Леви-Монтальчини, Рита

Рита Леви-Монтальчини
Рита Леви-Монтальчини
	итальяндап Rita Levi-Montalcini
Чыккан ӧйи	кандык айдыҥ 22 кӱни 1909[…]
Чыккан јери	Турин[d], Италия;
Божогон ӧйи	јаҥар айдыҥ 30 кӱни 2012[…] (103 јаш)
Божогон јери	Рим[d], Италия;
Ороон	Американыҥ Бириктирилген Штаттары[d]; Королевство Италия[d]; Италия;
Билим сфера	нейробиология[d]
Иштеген јери	Сент-Луисте Вашингтонныҥ университеди[d];
Ӱренген јери	Туринниҥ университеди[d];
Кайралдары ла премиялары	; Альберт Ласкердиҥ фундаментал эмчилик шиҥжӱлер учун сыйы[d] (1986) Фельтринеллиний сыйы[d] Луиза Гросс-Хорвицтиҥ сыйы[d] (1983) Розенстилдиҥ сыйы[d] (1981) Мадридтиҥ Комплентус университединиҥ кӱндӱлӱ докторы[d] (2008) Кеендиктиҥ ле билимниҥ американ академиязыныҥ турчызы[d] Лондонныҥ каандык биригӱзиниҥ турчызы[d] (тулан айдыҥ 9 кӱни 1995) Ральф Джерардтыҥ сыйы[d] (1985) золотая медаль Высшего совета по научным исследованиям[d] (чаган айдыҥ 26 кӱни 1990)
	Викицитатниктеги цитаталар
	Викитекадагы бичимелдер
	Медиафайлдар Викискладта

Рита Леви-Монтальчини (итальяндап Rita Levi-Montalcini; 1919 јылдыҥ кандык айыныҥ 22-чи кӱнинде, Туринде — 2012 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 30-чы кӱнинде, Римде — итальян нейробиолог, физиология ла эмчиликте Нобельдиҥ сыйыныҥ лауреады. Бу сыйды ол Стэнли Коэнле] кожо «ӧзӱштиҥ айалгаларын» ачкан учун (NGF) алган. Итальян республиканыҥ јаантайынга сенаторы.

Биографиязы

Рита Леви (эјелери ле аказыла кожо 1930 јылда ӧбӧкӧзин Леви-Монтальчини деп солыган) Туринде еврей сефара биледе чыккан, эјелери ийгистер болгон. Рита биледе тӧртинчи бала. Олордыҥ адазы Адамо Леви (1932 јылда јада калган) инженер-электрик, математик болгон. Адамоныҥ билези Казале-Монферрато деп јердеҥ болгон. Энези дезе Аделе Монтальчини — јурукчы, Асти деп јердеҥ^[11].

1936 јылда Рита Леви-Монтальчини эмчилик-школды божодоло, Джузеппе Леви (1872—1965) деп физиологтыҥ болушчызы болгон.^[12] Је, удабай, Муссолининиҥ башкарузыныҥ Јасагы аайынча (еврей укту улуска билим ле ӧскӧ дӧ иштерде туружарга јарабас) оны ижинеҥ јайлаткан.

1943 јылда Рита Леви-Монтальчининиҥ билези Флоренция јаар јӱре берген. Туринге ойто јӱк ле јуу божогон кийнинде јангандар.

1946 јылдаҥ ала ол Сент-Луисте Вашингтонныҥ университединде иштеген. 1951 јылдаҥ ала ол ондо зоологияныҥ ассоциированный профессоры, 1958 јылдаҥ ала профессор.

1974 јылда Рита Леви — ЕМВО-ныҥ турчызы. Америкада кеендиктиҥ ле билимниҥ академиязыныҥ турчызы, онойдо ок США-да НАН-ныҥ турчызы (1968), ондо ок Рита Леви тӱӱкиде 10-чы ӱй кижи-турчы болгон.

1974 јылда ол, атеист те болзо, билимниҥ Папский академиязыныҥ баштапкы ӱй кижи-турчызы болгон. 1989 јылда билимниҥ Француз академиязыныҥ иностранный турчызы.

1995 јылда «Лондондо каанныҥ биригӱзиниҥ» турчызы.

Итальян Республиканыҥ Сенадыныҥ эҥ узак иштеген турчызы, солцентристтердиҥ коалициязын јӧмӧгӧн. 1992 јылда «Кижиликти ајарынзын деп»^[13]. (« Предупреждение человечеству») кол салган. Ританыҥ аказы — Джино (Луиджи) Леви-Монтальчини (1902—1974), јарлу архитектор; эјези, ийгистиҥ келтейи — Паола Леви-Монтальчини (1909—2000), јурукчы; экинчи эјези — Нина (Анна) Леви-Монтальчини, ол керегинде Рита Леви автобиографиялык бичик чыгарган; бӧлӧзи — Еуджения Сачердотс де Лустиг (1910—2011) аргентинаныҥ билимчи-эмчизи, Рита Леви-Монтальчини бӧлӧзиле кожо эмчилик-школдо ӱренеле, Туринниҥ университединде гистолог Джузеппе Левиниҥ шиҥжӱ-ӧмӧлигинде иштеген, олорло кожо Сальваторе Лурия ла Ренато Дульбеко^[14]^[15] болгондор).

