Gaan na inhoud

Jared Diamond

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Jared Diamond
Jared Diamond in London, Februarie 2013
Gebore
Jared Mason Diamond

10 September 1937
Boston, Massachusetts, Verenigde State
NasionaliteitVerenigde State van Amerika
BeroepWetenskaplike, geograaf, historikus, voëlkenner en skrywer
Bekend virGuns, Germs, and Steel (1997), Collapse (2005) en Upheaval: How Nations Cope with Crisis and Change (2019)

Jared Mason Diamond (gebore 10 September 1937) is 'n Amerikaanse geograaf, historikus, voëlkenner en skrywer wat veral bekend is vir sy gewilde wetenskaplike boeke The Third Chimpanzee (1991); Guns, Germs, and Steel (1997, bekroon met 'n Pulitzerprys); Collapse (2005), The World Until Yesterday (2012), en Upheaval (2019). Diamond is oorspronklik opgelei in biochemie en fisiologie,[1] dit is egter bekend dat hy 'n indiepte kennis het van 'n verskeidenheid velde, insluitend antropologie, ekologie, geografie en evolusionêre biologie. Hy is 'n professor in geografie aan die Universiteit van Kalifornië, Los Angeles (UCLA).[2]

In 2005 was Diamond die negende posisie gelys tydens 'n peiling deur die publikasies Prospect en Foreign Policy van die wêreld se voorste 100 openbare intellektuele.[3]

Vroeë lewe en opvoeding

[wysig | wysig bron]

Diamond is op 10 September 1937 in Boston, Massachusetts, Verenigde State gebore. Albei sy ouers was van Asjkenasiese Joodse families wat na die Verenigde State geëmigreer het. Sy pa, Louis Diamond, was 'n geneesheer wat uit Chișinău, Moldawië geëmigreer het, en sy ma, Flora Kaplan, 'n onderwyseres, taalkundige en konsertpianis.[4] Diamond het op sesjarige ouderdom leer klavier speel. Jare later sou hy sy vrou om haar hand vra nadat hy Johannes Brahms se Intermezzo in A majeur vir haar gespeel het.[5]

Reeds op sewejarige ouderdom het hy belangstelling in voëlkyk ontwikkel.[1] Dit het een van sy groot lewenspassies geword en het gelei tot 'n aantal werke wat in ornitologie gepubliseer is.[6]

Op die ouderdom van 15 het sy ouers hom vir die eerste keer buite die oostelike VSA na Montana geneem, waar hulle vakansies op die Hirschy's-familieplaas langs die Big Hole-rivier deurgebring het. In die somer van 1956, as 'n universiteitstudent, het hy na die plaas teruggekeer vir werk. Later, onder die invloed van die skoonheid van die gebied, het hy gereeld sy eie gesinsvakansies hier deurgebring, en Montana en die Bitterroot-vallei het een van die sleutelvoorbeelde in sy boek Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed geword.[1]

Hy het die Roxbury Latynse Skool bygewoon en in 1958 'n Baccalaureus artium in Biochemiese Wetenskappe aan Harvard College verwerf en 'n PhD oor die fisiologie en biofisika oor membrane in die galblaas aan Trinity College, Universiteit van Cambridge in 1961.[2][7][8]

Loopbaan

[wysig | wysig bron]

Nadat hy aan Cambridge gegradueer het, het Diamond tot 1965 as 'n juniorgenoot na Harvard teruggekeer, en in 1968 'n professor in fisiologie aan die UCLA Mediese Skool geword. Terwyl hy in sy twintigs was, het hy 'n tweede, parallelle, loopbaan in voëlkunde en ekologie ontwikkel, met spesialisering in Nieu-Guinee en nabygeleë eilande, wat hy vanaf 1964 begin besoek het.[1] Later, in sy vyftigs, het Diamond 'n derde loopbaan in omgewingsgeskiedenis ontwikkel en 'n professor in geografie aan UCLA geword, sy huidige posisie.[8] Hy gee ook klas by LUISS Guido Carli in Rome.[9] Hy het die Nasionale Medalje van Wetenskap in 1999 verwerf[10] en Westfield State-universiteit het in 2009 'n eredoktorsgraad aan hom toegeken.

