آلمان
آلمان فدراتیو جومهوریتی Bundesrepublik Deutschland[a] | |
|---|---|
 بایراق
 میلی نیشان
| |
| شوعار: بیرلیک و عدالت و اؤزگورلوک
"Einigkeit und Recht und Freiheit" | |
| میلی مارش: Deutschlandlied (اینگیلیسجه: "Song of Germany") (third verse only)[b] | |
![آلمان یئری نقشه اوستونده (dark green) – in اوروپا (green & dark grey) – in the اوروپا بیرلیگی (green) – [Legend]](/https/azb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:EU-Germany.svg) آلمان یئری نقشه اوستونده (dark green) – in اوروپا (green & dark grey) | |
| پایتخت و بؤیوک شهری | برلین[a] 52°31′N 13°23′E / 52.517°N 13.383°E |
| رسمی دیللر | آلمان دیلی[۱][c] |
| اتنیک قروپلار (۲۰۱۲[۲]) | |
| دین | |
| دمونیم(لر) | آلمانلار |
| دؤولت | فدرال پارلمانی سیستم جومهوریت |
| Joachim Gauck | |
• کانس | آنقلا مرکل |
| قانون اوقانی | |
| بوندسرات | |
| بوندستاق | |
| تشکیلات | |
• مقدس روم | ۲ فوریه ۹۶۲ |
| ۸ ژون ۱۸۱۵ | |
| ۱۸ ژانویه ۱۸۷۱ | |
| ۱۱ اوت ۱۹۱۹ | |
| ۲۳ مئی ۱۹۴۹ | |
| ۱ ژانویه ۱۹۵۸ | |
| ۳ اوکتبر ۱۹۹۰ | |
| اراضی | |
• جمعی | ۳۵۷٬۱۶۸ km2 (۱۳۷٬۹۰۳ sq mi)Convert internal error: unknown message (۶۳) |
| جمعیت | |
• ۲۰۱۵ تخمینی | ۸۲٬۱۷۵٬۷۰۰[۴] (۱۶نجی) |
• سیخیلیق | ۲۲۷/km2 (۵۸۷٫۹/sq mi)Convert internal error: unknown message (۵۸) |
| جی‌دی‌پی (PPP) | ۲۰۱۵ تخمینی |
• جمعی | $۳٫۸۴۲ تریلیون[۵] (5) |
• آدام‌باشی | $۴۷٬۰۳۳[۵] (۲۰) |
| جی‌دی‌پی (نامینل) | ۲۰۱۵ تخمینی |
• جمعی | $۳٫۳۷۱ تریلیون[۵] (4) |
• آدام‌باشی | $۴۱٬۲۶۷[۵] (۲۰) |
| جینی (۲۰۱۴) |  30.7[۶]اورتا |
| اچ‌دی‌آی (۲۰۱۴) |  0.916[۷]چوخ‌یوخاری · ۶ |
| پول واحیدی | یورو (€) (EUR) |
| چاغ بؤلگه‌سی | UTC+۱ (CET) |
• یای (دی‌اس‌تی) | UTC+۲ (CEST) |
| سوروجولوک طرفی | ساغ |
| تیلفون کودو | ۴۹ |
| ایزو ۳۱۶۶ کودو | DE |
| اینترنت ال‌تی‌دی | .de و .eu |
آلمان (آلمانجا: Deutschland)، (
تلفظ کؤمک·ایطلاعات) رسمی آدی: آلمان فدراتیو جومهوریتی (آلمانجا: Bundesrepublik Deutschland) باتی آوروپادا یئرلشن دؤولت‌دیر. قوزئی ده قوزئی دنیزی، دانمارک و بالتیک دنیزی، دۇغودا لهیستان و چک جومهوریتی، گونئی‌ده اوتریش و سویس، باتی ده ایسه فرانسه، لوکزامبورق، بلژیک و هولند ایله همسرحددیر.
آلمان ۱۶ فدرال ایالت‌دن (آلمانجا: Bundesländer) عبارت مجلیس‌لی فدرال جومهوریتیدیر. باشکند شهر و اینضیباطی مرکز برلین شهریدیر. دؤولت کیمی آلمان ۱۸۷۱-جی ایلده فرانسه -پروس ساواشیندن سوْنرا بیرلشدیریلمیش‌دیر. ایکینجی دونیا ساواشیندن سوْنرا ایکی حیصّه یه بؤلونن اؤلکه، ۱۹۹۰-جو ایلده یئنی‌دن بیرلش‌دی. اوروپا بیرلیگینین یارادیجیلاریندان بیری اوْلان آلمان ۸۱٫۸ میلیون اهالیسی ایله آب-ده سای اعتباریله بیرینجی یئری تۇتور.[۸] [۹][۱۰][۱۱]
بیرلشمیش میلتلر قورومو (۱۹۷۳)، ناتو (۱۹۵۵)، جی ۸ و جی۴ تشکیلاتلارینین عضوو اوْلان آلمان دۆنیانین اؤنجول دؤولتلریندن بیریدیر. اؤلکه اۆدم حجمینه گؤره دۆنیانین اۆچونجو بؤیوک ایقتصادیاتینا مالیک اوْلماقلا یاناشی امتهه ایخراجاتینا گؤره بیرینجی، ایدخالاتینا گؤره ایسه ایکینجی یئری تۇتور. ۲۰۰۷-جی ایلده هم اوروپا بیرلیگی، هم ده گ۸-ین نؤوبه‌لی رهبرلییی خۆصوصیت لرینی حیاتا کئچیریب. ۱۰۰-جی ایلدن اول جرمن خالق‌لاری جرمانیا اولاراق آدلاندیریلان بؤلگه‌ده یاشامیش‌لار.[۱۲] ۱۰. عصردن ۱۸۰۶-جی ایله قدر جرمن بؤلگه‌لری موقددس روما ژرمن ایمپراتورلوغونون بیر پارچاسی اوْلدو. ۱۶. عصر بویونجا قوزئی آلمان بؤلگه‌لری، تئستانت ایصلاحاتیندان مرکزی اوْلدو. ژرمن خالقی ایلک اولاراق ۱۸۷۱-جی ایلده فرانسه -پروسسییا موحاریبه‌سی اسناسیندا خالق-دؤولت حالینا گلدی. ایکی. دونیا دؤیوشو سوْنراسیندا، ۱۹۴۹-جو ایلد، آلمان دؤیوشو قازانان دؤولتلر طرفیندن ایکی دؤولته بؤلوندو. بۇ ایکی دؤولت ۱۹۹۰-جی ایلده بیرلشدی‌لر. باتی آلمان داها سوْنرا آدی آوروپا بیرلیگی آوروپا بیرلیگینین ۱۹۵۷دئکی قوروجو عوضولریندن بیری. بیرلشمک‌له شرقی آلمان دا ۱۹۹۳-جو ایلده بۇ بیرلیگه عوضو اوْلموشدور. آلمان شئنگئن بؤلگه‌سینین بیر پارچاسی و آوروپا اورتاق پول واحیدی آورویو ۲۰۰۲-جی ایلده قبول ائتمیش وضعییت‌ده‌دیر.
آلمان بیر فدرال پارلمانتر جومهوریت دیر. اون‌آلتی اوستان‌دن عیبارت‌دیر. پایتختی و ان بؤیوک شهری برلین‌دیر. آلمان بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتینا، ناتو-یا، جی ۸-ه عوضوودور و کیوتو پروتوکولونون ایمضالامیش‌دیر. آلمان ۲۰۰۷-جی ایله گؤر، عومومی داخیلی محصول (فارسجا: تولید ناخالص داخلی) گؤره دونیانین ۳ بؤیوک ایقتیصادیاتی و ان چوْخ ایخراجات رئاللاشدیران اؤلکه‌سیدیر. اؤلکه دونیادا توسعه اۆچون ان چوْخ هدیهده بونونان ایکینجی اؤلکه مؤوقع‌سینده‌دیر.[۱۳] بونا قارشی اؤلک، حربی خرجله‌مه بودجه‌سی اولاراق ۶. سیرادادیر.[۱۴] اؤلکه، ایجتیماعی تهلوکه‌سیزلیک سیستمی‌یله یوکسک حیات سَوییه‌سینه مالیکدیر. آلمان، اوروپا مسئله‌لرینده یوکسک اؤلکه اهالیسی و ایقتیصادی گئلیشمیشلیغی‌یله دونیا سَوییه‌سینده کیلیدی رول اویناماقدادیر.[۱۵] آلمان بیر چوْخ علم وتکنولوژی ساحه‌سینده لیدر وضعییت‌ده اولاراق قبول ائدیلمیشدیر.[۱۶]
تاریخ
[دَییشدیر]آلمان قبیله‌لری
[دَییشدیر].png)
آلمان قبیله‌لری‌نین، تونچ چاغیندا و یا دمیر چاغی‌نین درحال اولینده اورتایا چیخدیغی تخمین ائدیلیر. م. اؤ ۱. عصرده، گونئی اسکاندیناوییا و قوزئی آلماندان گلن قبیله‌لر، جنوبا، شرقه و قربه یاییلاراق کلت‌لرله، گالیالی‌لارلا، ایسلاولارلا، بالتیک قبیله‌لری‌یله و ایران خالق‌لاری ایله علاقه‌یه گیردیلر. ائرکن ژرمن تاریخی حاقیندا بیلینن‌لر، روما ایمپیراتورلوغو زامانینداکی معلومات‌لارلا محدوددور.[۱۷]
آوگوستوس رهبرلیگینده کیروما ایمپیراتورلوغو زامانیندا، رومالی گئنئرال جئرمانیایا هوجوم‌لارا باشلادی. ژرمن قبیله‌لری بۇ سیرادا دؤیوش تاکتیکالارینی اؤیرندیلر. بۇ اسنادا شخصییت‌لرینی موحافیظ‌ه ائتمه‌گی باجاردیلار. ۹-جی ایلده، طرفیندن ایداره اوْلونان روما لئژیونو، چئروسکئرلئرین لیدئری طرفیندن واروس دؤیوشونده مغلوب اوْلدو. بئلج، تونا و رئن چای‌لاری آراسیندا سرحدلرینه قدر گئنیشلندی. ۱۰۰ اطرافیندا طلب، تاجیتوسون ژرمن‌لر اوزرینده یازدیغی اثره گؤر، ژرمن قبیله‌لری بۇ گونون موعاصیر یوردلار تونا و رئن چایی آراسینداکی بؤلگه‌یه یئرله‌شدیلر. ۳. عصر اطرافیندا بیر نئچه بؤیوک ژرمن قبیله‌سی اورتایا چیخدی. آلامان‌لار، فرانک‌لار، ساکسون‌لار، فریزلر، جهاتتی‌لر، سیجامبری‌لر بۇنلاردان بعضی‌لری. ۲۶۰ اطرافیندا، ژرمن خالق‌لاری، تونانی کئچیب روما ایداره‌سینده‌کی ساحه‌لره گیرمه‌یه باشلادیلار.[۱۸]
روما آلمان ایمپیراتورلوغو (۹۶۲–۱۸۰۶)
[دَییشدیر]_workshop_-_Martin_Luther_(Uffizi).jpg)
اورتا عصرلر بؤلونموش دوولت‌چیک‌لرینی شارلمان بیر آرایا گتیردی.[۱۹] ۲۵ دسامبر ۸۰۰-دن واتیکان‌دا کراللیق تاجینی گئیه‌رک کارولئنژ ایمپراتورلوغونو قوردو.[۲۰] ۸۴۳-جی ایله گلیندیگینده بۇ دؤولت اوچ پارچایا آیریلدی و دهییشیک‌لیک‌لره اوغرایاراق وارلیغینی ۱۸۰۶-جی ایله قدر داوام ائتدیردی. دؤولت، ائیدئر چاییندان آرالیق دنیزینه قدر یاییلدی. دؤولت، موقددس روما ایمپیراتورلوغو اولاراق بیلینسه‌ده، ۱۴۴۸-جی ایلده اعتیباراً رسمی اولاراق آلمان خالقینین موقددس روما ایمپیراتورلوغو (ساجروم رومانوم ایمپئریوم ناتیونیس گئرمانیج) اولاراق خاطیرلانمیش‌دیر.[۲۱]
اوتتو خاندانی (۹۱۹–۱۰۲۴) دؤوروند، ۹۶۲-جی ایلده؛ لورراینه، ساکسونییا، فرانجونیا، سوابییا، تهورینگئن و باویئرا دوک‌لوک‌لری بیرلشدیریلدی و آلمان کرالینا موقددس روما ژرمن ایمپراتورو اولاراق تاج گئیدیریلدی.[۲۲] موقددس روما ژرمن ایمپیراتورلوغو، سالیان سولاله‌سی‌نین (۱۰۲۴–۱۱۲۵) یؤنتیمینده‌ایکن قوزئی ایتالییانی و بورگونیایی اله کئچیردی. بونا قارشی ایمپراتورلار، باشا کئچمه مؤوضوع‌سوندا چکیشمه‌لره گیرینجه گوج‌لرینی ایتیردیلر.[۲۳] هوهئنستاوفئن خاندانی‌نین (۱۱۳۸–۱۲۵۴) رهبرلیگی آلتیندا، آلمان شاهزاده‌لری، گونئی و شرقده‌کیسلاویان توْرپاق‌لارینداکی تاثیرلرینی آرتیردیلار. بورا یئرلَشن آلمان ایممیقرانت‌لار خانسا بیرلیگینی قوراراق تیجارت‌ده توسعه و او گونون آوروپاسینا گؤر، اوْلدوقجا زنگین وضعییته گلدیلر.[۲۴]
۱۳۵۶دا اعلان ائدیلن فرمان‌لا حؤکمدارلیق سئچیمی ایله علاقه‌دار بیر سیرا ده‌ایشیک‌لیک‌لر ائدیلدی. بونا گؤره کرالی، باشپیسکوپوسلوکلاردان و تاثیرلی اوستان‌لرده‌کی شاهزاده‌لرین ایشتیراکی ایله عیبارت اوْلان یئددی نفرلیک بیر هئیت سئچه‌جک‌دی.[۲۵] ۱۵. عصردن اعتیباراً، کرال یالنیز هابسبورگ خاندانینا عوضو کس‌لردن اوْلموشدور.
