بیوتکنولوژی
بیوتکنولوژی بیر تطبیقی علم کیمی یارانما و فورمالاشماسین‌دا تکنیکی میکروبیولوژی اساس‌لانیر.
تاریخ
[دَییشدیر]
ایلک دفعه ۱۶۷۵-جی ایلده A.Levenhuk
میکرو اورقانیزملرین تصویرینی ورمیش و میکروبیولوژینین تصویری دؤورونون اساسینی
قویموش‌دور. لاکین، بۇ کشف‌دن چوْخ-چوْخ ایللر اوّل هله بیزیم ارادان ۶۰۰۰ ایل اوّل
پیوه اۆرتیم (تولید)ی باره‌ده تاریخ‌ده معلوماتلار واردیر. بیرده اینسانلار قدیم دؤورلرده
میکروورقانیزملردن سیرکه، سود محصوللارین‌دان قاتیق، پنیر و ... آلینماسین‌دا،
لیف‌لی بیتکیلرین یومشالدیلماسین‌دا، چؤرکبیشیرمه و شراب‌چی‌لیق‌دا ایستیفاده ائتمیشدیرلر.
تکنیکی میکروبیولوژینین بیر علم کیمی فورمالاشماسی لوی پاسترین داهییانه
کشفلری ایله باشلامیش‌دیر. اوْ، ایلک دفعه ۱۸۵۷-جی ایلده ایسه پیوه و شرابین خاراب اوْلماسین‌دا
میکروورقانیزملرین رولونو گؤسترمیش و اوْنلارلا موباریزه پاستریزاسییا اۆصولونو
تکلیف اتمیش‌دیر.
بیرده پاستر مۆختلیف یولوخوجو نوخوشلوقلرله موباریزه‌ده
واک‌سینلرین آلینما اۆصوللارینی دا ایشلمیش‌دیر. بۇ سبب‌دن لوی پاستر تخنیکیمیکروبیولوگییانین بانی‌سی ساییلیر. بئله‌لیکله، تکنیکی-میکروبیولوژینین اساسی
میکروبیولوژینین اینکیشافینین ایکینجی دؤورونده قۇیولموش‌دور. ۱۹-جو عصرین آخیرلارین‌دا
روس عالیمی مچنیکوو زروریجی گمیریجی (جونده حئیوان)لره قارشی موباریزه‌ده نوخوشلوق تؤره‌دن
باکتری لردان ایستیفاده اوْلونماسینی تکلیف اتمیش و بۇ مقصدله ۱۸۸۵-جی ایلده
باکتریولوژی لابوراتوریادا تویوق وباسی میکروبلارین‌دان عبارت دارو آلاراق
اوْندان سونبولقیرانلارین محو ادیلمه‌سین‌ده ایستیفاده اتمیش‌دیر. لاکین، یرلی حکومت
همین میکروبلارین اینسان‌دا وبا عمله گتیرجیین‌دن قورخاراق مقاومت
گؤسترمیشلر. داها سوْنرا سووت عالیملری مروژووسکی و ایساچنکا اینسان و او
حئیوانلاری اۆچون ضررسیز اوْلان میکروب کولتورالاری آلمیش و اوْنلاردان گمیریجی (جونده حئیوان)لره
قارشی موباریزه‌ده مووفقیتله ایستیفاده اتمیشلر. ۱۸۹۷-جی ایلده آلمان عالیملری
هوببر و ویلتینر تمیز کؤک یومروسونون باکترییاسین‌دان عبارت نیتراگین
داروینی آلدیلار. بۇ دارو ایلک دفعه ۱۹۱۱-جی ایلده اۆرتیم (تولید) ادیلمیش، ۱۹۲۹-جو ایلده
ایسه حیاتا کچیریلمیش‌دیر.