Diamond het oorspronklik gespesialiseer in soutabsorpsie in die galblaas.[11][12] Hy het ook vakkundige werke in die velde van ekologie en ornitologie gepubliseer, [13]maar is waarskynlik die bekendste vir die skrywer van 'n aantal gewilde-wetenskaplike boeke wat onderwerpe uit verskillende velde kombineer anders as dié wat hy formeel bestudeer het. As gevolg van hierdie akademiese diversiteit, is Diamond beskryf as 'n veelweter.[14][15]

Populêre wetenskaplike werke

[wysig | wysig bron]

The Third Chimpanzee (1991)

[wysig | wysig bron]

Diamond se eerste gewilde boek, The Third Chimpanzee: The Evolution and Future of the Human Animal (1991), ondersoek menslike evolusie en die relevansie daarvan vir die moderne wêreld, met bewyse van antropologie, evolusionêre biologie, genetika, ekologie en linguistiek. Die boek spoor hoe mense ontwikkel het om so anders as ander diere te wees, ten spyte daarvan dat hulle meer as 98% van ons DNS met ons naaste dierverwante, die sjimpansees, deel. Die boek ondersoek ook die dierlike oorsprong van taal, kuns, landbou, rook en dwelmgebruik, en ander skynbaar unieke menslike eienskappe. Dit is goed ontvang deur kritici en het die 1992 Rhône-Poulenc-prys vir wetenskapboeke[16] en die Los Angeles Times-boekprys gewen.[17]

Guns, Germs, and Steel (1997)

[wysig | wysig bron]

Sy tweede en bekendste gewilde wetenskaplike boek, Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies, is gepubliseer in 1997. Dit vra hoekom Eurasiese volke inheemse Amerikaners, Australiërs en Afrikane verower of verplaas het, in plaas van andersom. Dit voer aan dat hierdie uitkoms nie te wyte was aan genetiese voordele van Eurasiese volke self nie, maar eerder aan kenmerke van die Eurasië vasteland, in die besonder, sy hoë diversiteit van wilde plant- en dierspesies wat geskik is vir mak maak en sy oos/wes-hoofas wat die verspreiding bevoordeel het van daardie huisdiere, mense, tegnologieë—en siektes—vir lang afstande met min verandering in breedtegraad.

Die eerste deel van die boek fokus op redes waarom slegs 'n paar spesies wilde plante en diere geskik was vir mak maak. Die tweede deel bespreek hoe plaaslike voedselproduksie gebaseer op daardie huisdiere gelei het tot die ontwikkeling van digte en gestratifiseerde menslike bevolkings, vermoeë om te skryf, gesentraliseerde politieke organisasie en epidemiese aansteeklike siektes. Die derde deel vergelyk die ontwikkeling van voedselproduksie en van menslike samelewings tussen verskillende kontinente en wêreldstreke. Guns, Germs, and Steel het 'n internasionale topverkoper geword, is in 33 tale vertaal en het verskeie toekennings ontvang, insluitend 'n Pulitzerprys, 'n Aventisprys vir Wetenskapboeke[16] en die 1997 Phi Beta Kappa-toekenning in Wetenskap.[18] 'n Televisie-dokumentêre reeks gebaseer op die boek is in 2005 deur die National Geographic Society vervaardig.[19][20]

Why is Sex Fun? (1997)

[wysig | wysig bron]