۱۵۱۷-جی مارتین لوتئر وظیفه‌سینی سوءایستیفاده ائدن روما کاتولیک کیلسه‌سینه قارشی ۹۵ مادّه‌لیک بیر بیان‌نامه حاضیرلایاراق پروتئستانت ایصلاحاتی‌نین باشلاتدی. ۱۵۳۰دان سوْنرا، لوتئرجیلیک کاتولیک کیلسه‌سیندن آیریلدی و بیر چوْخ آلمان اوستانینده رسمی دین قبول ائدیلدی. بونون اوزرینه، آلمان اؤلکه‌سی‌نی خاراب ائدن اوتوز ایل دؤیوش‌لری (۱۶۱۸–۱۶۴۸) باشلادی.[۲۶] آلمان اوستانلارینده‌کی اهالی تخمیناً% ۳۰ نیسبتینده آزالدی.[۲۷] ۱۶۴۸ده ایمضالانان وستفالیا آندلاشماسی بۇ دین دؤیوشونو بیتیردی. دؤیوشون سوْنوندا کراللیق، بیر چوْخ موستقیل اوستانه آیریلدی. ۱۷۴۰دا سوْنرا، آوسترییادا حؤکم سورن هابسبورگ خاندانی و پروسیا دؤولتی، آلمان اوستانلاری‌نی اؤز یانلارینا چکیب اؤلکه‌یه تامامیله حؤکم ائتمه‌یه چالیشدیلار. موقددس روما ژرمن ایمپیراتورلوغو ۱۸۰۶-جی ایلده ناپولئون موحاریبه‌لری زامانی تامامیله ییخیلدی.[۲۸]
برپا و قییام (۱۸۱۴–۱۸۷۱)
[دَییشدیر]
ناپولیون بوناپارتین تاخت‌دان دوشمه‌سیندن سوْنرا ۱۸۱۴-جی ایلده توپلانان وییانا کونقرئسینده آلینان قرارلارلا آلمان کونفدراسیونو آدی آلتیندا ۳۹ دنه موستقیل آلمان اوستانی قورولدو. بۇ کونفدراسیونو لیدئرلیگینه اوتریش-ماجاریستان ایمپیراتورلوغو سئچیلدی. ویانا کونقرئسینه رئاکسییا اولاراق آوروپانین موختلیف اؤلکه‌لرینده قییام‌لار چیخدی. خوصوصیله آلماندا علم و فلسفه‌ده گؤرولن توسعه و لیبئرالیزم آخینی خالق‌لارین حاق‌لاری‌نی زنگینده اساس فاکتور اوْلدو. بۇ مودت‌ده آلمان خالقینین اکثرییتی فرانسیز اینقیلابی‌نین و میلّیت‌چیلیک آخینیندان تاثیرلندیلر. خالق، میلّی بیرلیگین تأمین ائدیلمه‌سینی ایسته‌ایردی. سئچیلن قوروجو مجلیس، ۱۳ مای ۱۸۴۸ده فرانکفورت‌دا بیر کونستیتوسییا حاضیرلاماق اۆچون توپلاندی. ۲۸ مارس ۱۸۴۹دا کونستیتوسییا قبول ائدیلدی. بۇ حرکتی تمثیل ائدن قارا، قیرمیزی و قیزیل ساریسی رنگ‌لر داها سوْنرا آلمان بایراغینا رنگ ورمیشدیر.[۲۹]
۱۸۴۸ اینقیلاب‌لاری نتیجه سینده فرانسه دا جومهوریت اعلان ائدیلدی. بۇ حرکتین موفقیته چاتماسی اوزرینه آلمان اینتئللئکتوال‌لار و خالق دا قییام باشلاتدیلار.[۳۰] باشلانغیجدا حؤکمدارلار طلب ائدیلن لیبئرال حوقوق‌لاری تصدیق‌له‌دی. پروسیا کرالی دؤرد. فریئدریجه ویلهئلمه بیر سیرا حوقوق‌لاری آلینمیش شکیلده کراللیق تکلیف ائدیلدی. لاکین او، بونو ردد ائتدی. چونکی قبول ائتسه‌یدی، تاجی تانری‌نین عینایت‌ینه دئییل، مجلیسین حوضوروندا گئیه‌جک و مجلیسه باغلی اولاجاقدی.[۳۱] اؤلوموندن سوْنرا یئرینه بیر. ویلهئلم کئچدی. ۱۸۶۲-جی ایلده، باش ناظیر اوتتو وون بیسمارجکی تعیین ائتدی. بیسمارک دانمارکیلا ۱۸۴۶-جی ایلده ائدیلن دؤیوشده بیر قیسیم یئرلری اله کئچیردی. ائرته‌سی ایل ائدیلن دؤیوش‌لرده اوتریش (اتریش) اوردوسونو مغلوب ائده‌رک قوزئی آلمان کونفئدئراسیونونو قوردو. اوتریش بۇ کونفدراسیونو خاریجینده بوراخیلدی.
آلمان ایمپاراتورلوغو (۱۸۷۱–۱۹۱۸)
[دَییشدیر].jpg)
برلین میلّی تمل‌لره سؤیکنن موعاصیر آلمان ائدیلن راضیلاشمالار ۱۸۷۱-جی ایلده قورولدو. اؤلکه‌نین قوروجوسو پروسیا کرال‌لیغی‌یدی. فرانسه -پروسسییا موحاریبه سیندن سوْنرا، ۱۸ ژانویه ۱۸۷۱-جی ایلده ورسایللئسدا آلینان قرارلاردا ایمپیراتورلوق اعلان ائدیلدی.[۳۲] ایمپراتورلوغا هوهئنزوللئرن خاندانی حؤکم ائتدی. باشکند بئرلین ائدیلدی. ایمپیراتورلوق بوتون داغینیق آلمان دوولت‌چیک‌لرینی ایچینه آلیناراق قورولدو لاکین اوتریش بۇ بیرلیگین خاریجینده بوراخیلدی. اؤلکه ۱۸۸۴ده اعتیباراً آوروپا خاریجینده موستملکه‌لر قورماغا باشلادی.[۳۳]
ایمپراتورلوغون اینشاسی اثناسیندا تاختدا اوْلان بیر ویللیام خاریجی سیاستده آلمانی دیگر بؤیوک دؤولتلر کیمی گوج‌لو و اعتیبارلی بیر وضعییته گتیرمک اۆچون مشغول اوْلموشدور. فرانسه دان دیپلوماتیک اولاراق اوزاق دورولمایا چالیشیلمیش، دؤیوشدن کاچینیلمیشتیر. ایکی. ویلهئلم دؤورونده، آلمان، دیگر آوروپا گوج‌لری کیمی ایمپئریال بیر سیاست ایزله‌میش و زامان-زامان موستملکه‌لری مؤوضوع‌سوندا قونشو دؤولت‌لرله ضیدییت‌لرین گیرمیشدیر. بو، بیر سیرا دوستلوق‌لاری زده‌له‌میش و آلمان قارشی فرانسه، بیرلشمیش کراللیق و روسیه ایمپیراتورلوغو بیر راضیلاشما ایمضالایاراق قوطب مئیدانا گتیرمیشدیر. آلمان ایسه یالنیز اوتریش-ماجاریستان ایمپیراتورلوغو ایله ایتتیفاق قورابیلمیش‌دیر.[۳۴]
آلمانین ایمپئریال سیاستی اؤلکه خاریجینه داشمیش و دؤولت دیگر آوروپا گوج‌لری کیمی آفریقانین پایلاشماسینا قاتیلمیشدیر. بئرلین کونفرانسیندا بۇ قیطعه آوروپا گوج‌لرینه پای ائدیلمیشدیر. آلمانین پایینا آلمان شرق آفریقاسی، آلمان قوزئی غربی آفریقاسی، توقو و کامئرون دوشدو. بؤیوک گوج‌لر آراسی آفریقادا اوْلان بۇ موباریزه بیر. دونیا دؤیوشونون سبب‌لریندن بیری اولاجاقدی.[۳۵]
۲۸ ژوئن ۱۹۱۴د، سارایئوودا اوتریش-ماجاریستان ایمپیراتورلوغو شاهزاده‌سی ائرسه-هئرسوق فرانس فئردیناند سوءقصد تشکیل ائدیلمه‌سی بیر. دونیا دؤیوشونو باشلاتدی. آلمانین آرالاریندا اوْلدوغو ایتتیفاق دؤولت‌لری، اعتیلاف دؤولتلرینه قارشی ۴ ایل داوام ائدن دؤیوش‌لر نتیجه سینده مووففقیت‌سیز اوْلدو. آلماندا نووامبر ۱۹۱۸-جی ایلده قییام یاشاندی و ایمپراتور ایکی. ویلهئلم، تاخت‌دان ایمتیناع ائتمک مجبوریتینده قالدی. ۱۱ نووامبردا آتش‌کس اعلان ائدیلدی. ۲۸ ژوئن ۱۹۱۹دا ورسایللئس باریش آندلاشماسی ایمضالاندی. لاکین موقاویله شرط‌لری آلمانی آلچالدیجی تاپیلدی، بۇ وضعیت اؤلکه‌ده میلّیتچیلیگی آرتیردی و خالق یاواش-یاواش ناسیزم آخینی اطرافیندا بیرلشمه‌یه باشلادی.[۳۶]
ویمار جوموریتی (۱۹۱۹–۱۹۳۳)
[دَییشدیر]
موفقیت‌لی کئچن نووامبر ۱۹۱۸ قییامی‌نین سوْنرا جومهوریت ائلان ائدیلدی. دؤولت باشچیسی فریئدریجه ائبئرت طرفیندن ۱۱ آوقوست ۱۹۱۹دا قورولوشو اعلان ائدیلن دؤولت، آدینی میلّی مجلیسین یئنی کونستیتوسییانی یاراتماق اۆچون توپلاندیغی ویمار شهریندن آلیر. داها اول روسا لوخئمبورگ و کارل لیئبکنئجهت ۱۹۱۸-جی ایلده آلمان کومونیست پارتییاسینی قورموشدولار. بونون خاریجینده آلمان ایشچی پارتییاسی ایسه ژانویه ۱۹۱۹-جو ایلده قورولدو. حیزب داها سوْنرا آدینی ناسیونال سوسیالیست آلمان ایشچی پارتییاسینا دؤنوشدورجک‌دی.
بؤیوک بوحران (۱۹۲۹-اونجو ایلده یارانان بویوک ایقتیصادی بوحران)، ورسایللئس آندلاشماسی طرفیندن دیکته ائدیلن آغیر صولح شرط‌لریندن و اوزون بیر سیلسیله غئیری-ثابیت حؤکومت‌لردن ضرر گؤرن آلمانداکی سیاسی کوتله‌لر، سیاسی سیستم‌لری اوْلان مجلیس سیستمله اؤزلرینی داها آز قایناشدیرماق باشلامیش‌لار. مشهور بیر ساغچی (مونارشیست، völkisch، و نازی) Dolchstoßlegende یئنی آلمانین بیر دونیا دؤیوشونو حربی مغلوبیت سببی‌یله دئییل ده آلمان اینقیلابی سببی‌یله ایتیردیگینی ایدیعا ائدن بیر سیاسی میت بۇ وضعیتی داها دا پیس‌لش‌دیرمیش‌دی. دیگر طرف‌دن، رادیکال سولچو کومونیست‌لر، مثلاً ایسپارتاکوس بیرلیگی، «کاپیتالیست رهبرلیگی» اولاراق گؤردوکلری سیستمی بیر راتئرئپوبلیک قورماق مقصدییله ییخماق ایسته‌ایردیلر.[۳۷]
بیر چوْخ حیزب طرفیندن یاری حربی (پارامیلیتئر) گوج‌لر قورولموشدو و سیاسی سبب‌لرله مین‌لرله جینایت ایشلنمیشدی. پارامیلیتئر گوج‌لر سئچیجی‌لرین گؤزونو قورخوتماق‌دا و اونسوز دا یوکسک ایشسیزلیک سَوییه‌سی و یوخسوللوق‌دان دؤیوشن اوْلان خالق‌دا شیددت و نیفرت توخوم‌لاری اکمک‌ده‌ایدی‌لر. بیر سیلسیله مووففقیت‌سیز کابینئتده سوْنرا، جومهوریت باشچیسی پاول وون هیندئنبورگ، هم چوْخ آلترناتیو گؤرمه‌مه‌سیندن هم‌ده ساغچی دانیشمالاری‌نین تضییقی سببی‌ایله، ۳۰ ژانویه ۱۹۳۳ده آدولف هیتلئری آلمان کانسلئری اولاراق آتامیش‌دیر.[۳۷]
اۆچونجو ایمپیراتورلوق (۱۹۳۳–۱۹۴۵)
[دَییشدیر]
فئوریه ۱۹۳۳د، آلمان مجلیسی اوتاچکیلدی. صاباحی‌سی گون بعضی تمل دئموکراتیک حوقوق‌لار حذف اوْلوندو. هیتلر، بوتون قانونوریجیلیک و ایجرا صلاحییت‌لرینی اؤزونده ییغدی. بونونلا علاقه‌دار قرار مجلیسده آلینارکن آلمان ایجتیماعی دئموکرات پارتییاسی لاییحه‌نین قارشیسیندا دایاندی، لاکین کومونیست‌لرین مجلیس‌ده‌کی۸۱ کورسوسو، بۇ قرارین چیخماسینا مانیعه اولا بیلمه‌دی.[۳۸] یئنه کونستیتوسییادا ائدیلن بیر سیرا ده‌ایشیک‌لیک‌لر اؤلکه‌ده تک حیزب رژیمینین اورتایا چیخماسینی تأمین ائتدی. صنایع ساحه‌سینه سهمیه قویولدو. بئله‌جه صنایع یالنیز کیفایت قدر اساس احتییاج مادّه‌سی چیخاراجاق، بونون خاریجینده بوتون ایستئحصال گوجونو سیلاح صنایع‌اینده حرکت وریلدی.[۳۹] ۱۹۳۶-جی ایلده آلمان بیرلیک‌لری ورسایللئس سازیشینه گؤره سیلاح‌سیز بؤلگه اوْلان رئن-روهئر بؤلگه‌سینه گیردیلر. اینگیلیس باش ناظیری نئویللئ چامبئرلاین‌ین (Neville Chamberlain) حادیثه‌نی یاتیرماق سیاستینین غئیری-کافی اوْلدوغو گؤرولدو. بوندان جسارت ائدن هیتلئر ۱۹۳۸-جی ایلده اعتیباراً یاییلما سیاستینی تطبیقه باشلادی. ایکی جبهه‌ده بیردن دؤیوشمک‌دن چکینن هیتلئر، سووتلر بیرلیگی ایله، داها سوْنرا اؤزونون پوزاجاغی، مولوتوو-ریببئنتروپ سالدیرمازلیک پاکتی (پئیمانی) ایمضالادی.
۱۹۳۹دا، میلتچیلیگین حددیندن آرتیغا قاچماسی نتیجه‌سی آلمان، پولشانی، ایلدیریم دؤیوشو تاکتیغییله ایشغال ائتدی. بونو ایزله‌ین ایکی گونده بریتانییا و فرانسه دؤیوش دئکلاراسیون‌لار نشر آلمان دؤیوش اعلان ائتدیلر. بو، ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی‌نین باشلاماسی معناسینی وریردی. آلمان چوْخ آردیجیل بیر شکیلده آوروپانین اهمیتلی بیر قیسیمینی دیرک یا دا بیلواسیطه یولدان نظارت ائتمه‌گی باجاردی.
۲۲ جولای ۱۹۴۱-جی ایلده، هیتلئر، سووتلر بیرلیگی ایله ائدیلن پاکتی (پئیمانی) تک طرفلی لغو ائتدی، شرق جبهه‌سینی آچدی و بارباروسسا هارئکاتینی باشلاتدی. قیسا بیر مۆدت سوْنرا یاپونییا ایمپیراتورلوغو، بیرلشمیش دؤولت‌لرین پئارل هاربور بازاسینا هوجوم تشکیل ائتدی. آلمان، بیرلشمیش دؤولت‌لرین دؤیوش اعلان ائتدی. آلمان اوردوسوْنون، سووتلر بیرلیگینه قارشی دؤیوش باشلانغیجیندا سورعتله توسعه ائتدیردیگی هوجوم‌لار ایستالینگراد دؤیوشوی‌له سوْنا چاتدی. موسکو یولونو آچماق اۆچون ائدیلن بۇ دؤیوشده آلمان اوردولاری مغلوب اوْلدو. آردیندان، آلمان اوردولاری شرق جبهه سیندن گئری چکیلمک مجبوریتینده قالدی. نورماندییا چیخارماسی، دؤیوشون باتی جبهه سینده‌کی دؤنوش نؤقطه‌سی اوْلدو. موتتفیق قوووه‌لری، نورماندییا ساحیل‌لرینه چیخارما ائده‌رک سورعتلی بیر شکیلده آلمان حاکیمیتینده‌کی بؤلگه‌لرده ایره‌لی‌له‌دیلر. بو، آلمان اۆچون دؤیوشون سونو اوْلدو. ۸ مای ۱۹۴۵-جی ایلده قیرمیزی اوردو، بئرلینی ایداره‌سی آلتینا آلدی.
نازی حؤکومتی، داها سوْنرالاری هولوکوست اولاراق تعیین اوْلوناجاق سوی‌قیریم‌لا، یهودی‌لری، کومونیست‌لر، رومان‌لار، ائشجینسل (هم‌جنس‌گرالار)، یهوه‌نین شاهیدلرین، سیاسی رقیب‌لری‌نی، کئشیش‌لری، الیله اورتادان قالدیرما سیاستی ایزله‌دی. نازی آلمانسی دؤورونده تخمیناً اون بیر میلیون آدام هولوکوست‌دا سوی‌قیریم‌ا اوغرادی. بۇنلارین آلتی میلیونو یهودی، اوچ میلیونو پولونیالی‌ایدی. ایکینجی دونیا دؤیوشو و ناسیست سوی‌قیریم‌لاری، آوروپادا تخمیناً ۳۵ میلیون اینسانین جانینا مال اوْلدو.[۴۰]
بؤلونمه و بیرلشمه (۱۹۴۵–۱۹۹۰)
[دَییشدیر]
بو دؤیوشده تخمیناً اون میلیون عسگر و آلمان وطنداش اوْلوب-اؤلوموایله نتیجلنمیشدی. اودئر چایی‌نین شرقین‌دکی گئنیش توْرپاق‌لار ایتیریلمیش؛ یئنی سرحدلر خاریجینده قالان باشقا اؤلکه‌لردکی اون بئش میلیون آلمان، بۇ اؤلکه‌لر طرفیندن دئپورتاسیا ائدیلمیش؛ بیر چوْخ بؤیوک شهر تخریب اوغرامیشدی. گئرییه قالان میلّی بؤلگه و بئرلین، موتتفیق‌لر طرفیندن دؤرد عسگری بؤلگه‌یه آیریلمیشدی.
