Ürəkvari karya

Ürəkvari karya
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Fıstıqçiçəklilər Fəsilə: Qozkimilər Yarımfəsilə: Juglandoideae Triba: Juglandeae Yarımtriba: Karyakimilər Cins: Karya Növ: Ürəkvari karya
Beynəlxalq elmi adı
Carya cordiformis K.Koch
Şəkil axtarışı ITIS   19227 NCBI   139928 EOL   594627

Ürəkvari karya (lat. Carya cordiformis) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin qozkimilər fəsiləsinin karya cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Vətəni Şimali Amerikadır. Həmçinin Gürcüstanda və İngiltərədə geniş yayılmışdır. Bu növ bütün karyaların ən çox yayılanıdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 30 m-ə çatan, diametri 1 m olan geniş çətirli ağacdır. Yarpaqları təklələkvaridir, uzunluğu 15-30 sm, hər yarpaq oxunda 5-9 ədəd yarpaqcıq vardır, kənarları xırda dişlidir, neştərvaridir. Tumurcuqları parlaq, boz-sarıdır. Çiçəkləri sırğa çiçək qrupuna yığılmışdır. Qozanın uzunluğu 2-3 sm, yaşıl, payızda çıxan qapaqlı və qalın qabıqlıdır. Heyvanlar bitkinin toxumu və qabığı ilə qıdalanırlar.

Ekologiyası

Ürəkvari karya rütubətli dağ yamaclarında və bataqlıqlarda bitir. Qida maddələri az olan kasıb torpaqlarda yaxşı bitir.

Azərbaycanda yayılması

Lənkəranda, Astarada, Masallıda mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Oduncağı bərk və möhkəm olduğu üçün mebel, panel, avadanlıq və pilləkənlərin düzəldilməsində istifadə olunur. Amerikalılar ondan yay aləti düzəldirlər.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Hicorius cordiformis (Wangenh.) Britton
• Juglans cordiformis Wangenh.

Heterotipik sinonimləri

• Carya amara (F.Michx.) Nutt. ex Elliott
• Carya cordiformis var. elongata Ashe
• Carya cordiformis var. latifolia Sarg.
• Carya minima (Marshall) Britton, Sterns & Poggenb.
• Carya pubescens Sweet
• Carya sulcata Nutt.
• Hicorius amara (F.Michx.) Raf.
• Hicorius cordiformis var. elongata Ashe
• Hicorius cordiformis var. latifolia Ashe
• Hicorius minima Britton
• Hicorius minima Sarg.
• Juglans alba var. minima (Marshall) Castigl.
• Juglans alba minima Marshall
• Juglans amara Muhl.
• Juglans amara F.Michx.
• Juglans compressa Muhl.
• Juglans mucronata Michx.
• Scoria minima (Marshall) MacMill.
• Scoria mucronata (Michx.) Raf.