In sy derde boek, Why is Sex Fun?, wat ook in 1997 gepubliseer is, bespreek Diamond evolusionêre faktore wat kenmerke van menslike seksualiteit onderlê wat oor die algemeen as vanselfsprekend aanvaar word, maar wat hoogs ongewoon is onder ons diereverwante. Daardie kenmerke sluit in 'n langtermyn paarverhouding (huwelik), naasbestaan van ekonomies saamwerkende pare binne 'n gedeelde gemeenskaplike gebied, voorsiening van ouerlike sorg deur vaders sowel as deur moeders, seks in privaatheid eerder as in die openbaar, versteekte ovulasie, vroulike seksuele ontvanklikheid wat die grootste deel van die menstruele siklus insluit (insluitend dae van onvrugbaarheid), vroulike menopouse en kenmerkende sekondêre seksuele kenmerke.

Collapse (2005)

[wysig | wysig bron]

Diamond se volgende boek, Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed, wat in 2005 gepubliseer is, ondersoek 'n reeks vorige samelewings in 'n poging om te identifiseer hoekom hulle óf ineengestort het óf aangehou het om te floreer en oorweeg wat kontemporêre samelewings uit hierdie historiese voorbeelde kan leer. Soos in Guns, Germs, and Steel, argumenteer hy teen verduidelikings vir die mislukking van vorige samelewings wat hoofsaaklik op kulturele faktore gebaseer is, eerder deur op ekologie te fokus. Onder die gemeenskappe wat in die boek genoem word, is die Noorse en Inuïete van Groenland, die Maja, die Anasazi, die inheemse mense van Rapa Nui (Paaseiland), Japan, Haïti, die Dominikaanse Republiek en moderne Montana.

Die boek sluit af deur te vra waarom sommige samelewings rampspoedige besluite neem, hoe groot besighede die omgewing beïnvloed, wat ons vernaamste omgewingsprobleme vandag is, en wat individue omtrent daardie probleme kan doen. Soos Guns, Germs, and Steel, is Collapse in dosyne tale vertaal, het dit 'n internasionale topverkoper geword, en was die basis van 'n televisiedokumentêr wat deur die National Geographic Society vervaardig is.[21] Sommige antropoloë en geleerdes het Diamond se metodes en gevolgtrekkings gekritiseer.[22] Collapse is ook genomineer vir die Royal Society-prys vir Wetenskapboeke.[16]

"Vengeance is Ours" omstredenheid (2008)

[wysig | wysig bron]

In 2008 het Diamond 'n artikel in The New Yorker gepubliseer met die titel "Vengeance Is Ours",[23] wat die rol van wraak in stamoorlogvoering in Papoea-Nieu-Guinee beskryf. 'n Jaar later het twee inheemse mense wat in die artikel genoem word, 'n regsgeding teen Diamond en The New Yorker ingedien en beweer dat die artikel hulle belaster het.[24][25][26] In 2013 het The Observer berig dat die regsgeding "met wedersydse instemming teruggetrek is na die skielike dood van hul prokureur."[4]

Natural Experiments of History (2010)

[wysig | wysig bron]

In 2010 het Diamond (saam met James Robinson) Natural Experiments of History geredigeer, 'n versameling van sewe gevallestudies wat die multidissiplinêre en vergelykende benadering tot die studie van geskiedenis wat hy voorstaan, illustreer. Die boek se titel spruit uit die feit dat dit nie moontlik is om geskiedenis te bestudeer deur die voorkeurmetodes van die laboratoriumwetenskappe nie, dit wil sê deur beheerde eksperimente wat gerepliseerde menslike samelewings vergelyk asof dit proefbuise van bakterieë is. In plaas daarvan moet 'n mens kyk na natuurlike eksperimente waarin menslike samelewings wat in baie opsigte soortgelyk is, histories versteur is. Die boek se nawoord klassifiseer natuurlike eksperimente, bespreek die praktiese probleme om dit te bestudeer, en bied voorstelle oor hoe om daardie probleme aan te spreek.[27]

The World Until Yesterday (2012)

[wysig | wysig bron]