باتی بؤلگه‌لری ایداره ائدن فرانسه، بیرلشمیش کراللیق و آبش بؤلگه‌لرینی بیرلشدیریب، ۲۳ مای ۱۹۴۹-جو ایلده آلمان فدراتیو جومهوریتینی آلمانجا: Bundesrepublik Deutschland قوردولار؛ ۷ اوْکتوبر ۱۹۴۹-جو ایلده، سووت بؤلگه‌سی، دئموکراتیک آلمان رئسپوبلیکاسینا آلمانجا: Deutsche Demokratische Republik چئوریلدی. بون‌لار، «قربی آلمان» و «شرق آلمان»، و بئرلین‌ین ایکی پارچاسی «باتی بئرلین» و «شرق بئرلین» اولاراق خاطیرلاندی. شرقی آلمان، شرق بئرلینی باشکند اعلان ائتدی، بونا قارشی‌لیق باتی آلمان باشکندینی بونو ائتدی.
باتی آلمان، فدرال مجلیس جومهوریتی اعلان ائتدی و بیرلشمیش دؤولتلر، فرانسه و بیرلشمیش کراللیق ایله امکداش‌لیغینا گئده‌رک بازار ایقتیصادیاتینا آغیرلیق وردی. اؤلکه، ۱۹۵۰-جی ایللرین باشین‌دان اعتبارن سورعتله ایقتیصادی توسعه ایچینه گیردی. باتی آلمان، عئینی زاماندا ۱۹۵۵-جی ایلده ناتو-یا قاتیلدی؛ ۱۹۵۸-جی ایلده آوروپا بیرلیگینین آلتی قوروجو اؤلکه‌سی آراسیندا ایشتیراک ائتدی[۴۱]
شرقی آلمان، وارشاوا (ورشو) پئیمانی ایمضالایاراق سووت ایتتیفاقی‌نین حربی و سیاسی نظارتی آلتین‌داکی شرقی بلوکو اؤلکهلریندن بیری حالینا گلدی. دئموکراتیا حوقوق‌لارینا قارشی، سیاسی گوج یالنیز قاباقدا گلن عضولر (پولیتبورو) آلمانجا: Politburo طرفیندن تشکیل ائدیلدی. گوج‌لری شرقی آلمان دولت تهلوکه‌سیزلیک سازیمانی هئیت طرفیندن تأمین ائدیلیردی، گئنیش بیر ساحه‌یه یاییلمیش گیزلی خیدمت و حؤکومت‌دکی سوسیالیست بیرلیک پارتیاسی‌نین بیر چوْخ کانار محلله تشکیلاتی جمعیت‌دکی هر جور فیکری تعقیب ائدیردی. خالقین تمل احتیاج‌لاری چوْخ اوجوز قیمت‌لره دؤولت طرفیندن قارشیلانیردی. سووتلر بنزری پلان‌لی ایقتیصادییات قورولدو؛ سوْنرا، شرقی آلمان قارشی‌لیق‌لی ایقتیصادی یاردیم شوراسی‌نین بیر عضوو اوْلدو. اؤلکه‌نین سوسیال پروقرامینی ایضاح ائدن و بونون فایدالاریندان بحث ائدن کومونیست تبلیغاتا باخمایاراق بیر چوْخ وطنداش، باتی‌دکی سیاسی آزادلیق و ایقتیصادی ریفاها حئیران‌لیق دویوردو. بئرلین دیواری، ۱۹۶۱-جی ایلده شرق آلماندان، باتی آلمانا قاچیش‌لارین قاباغین آلماق اۆچون دوزلدیلدی و سویوق دؤیوشون سیموولو اوْلدو.
شرقی و قربی آلمان آراسینداکی تضییق، باش ناظیر ویللی براندتین اوستپولیتیک سیاستی ایله آزالدی. شرق آلماندان، باتی آلمانا ائدیلن کؤچ‌لرین آرتیمینا قارشی شرق آلمان حوکومتی، سینیرلارداکی کئچید مانیعه‌لرینی یونگول‌لشدیردی و وطنداش‌لاری‌نین باتی آلمانا گزینتی‌لرینه ایجازه وردی. آرتان خالق تضییق‌لری قارشیسیندا شرقی آلمان، سرحدلرینی آچدی. ان نهایت، آلمان یئنی‌دن بیرلشمه‌سی، ۳ اوْکتوبر ۱۹۹۰دا تأمین ائدیلدی. ائدیلن راضی‌لاشمالارلا، بۇ دؤولت‌لری قوران دؤرد بؤیوک گوج حاق‌لاریندان ایمتیناع ائتدی و آلمان تام موستقیل‌لیگینه قوووشدو. بئرلین اؤلکه‌نین رسمی باشکندی اعلان ائدیلدی، بون شهری ایسه بعضی ناظیرلیک‌لرین مرکزی اوْلدو.[۴۲]
بیرلشمه‌دن بری آلمان، ناتو و آوروپا بیرلیگی ایچینده آکتیو رول آلماقدادیر. آلمان بالکان‌لارا صولح گوجو گؤندرمیش‌دیر. آیریجا آلمان اوردوسو، افقانیستان موحاربه‌سینده طالیبانین دئوریلمه‌سین‌دن سوْنرا، تهلوکه‌سیزلیگین تأمین ائدیلمه‌سی اۆچون افقانیستانا گئدن ناتو اوردوسو ایچینده رول اوینامیش‌دیر.[۴۳] بۇ حربی حرکات‌لار چوْخ موباهیسه موذاکیره ائدیلدی، چونکی ایکینجی دونیا دؤیوشون‌دن سوْنرا اؤلکه‌نین یالنیز مودافعه ائتمه آدینا عسگر ساخلاماسی قبول ائدیلمیش، اؤلکه خاریجینه عسگر گؤندرمه‌سی، قانون‌لا مانیعه تؤردیلمیشدی. بونا قارشی مجلیس، صولح گوجو اۆچون بونون رئال‌لاش‌دیریلا قبول ائتدی.
جوْغرافییا
[دَییشدیر]
آلمان سرحدلری ۳۵۷٬۰۲۱ کم ² 'لیک بیر ساحه‌نی اؤرتر. بونون ۳۴۹٬۲۲۳ کم ² 'سی قورودان، ۷٬۷۹۸ کم ² سی سو قایناق‌لاریندان مئیدانا گلیر. آلمان، ساحه باخیمیندان آوروپانین یئددینجی، دونیانین آلتمیش اۆچونجو بؤیوک اؤلکه‌سیدیر. یئنیله؛ گونئی‌داکی آلپ داغ‌لاریندان، قوزئی‌داکی قوزئی دنیزینه (Nordsee) و قوزئی-باتی‌دکی بالتیک دنیزینه (Ostsee) دوغرو آزالماقدادیر. اؤلکه‌نین ان یوکسک نوقطه‌سی، آلپ‌لار اوزرینده اوْلان ۲٫۹۶۲ م یوکسک‌لیک‌دکی زوگسپیتزئ (Zugspitze) نوقطه‌سی‌دیر. اوْرتا آلمانداکی آغاچلانمیش مؤوقع‌دکی یایلالار ایله قوزئی‌داکی آلچاق سویه‌لی دوزن‌لیک‌لره نقلیات؛ رئن چایی، تونا چایی و ائلبئ چایی[۴۴] کیمی، آوروپانین بعضی اهمیتلی بؤیوک چای‌لاری ایله تأمین ائدیلیر.
آلمان سرحدلری‌نین هامی‌سینی آوروپا بیرلیگی عضوو اؤلکه‌لرله پایلاشار. اؤلکه‌نین قونشولاری قوزئی‌دا دانمارک، شرقده پولشا و چئخ جومهوریتی، گونئی‌دا آوستریا و سویس، باتی‌ده فرانسه و لوکسئمبورق، قوزئی-باتی‌دن بلژیک و هوللاندیانین.
اوستان‌لر
[دَییشدیر]آلمان؛ هر بیری آلت بؤلگه‌لره آیریلمیش جمعی ۱۳ اوستان (Bundesländer) و ۳ آزاد شهر ترکیب‌لی‌دیر.
|
آلمانین ان بؤیوک شهرلری
[دَییشدیر]ایقلیم
[دَییشدیر]
آلمانین عومومی‌سی، نم‌لی باتی کولک‌لری‌نین اوستونلوک قوردوغو مولاییم بیر ایقلیمه مالیکدیر. ایقلیم؛ گولف ایسترئام‌ین تأثیری آلتین‌داکی قوزئی آتلانتیکا آخینتی‌لاری طرفیندن تأثیرلنمکده‌دیر. بۇ ایسیدیجی سولار، قوزئی دنیزی سینیرلارینداکی ژوتلاند یاریماداسی و قوزئی بؤلگه‌سی داخیل اولماق اوزره بیر چوْخ بؤلگه‌نی تأثیر ائتمکده‌دیر. نتیجه اولاراق قوزئی-باتی و قوزئی بؤلگه‌لرینده ایقلیم اوقیانوسال ایقلیمی؛ یاغیش یای بویونجا ماکسیموما چیخماق اوزره هر دؤور سورر.[۴۸]
قیش‌لاری مولاییم و یای‌لاری سرینلیر، بونا قارشی ایستی‌لیک چوْخ واخت ۳۰ ° ج (۸۶ ° ف) آشابیلمکده‌دیر. شرقده ایسه ایقلیم داها یئر؛ قیش‌لار چوْخ سویوق، یازلار چوْخ ایستی و قورو اولا بیلمکده‌دیر. اوْرتا و گونئی آلمان ایسه فرق‌لی اولاراق یئر و اوقیانوسال ایقلیم آراسیندا بیر کئچیش بؤلگهسیدیر. یئنه، ان یوکسک ایستی‌لیک یازین ۳۰ ° ج (۸۶ ° ف) آشابیلمکده‌دیر.[۴۹][۵۰]
بیولوژی موختلیف‌لیک
[دَییشدیر]
آلمان؛ آوروپانین اوْرتا و آتلانتیک بؤلگه‌لرینده اولماسی ایله بیر چوْخ حئیوان و بیتکی نؤوعونو ساخلاماقدادیر. اؤلکه، دؤرد آنا ائکوبؤلگه‌یه آیری‌لار: آتلانتیکا مئشه‌لری، بالتیک مئشه‌لری، اوْرتا آوروپا مئشه‌لری و قربی آوروپا مئشه‌لری.[۵۱] آلمانین عومومی‌سی، ایشلنه بیلر اراضی (۳۳٪) و سیلویکولتورلر، مئشه‌لر (۳۱٪) ایله اؤرتولموش‌دور. یالنیز ۱۵٪ لیک بیر قیسیم قالیجی چاییرلاردان اؤرتولودور.
بیتکی و حئیوان نؤوعو عومومییت‌له اوْرتا آوروپا ایله عئینی‌دیر. کایین‌لار، پالید و دیگر یارپاق تؤکن آغاج‌لار، مئشه‌لرین اوچده بیرینی تشکیل ائتمکده‌دیر؛ آغاچلاندیرما ایله قوزالی آغاج‌لار آرتماقدادیر. لادین و کؤکنار آغاج‌لاری داغ‌لارین اوست قیسیم‌لرینی دومینه ائتمیش وضعییت‌ده‌دیرلر، بونا قارشی شام و قاراچام، قوم‌لو اراضی‌لرده اولور. اؤلکه‌ده بیر چوْخ ائغرئلتیوتو، چیچک، گؤبلک و قارایوسون نؤوعو وار. بالیق، قوزئی دنیزینده و چای‌لاردا اولور. یابانی حئیوان نؤوع‌لری عومومی اولاراق مارال، چؤل دونوزو، یابانی قویون، تولکو، پورسوق، یابانی دووشان و کوندوزدان مئیدانا گلر. یاز و پاییزدا بیر چوْخ نؤوع کؤچری قوش، آلماندان کئچر.
آلمانداکی میلّی پارک‌لار بون‌لاردیر: -هولستئین دنیزی میلّی پارکی، هامبورگ دنیزی میلّی پارکی، آشاغی ساکسونیا دنیزی میلّی پارکی، ژاسموند میلّی پارکی، وورپوممئرن لاگو بؤلگه‌سی میلّی پارکی، موریتز میلّی پارکی، آشاغی اودئر وادی‌سی میلّی پارکی، هارز میلّی پارکی، ساکسون سویس میلّی پارکی و باویئرا مئشه‌سی میلّی پارکی.
آلمان حئیوانات باغچالاری، یابانی حیات پارک‌لاری، سوآلتی پارک‌لاری، و قوش پارک‌لاری ایله مشهوردور.[۵۲] ۴۰۰-دن چوْخ قئیدیاتدان کئچمیش زووپارک و طبیعت پارکی‌یلا اؤلکه، دونیادا بۇ ساحه‌ده بیر نؤمره‌دیر.[۵۳] بئرلین زوولوژیک باغچاسی، آلمانین ان کؤهنه و ایندیکی واختدا دونیانین ان چوْخ حئیوان نؤوعونه صاحب زووپارکین.[۵۴]
اطراف موحیط
[دَییشدیر]
آلمان، اطراف شوعورو یئرینده بیر اؤلکه اولاراق بیلینیر.[۵۵] چوْخ آلمان، اینسانین ائتدیک‌لری‌نین، قلوبال ایستی‌لشمه‌نین ان اهمیتلی سببی اوْلدوغونو بیلر.[۵۶] اؤلکه، کیوتو پروتوکولونو و بیر چوْخ دیگر اطراف تهلوکه‌سیزلیگی راشیلاشماسینی ایمضالایاراق، آز ائمیسیون ایستانداردلارینا اویغون گلمه‌یه، یئنی‌دن دؤوره‌یه آرتیرماغا و یئنیلنه بیلر انرژی قایناق‌لاری ایستیفاده‌سی‌نین یایقین‌لاشدیریلماسینا سؤز ورمیشدیر.[۵۷]
آلمان حوکومتی، اطرافا ضررلی مادّه‌لرین آزالدیلماسی یولون‌داکی گئنیش آکتیویته‌لریله، بۇ مقصده لیدئرلیک ائتمیش‌دیر و ایندیکی واختدا دا بۇ فعالییت‌لرین بیر نتیجه‌سی اولاراق اؤلکه‌دکی ضررلی کیمیوی مادّه نیسبتی آزالتیلماق‌دادیر. آلمان، آدام باشینا دوشن کاربون نیسبتینده آوروپا بیرلیگی ایچینده بیرینجی سیرادا ایشتیراک ائتمه‌سینه قارشی؛ آوسترالیا، کانادا، سعودیه عربیستانی و آمریکا بیرلشمیش دؤولتلرینه گؤره اوْلدوقجا آشاغی بیر نیسبته مالیکدیر.
کؤمور یاکیمی و صنایع توللانتیلاریندان گلن نشر (ائمیسیون)، هاوا چیرک‌لی‌لیگینه سبب اولماقدادیر. سولفات تورشوسو طرفیندن یارادیلان تورشو یاغیش‌لاری، مئشه‌لرین ضرر گؤرمه‌سینه سبب اولماقدادیر. بالتیک دنیزینه شرقی آلمان طرفیندن، کانالیزاسیا آتیغی و صنایع آرتیغی ایله یارادیلان چیرک‌لی‌لیک آزالدیلدی. گئرهارد اشنایدئر آلمانجا: Gerhard Schröder رهبرلیگین‌دکی حؤکومت زامانیندا ائلئکتریک ایستئحصالی اۆچون نووه انرژی ایستیفاده‌سی‌نین بیتیریلمئسی‌نین پلانلاندیغی آچیقلاندی.
آلمان؛ آوروپا بیرلیگی ایله، آب-نین فاونا، فلورا و هابیتاتی‌نین قورونماسی مقصدی‌له چالیشماقدادیر. آلمانین سون بوزلاق بؤلگه‌سینین اوْلدوغو آلپ بؤلگه‌سین‌دکی بوزلاق‌لار، اریمه‌یه معروض قالیر.
