Stefanus III van Moldawië
Stefanus III van Moldawië, algemeen bekend as Stefanus die Grote (Roemeens: Ștefan cel Mare; oorlede 2 Julie 1504), was van 1457 tot 1504 woiwode (prins) van Moldawië. Hy was die seun en medeheerser van Bogdan II, wat in 1451 vermoor is in 'n sameswering wat deur sy broer en Stefanus se oom Pieter III Aron gerëel is. Aron het daarna die troon oorgeneem. Stefanus het na Hongarye gevlug en later na Walachye. Met die hulp van Vlad Dracula, woiwode van Walachye, het hy egter in die somer van 1457 na Moldawië teruggekeer en Aron gedwing om na Pole te vlug. Stefanus het Pole aangeval en voorkom dat die koning, Kasimir IV Jagiellon, Aron kan steun. In 1459 het egter Kasimir se heerskappy erken.
Bewind
[wysig | wysig bron]Stefanus het besluit om Chilia (nou Kilija in Oekraïne), 'n belangrike hawe aan die Donau, aan te val en dit het hom met Hongarye en Walachye laat bots. Hy het die dorp in 1462 beset tydens die Ottomaanse Ryk se inval in Walachye, maar is tydens die beleg ernstig gewond. Twee jaar later het hy die dorp oorgeneem. Hy het in 1467 aan die burgers van Transsilvanië steun belowe teen Matthias Corvinus, koning van Hongarye. Corvinus het Moldawië binnegeval, maar Stefanus het hom in die Slag van Baia verslaan.
Pieter Aron het Moldawië in 1470 met Hongaarse steun aangeval, maar is deur Stefanus verslaan en tereggestel, saam met die Moldawiese bojare wat hom steeds gesteun het. Stefanus het ou forte gerestoureer en nuwes laat bou, en dit het Moldawië se verdedigingstelsel en sentrale administrasie versterk. Ottomaanse uitbreiding het Moldawiese hawens om die Swartsee bedreig. In 1473 het Stefanus opgehou om heffings aan die sultan te betaal en 'n reeks veldtogte geloods teen Walachye, wat Ottomaanse heerskappy aanvaar het, om sy heersers met mense van sy keuse te vervang. Elke prins wat die troon met Stefanus se hulp oorgeneem het, moes egter noodgedwonge gou heffings aan die sultan betaal.
Stefanus het eindelik in 1475 'n groot Ottomaanse leër verslaan. Die volgende jaar het die Ottomaanse sultan, Mehmet II, Stefanus verslaan, maar 'n gebrek aan voorraad en die uitbreek van 'n pes het hom gedwing om aan Moldawië te onttrek. Ná daaropvolgende Ottomaanse suksesse het Stefanus van 1486 af weer 'n jaarlikse heffing aan die sultan betaal. In die volgende paar jaar is dosyne klipkerke en kloosters in Moldawië gebou, en dit het bygedra tot die ontwikkeling van 'n spesifieke Moldawiese argitektuur.
Gedurende Stefanus se laaste jare het sy seun en medeheerser, Bogdan III, 'n aktiewe rol in die regering gespeel. Stefanus se lang bewind het 'n rydperk van stabiliteit in Moldawië ingelui. Van die 16de eeu af onthou sy onderdane en buitelanders hom as 'n groot leier. Moderne Roemene beskou hom as een van hulle grootste nasionale helde. Nadat die Roemeens-Ortodokse Kerk hom in 1992 tot heilige verklaar het, word hy vereer as "Stefanus die Grote en Heilige" (Ștefan cel Mare și Sfânt).
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Stefanus III van Moldawië.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