In The World Until Yesterday, wat in 2012 gepubliseer is, vra Diamond wat die Westerse wêreld uit tradisionele samelewings kan leer. Dit ondersoek 39 tradisionele kleinskaalse gemeenskappe van boere en jagter-versamelaars met betrekking tot hoe hulle universele menslike probleme hanteer. Die probleme wat bespreek is, sluit in die verdeling van ruimte, die oplossing van geskille, die grootmaak van kinders, die behandeling van bejaardes, die hantering van gevare, die formulering van gelowe, die aanleer van veelvuldige tale en om gesond te bly. Die boek stel voor dat sommige praktyke van tradisionele samelewings nuttig aangeneem kan word in die moderne industriële wêreld vandag, hetsy deur individue of anders deur die samelewing as 'n geheel.

Upheaval (2019)

[wysig | wysig bron]

In Upheaval: How Nations Cope with Crisis and Change ondersoek Diamond of nasies lesse tydens krisisse kan vind op 'n manier soos mense doen. Die nasies wat oorweeg word, is Finland, Japan, Chili, Indonesië, Duitsland, Australië en die VSA.[28] Diamond identifiseer vier moderne bedreigings: kernwapens, klimaatverandering, beperkte hulpbronne en uiterste ongelykheid.[29]

Anand Giridharadas, wat vir The New York Times geresenseer het, het beweer die boek bevat baie feitelike onakkuraathede. Daniel Immerwahr, resensent vir The New Republic, berig dat Diamond "statistiese analise" en die gepaardgaande strengheid verwerp het, selfs volgens die standaarde van sy vroeëre boeke, wat self soms op hierdie basis uitgedaag is.[30]

Persoonlike lewe

[wysig | wysig bron]

Diamond is getroud met Marie Cohen, kleindogter van die Poolse politikus Edward Werner. Hulle het tweelingseuns, gebore in 1987.[31]

Rade

[wysig | wysig bron]
  • Redaksie Raad van die Skeptic Magazine, ‘n uitgawe van The Skeptics Society
  • Lid van die American Academy of Arts and Sciences
  • Lid van die National Academy of Sciences
  • VSA regionale direkteur vir die World Wide Fund for Nature

