Neidio i'r cynnwys

Sefydliad Seionyddol y Byd

Oddi ar Wicipedia
Sefydliad Seionyddol y Byd
Enghraifft o'r canlynolsefydliad rhyngwladol, Jewish organization Edit this on Wikidata
Dechrau/SefydluAwst 1897 Edit this on Wikidata
Lleoliad yr archifCentral Zionist Archives Edit this on Wikidata
SylfaenyddTheodor Herzl, Max Nordau Edit this on Wikidata
Cynnyrchllyfr Edit this on Wikidata
PencadlysNational Institutions House Edit this on Wikidata
Enw brodorolההסתדרות הציונית העולמית Edit this on Wikidata
Gwefanhttps://www.wzo.org.il/ Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Sefydliad Seionyddol y Byd (Hebraeg: הַהִסְתַּדְּרוּת הַצִּיּוֹנִית הָעוֹלָמִיתs; Saesneg: World Zionist Organisation, talfyriad cyffedin, WZO) yn hyrwyddo sefydliad anllywodraethol, Zionaidd, Haz-Oz, Haz-Hazion a HaHition a Hahition a Hahition. Fe'i sefydlwyd fel y Sefydliad Seionyddol (ZO; 1897–1960) ar fenter Theodor Herzl yn y Gyngres Seionaidd Gyntaf, a gynhaliwyd ym mis Awst 1897 yn Basel, y Swistir.[1] Gosodwyd uchelgeisiau'r Seionaidd yn Rhaglen Basel.

Yn gweithredu o dan adain WZO mae sefydliadau sy'n diffinio eu hunain fel Seionaidd, megis WIZO, Hadassah, B'nai B'rith, Maccabi, y Ffederasiwn Sephardic Rhyngwladol, Undeb Myfyrwyr Iddewig y Byd (WUJS), a mwy.

Mae'r Asiantaeth Iddewig (Jewish Agency for Israel) yn sefydliad cyfochrog, gyda nodau, priodoleddau ac arweinyddiaeth wedi'u cydblethu'n agos â rhai'r Sefydliad Seionaidd yn ystod y blynyddoedd cyn sefydlu Gwladwriaeth Israel, ac i raddau amrywiol ar ôl hynny. Cafwyd newidiadau sylweddol i statudau'r ddau sefydliad ym 1952, 1970 a 1979.[2]

Hanes

[golygu | golygu cod]
Swyddfeydd WZO yn Tel Aviv
Theodor Herzl sylfaenydd y WZO, Basle, 1901

Fe'i sefydlwyd fel y Sefydliad Seionaidd (Hebraeg: הַהִסְתַּדְּרוּת הַצִּיּוֹנִית; HaHistadrut HaTsionit), neu ZO, yn 1893, yn y Gyngres Basel, Swistir a gynhaliwyd rhwng 29-31 Awst 1893.[3] Sefydlwyd papur newydd y ZO, Die Welt ('Y Byd'), yn yr un flwyddyn. Newidiodd ei enw i Sefydliad Seionyddol y Byd ym mis Ionawr 1960.

Gwasanaethodd y ZO fel sefydliad ymbarél ar gyfer y mudiad Seionaidd, a'i nod oedd creu mamwlad Iddewig yn Eretz Yisrael - bryd hynny o dan yr Ymerodraeth Otomanaidd ac yn dilyn y Rhyfel Byd Cyntaf, Mandad Palestina o dan Brydain. Pan ddatganwyd Gwladwriaeth Israel 51 mlynedd yn ddiweddarach ar 14 Mai 1948, roedd llawer o'i sefydliadau gweinyddol newydd eisoes yn eu lle, ar ôl esblygu yn ystod Cyngresau Seionaidd rheolaidd y degawdau blaenorol. Erys rhai o'r sefydliadau hyn hyd heddiw.

Cynhaliwyd cyllid y WZO gan y Jewish Colonial Trust (a sefydlwyd ym 1899), a chaffaelwyd tir gan y Gronfa Genedlaethol Iddewig (Jewish National Fund, a sefydlwyd ym 1901).[4] Ariannodd Keren Hayesod (sefydlwyd 1920) weithgareddau Seionaidd ac Yishuv cyn i greu gwladwriaeth Israel trwy fentrau megis y Palestine Electric Company, y Palestine Potash Company a'r Anglo-Palestina Bank.

Cerdyn aelodaeth o'r Sefydliad Seionyddol (Pwylaidd), a gyhoeddwyd ym 1929
Tir hawliwyd gan y WZO ar gyfer y wladwriaeth Iddewig, 1919

Roedd aelodaeth yn y ZO yn agored i bob Iddew, a sicrhawyd yr hawl i bleidleisio i gynrychiolwyr i'r cyngresau trwy brynu'r Siecel Seionaidd.[5] Cymerodd cynrychiolwyr o bob rhan o'r byd, ac o lawer o wahanol gefndiroedd gwleidyddol a thraddodiadau crefyddol, ran ym mhob Cyngres; cafodd dirprwyaethau/partïon eu grwpio yn ôl ideoleg yn bennaf, yn hytrach na daearyddiaeth.[angen dyfynnu]

Newid enw

[golygu | golygu cod]

Yn 1960 newidiodd y ZO ei enw i Sefydliad Seionyddol y Byd a mabwysiadodd gyfansoddiad newydd lle mae unigolion yn anghymwys ar gyfer aelodaeth, a gedwir ar gyfer sefydliadau.

