ haaji ayɛlɛ?


A. Hɔɔ
B. Jufɔ
C. Shɔ
D. Sohaa

25. Tsɔɔmɔ gbɛi pɔtɛɛ ni akɛwoɔ binuu ni baa biyei enyɔ asɛɛ loo biyoo ni baa yɛ bihii enyɔ asɛε lɛ.
A. Awudu
B. Kɛenɛale
C. Obuaba
D. Tsintɔ

26. Te jeŋ feɔ tɛŋŋ Aharabata beiaŋ ?


A. Fɔfɔi kwɛɔ
B. Jeŋ dɔɔ
C. Shikpɔŋ gbiɔ
D. Tsui kumɔɔ

27. Ŋulamii bibii enyiɛ yɔɔ otukwajaŋ ŋulami agbo lɛ he ?


A. Enumɔ
B. Ekpaa
C. Kpaanyɔ
D. Nyɔŋma

28. Gbɛi Antɔŋ ni akɛwo October lɛ, mɛni gbɛi ni ?


A. Fɔfɔi
B. Ŋulami
C. Su
D. Tso

29. Mɛni okadi akɛ laitsei enyɔ toɔ yɛ tawuu mli ?


A. Hefɛoyeli
B. Henɔwomɔ
C. Heshifɔɔ
D. Mlilawoo

30. Kɛji mɔ ko kɛ bɛlɛo fi yɛli tso ko lɛ mɛni no tsɔɔ ?


A. Faikpamɔ
B. Gbɛŋmɛɛ
C. Hɔɔ mɔ
D. Naatsii

Gbee wiemɔmuji nɛɛ eko fɛɛ eko naa


31. Alee mɔ ni……………
A. ewɔ
B. fuɔ mɔ
C. gbeɔ mɔ
D. tsuɔ nii

32. Kɛji oleee gbele le saramɔ……


A. gbonyo
B. too
C. wɔ
D. yalai

33. Enɔ too ji……..


A. kpo
B. pii
C. saŋŋ
D. vii

34. Mɔni taa adesa gbeɔ edasatamɔ lɛ naa kɛ wiemɔ nɛɛ…………


A. anaanu miishɛre bɛlɛ
B. gbi lɛ miyɛ jɛmɛ
C. mikɛta ashimashi toi asɛɛ
D. mita nyɛ loo mikata nyɛ

35. Ataa adesa yɛ hei nɛɛ bɛja


A. faa mli
B. hejuuuhe
C. ŋmɔ mli
D. yara nɔ

36. Mɔ ko yɛ daa nɛɛ ewo……atade


A. dade
B. odonti
C. sliki
D. wolo

37. Ataa Oblanyo ei! Lɛ nɔŋŋ, Nɛgbɛ…..?


A. eho
B. etee
C. eyaa
D. eyɔɔ

38. Mɛɛ be mli alaa ketia dɔmpɔli lala lɛ


A. hiianifeemɔ mli
B. kpashimɔ mli
C. nisɔɔ mli
D. shwɛmɔ mli

39. Owula………ŋma ewo Afrikan Society wolo mli akɛ Ga Jaku yɛ jeeŋmɔ dani Nii Ayi Kushi gbɛi he shi
A. Ako Adjei
B. Bɔtɛi Doku
C. E. N. Omaboe
D. A.B. Quartey-Papafio

40. Ga maŋtsɛ ni wo Ga Jaku sɛi kɛtee Anɛhɔ ji


A. Nii Ama (1560 – 1585)
B. Nii Ashaŋmɔ (1660 – 1680)
C. Nii Ofoli Tibo (1733 – 1739)
D. Nii Tɛiko Tsuru (1782 – 1787)
April 2010
Ghanaian Language & Culture – (Ga) 2
PAPER 2
ESSAY
[1 hour]

SANEŊMAA
(COMPOSITION)
1. Ha sanebimɔi nɛɛ ateŋ ekome pɛ hetoo. Oniŋmaa lɛ ashɛ wiemɔkulibii 150.

(a) Ŋmaa wolo oyaha otsɔɔlɔ lɛ ni otsɔɔ lɛ nɔ hewɔ ni obaafo sukuu mli gbii enyɔ lɛ.

(b) Tsɔɔmɔ bɔ ni afeɔ ahoɔ niyenii ni osumɔɔ fe fɛɛ le.

(c) Ŋmaa nɔ ni ofeɔ daa Hɔɔ.

(d) Ŋmaa adesa ko ni ŋɔɔ onaa.

SANESƐƐKƆMƆ
(COMPREHENSION)

2. Kanemɔ sane ni baa nεε, ni oha sanebimɔi ni nyiε sεε lε fεε ahetoo.

Jeeŋmɔ ko lɛ Kwakwe kɛ Alɔnte hi shi akɛ nanemɛi yɛ shia ko mli yɛ koo ko naa. Amɛfeɔ ekome kɛ hoɔ
nii, ni amɛfeɔ ekome kɛyeɔ nii.

Gbi ko leebi lɛ, Alɔnte kɛ Kwakwe hoo niyenii ko ni ŋɔɔ kɛ abele mamu kɛ mutsuru. Alɔnte kɛ ŋaa ko
ba akɛ ashi niyenii lɛ kɛyashi gbɛkɛ kɛji ajɛ ŋmɔ mli aba, dani aye.