روس عالیمی کوستیچو و اوْنون ایشداشلاری ایلک دفعه آزوباکترییالاردان عبارت آزوتا باکترین داروی آلمیش و اوْنو آزوت گوبره‌سی عوضینه ایستیفاده اتمیشلر. ۲۰-جی عصرین بیرینجی یاریسیندا روسیهدا تکنیکی-میکروبیولوژی بؤیوک سۆرعتله اینکیشاف اتدی. ایلک دفعه روس عالیمی ایوانوو ایسپیرت قیجقیرماسینی اطراف‌لی تدقیق اتدی و گؤستردی کی، فوْسفورلو اورقانیک بیرلشمه‌لر عمله گلیر. کوستیچو و قوتکویچ میکروسکوپیک گؤبلکلرین کمکیله بیر چوْخ اورقانیک تورشولارین آلینما تکنولوژیسینی اؤیرنمیش و ۱۹۳۰-جو ایلده پراکتیکی اوْلاراق لیمون تورشوسو آلمیش‌دیر. لاپیشنیکوو، چیستاکوو و دیگر روس عالیملری سود تورشوسو، آستون و بوتیل ایسپیرتینین فابریکادا اۆرتیم (تولید)ی اۆصوللارینی ایشله‌ییب حازیرلامیشلار. کارالیوو و بوتکویچ اؤز ایشداشلاری ایله بیرلیک‌ده ینی بیوتخنولوژی پروسسلر اساسین‌دا سود محصوللارینین آلینماسینی تدقیق اتمیشلر. ۱۹۲۹-جو ایلده اینگیلیس عالیمی فلمین طرفیندن پنسیلینین کشفی تخنیکیمیکروبیولوگییانین اینکیشافین‌دا بؤیوک رول اوْینادی. ۱۹۴۰-جی ایلده پنسیلین، ۱۹۴۴-جو ایلده ایسه ووکسمان طرفیندن ایسترپتامی‌سین داروی آلیندی. بۇ ساحه‌ده روس عالیملرینین ده بؤیوک کمکی اوْلموش‌دور. کراسیلنیکوو، یرمولیوا و هاوزه طرفیندن آنتی‌بیوتیک ماده‌لر آلینمیش و فابریکا میقیاسین‌دا اۆرتیم (تولید) ادیلمیش‌دیر. ۲۰-جی عصرین ایکینجی یاریسیندا یروسالیمسکی و سکرابین طرفیندن صنایع‌ده مایاگؤبلکلرین‌دن یم پروتئینینین آلینم‌ساینین اساسی قۇیولموش‌دور. بکر و ایشداشلاری ایسه یم آماچله لیزین آمین تورشوسونون پراکتیکی آلینماسینی الده اتمیشلر. تکنیکی-میکروبیولوژینین مۆعاصیر اینکیشاف دؤورو ۲۰-جی عصرین ایکینجی یاریسن‌دا مولکولیار میکروبیولوژینین گئنیش ووسعت تاپماسی ایله علاقه دار. محض بۇ دؤورده میکروبیولوژی صنایع‌سی یاران‌دی. میکروبیولوژی صنایع‌سینین توْرپاق مونبوتلشدیریجی دارو آنتی‌بیوتیک، ویتامین، آنزیم و دیگر فیزیولوژی فعّال ماده‌لر اۆرتیم (تولید) اد‌ن فابریکالارین سایی گتدیکجه آرتیر. تکنیکی-میکروبیولوژینین مؤهوم اهمیته مالیک سوْن موفقیتلرین‌دن بیری میکروورقانیزملر طرفیندن اینترفرون و اینسولین کیمی قیمت‌لی درمان دارولارینین آلینماسی‌دیر. میکروورقانیزملرین اساس پراکتیکی خاصه‌لری. میکروورقانیزملرین گئنیش و درین‌دن اؤیرنیلمه‌سی گؤستردی کی، میکروسکوپیک اؤلچویه مالیک اوْلماسینا باخمایاراق اوْنلار اینسانین پراکتیکی فعالیّتی و ماده‌لر دؤورانین‌دا بؤیوک اهمیت کسب اد‌ن پروسسلری ایداره ائدیرلر. دیگر طرف‌دن میکروورقانیزملر عمومی بیولوژی قانونا اۇیغونلوقلاری آشکارا چیخارماق اۆچون الوریش‌لی آراشدیرما اوْبیکتلری‌دیر. میکروورقانزیملرین خالق چیفتلیک (مزرعه) و علم اۆچون مؤهوم اهمیته مالیک اوْلاملارینی تامین اد‌ن خاصه‌لر آشاغی‌داکیلاردیر: ۱.