Yn 2010 cyhoeddodd y rabbi Yosef Shalom Elyashiv lythyr yn beirniadu'r Shas Party am ymuno â'r WZO.[6] Ysgrifennodd fod y Blaid "yn troi ei chefn ar hanfodion Charedi Jewry y can mlynedd diwethaf. Yng ngeiriau Gedolei Yisroel: 'Zu Neveilah she'ein kamosa'." Cymharodd y symudiad hwn â phenderfyniad mudiad Mizrachi i ymuno â'r WZO [dros gan mlynedd yn ôl] sef y ffactor a benderfynodd eu gwahanu oddi wrth "Iddewiaeth Torah ddilys."[7]

Cyngres Seionyddol y Byd

[golygu | golygu cod]

Cyngres Seionyddol y Byd a sefydlwyd gan Theodor Herzl, yw organ oruchaf Sefydliad Seionyddol y Byd a'i awdurdod deddfwriaethol. Mae'n ethol y swyddogion ac yn penderfynu ar bolisïau'r WZO a'r Asiantaeth Iddewig.[8] Cynhaliwyd y Gyngres Seionaidd Byd gyntaf yn Basel, y Swistir ym 1897.

Prosiectau a mentrau

[golygu | golygu cod]

Mae Sefydliad Seionyddol y Byd yn cynnwys sawl adran. Nod yr Adran Materion ar Wasgar yw adeiladu pontydd rhwng Iddewon ym mhobman a chryfhau hunaniaeth Seionaidd ymhlith Iddewon ifanc.[9]

Nod Adran Hyrwyddo Aliyah yw ysgogi a chynorthwyo Iddewon yn y broses o fewnfudo i Israel, deffro diddordeb mewn dysgu Hebraeg a chryfhau'r cysylltiadau rhwng y Diaspora Iddewig a Gwladwriaeth Israel.[10]

Mae'r Adran Gweithgareddau yn Israel a Gwrth-Semitiaeth yn ceisio cryfhau hunaniaeth Seionaidd Iddewig ymhlith Israeliaid a brwydro yn erbyn gwrth-semitiaeth.[11]

Mae'r Adran Addysg yn gweithio i gryfhau hunaniaeth Iddewig-Seionaidd a'r cysylltiad â Gwladwriaeth Israel a'r Alltudion trwy'r iaith Hebraeg a chynnwys addysgol yn y systemau addysg ffurfiol ac anffurfiol yn Israel a'r Alltud.[12]

Gwobr Herzl

[golygu | golygu cod]

Ers 2004, mae Adran Gweithgareddau Seionyddol Sefydliad Seionyddol y Byd yn dyfarnu Gwobr Herzl flynyddol am gydnabod ymdrechion gwirfoddol eithriadol ar ran Israel a'r achos Seionyddol.[13]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ The World Zionist Organization
  2. ↑ Spencer C. Tucker, Priscilla Roberts, gol. (2008). The Encyclopedia Of The Arab Israeli Conflict: A Political, Social, And Military History. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. t. 1095. ISBN 978-1851098422. Cyrchwyd 2 February 2015.
  3. ↑ See Chapter 2: The Seven Years of Herzl Archifwyd 2010-01-25 yn y Peiriant Wayback of Zionism – The First 120 Years Archifwyd 2010-09-22 yn y Peiriant Wayback by the Jewish Agency.
  4. ↑ "Chapter Two The Seven Years of Herzl". Jewishagency.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-01-25. Cyrchwyd 2008-11-29.
  5. ↑ Reich, Bernard; Goldberg, David H. (2016-08-30). Historical Dictionary of Israel (yn Saesneg). Rowman & Littlefield. ISBN 9781442271852.
  6. ↑ "Shas Becomes First ultra-Orthodox Party to Join WZO". Haaretz.
  7. ↑ Elyashiv, R. Yosef Shalom (2010-01-22). "Nevelah Ne'esta B'Yisroel" [An Atrocity Done in Israel]. Yated Ne'eman.
  8. ↑ "Zionist Congress". World Zionist Organization. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2 February 2017. Cyrchwyd 21 Feb 2015.
  9. ↑ "Department of Diaspora Affairs". World Zionist Organization. Cyrchwyd June 6, 2019.
  10. ↑ "Aliyah Promotion Unit". World Zionist Organization. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-06-06. Cyrchwyd June 6, 2019.
  11. ↑ "Activities in Israel and Countering Antisemitism Unit". World Zionist Organization. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-06-06. Cyrchwyd June 6, 2019.
  12. ↑ "Department of Education". World Zionist Organization. Cyrchwyd June 6, 2019.
  13. ↑ "The Herzl Award 2004-2005". Wzo.org.il. Archifwyd o'r gwreiddiol ar September 27, 2007. Cyrchwyd 2008-11-29.

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]
Eginyn erthygl sydd uchod am Israel. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Eginyn erthygl sydd uchod am Iddewiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Sefydliad_Seionyddol_y_Byd&oldid=11768405"