ایداره
[دَییشدیر]
آلمان؛ فدرال، مجلیس، تمسی‌لی دئموکراسی‌لی بیر رئسپوبلیکادیر. آلمان سیاسی سیستمی ۱۹۴۹-جو ایلده اعلان ائدیلن کونستیتوسیایلا، بیلینن آدییلا گروندگئسئتز ایله، تمللندیریلمیش‌دیر. گروندگئسئتز آدییلا خاتیرلانان سند، ورفاسسونگ سؤزونه (کونستیتوسیا) قارشی سئچیلمیش‌دیر، چونکی اؤلکه او زامان ایکی آیری دؤولت و گروندگئسئتزی یازان‌لار، آلمان بیرلشدیگینده بونون اصل کونستیتوسیایلا دییش‌دیریله وورغولاماق ایستمیش‌دیر. گروندگئسئتز اوزرینده دییشیک‌لیک‌لرین تکلیف اۆچون مجلیسین اوچده ایکی‌لیک اکثریتی لازیم‌دیر؛ تمل حاقلاری مۆدافیعه مادّه‌لری، گوج‌لرین آیری‌لیغینی، فدرال قورولوش و کونستیتوسیانی قالدیرماغا ایستیقامت‌لی تشببوس‌لری مقاومتی، دایم قانونی و دییش‌دیریله بیلمز ائدر. گروندگئسئتز، ۱۹۹۰ آلمان یئنی‌دن بیرلشمه‌سین‌دن سوْنرا کیچیک دییشیک‌لیک‌لرله ایندیکی واختدا وارلیغینی داوام ائتدیرمکده‌دیر. فدرال پرزیدنت، ژواجهیم گاوجک
بوندئسکانزلئر (فدرال شانسؤلیئ)-بو آن آنگئلا مئرکئلین - حؤکومتین باشی‌دیر و ایجرا رئاللاشدیران آدام‌دیر، وظیفه‌لری اعتباریله مجلیس دئموکراسیلئردئکی باش ناظر ایله بنزردیر. آنا قانونوریجیلیک اوْرقانی بوندئستاگ و اون آلتی اوستانی تمسیل ائدن، قانون‌لارین ائدیلمه‌سینه قاتیلان کونستیتوسیا اوْرقان بوندئسرات، فدرال قانونوریجیلیک اوْرقان‌لاری‌دیر. بۇ ایکی قورولوش قانون ائدر. بوندئستاگتا ۶۱۴ میلّت وکی‌لی وار. بۇ میلّت وکیل‌لری دؤرد ایلده بیر سئچیلیر و آلمان خالقینی تمسیل ائدیر. سئچکی سیستمی اکثریت سیستمی و نیسبی تمسیل سیستمی‌نین بیر قاریشیغی‌دیر. بوندئسرات عضولری اون آلتی اوستان‌دن سئچیلمیش کس‌لردن میدانا گلر و بون‌لار اوستان کابینئلئریندئ ده اولور. هر اوستان حؤکومتی، اؤز دئلئگئسینی هر هانسی بیر زاماندا دییش‌دیرمک حقوقونا مالیکدیر.
بوندئسپرäسیدئنت (فدرال پرزیدنت)-بو آن ژواجهیم گاوجک-دؤولت باشچیسی، سیموولیک وظیفه‌لری و گوجلریله پریوریتئت‌لی حقوقونا مالیکدیر. وظیفه‌سینی بئش ایللیک بیر دؤور اۆچون ایجرا ائدیر. بیر باشقا دؤور اۆچون یئنی‌دن سئچیله بیلر. قیسمن فدرال مجلیس عضولری، قیسمن ایسه اون آلتی اوستانین مجلیسولارینجا سئچیلن و فدرال مجلیس عضولرینه برابر سایدا عضولردن عبارت کومیته‌سی طرفیندن سئچیلیر. بوندئستاگ باشچیسی، پروتوکول باخیمیندان رسمی اولاراق ایکینجی سیرادا ایشتیراک ائدر. پروتوکولدا اۆچونجو سیرادا ایسه شانسؤلیئ گلیر. بوندئستاگ طرفینده سئچیلن شانسؤلیئ، پرزیدنت طرفیندن تعیین ائدیلیر.
۱۹۴۹-جو ایلدن بری سئچکی‌لر و ناظرلیک‌لر خریستیان دئموکرات بیرلیگی و آلمان ایجتیماعی دئموکرات پارتیاسی طرفیندن کازانیلمیشتیر. بونا قارشی، آز بیر سئقمئنت طرفیندن دستک‌لنن، لیبئرال پارتیا اوْلان لیبئرال دئموکرات پارتیاسی‌نین (۱۹۴۹-جو ایلدن بۇ یانا همیشه مجلیسده ایشتیراک ائتمیش‌دیر) و بیرلیک ۹۰/یئشیللئر (۱۹۸۳دن بۇ یانا مجلیس‌دن) بوندئستاگتا اهمیتلی رول اوستلنمکده‌دیر. بۇ پارتیالار کوالیسیا حؤکومت‌لرده کیچیک رول‌لار ائتمکده‌دیر.
خاریجی علاقه لر
[دَییشدیر]آلمان، قورولوشون‌دان بری آوروپا بیرلیگی ایچینده لیدر رول اوْیناییر. ایکینجی دونیا دؤیوشون‌دن بری اؤلکه، فرانسه ایله یاخین علاقه ایچینده‌دیر. بۇ دوستلوق خصوصیله ۱۹۸۰لر سوْنوندا و ۱۹۹۰-لارین باشیندا، خریستیان دئموکرات هئلموت کول و سوسیالیست فرانچویس میتتئرراند اؤندرلیگینده اوْلدوقجا گوجلندی. آلمان، آوروپالی دؤولت‌لره یئنی تئخنولوگیالارین تاپیلماسیندا، بیرلشمیش و هسساس آوروپا سیاستی یارادیلماسیندا، مۆدافیعه و تهلوکه‌سیزلیک جیهازلاری ایستئهسالیندا رهبرلیک ائدیر.
۲۳ مای ۱۹۴۹-جو ایلدن، باتی آلمانین قورولوشون‌دان بری اؤلکه، گرک یاخین کئچمیشی گرکسه ایشغال آلتینا گیرمه‌سی سببیله مؤوجود اوْلان خاریجی ایلیشکیسیندئکی ضعیف‌لیگی‌نین فرقینه واردی. سویوق دؤیوش مدتین طرفیندن، آلمانین شرق بلوکو طرفین‌دکی پارچاسی، آوروپادا سیاسی معناداکی شرق -باتی گرگین‌لیگی‌دیر سیموولو اوْلدو. بونا قارشی ۱۹۷۰-جی ایللرده، براندتین اوستپولیتیکی دتئنتئنین آنا فاکتورو اوْلدو. ۱۹۹۹-جو ایلده، شانسؤلیئ گئرهارد سجهرؤدئرین حؤکومتی تمل آلمان اساس خاریجی سیاستینده فرق‌لی بیر قرار آلاراق ناتو-نون یوقوسلاویایا ائتدیگی عملیاتا عسگر گؤندردی. بئله‌جه آلمان عسگرلری، ایکیتجی دونیا دؤیوشونده بری ایلک دفعه خاریجه چیخمیش اوْلدو.
آلمان و آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری یاخین دوست‌دور. ۱۹۴۸تئئ مارسهالل پلانی ایله، آبش حؤکومتی، آلمانین دؤیوش سوْنراسیندا تکرار سنایئسی‌نین قورولماسینا کؤمک ائتمیش‌دیر. آیریجا آبش یئنه دؤیوش سوْنراسی آلمانداکی یئمک بحرانی مؤوضوسوندا یاردیم‌لار ائتمیش‌دیر. ایراق دؤیوشو اسناسیندا آلمان، آمریکا حؤکومتینه سویوق داوراناراق آب ایله آبش-این اورتاق حرکت ائتمه‌سینه سؤیکنن آتلانتیسیزم تئزی‌سینی بوزموش‌لاردیر. بونا قارشی ایکی اؤلکه آراسیندا یاخین بیر سوسیال-مدنی علاقه وار. ایکی اؤلکه آیریجا اقتصادی اولاراق بیر-بیرینه اوْلدوقجا آسی‌لی‌دیر: آلماننین ایدخالاتینین ۸٫۸٪، ایخراجاتی‌نین ایس ۶٫۶٪ سی آمریکا بیرلشمیش دؤولتلرینه عاییددیر. یئنه آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری ۸٫۸٪ لیک ایدخالاتینی، ۹٫۸٪ لیک ایخراج آلمان ایله ائدر. بیر باشقا یاخین‌لیق، آمریکاداکی اتنیک قروپ‌لارلا علاقه‌داردیر. اؤلکه‌دکی ان بؤیوک آزلیغی آلمان وطنداش‌لاری تشکیل ائدیر. آیریجا کایسئرسلاوتئرنین یاخین‌لارین‌داکی رامستئین آئرودروم آمریکان اوردوسوْنون اؤز توْرپاق‌لاری خاریجین‌دکی ان بؤیوک اوسسودور.
آلمان فدراتیو جومهوریتی‌نین توسعه یاردیم‌لار، رسمی اؤلکه سیاستین‌دن موستقیل‌دیر. بۇ یاردیم‌لار، اقتصادی همری‌لیک و توسعه ناظرلیگی (بمز) طرفیندن نیزاما قویولور و تطبیق ائدیلیر. آلمان حؤکومتی بۇ یاردیم‌لاری بئینلخالق بیر مسولیت اولاراق گؤرر.
آلمان، ۲۰۰۷-جی ایلده توسعه کؤمک‌لری و هومانیتار یاردیم‌لار آدینا ۸٫۹۶ میلیارد آورو ایستیفاده ائتمیش‌دیر. بۇ بیر اوولکی ایل اوْلان ۲۰۰۶ گؤر ۵٫۹٪ آرتیم دئمکدیر. بئله‌لیکله، دؤولت، آمریکا بیرلشمیش شتات‌لاریندا سوْنرا ان چوْخ هدیهده اوْلان اؤلکه مؤوقئسینه گلمیشدیر. آلمان، هر ایل اؤلکه بودجسینین ۰٫۳۷٪ سینی بۇ یاردیم‌لارا خرجلمکده‌دیر و حؤکومتین ۲۰۱۰ هدفی بونو ۰٫۵۱٪ ائ چیخارماق‌دیر.
حربی
[دَییشدیر]
آلمان اوردوسو یا دا دیگر آدییلا بوندئسوهر، قورو قوووه‌لری، دنیز قوووه‌لری، هاوا قوووه‌لری و مرکزی تیبب خیدمتینده مئیدانا گه‌لر. حربی خیدمت ۱۸ یاشینی کئچمیش هر کیشی وطنداش اۆچون ضروریدیر و دوققوز آیدیر. ایسته‌ین کسلر، عسگرلیک وضعیفه‌سی یئرینه کؤنوللو اولاراق زیویلدیئنست (بیر نؤو ایجتیماعی وضعیف)، یا دا آلتی ایل بویونجا کؤنوللو اولاراق؛ قیرمیزی خاچ، خیلاصئتمه کیمی بیر تجیلی حادیثهقروپوندا وضعیفه آلا بیلر. ۲۰۰۳-جو ایل معلوماتلارینا گؤره اؤلکه گسییهنین %۱٫۵۵ای آسکئرییئیئ هارجانماکتادیر. باریش زامانی؛ بوندئسوهر، مودافیعهنازیری طرفیندن ایداره ائدیلیر. اگر آلمان بیر دؤیوشه قاتیلسا، بۇ وضعیتده آلمانین کانسلئری بوندئسوهرین رهبرلیگینی اله آلیر.
بو آندا بوندئسوهردئ وضعیفه‌لی ۲۳۰٬۰۰۰ پروفئسسیونال عسگر، ۵۵٬۰۰۰ ۱۸–۲۵ یاش آراسی ضروری حربی خیدمتینی یئرینه یئتیرن عسگر و ۲٬۵۰۰ آکتیو احتیاط گوج اولار. آشاغی یوخاری ۳۰۰٬۰۰۰ احتیاط عسگر اوردو گوجو اۆچون حاضیردیر. بۇنلار مودافیعهتالیملئرینئ کاتیلماکتادیرلار و بیر قیسیمی ده خاریجه یاییلمیشدیر. ۲۰۰۱-جی ایلدن بۇ یانا قادینلار دا قانونی هر هانسی بیر محدودلاشدیرما اولمادان عسگره پایلاش، لاکین وضعیفه آلماق ضروری دئییل، ایسته‌یه باغلیدیر. تخمیناً ۱۴٬۵۰۰ قادین بۇ آندا آکتیو گؤرئودئدیر. بۇ عددین ایچینده صولح می‌سسیاسی مقصدییله موختلیف اؤلکه‌لرده اوْلان قادین عسگرلر ده واردیر. اؤلکه‌ده بۇ آن ایکی قادین تیبب ایشچیسی گئنئرال روتبه‌سینده وار.
اوْکتوبر ۲۰۰۶ گؤر؛ آلمان اوردوسو؛ تخمیناً ۹٬۰۰۰ شخصیت حربی گوجله خاریجده‌کیبیر چوْخ صولح گوجونون اورتاغیدیر. بۇنلاردان ۱٬۱۸۰ عسگر بوسنییا هئرسئقووینادا؛ ۲٬۸۴۴ عسگر کوسووادا؛ ۷۵۰ عسگر ائوفور بونیه‌سینده دئموکراتیک کونگو رئسپوبلیکاسیندا؛ و ۲٬۸۰۰ عسگر ناتو طرفیندن یارادیلان ایساف ترکیبینده افقانیستاندا. فئوریه ۲۰۰۷-جی ایله گؤر؛ آلمان، افقانیستانداکی تخمیناً ۳٬۰۰۰ ایساف گوجویله آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری (۱۴٬۰۰۰) و بؤیوک بریتانییانین (۵٬۲۰۰) سوْنرا ان چوْخ حربی گوج گؤندرن ۳. اؤلکه ایشتیراک ائتمکده‌دیر. آلماندا، آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری طرفیندن بوجهئلئ کونوشلاندیریلمیش نووه سیلاهلاری وار.
دئموگرافی
[دَییشدیر]
۸۲ میلیوندان اوزرینده‌کی وطنداشی ایله آلمان؛ آوروپا بیرلیگی ایچینده ان چوْخ اهالییه صاحیب اؤلکه مؤوقئعسیندهدیر. بونا قارشی اؤلکه‌ده دوغورگانلیک نیسبتی، آنا باشینا ۱٫۳۹ اوشاق ایله دونیا اورتالاماسینین اوْلدوقجا آلتیندادیر. فدرال ستاتیستیکا اوفیسی تخمینلرینه گؤره اهالی ۲۰۵۰ -جی ایلده ۶۹–۷۴ میلیون آراسیندا اولاجاق (۶۹ میلیون ایللیک +۱۰۰٬۰۰۰ گؤچلئ؛ ۷۴ میلیون ایللیک +۲۰۰٬۰۰۰ گؤچلئ). آلمان بیر چوْخ بؤیوک شهره مالیکدیر. بۇنلاردان ان بؤیوکلری بئرلین، هامبورگ، مونهئن، کؤلن، فرانکفورت و ستوتتگارتتیر. بونونلا بیرلیکده آلمانداکی بیر چوْخ شهر، بیربیرییلا قایناشمیش و گئنیش یاشاییش یئرلری مئیدانا گتیرمیشدیر. بۇنلاردان بیری ده رئن-روحر بؤلگهسیدیر. بۇ بؤلگ؛ دوسسئلدورف (کرونین باشکندی)، کؤلن، ائسسئن، دورتموند، دویسبورگ و بوجهوم شهرلرینی ایحاطه ائدیر.
دسامبر ۲۰۰۴ اعتیباریل، آلماندا تخمیناً ۷ میلیون خاریجی، آلمان وطنداشلیغینا کئچمیشدیر. اؤلکه‌ده یاشایان ائدئنلئریندئن ۱۹٪ و خاریجی و یا خاریجی منشالیدیر. گنج اوْلانلار یاشلی اوْلانلارا گؤره داها خاریجی منشالیدیر. ۱۵ یاشینی آشمیش آلمانلارین ۳۰٪ `نین خاریجده دوغولموش ان آز بیر والیدئینلرینه وار. بؤیوک شهرلرده ۵ یاش و کیچیک اوشاقلارین ۶۰٪ ینین خاریجده دوغولموش ان آز بیر والیدئینلرینه وار.