Кайралдары

1963 — Max Wein stein Award, United Cerebral Palsy Association;
1969 ― Фельтринеллиниҥ сыйы;
1974 — William Thomson Wakeman Award, National Paraplegia Foundation;
1981 — Розентилдиҥ сыйы;
1983 — Луиза Гросс Хорвицтиҥ сыйы, Колумбияныҥ университеди;
1985 — Ралф Жерардыҥ сыйы
1986 — Альберт Ласкердиҥ фундаментал эмчилик шиҥжӱлер учун сыйы;
1986 јылдыҥ јаан изӱ айдыҥ 7-чи кӱни — «Итальян Республикага экелген једимдери учун» деп орденниҥ командоры;
1986 јылдыҥ ӱлӱрген айыныҥ 31-чи кӱни — «Кеендик ле ӱредӱликте једимдер учун» деп алтан медаль;
1987 — США-ныҥ национал билимдик медали;
1987 јылдыҥ чаган айыныҥ 8-чи кӱни — «Итальян Республикага экелген једимдери учун» деп орденниҥ Јаан крести;
1990 — Ӱстӱги Советтиҥ билим шиҥжӱлер учун алтын медали;
2001 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 6-чы кӱни — Кеендик ле билимде једимдери учун алтын медаль;
2009 — Leonardo da Vinci Award, European Academi of Sciences (баштапкы алган кижи);
2009 — «Кӱндӱлӱ легионныҥ Улу офицери» (Франция).

Јуруктардыҥ кӧмзӧзи

Рита Леви-Монтальчини, Сальсомаджоре Терме
Монтальчини, Скальфаро Чампи, Руббия Чахановьев

Ајарулар

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Internet Speculative Fiction Database (англ.) — 1995.
↑ Энциклопедия Брокгауз (нем.)
↑ Societies A. C. o. L., Press O. U., Tang J. Levi-Montalcini, Rita (22 April 1909–30 December 2012) (англ.) // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2018. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1302688
↑ The Washington Post (англ.) // The Washington Weekly Post / M. Murray — Washington: Fred Ryan, 1877. — ISSN 0190-8286; 2641-9599
↑ The Sydney Morning Herald (англ.) — Sydney: Fairfax Media, 1831. — ISSN 0312-6315
↑ ^7,0 ^7,1 www.accademiadellescienze.it (итал.)
↑ encyclopedia.com (англ.) — HighBeam Research.
↑ http://www.infoplease.com/encyclopedia/people/levi-montalcini-rita.html
↑ Notable Names Database (англ.) — 2002.
↑ Women in the Biological Sciences
↑ Гистолог Джузеппе Леви дезе Ританыҥ адазы, энези — Наталия Гинзбург.
↑ World Scientists' Warning To Humanity (англ.) (недоступная ссылка). stanford.edu (18 November 1992). Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 25 кӱни, 2019. Архивировано јаҥар айдыҥ 6 кӱни, 1998 јыл.
↑ The cousin ignored (англ.) (недоступная ссылка). Дата обращения: јаҥар айдыҥ 30 кӱни, 2012. Архивировано тулаан айдыҥ 10 кӱни, 2016 јыл.
↑ Интервью с Пьерой Леви-Монтальчини

Тайантылар

[_abd0446a4c8fa31c-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы — 2011.

[_ba781789d95dc435-2] 2,0 ^2,1 Internet Speculative Fiction Database (англ.) — 1995.

[_6176b1d27a4dcae3-3] Энциклопедия Брокгауз (нем.)

[_be5187b65c82da42-4] Societies A. C. o. L., Press O. U., Tang J. Levi-Montalcini, Rita (22 April 1909–30 December 2012) (англ.) // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2018. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1302688

[_fe753d045287b59f-5] The Washington Post (англ.) // The Washington Weekly Post / M. Murray — Washington: Fred Ryan, 1877. — ISSN 0190-8286; 2641-9599

[_b911ae6d3953fcf7-6] The Sydney Morning Herald (англ.) — Sydney: Fairfax Media, 1831. — ISSN 0312-6315

[_0e4bec8a0bf688ee-7] 7,0 ^7,1 www.accademiadellescienze.it (итал.)

[_5f2832982b5f3d68-8] yclopedia.com (англ.) — HighBeam Research.

[_dbe366f50c5a3e87-9] ttps://www.infoplease.com/encyclopedia/people/levi-montalcini-rita.html

[_f746ad7ef997bdfd-10] Notable Names Database (англ.) — 2002.

[11] Women in the Biological Sciences

[12] Гистолог Джузеппе Леви дезе Ританыҥ адазы, энези — Наталия Гинзбург.

[13] World Scientists' Warning To Humanity (англ.) (недоступная ссылка). stanford.edu (18 November 1992). Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 25 кӱни, 2019. Архивировано јаҥар айдыҥ 6 кӱни, 1998 јыл.

[14] The cousin ignored (англ.) (недоступная ссылка). Дата обращения: јаҥар айдыҥ 30 кӱни, 2012. Архивировано тулаан айдыҥ 10 кӱни, 2016 јыл.

[15] Интервью с Пьерой Леви-Монтальчини

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[4]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]