چوْخ کیچیک اؤلچوده اوْلوب هاوا آخینی و باشقا واسطه‌لرله آسان‌لیقلا یاییلیر. یر کوره‌سینین اله بیر ساحه‌سی یوخ‌دور کی، اوْرادا میکرورقانیزملره راست گلینمه‌سین؛ ۲.یۆکسک سۆرعتله چوْخالما قابیلیتینه مایلک اوْلمالی، میکروورقانیزملر هر ۳۰-۶۰، بعضی باکتری لر ایسه ۸-۱۰ دقیقه‌دن بیر بؤلونورلر. میکروورقانیزملرین چوْخالما سرعتی بیتکی و حئیوانلارین چوْخالما سرعتین‌دن دفعه‌لرله بؤیوک‌دور. مثلاً: میکروبیولوژی یم کۆتله‌سی اۆرتیم (تولید) اد‌ن ان کیچیک فابریکا سوتکادا ۳۰ تون مئیا گؤبلیی اۆرتیم (تولید) ادیر کی، اوْنو ترکیبین‌ده ۱۵ تون یۆکسک کیفیت‌لی پروتئین واردیر. ایریبوینوزلو قارامال‌دان سوتکا عرضینده ۱۵ تون پروتئین آلماق اۆچون ۵۰۰۰۰ باش حئیوان لازیم‌دیر؛
اۇیگولامالار آراسیندا
[دَییشدیر]- اینسان ساغ‌لیغینا یؤن‌لیک اوْلاراک پروتینلرین اۆرتیلم‌سی
- بازی هورمون، آنتی‌کور، ویتامین و آنتی‌بیوتیک اۆرتیلم‌سی(تولید)
- چوک زور شارتلارا ساهیپ چورلرده (سیجاک، کوراک،توزلو...) یاشایان اوْرگانیزمالارین انزیملرینی و بیومولکوللرینی سافلاشتیراراک بونلارین ساناییده کوللانیلماسی
- ینی سبزه و میوه اۆرتیمی
- اینسانداکی ضررلی ژنلرین المینه ادیلم‌سی
- آشی، پستیسیت، طبیعی بیتکی اۆرتیمی
- اینسانین ضرر گؤرموش ویا ایشلوینی کایبتمیش اوْرگان و دوکولارینین دغیشتیریلم‌سی اۆچون یاپای اوْرگان و دوکو اۆرتیمی
ژنلرین آلینماسی
[دَییشدیر]DNA و RNA آردیجیل یئرلشن نوکلوتیدلردن تشکیل اوْلونموش‌دور. هر اۆچ نوکلوتید بللی معلومات داشیییر، مثلاً: هر نوکلوتید اۆچلویو و یا تریپلت بللی آمین تورشوسونا اۇیغون گلیر. بئله تریپلت کودون آدلانیر. آمین تورشولارین‌دان عبارت چوْخ بؤیوک اوْلمایان تکزنجیرلی پولیپپتید موْلکولونون (ساده پروتئینین) سینتزین‌ده چوْخ‌لو میقداردا کودونلار ایشتیراک ادیر. بیر پولیپپتید زنجیرینی سینتز‌دن کودونلار ییغی‌می سیسترون آدلانیر. بیر نئچه پولیپپتید زنجیری (مورکّب پروتئین) سینتز ائتمک اۆچون چوْخ‌لو سایدا سیسترونلار لازیم گلیر. بئله سیسترونلار چوْخ‌لوغونا ژن دئییلیر. پروتئین و یا باشقا متوبولیت سینتزینی کودلاش‌دیران ژن DNA زنجیرینین بللی بیر ساحه‌سی‌دیر. بیولوژی فعال ماده‌لرین سینتزینی کودلاش‌دیران ژنلرین آلینماسی ژنتیک موهندیسلیین ایلک مؤهوم مرحله‌سی‌دیر. بۇ مرحله‌نین موفقیت‌لی حلی آشاغی‌داکی شرطلره عمل اوْلونماسین‌دان وابسته‌دیر: ۱. ژن و دونور گنمون‌دا اوْنون وضعیتی؛ ۲. ژن طرفیندن کودلاش‌دیریلان معلومات RNA-نین آیریلما اۆصوللارینین حاضیرلانماسی؛ ۳. ژن محصولونا گؤره اوْنون آکتیولیینین بللی ادیلمه‌سی یوْل لاری؛ ۴. ژن و گنمون اوْنا یاخین اوْلان ناهییه‌لرینین قورولوش خصوصیتلری؛ ۵. ژن طرفیندن کودلاش‌دیریلان م-RNA-نین میقداری. ژنلری اۆچ مۆختلیف اۆصوللا آلیرلار:
1.ژنلرین کیمیوی-فرمنتاتیو سینتز یولو ایله؛
2.ژن طبیعی قایناق‌لردن بیلاواسیته آییرماقلا؛
۳.معلومات-RNA اساسین‌دا ژنلر سینتز اتمکله.