اؤلکه‌ده‌کیان بؤیوک آزلیق قروپونو (۷٫۲ میلیون)، تورکیهدن گلمیش اینسانلار تشکیل ائدیر. دیگر آزلیقلار ایسه ایتالییادان، سئربییادا، یونانیستاندان، پولشادان و خورواتییادا گلمیشدیر. بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتینین اهالی فوندو سییاهیسینا گؤره آلمان، دونیادا قاچقین اهالیسی ان چوْخ اوْلان اۆچونجو اؤلکه‌سی دئییل. بو؛ دونیا اوزرینده‌کیکؤچکونلرین ۵٪-ای ینی ۱۹۱ میلیون ایممیقرانتین ۱۰ میلیونو، یا دا باشقا بیر تعبیرله آلمان اهالیسینین ۱۲٪-ای دئمکدیر. آلمانین کئچمیشده اوْلان چوْخ چتینلیک چیخارمایان کؤچ قانونلاری سایه‌سینده بیر چوْخ خاریجی آلمان وطنداشی اوْلموش و آلمان ائتنیغینی سئچمیشدیر (داها چوْخ کئچمیش سووتلر بیرلیگی اؤلکهلریندن). لاکین ۲۰۰۰-جی ایلدن اعتیباراً قانونلار سئرتلئشتیریلمیش و وطنداشلیغا کئچمک زورلاشتیریلمشتیر.
دین
[دَییشدیر]
خریستیانلیق، آلماندا ۵۳ میلیون (۶۴٪) تارافتارلا ان مشهور اوْلان دینی اینانیشدیر. ایکینجی مشهور اینانج ایسه ۳٫۳ میلیون آدام ایله ایسلام دینی (۴٪)، داها سوْنرا ایسه هر ایکیسینه اینانان جمعی ۲۰۰٬۰۰۰ آدام (۰٫۲۵٪) ایله بوددیزم و یهودیلیک گلمکده‌دیر. هیندویزم ۹۰٬۰۰۰ اینانانا مالیکدیر (۰٫۱٪). آلمانداکی دیگر بوتون دینی ایجماعلار ۵۰٬۰۰۰-دن آز سایدا (وه یا ۰٫۰۵٪ دن) طرفدارا مالیکدیر. تخمیناً ۴٬۲۴ میلیون آلمان ایسه (۲۹٫۶٪) هر هانسی بیر دینه اینانماماقدادیر.
پروتئستانتلیق قوزئی و شرقد؛ رومان کاتولیکلییه ایسه گونئی و قربده یوغونلاشماکتادیر. بوتون اینانجلار اهالینین تخمیناً ۳۱٪-ده ایحاطه ائتمکده‌دیر. بۇ آنکی پاپا بئنئدیکت اون آلتی باویئرادا دوغولموشدور. آتئیستلر و آقنوستیکلر ده داخیل هر هانسی بیر اینانجا داخیل اولمایان اینسانلار اهالینین تخمیناً ۶٫۲۹٪ سینی تشکیل ائدیر و خوصوصیله کؤهنه شرق آلمان بؤلگه‌لرینده و بؤیوک متروپول بؤلگه‌لرینده یاشاماقدادیرلار.
چوخ تورکیهدن گلن سوننیلر و شیه‌لرین عیبارت تخمیناً ۳٫۳ میلیون موسلمان اهالیسی ایله بیرلیکده آز سایدا دا شیه واردیر. اؤلکه اهالیسینین۱٫۷٪ سینی مئیدانا گتیرن، اورتودوکس مذهبینه باغلی اینسانلارین بؤیوک اکثریتی سئربلر و قدیم یونان مئیدانا گه‌لر. آلمان، باتی آوروپانین اۆچونجو بؤیوک یهودی اهالیسینه صاحیب اؤلکه‌سیدیر. ۲۰۰۴-جو ایلد، آلمان، ایسرایلده اوْلدوغو کیمی سووت رئسپوبلیکالاریندان گلن یهودی اهالیسی، آلمانین بیرلشمه‌سی زامانی رقم اوْلان ۳۰٬۰۰۰ ایله موقاییسه ۲۰۰٬۰۰۰-دن چوْخ بیر عدده چائتمیشدیر. یهودی اهالیسینین آغیرلیقلی اوْلدوغو شهرلر آراسیندا بئرلین، فرانکفورت و مونهئن وار. تخمیناً ۲۵۰٬۰۰۰ بوددیست آلماندا یاشاییر و بۇنلارین ۵۰٪-ای عاصییا ایممیقراتیدیر.
۲۰۰۵-جی ایلده‌کیائوروبارومترئ آنکئتینئ گؤر، آلمان خالقینین ۴۷٪-ای «بیر یارادیجینین وار اولدوغونا اینانیرام» دوشونجه‌سینی دستکلرکن، ۲۵٪-ای «بیر نؤو روح و یا حیات قایناغینین وار اولدوغونا اینانیرام» و ۲۵٪-ای ده «هر هانسی بیر روح، یارادیجی و یا حیات قایناغینین وار اولدوغونا اینانمیرام» دوشونجه‌سینی منیمسه‌میشلر.
ایقتیصادیات
[دَییشدیر]
آلمانییا آوروپانین ان بؤیوک میلّی ایقتیصادیاتی، دونیادا اۆچونجو ان بؤیوک عومومی داخیلی هاسیلایا صاحیب اؤلک، ساتین آلما گوجو جوتونده گؤره بئشینجی اؤلکه مؤوقئعسیندهدیر؛ ۲۰۰۷-جی ایلده‌کیرئال بؤیومه نیسبتی ٪ ۲٫۴ نؤو. صنایعلشمه‌سینی بری اؤلک؛ قلوبال ایقتیصادیاتدا بیر لوکوموتیو، یئنیلیکچی و قاباقجیل اولاراق رول آلمیشدیر. "مادئ این گئرمانی" ائتیکئتلی ایخراج ماللاری اؤلکه‌نین زئنگینلیغیندئکی آنا عونصوردور. آلمانییا ۲۰۰۶-جی ایلده‌کی $ ۱٫۱۳۳ تریلیون دوللارلیق ایهراجاتییلا دونیانین ان چوْخ ایخراجات ائدن اؤلکه‌سی اوْلموشدور. اؤلک؛ آورو اۆچون اؤلکه‌لری داخیلدیر و ۱۶۵ میلیارد آورو تیجارت چوخونا صاحیب اوْلموشدور. عومومی گلیرینین ۷۰٪ینی خیدمت سئکتورو، ۲۹٫۱٪ اینی صنایع ساحه لری و ۰٫۹٪ اونو دا اکینچیلیک سئکتورو تشکیل ائدیر. چیخاریلان محصوللارین بؤیوک اکثریتینی اوتوموبیل، ماشین، مئتال صنایع و کیمیوی مادّه قوللارینداکی موهندیسلیک محصوللاری تشکیل ائدیر. آلمانییا دونیاداکی کولک توربینلری و گونش انرژیسی تئخنولوگییاسی ساحه‌سینده بیر نؤمره‌لی ایستحصالچینین. هر ایل هاننوور، فرانکفورت و بئرلین کیمی بیر چوْخ آلمان شهرینده بؤیوک بین‌الخلق تیجارت سرگیلر و کونقرئسلر تشکیل ائدیلمکده‌دیر.
دونیانین گلیرلرینی گؤره سیرالانمیش ان بؤیوک ۵۰۰ شیرکتینی گؤسترن فورتونئ گلوبال ۵۰۰ سیرالاماسیندا آلمانییادان ۳۷ شیرکت وار. بۇنلارین ان بؤیوک اون دنه‌سی دایملئر، وولکسwاگئن، آللیانز سئ (ن چوْخ قازانج ائدن شیرکت)، سیئمئنس، دئوتسجهئ بانک (۲. ان چوْخ قازانج ائدن)، ائ. اون، دئوتسجهئ پوست، دئوتسجهئ تئلئکوم، مترو و باسفتیر. ان چوْخ چالیشانا صاحیب شیرکتلر ایسه دئوتسجهئ پوست، روبئرت بوسجه گمبه و ائدئکادیر. دونیا سَوییه‌سینده بیلینن مارکالاری؛ مرسدس-بنز، ساپ، بم‌و، عادیداس، آودی، پورسجهئ، وولکس‌واگئن و نیوادیر.
آلمانییا؛ باغلی آوروپا ایقتیصادیاتی و سیاسی بیرلشمه‌نین مودافیعه چیسیدیر. تیجارت قرارلاریندا ایسه آوروپا بیرلیگی عوضولرینین و آب تک بازار قانونلارینین قرارلارینا اویغون حرکت ائدیر. آلمانییا، آوروپانین عومومی پول واحیدی اوْلان آورونو ایستیفاده ائتمکده‌دیر و آلمانییانین پول سیاستی ایله علاقه دار قرارلاری، دیگر آوروزوندا اوْلان اؤلکه‌لر کیمی فرانکفورتداکی آوروپا مرکزی بانکی طرفیندن وریلیر. ۱۹۹۰-جی ایلده‌کییئنیدن بیرلشمه‌دن سوْنرا، حیات ستاندارتی و ایللیک گلیرلر کؤهنه قربی آلمانییا عیالتلرینده یوکسک ایدی و بوتون آلمانییادا بۇ ستاندارتلارین قورونماسی ساغلانیلمایا چالیشیلدی. کؤهنه شرق آلمانییا ایقتیصادیاتینین مودئرنیزاسیاسی و باتی عیالتلرین ستاندارتلارینا اینتئقراسییا اولماسی ۲۰۱۹-جی ایله قدر اوزون مودتلی اولاجاق شکیلده پروقراملاشدیریلمیشدیر و ایللیک قربدن شرقه دوغرو تخمیناً ۸۰ میلیارد دوللار ترانسفئر اولماقدادیر. ۲۰۰۵-جی ایلدن بری ایشسیزلیک نیسبتی ائنیشه کئچمیشدیر و ۲۰۰۸ ژوئن آییندا سون ۱۵ ایلین ان آشاغی سَوییه‌سینه گئریلیه‌رک ۷٫۵٪ آ چائتمیشدیر. یوزده نیسبتلر باتی آلمانییادان شرقه دوغرو۶٫۲٪ ایل ۱۲٫۷٪ آراسیندا دییشمکده‌دیر. بۇ آنکی حؤکومت محدودلاشدیریجی بیر مالیییه سیاست ایزله‌ایب ایجتیماعی سئکتورونداکی ایشلرده کسیلمه‌یه گیتمیشکئن، شانسؤلیئ آنگئلا مئرکئل حؤکومتی ایشچی بازاری و ریفاه سَوییه‌سی آدینا بیر سیرا ایصلاحات حیاتا کئچیرمیشدیر.
اسکیناسلار
[دَییشدیر]۲۰۰۴-جو ایلین ایلک آلتی آییندا آلمانییادا ان چوْخ ساختاسی ائدیلن بانکنوت ۵۰ آورو (۴۳٫۶٪)، سوْنرا ۲۰ آورو (۲۸٫۲٪) و ۱۰۰ آورو (۲۱٫۳٪) بانکنوتلاری ایدی. ۵۰۰ آورو پوللارین ساختادیر ایسه چوْخ نادیر گؤرولوردو. ۲۰۰۴-جی ایلده آوروپا بؤلگه‌سینده جمده تخمیناً ۵۹۴٬۰۰ ساختا پول اورتایا چیخاریلدی. ۲۰۰۵-جی ایلده بۇ عدد ۵۷۹٬۰۰۰ و ۲۰۰۶-جی ایلده ده ۵۶۵٬۰۰۰ ائ گئریله‌دی. آلمانییادا قئید آلتینا آلینان ساهتئجیلیک سایی دا سون ایللرده (۲۰۰۴) ۸۰٫۵۸۳ دن ۴۰٫۲۰۴ (۲۰۰۷) ائ گئریله‌دی. آورونون بازارا چیخاریلما مرحله سینده چوخو دفعهساختا ۳۰۰ و ۱۰۰۰ آورو (بو پوللارین گئرچکلری یوخ ایدی) پوللارین دا بازارا چیخاریلماسی جهدینده اوْلدو و بعضی حاللاردا بۇ جهد مووففقیتله نتیجلندی. ۲۰۰۶-جی ایلده ۲۰ آورو بانکنوتلار ۳۶٪ لیک نیسبتله ان چوْخ ساختاسی ائدیلن بانکنوتتو.
۲۰۰۳-جو ایلده سویس بانکنوتلاریندان ۴ میلیون سویس فرانکی دیرینده‌کی ۸٫۲۷۷ عددینین ساختا اوْلدوغو موعین اوْلوندو. نومینال دیره گؤره (تئداوولدئکی جمعی پول ۳۴ میلیارد فرانک) حسابلاندیغیندا ساختا پول پایی ۰٫۰۲۲٪ دیر. ۴ میلیون ساختا فرانکتان ۲٬۳ میلیون فرانک فاکسیمیلئ-بانکنوت دئییلن ساختا بانکنوتلارین. بۇ بانکنوتلار تشکیل قورو پول آکلامادا، پول تئسلیماتی ائدیلرکن سویس بانکنوتلارینی تانیمایان آلانلار دولاندیرمادا ایستیفاده ائدیلر. فاکسیمیلئ-بانکنوتلار عومومیتله گئرچک پوللارین آراسینا یئرله‌شدیریلمیش دسته‌لر حالیندا الدن چیخاریلیر.
سویس‌ده‌کیآورو ساختاچیلیغین ان چوْخ پروبلئم یاشانان مؤوزولاردان بیریدیر. ۲۰۰۴-جو ایلده ۲ میلیون آورو دیرینده ساختا آورو کاغیذ و سیککه‌نی ال قویولدو. بونون یانیندا ۱ میلیون دوللار دیرینده دوللار ساختاچیلیغین ده ائدیلمیشدیر.
دیر باخیمیندان ۱۰۰ فرانک بانکنوتلار ۲۰۰۳-جو ایلد ۵۳٪ لوک ایستیفاده نیسبتییله ان اعتیبارلی بیریمدی. بۇ واحیدی ۱۶٪ لیق نیسبتله ۵۰ فرانک بانکنوتلار و۱۴٪ لوک نیسبتله ۲۰ فرانک بانکنوتلار تقیب ائدیر. ان آز ساختاسی چیخاریلان بانکنوتلار ۲٫۹٪ نیسبتییله ۱۰۰۰ فرانک بانکنوتلاری. آیریجا رسمی اولاراق بازاردا اولمایان ۲۰۰۰ فرانک بانکنوتلار دا موعین اوْلونموشدور.
بعضی ساهتئجیلیکلئر ائله دیقته چارپاندیر کی فدرال بانکین تجروبه‌لی ایشچیلری و پولیسه باغلی ساختا پول بیریملئریندئکی وضعیفه‌لیلر و پول سایما ماشینلاری بۇ پوللاری تانییا بیلرلر.
اینفراستروکتور
[دَییشدیر]
آوروپادا مرکزی بیر مؤوقئعده اولماسی، آلمانییانی اهمیتلی بیر نقلیات علاقهنؤقته‌سی حالینا گتیرمیشدیر. بۇ وضعیت اؤلکه‌نین سیخ و موعاصیر نقلیات شبکه‌سی سایه‌سینده رئاللاشمیشدیر. بۇ شبکه‌نین ان مشهورلاری، دونیادا جمعی اوزونلوقدا اۆچونجو ان بؤیوک اوْلان گئنیش موتورلو واسیطه یولو (وتویول) دور. اوتویوللاردا بعضی مارشروتلاری آراسیندا سورعت سینیرلاماسینین اولماماسی دا اهمیتلی بیر خوصوصیتدیر.
آلمانییا چوْخ مرکزلی بیر سورعتلی قاتار شبکه‌سی قورموشدور. اینتئرجیتیئخپرئسس دیگر آدییلا ایجئ عومومیتله قونشو اؤلکه‌لرده‌کیبؤیوک شهرلره و مسافه‌لره نقلیات تمین ائتمکده‌دیر. قاتارلارین سورعتلری ۱۶۰ کم / سا ایله ۳۰۰ کم / سا آراسیندا دییشمکده‌دیر و ان اوست ایره‌لی خیدمتی دئوتسجهئ باهن وریر. اولاشیملار ۳۰ دقیقه لیک، ساعاتلیق و یا ایکی ساعاتدا بیرلیک پئرییوتلار شکلینده رئاللاشمادان.
