Трылогія

Трыло́гія (фр.: trilogia) — сукупнасць трох твораў мастацтва, аб’яднаных пераемнасцю сюжэту або агульнай ідэяй. Першапачаткова ў грэчаскай літаратуры — тры трагедыі, аб’яднаныя ў адно цэлае адзінствам фабулы ці ідэйнага зместу.

Трылогіі найбольш распаўсюджаны ў літаратуры, кінамастацтве, а таксама сярод відэагульняў, радзей — у выяўленчым мастацтве і музыцы.

Старажытнагрэчаская трылогія

У старажытных грэкаў складалася з трох трагедый з міфалагічным ці гістарычным сюжэтам; прадстаўляліся яны на паэтычных спаборніцтвах у дні свята Дзіянісія. Першапачаткова асобныя часткі трылогіі абавязкова прайграваліся на працягу аднаго дня; далучэнне да трылогіі так званай «драмы сатыраў», якая кантрастуе з ёй па пабудове і прызначэнню, стварала «тэтралогію». З V ст. да н.э. гэта патрабаванне пачынае парушацца, а з IV ст. да н.э. «драма сатыраў» аддзяляецца ад трагічнай трылогіі і ставіцца на асобых спаборніцтвах.

Антычныя трылогіі дайшлі да нас у абрыўках; так з захаваных сямі трагедый Эсхіла чатыры з’яўляюцца часткамі трылогій, прысвечаных міфам пра Данаідаў, Эдыпа, Праметэя і гістарычныя падзеі — паражэнне персаў. З гэтых трылогій толькі «Арэстэя» захавалася цалкам; згублена толькі «драма сатыраў» — «Пратэй».

У далейшым, ужо ў Сафокла, трагедыі набываюць самастойную скончанасць і асобную значнасць; так «Эдып-цар», «Эдып у Калоне» і «Антыгона», хоць і звязаныя адзінствам сюжэту, не аб’ядноўваліся паэтам у трылогію.

Драма Новага часу

У драматычнай творчасці новага часу сустракаюцца спробы адрадзіць трылогію.; такія трылогіі Фрыдрых Шылера («Валенштэйн»), Франца Грыльпарцэра («Залатое руно»), Рыхарда Вагнера («Нібелунгі»), Суінберна («Марыя Сцюарт») і іншыя.

У літаратуры

Прынцып трылогіі ўжываецца таксама ў будове раману і аповесці.

• Жуль Верн

1. «Дзеці капітана Гранта»
2. «20 000 лье пад вадой»
3. «Таямнічы востраў»

• Жуль Верн

1. «З Зямлі на Месяц»
2. «Вакол Месяца»
3. «Свет дагары нагамі»

• Аляксандр Дзюма

1. «Тры мушкецёры»
2. «Праз дваццаць гадоў»
3. «Віконт дэ Бражэлон»

• Эміль Заля

1. «Лурд»
2. «Рым»
3. «Парыж»

• Якуб Колас

1. «У палескай глушы»
2. «У глыбі Палесся»
3. «На ростанях»

• Клайв Стэйплз Льюіс

1. «З маўклівай планеты»
2. «Перэландра»
3. «Тая агідная сіла»

• Генрык Сянкевіч

1. «Агнём і мячом»
2. «Патоп»
3. «Пан Валадыеўскі»

• Джон Рональд Руэл Толкін

1. «Брацтва Пярсцёнка»
2. «Дзве вежы»
3. «Вяртанне караля»

Трылогія ў гульнях

• «Age of Empires»

1. Age of Empires (1997)
2. Age of Empires II: The Age of Kings (1999)
3. Age of Empires III (2005)

• «Deus Ex»

1. Deus Ex (2000)
2. Deus Ex: Invisible War (2003)
3. Deus Ex: Human Revolution (2011)

• «Diablo, серыя гульняў»

1. Diablo (1996)
2. Diablo II (2000)
3. Diablo III (2012)

• «Doom, серыя гульняў»

1. Doom (1993)
2. Doom II: Hell on Earth (1994)
3. Doom 3 (2004)

• «Dungeon Siege»

1. Dungeon Siege (2002)
2. Dungeon Siege II (2005)
3. Dungeon Siege III (2011)

• «Empire Earth»

1. Empire Earth (2001)
2. Empire Earth II (2005)
3. Empire Earth III (2007)

• «Fable»

1. Fable: The Lost Chapters (2006)
2. Fable II (2008)
3. Fable 3 (2010)

• «F.E.A.R.»

1. F.E.A.R. (2005)
2. F.E.A.R. 2: Project Origin (2009)
3. F.E.A.R. 3 (2011)

• «Gears of War»

1. Gears of War (2006)
2. Gears of War 2 (2008)
3. Gears of War 3 (2011)

• «Halo»

1. Halo: Combat Evolved (2001)
2. Halo 2 (2004)
3. Halo 3 (2007)

• «Mass Effect, серыя»

1. Mass Effect (2007)
2. Mass Effect 2 (2010)
3. Mass Effect 3 (2012)

• «Max Payne»

1. Max Payne (2001)
2. Max Payne 2: The Fall of Max Payne (2003)
3. Max Payne 3 (2012)

• «Red Alert»

1. Command & Conquer: Red Alert (1996)
2. Command & Conquer: Red Alert 2 (2000)
3. Command & Conquer: Red Alert 3 (2008)

• «Soldier of Fortune»

1. Soldier of Fortune (2000)
2. Soldier of Fortune II: Double Helix (2002)
3. Soldier of Fortune: Payback (2007)

• «S.T.A.L.K.E.R., серыя гульняў»

1. S.T.A.L.K.E.R.: Цень Чарнобыля (2007)
2. S.T.A.L.K.E.R.: Чыстае неба (2008)
3. S.T.A.L.K.E.R.: Кліч Прыпяці (2009)

• «Stronghold»

1. Stronghold (2001)
2. Stronghold 2 (2005)
3. Stronghold 3 (2011)

• «Syberia»

1. Syberia (2002)
2. Syberia II (2004)
3. Syberia III (2011)

• «The Sims»

1. The Sims (2000)
2. The Sims 2 (2004)
3. The Sims 3 (2009)

• «Uncharted»

1. Uncharted: Drake’s Fortune (2007)
2. Uncharted 2: Among Thieves (2009)
3. Uncharted 3: Drake's Deception (2011)

• «Wolfenstein, значэнні»

1. Wolfenstein 3D (1992)
2. Return to Castle Wolfenstein (2001)
3. Wolfenstein (2009)

Бібліяграфія

• Hermann G., Die tragischen Tetralogien der Griechen, Lpz., 1819;
• Welcker F. G., Die Äschylische Trilogie, Darmstadt, 1824;
• Steinweg C., Studien zur Entwicklungsgechichte der Tragödie, B. VI. Halle a/s., 1924;
• Wiesmann P., Das Problem der tragischen Tetralogie, Diss., Zürich, 1929.