ژنلرین کیمیوی-فرمنتاتیو سینتزی
[دَییشدیر]
اگر ژنین کودلاشدیردیغی پروتئینو یا پولی پپتید زنجیرینین ایلکین قورولوشو معلوم‌دورسا اوْنو کیمیوی-فرمنتاتیو سینتز یولو ایله آلیرلار. پروتئینین ایلکین قورلوشونو DNA زنجیرین‌ده‌کی نوکلوتیدلر آردیجیل‌لیغی تامین ادیر. دمه‌لی، ایلکین قورولوشو بیلمکله پروتئینی کودلاش‌دیران ژن‌ده نوکلوتیدلر آردیجیل‌لیغینی بللی ائتمک مۆمکون‌دور. بۇ آردیجیل‌لیغی بیلدیک‌دن سوْنرا ژنی لابوراتوریا شرایطین‌ده سینتز ائتمک ایمکان یارانیر. ژنین کیمیوی سینتزینی آپارماق اۆچون ایکی مثلاًین حلی طلب اوْلونور. بیرینجی‌سی، مونونوکلوتیدده‌کی فوْسفور قروپونو کیمیوی فاللاش‌دیرماق اۆچون آگنتین (عامیلین) تاپیلماسی‌دیر. بۇ فعالیّت حسابینا فوسفودیفیر رابطه‌سی و یا نوکلوتیدلراراسی علاقه یارانیر. عادتاً نوکلوتیدلرین بیرلشمه‌سینی تامین اد‌ن آکتیولشدیریجی کیمی دی سیکلو هگزیل کاربودیمید، مزیتیلن سولفونیل کلورید و ترییزوپروپیلبنزولسولفونیلخلوریددن ایستیفاده ائدیلیر. ایکینجی‌سی، پورین و پیریمیدین اساسلارین‌دا اوْلان ۳-هیدروکسیل، ۵-هیدروکسیل، آمین و فوسفات قروپلارینین اؤزلرینی مۆحافیظه اد‌ن اۆچون خصوصی قروپلار سچمک طلب اوْلونور. مۆحافیظه قروپلاری اله ماده‌لردن تشکیل اوْلونمالی‌دیر کی، اوْنلار نوکلوتیدلره ضرر وورمامالی، نوکلوتی‌ده چوْخ آسان‌لیقلا بیرلشمک و اوْندان آیریلماق خاصه‌لرینه مالیک اوْلمالی‌دیر. سینتز پروسسی پیلله‌لی آپاریلیر: اوّلجه، دی-، تری- و تترانوکلوتیدلر آلینیر، سوْنرا ایسه آیری- آیری تترانوکلوتید بلوکلاری لیقازا آنزیمی واسطه‌سیله بیر-بیرینه بیرلشدیریلیر. بیر زنجیر سینتز اوْلوندوق‌دان سوْنرا اوْنا کومپلمنتار اوْلان ایکینجی زنجیر ده سینتز ائدیلیر. بئله‌لیکله، ژن و یا ایکی زنجیرلی DNA موْلکولو فراقمنتی آلینیر.