Kwakwe naaa Alɔnte ŋaawoo lɛ he miishɛɛ, shi etswaaa esɛŋ.

Be ni amɛshɛ ŋmɔ lɛ mli lε, Kwakwe kɛɛ Alɔnte akɛ ehiɛ ekpa ekɔi lɛ nɔ yɛ shia, ni no hewɔ lɛ eeya shia
eyakɔ. Ni eyashɛ shia lɛ efee eyiŋ akɛ ebaasa enaa niyenii lɛ eko kɛkwɛ akɛ lɛɛlɛŋ eŋɔɔ lo. Naagbee lɛ
eye niyenii lɛ fɛɛ.

Ni Kwakwe na akɛ Alɔnte ejɛ ŋmɔ mli eba shia ŋɔŋŋ ni ewo foi. Kɛjɛ nakai gbi lɛ, Kwakwe joɔ foi kɛji
ena Alɔnte.

(a) Nɛgbɛ nanemɛi enyɔ lɛ shia lɛ yɔɔ?


(b) Mɛni nibii akɛhoo niyenii lɛ?

(c) Tsɔɔmɔ “etswaaa esɛŋ” shishi.

(d) Mɛni hewɔ Kwakwe jo foi be ni ena Alɔnte lɛ?

(e) Wo sane ni okane lɛ gbɛi. Gbɛi lɛ akafa fe wiemɔkulibii kpawo.

3. Kanemɔ lalawiemɔ ni baa nɛɛ, ni oha sanebimɔi ni nyiɛ sɛɛ lɛ fɛɛ hetoo
Ajo mligblimɔ lɛ Ni akatamanso foɔ ehe;
Eshwie mɔ kla yɛ esɛɛ ; Abladei dɔŋkɔɔ
Hiɛsɛɛ latsaaanyɛɛ tuutu Ni Abam yeɔ yɛlɛ
Kɛ mɔfrobɔɔ hu faa oblaŋ tsui

Abla lɛ Ju kromɔ ni Amɛŋ foɔ hejramɔ sɛɛ;


No’wɔ lɛ ekpaaa yɛ esɛɛ kwraa Ebaa ahuboo ni jɔɔ;
Etswaa mɔ saneŋ tɛ Tsuijurɔ kɛ jwetri baa shia
Ni kɛ ekɔ lɛ kɛkɛ lɛ efili Ni yeimeji boɔ, “Mo Amɛŋɛ”

Aku gbi lɛ Niimɛi a-Shɔ ni Awushi jɔɔmɔ lɛ


Shade kpakpa kɛ efɔŋ hewɔ “ŋwɛi ŋulami abɔ ni”;
Apaiɔ Jabaŋ kɛ Antiko Ekɛ Modua jaa,
Ni ahiɛɔ adufao kɛ ji mɛdiŋ ti Ni ayeee he atsɔtsɔ kwraa
Afi jieɔ mɔ joo

(a) Mɛni shwieɔ mɔ kla yɛ esɛɛ?


(b) Tsɔɔmɔ Abla subaŋ kome ko yɛ lalawiemɔ lɛ mli
(c) Mɛni gbi he sane bɛ lalawiemɔ lɛ mli
(d) Tsɔɔmɔ ŋwɛi ŋulamii abɔ shishi
(e) Wo lalawiemɔ ni okane lɛ gbɛi. Ogbɛi lɛ akafa fe wiemɔkulibii kpawo

SECTION C
LEXIS AND STRUCTURE
Tsɔɔmɔ wiemɔweku mli ni wiemɔi ni afolɔ amɛshishi lɛ eko fɛɛ eko yɔɔ.
(a) Alɔnte lɛ ka okpɔlɔ lɛ shishi
(b) Maŋtsɛ lɛ miikɔdɔ ets-ne lɛ
(c) Awo Mansa lɛ yoo fɛfɛo ni
(d) Kojo joɔ foi waa
(e) Mina lɛ yɛ shia hee lɛ mli

Gbee sanemuji ni baa lɛ naa kɛ niŋmaa mli okadii ni sa.


(f) Afɔ gbekɛ yoo lɛ yɛ Takoradi
(g) Ani onine shɛ shɛɛ lɛ nɔ
(h) Ehe wolo pen kɛ pɛnsli
(i) Shi biɛ amrɔ nɛɛ nɔŋŋ
(j) Mina Kpakpo yɛ nitsumɔhe lɛ

Tsɔɔmɔ sanekuku henɔ ni afo shishi yɛ sanemuji lɛ eko fɛɛ eko mli.
(k) Wolo lɛ ka okpɔlɔ lɛ nɔ
(l) Nuu lɛ ma tsu fɛfɛo ko
(m) Akwei miikane wolo
(n) Eku esɛɛ eba leebi nɛɛ
(o) Watsi lɛ ma okpɔlɔ lɛ nɔ

Tsɔɔmɔ sutsɔɔlɔi ni yɔɔ sanemuji nɛɛ amli.


(p) Amɛma shiaa hee
(q) Too diŋ lɛ miikpe jwɛi
(r) Nuu gojoo lɛ jɛ Boka
(s) Ama ehe atade agbo ko
(t) Nuu lɛ tsa gbee kanyakanya lɛ shi

You might also like