آلمانییا دونیانین بئشینجی بؤیوک انرژی ایستهلاکچیسی دئییل و ۲۰۰۲-جی ایلده ایلک انرژی احتییاجینین اوچده ایکیسی ایتهالاتلا قارشیلانمیشدیر. عئینی ایل آلمانییا، آوروپانین ان بؤیوک ائلئکتریک ایستهلاکچیسی اوْلموشدور: جمعی اولاراق ائلئکتریک ایستهلاکی ۵۱۲٫۹ تئراواتت-ساعات اولاراق رئاللاشمیشدیر. حؤکومت سیاستی؛ گونش، کولک انرژیسی، بییودیزئل، هیدرولئکتریک و گئوتئرمال انرژی کیمی یئنیلنه بیلر انرژی قایناقلارینین توسعه ائتدیریلمه‌سینی وورغولاییر. انرژییه قناعت اؤلچومونون نتیجه‌لرینه گؤر، انرژی محصولدارلیغی ۱۹۷۰-جی ایللرین باشلاریندان بری توسعه ائتمکده‌دیر. حؤکومت، ۲۰۵۰-جی ایلده اؤلکه‌نین انرژی احتییاجینین یاریسینی یئنیلنه قایناقلاردان قارشیلاما آدینا بیر حدف قویموشدور.
۲۰۰۰-جی ایلده حؤکومت و آلمانییا نووه گوج صنایعسی؛ ۲۰۲۱ئ قدر نووه ستانسییالاری پیلله‌لی اولاراق آزالتما مؤوزوسوندا آنلاشمیشتیرلار. لاکین یئنیلنه بیلر انرژی، انرژی ایستهلاکیندا اوْلدوقجا آشاغی پایا مالیکدیر. ۲۰۰۶-جی ایل انرژی ایستهلاکینین قایناقلارا گؤره داغیلیمی بۇ شکیلده رئاللاشمیشدیر: مایئ یاناجاق (۳۵٫۷٪)؛ کؤمور (۲۳٫۹٪)؛ طبیعی قاز (۲۲٫۸٪)؛ نووه انرژی (۱۲٫۶٪)؛ سو و کولک گوجو (۱٫۳٪)؛ دیگرلری (۳٫۷٪).
علم
[دَییشدیر]
آلمان گئچمیشتئن بئری موختلیف علمی آلانلاردا ائن گؤزئ چارپان آراشدیرمالارین بازیلارینا ائو ساهیپلیغی یاپماکتادیر. نوبئل موکافاتی بوگونئ کادار ۱۰۱ آلمان تارافیندان آلینمیشتیر. آلبئرت ائینستئین وماخ پلانجکین چالیشمالاری موعاصیر فیزیغین تئمئللئری آدینا چوْخ واجیبدیر و داها سوْنرالاری بۇ چالیشمالار ورنئر هئیزئنبئرق وماخ تارافیندان گئلیشتیریلمیشتیر آنادان اوْلموشدور. بۇ آدلار، داها اؤنجئلئری یئتیشمیش هئرمانن وون هئلمهولتز جوزئف وون فراونهوفئر ودانیئل قابریئل فاهرئنهئیت کیمی ایسیملئردئند ائتکیلئنمیشتیر. یلهئلم جونراد رؤنتگئن اون-ایشینینی کئشفئتمیشتیر وبو هئم آلمانجادا هئم دئ دیغئر دیللئردئ رؤنتگئنستراهلئن (رؤنتگئن ایشینلاری) ایسمییلئ آنیلمیشتیر. بۇ باشاری اونو، ۱۹۰۱-جی ایلده ایلک نوبئل فیزیک موکافاتی کازانان کیشیسی یاپمیشتیر.
سپئیس موهئندیسی ئرنهئر وون براون، ایلک اوزای روکئتینی گئلیشتیردی وداها سوْنرا ناسانین اؤندئ گئلئن اویئلئریندئن اوْلدو، آبدنین آپوللون پروگرامینین باشاریسینا اؤنجولوک ائدئن ساتورن بئش آی روکئتینی گئلیشتیردی. هئینریجه رودولف هئرتزین ائلئکترومانیئتیک ایشین اوپئراتئس چالیشمالاری، موعاصیر تئلئکومونیکاسیونون گئلیشیمینین تئمئلینی اولوشتورموشتور. ۱۸۷۹-جی ایلده لئیپسیق اونیورسیتئسیندئ ایلک لابوراتوارینی اینشا ائدئن wیلهئلم wوندت، دئنئیسئل پسیکولوژینین آتاسی اولاراق قبول ائدیلمیشدیر. آلئخاندئر وون هومبولدتون دوغا بیلیمجی وکاشیف اولاراق ائتدیگی چالیشمالار، بییوجوْغرافیانین تئمئلینی اولوشتورموشتور.
جارل فریئدریجه گاوسس، داوید هیلبئرت، بئرنهارد ریئمانن، قوتفرید لئیبنیتس، کارل wئیئرستراسس وهئرمانن wئیل کیمی موهوم ماتئماتیکچیلئر دئ آلمانییادا دوغموشتور. آلمان، آوروپادا ماتباایی ایلک کوران یوهان قوتئنبئرق، گئیگئر سایاجینین خالیقی هانس گئیگئر وایلک تام آوتوماتیک دیگیتال بیلگیسایاری یاپان کونراد زوسئ کیمی بیر چوْخ اونلو کشیف وموهئندیسین واتانیدیر. فئردیناند وون زئپپئلین، اوتتو لیلیئنتهال، گوتتلیئب دایملئر، رودولف دیئسئل، هوگو ژونکئرس وکارل بنز کیمی آلمان موجیت، موهئندیس وساناییجی موعاصیر اوتوموتیو وهاوا اولاشیم تئکنولوژیسینین شئکیللئنمئسینئ یاردیم ائتمیشلئردیر.
آلمانداکی موهوم آراشدیرما بیریملئری ماکس پلانک طایفا، هئلمهولتز-گئمئینسجهافت وفراونهوفئر-گئسئللسجهافتدیر. وبو کوروملار باغیمسیز و یا هاریجی اولاراق اونیورسیتئت سیستمینئ باغلیدیر علمی اورئتیملئرئ موهوم کاتکیلار ساغلاماکتادیرلار. پرئستیژلی قوتفرید لئیبنیتس wیلهئلم موکافاتی ائلم آدامی و یا آکادئمیسیئنئ وریلمئکتئدیر اونون ایل. اونون بیر اؤدولون دئغئری ان چوْخ ۲٬۵ میلیون آورویئ کادار چیکابیلمئکتئدیر وبو موکافات، دونیادا وریلئن ائن یوکسئک موکافات دئغئرینئ مالیک آراشدیرما اؤدوللئریندئن بیریدیر.
تحصیل
[دَییشدیر]آلمانییادا تحصیلین ایدارئسینین سوروملولوغو، اؤنجئلیک اولاراق فدرال اوستانلئریندیر. فدرال باش تحصیل کونوسوندا اوْلدوقجا کیچیک بیر رول مالیکدیر. ایستئغئ باغلی اولماقلا آناوکولو تحصیلی اوچ وآلتی یاش آراسیندا بوتون چوجوکلارا ساغلانماکتادیر، سوْنراسیندا دا ائن آز دوققوز ایل سورئجئک زورونلو تحصیل واردیر. وایلکؤغرئتیم گئنئلدئ دؤرد ایل سورمئکتئدیر دؤولت اوکوللاری بۇ ایلکؤغرئتیم سورئجیندئ کاتمانلارا آیریلمامیشتیر. [کایناک بئلیرتیلمئلی] بونا زیت اولاراق، اوْرتا اؤغرئتیمدئ اؤغرئتمئنلئرین اؤغرئنجیلئرین یئتئنئکلئرینئ واؤغرئتمئنلئرین تاوسییئسیلئرینئ گؤرئ اؤغرئنجیلئرین گیدئبیلئجئکلئری دؤرد نؤو اوکول وار: گیمناسیوما ائن یئتئنئکلی اؤغرئنجیلئر قئیدیاتدان اولور وگیمنازییانین اونلاری اونیورسیتئت تحصیلینئ حاضیرلار، تحصیل، ائیالئتلئرین سیستمینئ باغلی اولاراق سئکیز و یا دوققوز ایل سورمئکتئدیر؛ رئالسجهولئ داها یایگین اولاراق اوْرتا سیرا اؤغرئنجیلئرئ هیتاپ ائدئر وآلتی ایل سورئر. هاوپتسجهولئ اوکوللاری، اؤغرئنجیلئری مئسلئکی تحصیلئ حاضیرلار وگئسامتسجهولئ دئ اؤنجئکی اوچ نؤوو کاپسایان بیر تحصیل سیستمینی بئنیمسئمئکتئدیر [کایناک بئلیرتیلمئلی]
اییت بونیئسیندئن ساغلانان اۇلوسلاراراسی اؤغرئنجی دئغئرلئندیرمئ پروقرامی، اوجد اولکئلئری وبیر نئچه طرفداش اولکئدئن ۱۵ یاشینداکی اؤغرئنجیلئرین یئتئنئکلئرینی دئغئرلئندیرمئسی اۆچون تاسارلانمیشتیر. ۲۰۰۶-جی ایلده آلمان اوکول چوجوکلاری اؤنجئکی ییللارا گؤرئ سئوییئلئرینی گئلیشتیردیلئر ویاپیلان ایستاتیستیک آراشدیرمالارا گؤرئ علمی یئتئنئکلئردئ اورتالامانین اوْلدوقجا اوزئریندئ ۱۳. سیرادا اوْلوب، ماتئماتیکتئ ۲۰. سیرادا واوکوما یئتئنئکلئریندئ ایسئ ۱۸. سیرادا بولوناراک اورتالامانین نئ چوْخ اوزئریندئ، نئ دئ آشاغیسیندا کالمیشلاردیر. [۱۱۰] آلمانییادا سوسیو-ایقتیصادی حاللار اوْلدوقجا یوکسکدیر، اؤغرئنجیلئرین پئرفورمانسلاری دا سوسیو-ایقتیصادی فاکتؤرلئردئن دیغئر اولکئلئرئ گؤرئ داها چوْخ ائتکیلئنیر. [۱۱۰]
اونیورسیتئیئ گیرمئک اۆچون، لیسئ اؤغرئنجیلئرینین آبیتور سیناوینا گیرمئلئری طلب اوْلونور؛ آیریجا مئسلئک لیسئسی دیپلوماسینا مالیک اوْلان اؤغرئنجیلئر دئ باشوورابیلمئکتئدیر. خوسوسی بیر چیراکلیک سیستمی اوْلان دوعالئ تحصیل، اؤغرئنجیلئرئ مئسلئکی ائغیتیملئرینی بیر شیرکئت بونیئسیندئ سوردورئبیلمئلئرینئ ایزین وریر. بیر چوْخ آلمان اونیورسیتئتی دئولئتئ عاییددیر واؤغرئنجیلئردئن ایستئنئن بیر دؤنئملیک هارچ اوجرئتی ۵۰–۵۰۰ آورو آراسیندا دئغیشمئکتئدیر. [۱۱۱]
آلمانداکی اونیورسیتئلئر، اولکئدئکی یوکسئک ائغیتیم ستاندارتلارییلا بین‌الخلق بیر سایگینلیغا مالیکدیر. تهئس. - قس دونیا اونیورسیتئلئر سیرالاماسی کریتئرلئرینئ گؤرئ ۲۰۰۷-جی ایلده ۳ آلمان اونیورسیتئتی دونیادا ایلک ۱۰۰دئ یئر آلاندا، ایلک ۲۰۰دئ اوْلان اونیورسیتئت سایی ۱۱ اوْلدو [۱۱۲]
مدنیت
[دَییشدیر]
آلمان، تاریختئ داس توْرپاق دئر دیجهتئر آوند دئنکئر (شایرلئرین ودوشونورلئرین اولکئسی) دییئ آنیلیر و. ۲۰۰۶-جی ایلدن بۇ یانا آلمان کئندیسینی فیکیرلئرین اولکئسی اولاراق آدلاندیرماکتادیر. آلمان جولتورئ، آلمانین اولوس دئولئت اولاراق دوغماسیندان چوْخ اؤنجئلئری اورتایا چیخدی آلمان دیلی کونوشولان بوتون جوْغرافیایی ائتکیسی آلتینا آلمیشتیر. کؤکلئرینین ائتکیسییلئ آلمانییادا کولتور، آوروپاداکی دین ولایکلیک کیمی زیهینسئل وپوپولئر ائغیلیملئرین ائتکیسییلئ شئکیللئنمیشتیر. بۇ اونلاری آوروپا کولتوروندئن آیری اولاراق خوصوصی بیر آلمان گئلئنئغی تانیملاماک زور اولاجاق بۇ یارگی باغلامیندا دیگر بیر چیکاریم دا تاریخی شاهسییئتلئردئ اولاجاق. وولفقانق آمادئی موتسارت، فرانس کافکا وپاول جئلان موعاصیر دوشونجئدئ بیرئر آلمان یئرلیسی اولمامالارینا باخمایاراق، تاریخسئل حاللاری، ایش و سوسیال ایلیشکیلئرینین آنلاشیلمالاری آچیسیندان آلمان کولتورئل چئورئسینین ایچیندئ دئغئرلئندیریلمئکتئدیرلئر.
آلمانییادا کولتورئل کوروملاردان فدرال ائیالئتلئر جاوابدئهدیر. اوزئریندئ کیتابخانا ایله مالی دئستئک ساغلانان ۲۴۰ تییاترو، یوزلئرجئ سئنفونیک اورکئسترا، بینلئرجئ موزئ و ۲۵٫۰۰۰٬۱۶ ائیالئتئ داغیلمیش دورومدادیر. بۇ کولتورئل اوْلاناکلار میلیونلارلا اینسان تارافیندان دئغئرلئندیریلمئکتئدیر: آلمانییادا هر ایل ۹۱ میلیون کیشی موزئلئری زییارئت ائتمئکتئ، ۲۰ میلیون کیشی تییاترو و اوپئرایا گیتمئکتئ و ۳٬۶ میلیون کیشی سئنفونیک اورکئسترالاری دینلئمئکتئدیر.
آلمان، لودویق وان بئتهوون، ایوهان سئباستیان باخ، ژوهاننئس براهمس و ریجهارد wاگنئر کیمی دونیاجا اونلو کلاسسیک موسیقی بئستئجیلئرینئ مالیک چیکماکتادیر. ۲۰۰۶دان ایتیبارئن آلمان، دونیاداکی بئشینجی بؤیوک موسیقی پازاری حالینا خئیری و کرافتwئرک، سجورپیونس و راممستئین کیمی موسیقی گروپلارییلا پوپ و روجک موسیقی اوزئریندئ ائتکیلی اوْلدو.
بیر چوْخ آلمان رئسسام فارکلی آرتیستیک تارزداکی چالیشمالارییلا بین‌الخلق بیر پرئستیژ کازانمیشتیر. هانس هولبئین، و ماتتهیاس گرونئwالد، آلبرئجهت دورئر رؤنئسانس دؤنئمینین، جاسپار داوید فریدریخ رومانتیکا دؤورون، ماخ ائرنستدئ گئرچئکوستوجولوغون موهوم ساناتچیلارینداندیر. آلمانین کارولئنژ میماریسی و اوتتو میماریسی ایلئ بۇ آلانا ائتدیگی کاتکیلار، رومانئسک میمارینین موهوم هابئرجیلئری اوْلدولار. رئگیون داها سوْنرالاری گوتیک، رؤنئسانس و باروک کیمی تارزلارین موهوم چالیشمالارینین یاپیلدیغی بیر مئکان حالینا گلمیشدیر. آلمان یاخین موعاصیر آکیمدا اؤزئللیکلئ wالتئر گروپیوسون باشلاتتیغی باوهاوس آکیمییلا اوْلدوقجا موهوم بیر یئر تئشکیل ائدیر. عئینی زاماندا، یئنه آلمانلی اوْلان لودویق میئس وان دئر روهئ، ۲۰. یوزییلین ایکینجی یاریسیندا دونیانین ائن اونلو میمارلاریندان بیری حالینا گلمیشدیر. جام جئپهئلی گؤکدئلئنلئر اونون فیکریدیر.