ژنلرین طبیعی قایناق‌لردن بیلاواسیطه آلینماسی
[دَییشدیر]ژنلرین طبیعی قایناق‌لردن بیلاواسیطه آلینماسی. طبیعی قایناق‌لردن بیلاواسیطه ژن آلماق اۆچون DNA موْلکولو سلول‌دن آیریلیر و آختاریلان ژن اندونوکلازا آنزیملرینین کمکی ایله «کسیلیب» گؤتورورلر. لاکین بۇ اۆصولون بیر سیرا چاتیشمایان جهتلری واردیر. بیرینجی‌سی، لازیم اوْلان ژنی آییرماق اۆچون ایسته‌نیله‌ن ناحییه‌دن DNA موْلکولونو پارچالایان آنزیمی تاپماق چوْخ چتین باشا گلیر. عادتاً آنزیم DNA-نی اله فراقمنتلره پارچالاییر کی، آختاریلان ژن یئرلشن فراقمنت‌ده لازیم‌سیز نوکلوتیدلر آردیجیل‌لیغی دا اوْلور، بۇ دا ژن‌دن ایستیفاده اوْلونماسینا مانع‌چی‌لیک تؤره‌دیر. بعضاً ده آنزیم DNA-نی اله فراقمنتلره پارچالاییر کی، بیر ژنین آیری-آیری حیصّه لری مۆختلیف فراقمنتلره بیرلشمیش اوْلور، داها دوغروسو، ژن آنزیم طرفیندن ایکی یئره بؤلونور، نتیجه‌ده ایسه تام فونکسیونال ژن آلماق مۆمکون اوْلمور. ایکینجی‌سی، اوکاریوت اوْرقانیزملرین ژنلری موزایک قورولوشا مالیک‌دیر، یعنی ژن‌ده فعال (اگزون) و غئیری-فعال (اینترون) ناحییه‌‌لر واردیر. اگزون ناحییه‌‌لر کودلاشمادا ایشتیراک اتدیکلری اۆچون اوْنلارا فعال ناحییه‌‌لر دئییلیر. اینترونلار ایسه عکسینه، پاسسیو اوْلوب، کودلاشمادا ایشتیراک اتمه‌یه‌ن ناحییه‌‌لردیر. اینترون ناحییه‌‌لر باکترییا سلول‌سین‌ده آیریلمادیقلاری اۆچون بئله ژنلرین پروکاریوت (باکتریی) سلول‌ده نورمال فعالیّتی برپا اوْلونمور. اۆچونجوسو، ژن DNA زنجیرینین چوْخ کیچیک بیر حیصّه سینی تشکیل اتدیین‌دن اوْنون DNA-دن آیریلماسی و تعیین ادیلمه‌سی بیر سیرا متودیک چتین‌لیکلرله باغلی‌دیر.[۱]
معلومات – RNA اساسین‌دا ژنلرین سینتزی
[دَییشدیر]ژنلرین فرمنتاتیو سینتز یولو ایله آلینماسی عملده چوْخ گئنیش یاییلمیش و تطبیق اوْلونان اۆصولودور. اوّلجه م-RNA سلول‌دن آیریلیر، سوْنرا خصوصی شرایط‌ده اوْنون اساسین‌دا عکس ترانسکریپتازا (رورتازا) آنزیمینین کمکی ایله اوْلیقونوکلوتیدلردن DNA سینتز اوْلونور. بونا کومپلمنتار DNA (ک-DNA) دئییلیر. داها سوْنرا هیدرولیز یولو ایله ک DNA-نی آییریب تمیزلییر و ینی DNA موللوکو سینتزی اۆچون ماتریکس (قلیب) کیمی ایستیفاده ائدیرلر. DNA-نین کومپلمنتار DNA اساسین‌دا سینتزی باکتری لردان آلینان رورتازا و DNA-پولیمرازا آنزیملری واسطه‌سیله آپاریلیر. بۇ پروسس اۆچ ایستیقامت‌ده گدیر. بیرینجی حال‌دا (آ) ژنین سانجاقواری سینتزی گدیر و زنجیرلری بیر بیرینه بیرلش‌دیره‌ن ناحییه ژن تام سینتز اوْلوندوق‌دان سوْنرا تمیز نوکلازا آنزیمی واسطه‌سیله «کسیلیر» و آختاریلان ژن آلینیر. ایکینجی اۆصول‌دا (ب) باشلانغیج نولوتید کیمی سینتتیک نوکلوتیدلردن ایستیفاده اوْلونور و ایکیزنجیرلی ژن آلینیر. اۆچونجو اۆصول‌دا (V) باشلانغیج نوکلوتید کیمی هترو پولیمر اوْلیقونوکلوتیددن ایستیفاده اوْلونور. گؤستریله‌ن اۆصوللارلا اینسولین، بوی هورمونو، اینترفرون، قلوبین، آلبومین، ایمونوقلوبولینلر، پاراتوهورمون، کیموزین و ...