Geselekteerde biografie

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Jared Diamond, Collapse: How Societies Choose to Fail or Survive, Penguin Books, 2005 en 2011 (ISBN 978-0-241-95868-1)
  2. ↑ 2,0 2,1 "Jim Al-Khalili talks to Jared Diamond about his journey from the gall bladder to global history via a passion for the birds of Papua New Guinea". Besoek op 19 Desember 2012.
  3. ↑ "Prospect/FP Top 100 Public Intellectuals Results". 15 Oktober 2005. Besoek op 1 Maart 2016.
  4. ↑ 4,0 4,1 McKie, Robin (5 Januarie 2013). "Jared Diamond: what we can learn from tribal life". The Observer. Besoek op 5 Januarie 2013.
  5. ↑ Jared Diamond in conversation with Michael Berkeley on the BBC Radio 3 program Private Passions (uitgesaai 3 Maart 2013)
  6. ↑ Ernst Mayr, Jared Diamond, The Birds of Northern Melanesia: Speciation, Ecology, & Biogeography, Oxford University Press, 2001 (ISBN 0-19-514170-9)
  7. ↑ Tesis, PhD, Jared Diamond, Concentrating activity of the gallbladder, Universiteit van Cambridge, 1961, http://ulmss-newton.lib.cam.ac.uk/vwebv/holdingsInfo?bibId=27758
  8. ↑ 8,0 8,1 "The Prize Winner, 1998". Expo-Cosmos. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Mei 2009. Besoek op 18 Mei 2009.
  9. ↑ "Geografia politica". LUISS Guido Carli. Besoek op 8 Maart 2019.
  10. ↑ "The President's National Medal of Science: Recipient Details". National Science Foundation. 1999. Besoek op 8 Maart 2019.
  11. ↑ Tesis, PhD, Jared Diamond, Concentrating activity of the gallbladder, Universiteit van Cambridge, 1961, http://ulmss-newton.lib.cam.ac.uk/vwebv/holdingsInfo?bibId=27758
  12. ↑ "Understanding History With 'Guns, Germs, And Steel'". NPR. 8 September 2011. Besoek op 8 Maart 2019.
  13. ↑ Diamond, J.; Bishop, K. D.; Gilardi, J. D. (5 Augustus 2004). "Geophagy in New Guinea birds" (PDF). Ibis. 141 (2): 181. doi:10.1111/j.1474-919X.1999.tb07540.x. ISSN 0952-8369. Besoek op 8 Maart 2019.
  14. ↑ "The Animal Attraction". Australian Broadcasting Corporation. 2001. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Mei 2011. Besoek op 8 Maart 2019.
  15. ↑ "Rapa Nui déjà vu". The Economist. The Economist Newspaper Limited. 8 Oktober 2009. Besoek op 8 Maart 2019.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 "Prize for Science Books previous winners and shortlists". Royal Society. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Junie 2018. Besoek op 18 Mei 2009.
  17. ↑ "Los Angeles Times Festival of Books – Book Prizes – Winners by Award (science)". Los Angeles Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Desember 2002. Besoek op 18 Mei 2009.
  18. ↑ "1997 Phi Beta Kappa Science Book Award". Phi Beta Kappa. Geargiveer vanaf die oorspronklike op Desember 22, 2005. Besoek op Februarie 16, 2014.
  19. ↑ Lovgren, Stefan (6 Julie 2005). "'Guns, Germs and Steel': Jared Diamond on Geography as Power". National Geographic News. Besoek op 6 Desember 2012.
  20. ↑ "Guns, Germs & Steel: The Show". PBS. Besoek op 6 Desember 2012.
  21. ↑ Demenocal, Peter B.; Cook, Edward R., reds. (Desember 2005). "Perspectives on Diamond's Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed". Current Anthropology. CA Forum on Anthropology in Public. 46 (supplement): S91–S99. doi:10.2307/3597146. ISSN 0011-3204. JSTOR 3597146.(abonnement vereis)
  22. ↑ McAnany, P.A. & Yoffee, N. (Eds) (2010). Questioning Collapse: Human Resilience, Ecological Vulnerability, and the Aftermath of Empire. Cambridge University Press.
  23. ↑ Diamond, Jared (21 April 2008). "Vengeance Is Ours". Annals of Anthropology. p. 74.(abonnement vereis)
  24. ↑ Balter, M. (2009). "'Vengeance' Bites Back at Jared Diamond". Science. 324 (5929): 872–874. doi:10.1126/science.324_872. PMID 19443760.
  25. ↑ Maull, Samuel (22 April 2009). "Author Jared Diamond sued for libel". AP News. Besoek op 8 Februarie 2012.
  26. ↑ Smillie, Dirk (19 Oktober 2009). "Fresh Legal Jab At 'The New Yorker'". Forbes. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 November 2009. Besoek op 8 Februarie 2013.
  27. ↑ "Natural Experiments of History – Jared Diamond, James A. Robinson". Harvard University Press. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Desember 2021. Besoek op 8 September 2010.
  28. ↑ "Upheaval review: How countries seldom learn from their past". The Irish Times. 11 Mei 2019. Besoek op 17 Mei 2019.
  29. ↑ Martindale, David (9 Mei 2019). "Pulitzer Prize-winning author Jared Diamond to discuss new book, 'Upheaval,' in Dallas". The Dallas Morning News.
  30. ↑ Immerwahr, Daniel (11 Junie 2019). "All Over the Map". The New Republic. Besoek op 12 Junie 2019.
  31. ↑ Radio interview with Jim Al-Khalili, BBC Radio 4, series The Life Scientific, uitgesaai op 4/12/2012
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Jared_Diamond&oldid=2635273"