Die Sowjetunie se Mars-ruimteprogram was ’n reeks onbemande ruimtetuie wat tussen 1960 en 1973 gelanseer is. Die tuie het die planeet Mars verken en het verbyvlugte, landings- en wenteltuie ingesluit.
Die eerste Mars-ruimtetuie was klein en is deur Molnija-vuurpyle afgevuur. Ná twee mislukte pogings in 1969 is die swaarder Proton-K-vuurpyl gebruik om groter tuie van 5 kg af te vuur wat uit ’n wentel- en landingstuig bestaan het.
Benewens die Mars-program het die Sowjetunie ook ’n verkenningstuig na Mars gestuur as deel van die Zond-ruimteprogram; Zond 2 het egter op pad na Mars defek geraak. Nog twee tuie is opgestuur as deel van die Fobos-program. In 1996 het Rusland die Mars 96 gelanseer, sy eerste interplanetêre sending sedert die verbrokkeling van die Sowjetunie. Dit het egter nooit sy wentelbaan om die aarde verlaat nie.
Die Sowjetunie se eerste twee pogings om verkenningstuie na Mars te stuur was die Mars 1M-tuie. Albei is in 1960 deur ’n Molnija-vuurpyl gelanseer en het nie hul eerste wentelbaan bereik nie.[1] Die Westerse media het die tuie Marsnik gedoop na aanleiding van die name "Mars" en "Spoetnik".
Mars 1 is in 1962 gelanseer, maar het defek geraak op pad na Mars. Nog twee Sowjet-tuie, Mars 2MV-4 No.1 en Mars 2MV-3 No.1, is min of meer dieselfde tyd gelanseer. Nie een het hul wentelbaan om die aarde verlaat nie weens probleme met hul vuurpyle.
Mars 2M No.521 en Mars 2M No.522, in die Weste bekend as Mars 1969A en B, was swaarder tuie van sowat 5 ton. Hulle is deur Proton-K-vuurpyle afgevuur en het wentel- en landingstuie gehad soortgelyk aan die latere Wenera- en Wega-tuie.
Die Mars 4M-tuie, Mars 2 en 3, het uit soortgelyke tuie bestaan, elk met ’n wentel- en landingstuig. Dit was die eerste tuie wat die oppervlak van Mars bereik het.
Mars 2 se landingstuig het Mars se atmosfeer op 27 November 1971 binnegedring, teen ’n skerper hoek as wat beplan is. Dit het ophou werk en op die planeet neergestort – die eerste tuig op Mars. Intussen is die wenteltuig in ’n 18 uur-wentelbaan van 1 380 x 24 940 km om Mars geplaas. Wentenskapinstrumente is vir sowat 30 minute in werking gestel.
Mars 3 se landingstuig het Mars se oppervlak op 2 Desember 1971 bereik en ’n sagte landing uitgevoer. Die instrumente het 20 sekondes lank gewerk voordat hulle vir ’n onbekende rede defek geraak het – miskien weens sterk stofstorms op die oppervlak. Dit het egter eers ’n deel van die eerste foto van Mars se oppervlak na die aarde gestuur.
Albei landingstuie het ’n voertuig aan boord gehad, maar nie een het gewerk nie.
Mars 2 en 3 se wenteltuie het tussen Desember 1971 en Maart 1972 ’n groot klomp data na die aarde gestuur, onder andere 60 foto's. Danksy die foto's en data kon oppervlakkaarte saamgestel word en inligting ingesamel word oor Mars se swaartekrag en magnetiese velde.
Kosmos 419 is op 5 Mei 1971 gelanseer. Dit het net ’n wenteltuig gehad en was bedoel om die eerste tuie te wees wat ’n areosentriese wentelbaan binnegaan en so die Amerikaanse Mariner 8- en Mariner 9 ruimtetuie die loef af te steek.
Mars 4 en Mars 5 se wenteltuie, wat in 1973 gelanseer is, is ontwerp om om Mars te wentel en inligting oor die samestelling, struktuur en eienskappe van Mars se atmosfeer en oppervlak terug te stuur. Die ruimtetuie moes ook as kommunikasiekanale dien na die Mars 6- en 7-landingstuie.
Mars 4 se wenteltuig het Mars op 10 Februarie 1974 bereik. Weens ’n tegniese fout het Mars 4 2200 km van die planeet af verbygevlieg. Dit het ’n klompie foto's teruggestuur – die eerste van die nag-kant van Mars.
Mars 5 het Mars op 12 Februarie 1974 bereik en is in ’n 1 755 x 32 555 km- elliptiese baan van 24 uur 53 minute om die planeet geplaas. Die twee fototelevisie-kameras kon 12 foto's neem elke keer dat die tuig naby die planeet was. Mars 5 het data versamel op 22 omwentelings voor die einde van die sending.
Mars 6 is op 5 Augustus 1973 gelanseer en het Mars op 12 Maart 1974 bereik. Terwyl die landingstuig na die oppervlak beweeg het, het dit data uitgestuur, maar kontak is verloor nadat dit geland het.
Mars 7 is op 9 Augustus 1973 gelanseer en het Mars op 9 Maart 1974 bereik. Weens ’n tegniese probleem het die landingstuig vier uur te vroeg van die ruimtetuig geskei en het dit die planeet met 1 300 km gemis.
Die Mars 4NM- en Mars 5NM-projekte sou swaarder tuie gewees het wat deur N1-vuurpyle afgevuur sou word. Hulle sou voertuie aan boord gehad het wat op die oppervlak rondry. Die N1 het egter op al vier sy toetsvlugte misluk en is nooit gebruik om enige Mars-ruimtetuie af te vuur nie.[2]
.svg)