-نی کودلاش‌دیران ژنلر آلینمیش‌دیر آلینان DNA فراقمنتینین حقیقی آختاریلان ژن اوْلماسینی بللی اتمک اۆچون مۆختلیف اۆصوللاردان ایستیفاده ائدیلیر. اگر ژن طرفیندن کودلاش‌دیریلان پروتئینین ایلکین قورولوشو معلوم‌دورسا، اوْندا آلینان DNA فراقمنتینین نوکلوتیدلر آردیجیل‌لیغی اؤیرنیلیر و اوْنون زالالین ایلکین قورلوشونا اۇیغون گلیب-گلمه‌مه‌سی یوخلانیلیر. باشقا بیر اۆصول ایسه آلیناجاق ژنی ایسته‌نیله‌ن پروتئین سینتزینی تامین اد‌ن م-RNA ایله هیبریدلش‌دیرمه‌یه اساس‌لانیر. بۇ زامان ژن م-RNA ایله کومپلمنتاردیرسا، اوْندا ایسته‌نیله‌ن‌دیر.
ژنتیک موهندیسلیین اساس عملیّاتلاردان بیری ژنتیک معلوماتی سلول‌یه داخیل ادیب اوْنون اوْرادا فعالیّت گؤسترمه‌سینی تامین ادمک‌دیر. بونو بیلاواسیطه وکتور موْلکوللارینین کمکی ایله
حیاتا کچیرمک مۆمکون‌دور. عادتاً وکتورسوز DNA موْلکولو باکترییا سلول‌سینه داخیل ادیلدیک‌ده اوْ، یا سلول‌ده‌کی نوکلازالارین تأثیرینه معروض قالیر قالیب نوکلوتیدلره قدر پارچالانیر، یا دا پارچالانماسینا باخمایاراق، سلول‌نین بؤلونمه‌سی زامانی بیر نسیل‌دن باشقا نسله وریلمیر و بئله‌لیکله ده ایتیریلیر.
بۆتون بونلاری آرادان قال‌دیرماق آماچله وکتور آدلان‌دیریلان DNA موْلکولون‌دان ایستیفاده اوْلونور، داها دوغروسو آختاریلان ژن موْلکولو ایله بیرلشدیریلیب سلول‌یه داخیل ائدیلیر. وکتورلار سربست یاشاماق و رپ‌لیکاسییا قابیلیتینه مالیک اوْلدوقلاری اۆچون سلول‌یه داخیل ائدیلمیش رکومبینات موْلکولون فعالیّتینی تامین ائدیرلر. یاد DNA-نی سلول‌یه کچیره‌ن و اوْنون آمپلیفیکاسییاسینی (چوخالماسینی) تامین اد‌ن DNA موْلکولونا وکتور دئییلیر. وکتور کیمی حئیوان ویروسلاری، باکتریوفاژ DNA-لری و پلازمیدلردن ایستیفاده اوْلونور. اوْنلار سربست یاشاماق و رپ‌لیکاسییا اوْلونماق قابیلیتینه مالیک اوْلدوقلاری اۆچون سلول‌یه داخیل ائدیلمیش رکومبینات موْلکولون فعالیّتینی تامین ائدیرلر. وکتورلار عئینی زامان‌دا رکومبینات موْلکول اوْلان سلول‌لری سچمک اۆچون ژنتیک معلومات داشیییرلار. بونلارا مارکر (نیشانلانمیش) وکتورلار دئییلیر. مارکر وکتورلار عادتاً آنتی‌بیوتیکلره قارشی داوام‌لی‌لیق گؤستره‌ن ژنلر داشیییر، مثلاً β- لاکتامازا ژنی سلول‌لره پنیسیللینه قارشی داوام‌لی‌لیق وریر. اگر وکتور β- لاکتامازا ژنی ایله مارکرلنیب‌سه، ژنومون‌دا بۇ وکتور اوْلان سلول پنیسیللین‌لی موحیط‌ده بیتیر. نتیجه‌ده آختاریلان ژن اوْلان سلول‌لری سچمک ایمکانی یارانیر. قارشییا قویولان مقصددن وابسته اوْلاراق ایکی قروپ وکتورلار آلینیر:
۱. عادی کلونلاش‌دیرما وکتورلاری. اوْنلارین کمکی ایله ژن ییغیمین‌دان لازی‌می ژن سچیلیر؛
۲.خوصوصیلشدیریلمیش وکتورلار. کلونلارین آلینماسی و ژنلرین اکسپرس‌سییاسی (اۆزه چیخماسی) بۇ وکتورلار واسطه‌سیله حیاتا کچیریلیر.
