Тәүрат

Синагогала уҡыр өсөн асып ҡуйылған Тәүрат төргәге.

Тәүрат- (йәһ. תּוֹרָה‎ - [Тәүрат] - «тәғлимәт, ҡанун»), ашкеназ әйтелешендә: [То́йро] (көньяҡ-көнсығыш диалект — Польша, Украина), [Тэ́йро] (төньяҡ-көнсығыш диалект — Белоруссия, Литва) — киң мәғәнәлә йәһүдиҙәрҙең ҡәҙимге дини ҡанундары берлеге.

Термин билдәләмәһе

• Тәүрат тип Мусаның Бишкитабын (грек. πεντάτευχος) йәки Муса китаптарын атайҙар, ғөмүмән, тексы ла, баҫма йәки ҡулъяҙма рәүештәге барлыҡ даналары ла шулай атала. (төргәктәр).
• Бишкитаптың үҙендә «Тәүрат» тип йыш ҡына Аллаһы тәғәләнең айырым күрһәтмәләре лә, айырым васыяттар һәм ҡанундар тупланмаһы ла һ.б. атала «закон (Торы) всесожжения»  (Лев. 6:9), «закон (Торы) о жертве повинности»  (Лев. 7:1)
• «Тәүрат» һүҙе йыш ҡына ата-әсә нәсихәте йәки фатихаһы мәғәнәһендә лә осраштыра (Прит. 1:8 һ.б.).
• Артабанғы мәғәнә киңәйеүҙәр Яҙма Ҡанун (Тора ше-би-хтав) һәм Телдән Ҡанун (Тора ше-бе-‘ал пе) менән бәйле: Бишкитапта осраған Тәүраттар тигән төшөнсә ошо ике илаһи өлкәгә ҡағыла тип һанайҙар, уларҙы Аллаһы тәғәлә Муса пәйғәмбәргә Синай тауында тапшырған тип инаналар.
• Иң киң мәғәнәлә Тәүрат тип йәһүдтәрҙең ҡанундары берлеген атайҙар.

Тәүрат Исламда

Тәүрат Ҡөрьәндә һәр саҡ тиерлек Инжил менән бергә телгә алына. Инжил Тәүратта әйтелгәнде дөрөҫләй, ә Ҡөрьән Тәүрат менән Инжилдең дөрөҫлөгөн раҫлай. Ҡөрьәндә әйтелеүенсә, Тәүрат менән Инжилдә Әхмәт исемле пәйғәмбәр буласағы тураһында күрәҙәлек ителгән булған.

Исламға ярашлы, раввиндар һәм руханиҙар Тәүраттың бәләкәй генә өлөшөн иҫтә ҡалдырған, боҙған һәм булмаған тыйыуҙарҙы индергән. Ҡөрьәндәге һәм Тәүраттан өҙөктәр ҡайһы саҡ тап килеп бөтә тиерлек, ҡайһы саҡ Зәбурҙы хәтерләтә. Зәбур бер нисә аятта телгә алына . Тәүратҡа һылтаныуҙар хәҙистәрҙә йыш осрай һәм тәүге мосолмандарҙың йәһүдиҙәр менән полемикаһы сағылып ҡала.

Ислам риүәйәтендә Тәүрат 40 өлөштән (джуз) торған, ә һәр өлөштә 1000 аят булған тигән иҫбатлау бар . Тәүратты тулыһынса яттан тик Муса (Моисей) , Һарун (Аарон), Юша ибн Нун (Иисус Навин), Ғөзәйер (Ездра) һәм Ғайса (Иисус Христос) ҡына белгән. Ислам риүәйәте шулай уҡ Тәүраттың төп нөсхәһе [Навуходоносор Иерусалимды алған саҡта яндырылған һәм юғалған тип бәйән итә. Айырым өлөштәре йәһүдтәрҙең йолалары менән килеп ҡушылған һәм күп быуаттар үткәс бер китапҡы йыйылған. Был китап Тәүраттың Мусаға иңгән төп нөсхәһе түгел.

Һылтанмалар

• Новый русский идиоматический перевод с масоретским текстом Ленинградского кодекса и классическим еврейским переводом на английский
• Подстрочное Пятикнижие (с идиоматическим переводом, Самаритянским Пятикнижием и морфологией) 2017 йыл 23 февраль архивланған.
• Тора с комментариями Раши и Сончино, Книги Пророков и Писания. 2016 йыл 10 ноябрь архивланған.
• Тора — Ҡыҫҡа йәһүд энциклопедияһынан (рус.)
• Недельная глава Торы: содержание, тексты, уроки.
• Аудио уроки Торы. Пятикнижие с комментариями Раши. 2011 йыл 14 август архивланған. Уроки Торы на Еврейском Радио.
• Беседы о Торе. Рав Зильбер.
• Тора. Пророки. Писания. 2008 йыл 4 ноябрь архивланған.
• Введение в Ветхий Завет. Пятикнижие Моисеево Комментарий к Торе Дмитрия Щедровицкого
• http://bible.ort.org/intro1.asp?lang=2 2018 йыл 26 сентябрь архивланған.
• Об искажении переводов Библии.
• учить Тору в Интернете.
• Комментарии рава И. Зельмана.
• Тора с русским переводом и комментариями. 2015 йыл 8 декабрь архивланған.
• Тора с русским переводом и комментариями.
• Танах на русском языке. 2018 йыл 15 сентябрь архивланған.
• Копии свитков Торы для изучения онлайн 2016 йыл 5 март архивланған.
• Фильм «Написание Торы» (СССР, 1989) 2022 йыл 1 апрель архивланған.
• История Синодального перевода Библии 2016 йыл 15 сентябрь архивланған.