فلسفه
[دَییشدیر].jpg)
آلمانین فعلسئفئیئ ائتکیسی تاریخسئل اولاراق بؤیوک اؤنئم آرز ائدئر و بیر چوْخ اونوتولماز آلمان فیلوزوفو، اوْرتا چاغدان بئری باتی فعلسئفئسینئ اؤنئملی کاتکیلاردا بولونموشلاردیر. قوتفرید لئیبنیزین راسیونالیزمئ کاتکیلاری؛ کلاسسیک آلمان ایدئالیزمینین ایممانول کانت، قئورق ویلهئلم فریدریخ هئگئل، و فریدریخ ویلهئلم جوزئف سجهئللینگ ژوهانن گوتتلیئب فیجهتئ تارافیندان قورولماسی؛ کارل مارکس و فریدریخ ائنگئلسین کومونیست تئوریگی فورمولئ ائتمئلئری؛ آرتور سجهوپئنهاورون مئتافیزیکسئل پئسیمیزم دئرلئمئسی؛ فریدریخ نیئتزسجهئین پئرسپئکتیویزمی گئلیشتیرمئسی؛ مارتین هئیدئگگئرین وارولوشچولوک اوزئرینئ چالیشمالاری؛ ژورگئن هابئرماسین سوسیال تئوریلئری؛ فعلسئفئنین توسعه ائتمه‌سی آدینا اوْلدوقجا ائتکیلئییجییدیلئر.
آلمان ائدئبییاتی، التهئر وون دئر ووگئلئیدئ و ولفرام وون ائسجهئنباجه کیمی یازارلارین چالیشمالارییلا اوْرتا چاغا کادار اوزانابیلمئکتئدیر. ایوهان وولفقانق وون قؤتئ و فریدریخ شیللئر کیمی بیر چوْخ آلمان یازار و شاعیر بؤیوک بیر اونئ مالیک اوْلدولار. قریمم کاردئشلئر تارافیندان باسیلان حالک ماساللاری، آلمان حالک ائدئبییاتینی بین‌الخلق سئوییئدئ اون صاحیبی یاپمیشتیر. ۲۰. یوزییلین ائتکیلی یازارلاری و توماس مانن، بئرتولت برئجهت، هئرمانن هئسسئ، هئینریجه بؤلل، گونتئر گراسستیر.
مدیا
[دَییشدیر]
آلمان تلویزیون پازاری، ۳۴ میلیون تو صاحیبی ایلئ آوروپانین ائن بویوگودور. بیر چوْخ بؤلگئسئل و میلّی یایین ستاتیون فدرال سیاسی ستروکتورو ایچیندئ کابلو لینکی ایلئ ائدیلیر تشکیل ائدیر. آلمان هانئهالکلارینین یاکلاشیک% ۹۰ی کابلولو یا اویدو یایینینا مالیکدیر و ایزلئییجیلئرین ایجتیماعی کاناللاریندان خوصوصی کاناللارینا قدر ایزلئمئک اۆچون بیر چوْخ سئچیم اوْلاناغی واردیر. اوجرئتلی تو موبیل، عومومی تو یاییمجیلاری زدف و آردنین یایگین دیگیتال کانال ایمکانی سونماسیندان دولایی راغبئت گؤرمئمئکتئدیر.
آلمان، بئرتئلسمانن و آخئل سپرینگئر آگ کیمی، دونیانین ان بؤیوک مدیا کورولوشلارینا ائو ساهیپلیغی یاپماکتادیر. آلمانین بیر کوماندا پولسوز تو رئکلامجیلیغی آغلارینین ساهیپلیغینی پروسیئبئنسات۱ اوستلئنمئکتئدیر.
آلمان کیتاب پازاریندا هر ایل یاکلاشیک ۶۰٫۰۰۰ یئنی باسیم یاپیلماکتادیر؛ و بۇ راکام بوتون دونیادا باسیلان کیتاپلارین% ۱۸ینئ تئکابول ائدیر، بئله کی، آلمان دونیانین ۳. بؤیوک کیتاب اورئتیجیسی کونوموندا وار [کایناک بئلیرتیلمئلی]. فرانکفورت کیتاب فواری، بین‌الخلق جلیپ و تیجارئتتئ دونیانین ائن اؤنئملی کیتاب فواری اولاراق آنیلماکتادیر و ۵۰۰ ایلین اوزئریندئ بیر زاماندیر دوزئنلئنمئسییلئ آرتیق بیر گئلئنئک حالینا گلمیشدیر.
اؤلکه هابئرلئری، اینگیلیس دیلی اولاراق هابئر حاقیندا دئر سپیئگئل، یاییمجی دئوتسجهئ ئللئ و هابئر حاقیندا تهئ لوجالدا یاییملانماکتادیر.
آلمان اینتئرنئت کوللانیجیلاری تارافیندان نووامبر ۲۰۰۸دئ ان چوْخ زییارئت ائدیلئن اینتئرنئت سایتلار گووگلئ، یووتوبئ، ائبای، ویکیپئدییا، یاهوو! دور.
سینما
[دَییشدیر]
آلمان کینوسو، ماخ سکلادانوسکینین ایشلرییله اوْلدوقجا ائرکن زامانلارا اساسلانیر. سینئما، ئیمار جومهوریتی ایللری بویونجا آلمان دیشاوورومجولاری روبئرت یئن و فریئدریجه یلهئلم مورناو ایله تاثیرلی اوْلموشدور. اوتریش منشالی اوْلوب ۱۹۲۶-جی ایلده آلمان وطنداشلیغینا کئچن و دؤیوش اولی آلمان فیلم صنایعسینده کاریئری پارلامیش اوْلان رئژیسسور فریتز لانگین هوللیwوود کینوسو اوزرینده بؤیوک بیر تأثیری اوْلدوغو دئییله بیلر. سسسیز فیلمی متروپولیس (۱۹۲۷) موعاصیر معنادا ائلم فانتاستیکا فیلملرینین آتاسی اولاراق قبول ائدیلیر.
۱۹۳۰-جو ایلده آوسترییالی-آمریکان ژوسئف وون ستئرنبئرگ، ایلک اهمیتلی آلمان سسلی فیلمی اوْلان ماوی مئلئکی ایداره ائتدی و بۇ فیلم آکتریسا مارلئنئ دیئتریجهئ دونیا سَوییه‌سینده بیر اون قازاندیردی. التئر روتتماننین ایداره ائتدیگی ایزلئنیمجی سندلی بئرلین: بؤیوک بیر شهرین سئنفونیسی، شهر سئنفونیسی نؤوونون ایلک اهمیتلی نومونه‌لریندن بیریدیر. لئنی ریئفئنستاهل ایشلرینده یئنی ائستئتیک ائلئمئنتلره یئر ورمیش اولسا دا نازی دؤورو فیلملری عومومی اولاراق تبلیغات آغیرلیقلی اوْلموشدور.
۱۹۷۰ و ۸۰-جی ایللر بویونجا، وولکئر سجهلؤندورفف، ئرنئر هئرزوگ، یم ئندئرس و راینئر ئرنئر فاسسبیندئر کیمی یئنی آلمان سینئماسی رئژیسسورلاری، اکثریتله ائتدیکلری تهریکئدیجی فیلملرله بین‌الخلق آرئنادا قربی آلمانییا کینوسوْنون ایره‌لیله‌مه‌سینه مانع اوْلموشلار.
داها یاخین دؤورده‌کیفیلملر اوْلان گوود بیئ لئنین! (۲۰۰۳)، دیوارا قارشی (۲۰۰۴) و دئر اونتئرگانگ (چؤکوش) (۲۰۰۴) بین‌الخلق ایجتیماعیتده اهمیتلی اوغورلار قازانمیشلار. ان یاخشی خاریجی دیلده فیلم آکادئمییا موکافاتی، آلمان ایستحصاللاری اوْلان، ۱۹۷۹-جو ایلده دیئ بلئجهتروممئل (تئنئکئ ترامپئت) آ، ۲۰۰۲-جی ایلده ایرگئندو این آفریقا (افریکانین هئچ بیر یئریند) یئ و ۲۰۰۷-جی ایلده داس لئبئن دئر آندئرئن (باشقالارینین حیاتی) آ گئتمیشدیر. ان تانینان آلمان آکتیورلاری مارلئنئ دیئتریجه، کلاوس کینسکی، هاننا سجهیگوللا، آرمین موللئر-ستاهل، ژورگئن پروجهنو و توماس کرئتسجهمانن.
۱۹۵۱-جی ایلدن بۇ یانا هر ایل تشکیل ائدیلن بئرلین فیلم فئستیوالی، دونیانین قاباقدا گلن فیلم فئستیوالی آراسیندادیر. دونیانین هر یئریندن گلن فیلملری قییمتلندیرمک اوزره بین‌الخلق بیر مونصیف ایشتیراک ائدر و قازانانلار قیزیل و گوموش آیی ایله موکافاتلاندیریلار. هر ایل تشکیل ائدیلن آوروپا فیلم موکافاتلاری مراسیمی، هر ایکی ایلده بیر آوروپا فیلم آکادئمییاسینین (ئفا) اوْلدوغو شهر اوْلان بئرلینده تشکیل ائدیلمکده‌دیر. پوتسدامداکی بابئلسبئرگ ستودییالاری، دونیاداکی گئنیش میقیاسلی فیلم ستودییالارینین ان کؤهنه‌سینین و بین‌الخلق فیلم ایستحصاللاری اۆچون بیر مرکز حالیندادیر.
ایدمان
[دَییشدیر].jpg)
ایدمان، آلمان حیاتی‌ندا اهمیتلی بیر یئر توتماقدادیر. ییرمی یئددی میلیون آلمان بیر ایدمان کلوبونا عضوودور و بونون یانیندا اون ایکی میلیون آدام فردی اولاراق بیر فعالیتی تعقیب ائدیر. فوتبول، ان مشهور ایدمان ساحه‌سی‌دیر. ۶٬۳ میلیون رسمی اوزوویله آلمان فوتبول فئدئراسیاسی (دئوتسجهئر فوßبالل-بوند)، دونیادا اؤز نؤوونده ان گئنیش تشکیلات تشکیلات‌دیر. بوندئسلیگا دونیاداکی بوتون پروفئسسیونال ایدمان لیقالاری آراسیندا ان چوْخ تاماشاچی اورتالاماسینا صاحب لیگ‌دیر. آلمان میلّی فوتبول کومانداسی ۱۹۵۴، ۱۹۷۴ و ۱۹۹۰ ایللرینده فیفا دونیا کوبوکونو و ۱۹۷۲، ۱۹۸۰ و ۱۹۹۶ ایللرینده ده آوروپا فوتبول چئمپیوناتینی قازانمیش‌دیر. آلمان، فیفا دونیا کوبوکونا ۱۹۷۴ و ۲۰۰۶ ایللرینده و اوفا آوروپا فوتبول چئمپیوناتینا دا ۱۹۸۸-جی ایلده ائو صاحب‌لیگی ائتمیش‌دیر. ان موفقیت‌لی و مشهور فوتبولچولاری فرانز بئجکئنباور، گئرد موللئر، ژورگئن کلینسمانن، لوتهار ماتتهاوس و اولیور کاهن‌دیر. تاماشاچی‌لار آراسیندا مشهور اوْلان دیگر ایدمان بوداق‌لاری دا هندبول، وولئیبول، باسکئتبول، بوز هوکئیی و تئنیستیر.
آلمان دونیادا موهرریک‌لی ایدمان نؤولری‌نین بیرینده قاباقجیل اؤلکه‌لردن بیریدیر. یاریش قازانان اوتوموبیل‌لر، کوماندالار و سوروجولر آلماندان چیخماقدادیر. تاریخ‌دکی ان موفقیت‌لی فورمولا ۱ پیلوتو اوْلان میجهائل سجهوماجهئر، کاریئری بویونجا بیر چوْخ اهمیتلی موتورسپورلاری رئکوردلارا ایمضا آتمیش‌دیر و ۱۹۴۶-جی ایلدن بۇ یانا تشکیل ائدیلن فورمولا ۱ده ان چوْخ یاریش و چئمپیونلوق قازانان پیلوت وضعیتینده‌دیر. تاریخ‌دکی ان چوْخ قازانان ایسپورجولاردان بیری اوْلوب، میلیارد دوللارلیق بیر ثروته مالیکدیر. بی ام و و مرسدس ایستئهسالچی‌لاری موهرریک‌لی ایدمان نؤولری‌نین بیرینده قاباقجیل تاکیم‌لاردان‌دیر. فرانسه دا هر ایل تشکیل ائدیلن حؤرمت‌لی یاریش بیر تشکیلاتی اوْلان لئ مانس ۲۴ ساعتی پورسجهئ ۱۶ دفعه قازانمیش‌دیر.
آلمان ایدمانچی‌لاری بوتون زامان‌لار اولیمپیا اویونلاری مئدال سیرالاماسیندا شرقی و قربی آلمان بیرلیکده دئغئرلئندیریلدیغینیدئ اۆچونجو سیرادا اولاراق اولیمپیا اویون‌لاریندا ان موفقیت‌لی اؤلکه‌لری آراسیندا وار. ۲۰۰۸ یاز اولیمپیادالاریندا آلمان مئدال سیرالاماسیندا بئشینجی سیرادا اولارکن ۲۰۰۶ قیش اولیمپیادالاریندا ایلک سیرادا ایشتیراک ائتمیش‌دیر. آلمان ۱۹۳۶-جی ایلده بئرلین و ۱۹۷۲-جی ایلده دا مونیه اولماق عذره یای اولیمپیا اویون‌لارینا ایکی دفعه ائو صاحب‌لیگی ائتمیش‌دیر. قیش اولیمپیا اویونلاری دا ۱۹۳۶-جی ایلده باویئرانین اکیز شهرلری اوْلان گارمیسجه و پارتئنکیرجهئندئ رئاللاشدیریلمیش‌دیر.
آلمان متبخی
[دَییشدیر]
آلمان متبخی، بؤلگه‌دن بؤلگه‌یه فرق‌لی‌لیک گؤسترمکده‌دیر. باویئرا و سوابیانین گونئی بؤلگه‌لری بونا نومونه‌دیر. بۇ بؤلگه‌لرین متبخ مدنیتی؛ آوستریا و ایسویچرئنینکینئ بنزردیر. دونوز اتی، مال اتی و ائو حئیوان‌لاری اتی ایله ائدیلن یئمک نؤولری آلماندا ایستهلاک ائدیلن یئمک‌لرین قاباقدا گلن‌لری‌نین. خصوصیله دونوز ائتینین آلمان موتفاغینداکی یئری خصوصی‌دیر. آز قالا بوتون بؤلگه‌لرده، یئمک‌لر سوسیس‌لی یئییلیر. آلماندا ۱۵۰۰لرده چوْخ سوسیسکا نؤوو چیخاریلماقدادیر. ان مشهور تروزلر کارتوف، کلم، کؤک، شالغام، ایسپاناق و پاخلانی. اوْرقانیک قئیدا ساتیشی بیر بازار حالینا گلمیشدیر و ساتیلان مهسوللارین% ۳٫۰ 'ونو بۇ قروپ قئیدالار اولوشتورور. بۇ بیر ترئند حالیندا یوکسلمکده‌دیر.
مشهور بیر آلمان دییش بئله دئمکده‌دیر: "ناهار بیر ایمپراتور، گونورتا یئمیی بیر کرال و آخشام یئمیی بیر کاسیب کیمی‌دیر." ناهار عومومیتله تاخیل‌لی یئمک‌لرله و بال یا دا رئچئل‌لی چؤرکله ائدیلر. آلمانلارین بیر قیسیمی ناهاردا سویوق یئمک‌لری یا دا پئن‌دیرلی چؤریی سئچیم ائدیر. اؤلکه‌ده ۳۰۰-دن چوْخ چؤرک نؤوو سوبالاردا ساتیلماقدادیر.
باشقا اؤلکه‌لردن گلن ایممیقرانت‌لار سایه‌سینده، آلمان متبخی و گونده‌لیک یئمک وردیش‌لری بیر چوْخ متبخ‌دن تسیرلنمیش‌دیر. پیززا و ماکارون کیمی ایتالیان یئمک‌لری، دؤنر کیمی تورک و عرب یئمک‌لری خصوصیله بؤیوک شهرلرده اوْلدوقجا مشهور اولاراق ساتیلماقدادیر. بئینلخالق بورگئر زنجیرلری و چین رئستورانت‌لار اؤلکه‌نین بیر چوْخ یئرینه یاییلمیشدیر. هیند، یاپون و دیگر آسیا موتفاک‌لاری‌نین پوپولئریتئسی آرتماقدادیر. یوکسک پروفیل‌لی دوققوز آلمان رئستوران، رئستورانت‌لار بئینلخالق دئرئجئلئندیرئن میجهئلین رهبری طرفیندن اوچ اوْلدوزلو اولاراق اعلان ائدیلمیشدیر. یئنه ۱۵ رئستوران ایکی اوْلدوز آلمیشدیر.