ژنتیک مۆهندیس‌لیک‌ده عادی وکتورلار کیمی ان چوْخ ا. جولی باکترییاسین‌دان آلینان پلازمیدلردن ایستیفاده ائدیلیر. کلونلاش‌دیرما و آمپلیفیکاسییا اۆچون ایستیفاده اوْلونان پلازمید وکتورلاری آشاغی‌داکی طلبلره جواب ورمه‌لی‌دیر: ۱. پلازمید چوْخ کیچیک اؤلچویه و سلول‌نین زیفلشمیش نظارتی آلتیندا رپ‌لیکاسییا خاصه‌سینه مالیک اوْلمالی‌دیر؛ ۲. پلازمیدده بیر و یا بیر نئچه ژنتیک مارکر اوْلمالی‌دیر کی، اوْنون باکترییا پوپولیاسییاسین‌دا قالماسی و سچمه آپاریلماسینی تامین اتمه‌لی‌دیر؛ ۳. پلازمیدین رپ‌لیکاسییایا مانع اوْلمایان ساحه‌سین‌ده بیر و یا بیر نئچه رستریکتازا آنزیمی اۆچون واحید سایت (آنزیمین تأثیر ادجیی نقطه) اوْلمالی‌دیر. حاضیردا باکیللوس سوبتیلیس، ب. کروس و ایستاپیلوکوکوس، ایسترپتوکوکوس جینس‌لی باکتری لرین پلازمیدلرین‌دن عبارت وکتورلار دا آلینیر. اوْنلار کیچیک فراقمنتلردن (۱۰ مین جوت اساسلاردان) عبارت ژنوملارین کلونلاشدیریلماسی اۆچون چوْخ الوریش‌لی‌دیر. بیتکی و حئیوان (اؤلچولری چوْخ بؤیوک – ۴۰ مین و داها چوْخ جوت اساسلاردان عبارت اوْلان) ژنلرینین کلونلاشدیریلماسی اۆچون پلازمید وکتورلار یارامیر و بۇ مقصدله اساساً λ آدالانان باکتریوفاژدان (DNA-دن) ایستیفاده اوْلونور.[۲]
خاریجی کئچیدلر
[دَییشدیر]- University Students Society Of Biotechnology Archived 2018-02-07 at the Wayback Machine.
- The International Forum on Biotechnology Archived 2010-04-24 at the Wayback Machine.
- Foundation for Biotechnology Awareness and Education,
- A report on Agricultural Biotechnology focusing on the impacts of "Green" Biotechnology with a special emphasis on economic aspects. fao.org.
- US Economic Benefits of Biotechnology to Business and Society Archived 2011-07-25 at the Wayback Machine. NOAA Economics, economics.noaa.gov
- Database of the Safety and Benefits of Biotechnology Archived 2009-04-30 at the Wayback Machine. – a database of peer-reviewed scientific papers and the safety and benefits of biotechnology.
- What is Biotechnology? – A curated collection of resources about the people, places and technologies that have enabled biotechnology to transform the world we live in today
قایناق
[دَییشدیر]- ^ http://www.biot.tk Archived 2010-04-24 at the Wayback Machine. The International Forum on Biotechnology
- ^ http://www.ussb.ir Archived 2018-02-07 at the Wayback Machine. University Students Society Of Biotechnology