شرابین اؤلکه‌نین بیر چوْخ سئقمئنتینده مشهور اولماسینا باخمایاراق آلمانین میلّی ایچکی‌سی پیوه اولاراق بیلینمکده‌دیر. آلماندا آدام باشینا پیوه ایستهلاکی ایللره گؤره دوشمه‌سینه باخمایاراق، آدام باشینا ایللیک ۱۱۶ لیتر ایله اوست سیرالارداکی یئرینی قوروماقدادیر. ۱۸ باتی اؤلکه‌سی اوزرینده ائدیلن آراشدیرمالار نتیجه سینده آلمان؛ آدام باشینا ایسپیرت‌سیز ایچکی ایستهلاکی مؤوضوسوندا ۱۴. ، آدام باشینا مئیوه سویو ایستهلاکیندا ایسه ۳. اوْلموشدور. بون‌لارین خاریجینده، مینئرال‌لارلا سو و سجهورلئ (مئیوه سویو ایله قاریشدیریلمیش) آلماندا چوْخ مشهوردور.
جمعیت
[دَییشدیر]
۲۰۰۶ دونیا کوبوکون‌دان بری، اؤلکه‌نین ایمیجی داخیلی و خاریجی دونیادا دییشمیش‌دیر. بۇ تورنیردن سوْنرا، ایللیک ائدیلن میلّی مارکا گؤسترمکله آراشدیرماسینا آلمان اوست سیرالارا تیرمانمیش و ۲۰۰۸-جی ایلده لیدئرلییه چاتمیش‌دیر. ۲۰ فرق‌لی اؤلکه‌دن اینسان‌لارا اؤلکه‌نین تانینمیش‌لیغی؛ مدنیت، سیاست، ایخراجات، اؤلکه‌نین اینسان‌لاری، اؤلکه‌یه توریزم، ایممیقرانت‌لارین ماراغینی چکمه و اینوستیسیالار باخیمیندان سوروشولموش‌دور. بیر باشقا قلوبال دوشونجه آراشدیرماسی ببج طرفیندن ائدیلمیش و نتیجه‌ده آلمانین، ۲۲ قاباقدا گلن اینوستور اؤلکه‌سی آراسیندا ان موسبت تأثیره صاحب اؤلکه اوْلدوغو اورتایا چیخمیش‌دیر. % ۵۶لیک بؤیوک بیر قروپ اؤلکه حاقیندا موسبت دونیاگؤروشونه ساهیبکن، % ۱۸لیک بیر قیسیم اؤلکه‌یه منفی باخماقدادیر.
آلمان قانونی و ایجتیماعی اولاراق هوموسئکسوال‌لارا قارشی تولئرانس‌لی‌دیر. عائله بیرلیکده‌لییه ۲۰۰۱-جی ایلدن بری ایجازه وریلیر. گئیلئر و لئزبیئنلئر قانونی اولاراق یولداش‌لاری‌نین بیولوژی اوشاق‌لارینی اؤولادلیغا گؤتوره بیلر (اؤگئی اوشاق اولاراق). ایکی بؤیوک آلمان شهری‌نین بلدیه باشچیسی، گئی اوْلدوژک‌لارینی اعلان ائتمیش‌دیر.
۲۰. عصرین سون اون ایل عرضینده آلمان، ایممیقرانت‌لارا قارشی موقع‌ینی دییشدیرمیش‌دیر. ۹۰-جی ایللرین اورتاسینا قدر اومومی دوشونجه آلمانین بیر کؤچ اؤلکه‌سی اولمادیغی ایستیقامتینده ایدی. بونا قارشی اهالینین ۱۰٪-ی آلمان اولمایان کس‌لردن میدانا گلمکده ایدی. گاستاربئیتئرلارین (ماوی یاخالی، قوناق ایشچی) اؤلکه‌یه گیریشی‌نین بیتمه‌سین‌دن سوْنرا، بۇ سیغینماجی‌لار تولارئ ائدیلدی‌لر. حال-حاضردا حؤکومتین و آلمان جمعیتی‌نین دوشونجه‌سی نظارت آلتیندا ایختیساس‌لی ایممیقرانت‌لارین اؤلکه‌یه گلیشی‌نین قبول ائدیله بیلر اوْلدوغودور. [۱۴۶] ۱۹۸۴-جو ایلده ۴٬۴ میلیون اوْلان آلماندا یاشایان خاریجی اهالیسی، ۲۰۰۸-جی ایلده ۷٬۳ میلیونا چیخمیش‌دیر.
۲۰۰۵-جی ایلدکی ۵۸ میلیارد آورو تتیل هارجاماسییلا آلمان، بۇ مؤوضودا بیرینجی اوْلموشدور. ان مشهور گزینتی یئرلری آوستریا، ایسپانیا، ایتالیا و فرانسه دیر.
گؤرونتولر
[دَییشدیر]
.jpg)
نوتلار
[دَییشدیر]- ^ In the recognized minority languages and the most spoken minority language of Germany:
- دانمارکجا: Forbundsrepublikken Tyskland
- آشاغا آلمانجا: Bundesrepubliek Düütschland
- شابلون:Lang-hsb
- شابلون:Lang-dsb
- شابلون:Lang-rmy
- شابلون:Lang-fy
- آنادولو تورکجه‌سی: Almanya Federal Cumhuriyeti
- ^ From 1952 to 1990, the Deutschlandlied was the national anthem but only the third verse was sung on official occasions. Since 1991, the third verse alone has been the national anthem.[۱]
- ^ دانمارک دیلی، Low German، سورب دیللری, رومان دیلی, and فریس دیللری are recognised by the European Charter for Regional or Minority Languages
- ^ اوروپا بیرلیگی since ۱۹۹۳.
قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ Bundespräsidialamt. Repräsentation und Integration (German). یوْخلانیلیب۸ March ۲۰۱۶. “Nach Herstellung der staatlichen Einheit Deutschlands bestimmte Bundespräsident von Weizsäcker in einem Briefwechsel mit Bundeskanzler Helmut Kohl im Jahr 1991 die dritte Strophe zur Nationalhymne für das deutsche Volk. [In 1991, following the establishment of German unity, Federal President von Weizsäcker, in an exchange of letters with Chancellor Helmut Kohl, declared the third verse [of the Deutschlandlied] to be the national anthem of the German people.]”
- ^ Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (January ۲۰۱۴). Migrationsbericht ۲۰۱۲ (PDF) (in German). Bundesministerium des Innern Referat Öffentlichkeitsarbeit. 2016-08-12-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر. ۲۷ July ۲۰۱۴-ده یوخلانیب.
{{cite book}}: Check date values in:|accessdate=(کؤمک); Unknown parameter|trans_title=ignored (|trans-title=suggested) (کؤمک)CS1 maint: unrecognized language (link) - ^ Numbers and Facts about Church Life in Germany 2016 Report. Evangelical Church of Germany. Retrieved 06 December 2016.
- ^ Population at 82.2 million at the end of 2015 – population increase due to high immigration. destatis.de (۲۶ August ۲۰۱۶).[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ Germany. International Monetary Fund (October ۲۰۱۵). یوْخلانیلیب۶ August ۲۰۱۶.
- ^ Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC). Eurostat Data Explorer. یوْخلانیلیب۱۳ August ۲۰۱۳.
- ^ ۲۰۱۵ Human Development Report. United Nations Development Programme (۲۰۱۵). یوْخلانیلیب۱۴ December ۲۰۱۵.
- ^ http://www.bbc.com/news/world-europe-17299607
- ^ http://www.nationsonline.org/oneworld/germany.htm
- ^ https://www.lonelyplanet.com/germany
- ^ https://www.deutschland.de/en
- ^ M.S. Cermanya hakkında www.unrv.com
- ^ Almanya, ABD'den sonra en çok bağış yapan ülke Archived 2011-05-24 at the Wayback Machine. TopNews, India, Retrieved 2008, 04-10.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2007-08-14. یوْخلانیلیب2012-08-28.
- ^ Avrupa'nın lideri?[دائمی اولو باغلانتیلی] International Herald Tribune. Nisan 4, 2008.نیسان (عبری).
- ^ Güvenli geleceğe güvenli tekonojiyle Archived 2013-11-05 at the Wayback Machine. www.innovations-report.de. Mayıs 7, 2008. ۰۴–۰۴.
- ^ Jill N. Claster: Medieval Experience: 300–1400. NYU Press 1982, p. 35. ISBN 0-8147-1381-5.
- ^ The Cambridge Ancient History, vol. 12, p. 442. ISBN 0-521-30199-8.
- ^ Şarlman Archived 2017-12-10 at the Wayback Machine. Şarlman'ın biyografisi
- ^ Joanna Story, Charlemagne: Empire and Society, Manchester Üniversitesi Yayınları, ۲۰۰۵ ISBN 978-0-7190-7089-1
- ^ Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicæ www.nationstates.net
- ^ Rosamond McKitterick, Charlemagne: The Formation of a European Identity, Cambridge Üniversitesi Yayınları, ۲۰۰۸ ISBN 978-0-521-88672-7
- ^ Hükümdarlık mücadelesi http://www.britannica.com
- ^ آلمان en.wikipedia.com
- ^ Kutsal Roma Cermen İmparatoru IV.Charles'ın fermanı Yale Üniversitesi Web Sitesi
- ^ 30 Yıl Savaşları Archived 1999-10-09 at the Wayback Machine., Gerhard Rempel, Western New England Koleji.
- ^ 30 Yıl Savaşları (۱۶۱۸–۴۸), Alan McFarlane, The Savage Wars of Peace: England, Japan and the Malthusian Trap (2003)
- ^ Fulbrook, Mary: A Concise History of Germany, Cambridge Üniversitesi Yayınları ۱۹۹۱, p. 97. ISBN 0-521-54071-2
- ^ Martin, Norman. Alman Konfederasyonu 1815–1866 (Almanya) Dünya Bayrakları. ۵ Ekim 2000.Erişim: 12-07-2006
- ^ Almanya'da 1848 Devrimi mars.acnet.wnec.edu
- ^ Almanya'da ۱۸۴۸ İhtilalleri en.wikipedia.com
- ^ Alman İmparatorluğu Archived 2009-04-02 at the Wayback Machine. Das Kaiserreich
- ^ Alman İmparatorluğu'nun tüm sömürgeleri www.worldstatesmen.org
- ^ Alman İmparatorluğu dış politikası www.britannica.com
- ^ Khapoya op. cit. p. ۱۱۵f
- ^ Stephen J. Lee: Europe, 1890–1945. Routledge 2003, p. 131. ISBN 0-415-25455-8.
- ^ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ آلمان en.wikipedia.org Erişim: 1 Mart 2009
- ^ Das Ermächtigungsgesetz 1933
Erişim = ۱۲-۰۹-۲۰۰۸
Yazar = Deutsches Historisches Museum
Yayımcı = Deutsches Historisches Museum
Dil = Almanca - ^ Industrie und Wirtschaft Archived 2014-07-05 at the Wayback Machine.
Erişim tarihi = ۱۲-۰۹-۲۰۰۸
Yazar = Deutsches Historisches Museum
Yayımcı = Deutsches Historisches Museum
Dil = Almanca - ^ Holokost ve II. Dünya Savaşı maddelerine bakınız.
- ^ Avrupa Topluluğu kurucu devletleri Avrupa Birliği resmi internet sitesi
- ^ Colchester, Nico. D-mark day dawns[دائمی اولو باغلانتیلی] Financial Times. 1 Ocak 2001. Erişim tarihi = ۰۷-۱۲-۲۰۰۶
- ^ Dempsey, Judy. Almanya Bosna'dan çekilmeyi planlıyor[دائمی اولو باغلانتیلی] International Herald Tribune. 31 Ekim 2006. Erişim tarihi = ۳۰-۱۱-۲۰۰۶
- ^ Almanya Archived 2006-09-30 at the Wayback Machine. CIA Factbook. 14 Kasım 2006. Erişim = ۲۹-۱۱-۲۰۰۶
- ^ Gebiet und Bevölkerung – Fläche und Bevölkerung (German). Statistisches Bundesamt und statistische Landesämter (December ۲۰۱۵). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-07-06. یوْخلانیلیب۳ August ۲۰۱۷.
- ^ ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ Gross domestic product – at current prices – 1991 to ۲۰۱۵ (English). Statistische Ämter des Bundes und der Länder (۵ November ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۶ July ۲۰۱۶.[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ Historical Exchange Rates Tool & Forex History Data – OFX. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-03-21. یوْخلانیلیب2017-08-04.
- ^ Almanya'da iklim www.germanculture.com Erişim: 1 Mart 2009
- ^ Germany For Dummies 3.baskı Archived 2007-11-23 at the Wayback Machine.
yayımcı = Wiley Mayıs 2007 ISBN = ۹۷۸-۰-۴۷۰-۰۸۹۵۶-۹ - ^ Almanya'da iklim ve hava World Travels. Erişim = ۳۰-۱۱-۲۰۰۶
- ^ Ekobölgeler WWF, Erişim = ۲۸-۱۲-۲۰۰۸
- ^ Avrupadaki ünlü hayvanat bahçeleri listesi www.eupedia.com, Erişim = ۱۷-۱۰-۲۰۰۸
- ^ Bazı ilginç hayvanat bahçesi olayları Archived 2003-10-07 at the Wayback Machine. www.americanzoos.info/, Erişim = ۲۰۰۸ ۱۷-۱۰-۲۰۰۸
- ^ Hayvan İstatistikleri 2007 Archived 2010-06-09 at the Wayback Machine.(Almanca), Berlin Hayvanat bahçesi, Giriş = ۰۵-۰۸-۲۰۰۸
- ^ Çevre bilinci hedefi[دائمی اولو باغلانتیلی] Alman Federal Çevre Vakfı, Erişim = ۲۸-۱۲-۲۰۰۷
- ^ Bütün ülkeler iklim değişikliği üzerie adımlar atmalı Archived 2008-02-16 at the Wayback Machine.
Giriş = ۱۱-۰۲-۲۰۰۸
Yazar = PIPA
Tarih =۲۰۰۷-۰۹-۲۴
Çalışma = BBC World service Poll, carried out by Globescan - ^ Almanya'nın çevre koruma endüstrisini takviye[دائمی اولو باغلانتیلی] Erişim = ۲۵-۱۱-۲۰۰۷
| دؤولت حوکومتی |
|  | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
داخیلی حاکیمیتلیگین خوصوصی ساحهلری |
| ||||||||
| |||||||||
جی ۲۰ | |
|---|---|
| International | |
|---|---|
| National | |
| Geographic | |
| Artists | |
| People | |
| Other | |
- Low German دیلی سؤزجوکلو مقالهلر
- سیاس۱ خطالاری: unsupported parameter
- سیاس۱ خطالاری: dates
- CS1 maint: unrecognized language
- اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقالهلر August 2021-دن
- صفحههای حاوی پیوند جادویی آیاسبیان
- WorldCat Entities شناسهسیله مقالهلر
- BNC شناسهسیله مقالهلر
- MusicBrainz area شناسهسیله مقالهلر
- KULTURNAV شناسهسیله مقالهلر
- UKPARL شناسهسیله مقالهلر
- EMU شناسهسیله مقالهلر
- HDS شناسهسیله مقالهلر
- NARA شناسهسیله مقالهلر
- TDVİA شناسهسیله مقالهلر
- آلمان
- ویدئو کلیپلری اولان مقالهلر
- مرکزی اوروپا اؤلکه‌لری
- اوروپادا اؤلکه‌لر
- فدرال جومهوریتلر
- جی ۷ اؤلکه‌لر
- جی ۸ اؤلکه‌لر
- جی ۲۰ اؤلکه‌لر
- آلمانجا دانیشان اؤلکه‌لر
- ناتو اؤلکه‌لری
- اوروپا شوراسی‌نین عوضو اولان دؤولتلر
- اوروپا بیرلییینین عوضو دؤولت‌لری
- آرالیق دنیز بیرلییینین عوضو دؤولت‌لری
- بیرلشمیش میلتلر اؤیهسی اؤلکه‌لر
- ۱۸۷۱ میلادی ایلده قورولان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر
- ۱۹۴۹ میلادی ایلده قورولان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر
- ۱۹۹۰ میلادی ایلده قورولان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر
- غربی اوروپا اؤلکه‌لری