Διωγμός των Ιουδαίων της Αλεξάνδρειας

Ο διωγμός των Ιουδαίων της Αλεξάνδρειας αναφέρεται σε επιθέσεις που έγιναν το έτος 38 μ.Χ. εναντίον των Ιουδαίων της τότε Ρωμαϊκής Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Μοναδική πηγή των γεγονότων είναι ο Ιουδαίος Φίλων ο Αλεξανδρεύς (20 π.Χ. - 45 μ.Χ.). Σύγχρονοι (20ος-21ος αι.) συγγραφείς συνδέουν εκείνα τα γεγονότα με μεταγενέστερους διωγμούς κατά των Εβραίων, ενώ άλλοι αποφεύγουν τέτοιες συγκρίσεις που αφορούν γεγονότα υπό διαφορετικές συνθήκες.

Διωγμός των Ιουδαίων της Αλεξάνδρειας
Χρονολογία	38
Τόπος	Αλεξάνδρεια Αίγυπτος
Αντιμαχόμενοι
Έλληνες της Αλεξάνδρειας Ιουδαίοι της Αλεξάνδρειας
Ηγετικά πρόσωπα
Απίων Διονύσιος Ισίδωρος Λάμπων Φίλων

Οι αντιθέσεις στην Αλεξάνδρεια

Η κατάλυση του πτολεμαϊκού βασιλείου της Αιγύπτου έσπειρε την διχόνοια μεταξύ των πολιτών στην Αλεξάνδρεια. Οι Ρωμαίοι εφαρμόζοντας με επιδεξιότητα την τακτική του διαίρει και βασίλευε στέρησαν από την ισχυρή κοινότητα των Ελλήνων τα πολύ σημαντικά προνομία που απολάμβανε και ταυτόχρονα αναβάθμισαν την ιουδαϊκή κοινότητα της πόλης παραχωρώντας της σημαντικά προνόμια. Έτσι έσπειραν το μίσος και την εχθρότητα μεταξύ των δυο κοινοτήτων.

Επί Οκταβιανού Αυγούστου και Τιβέριου που η κεντρική εξουσία ήταν ισχυρή, η εχθρότητα αυτή δεν μπορούσε να εκδηλωθεί στην πράξη . Όταν η ρωμαϊκή εξουσία εξασθένησε (επί Καλιγούλα) η εχθρότητα αυτή φανερώθηκε και οδήγησε σε μια βίαιη διένεξη που έμελλε να διαρκέσει για δεκαετίες.

Ο διωγμός

Το 38 ο Καλιγούλας έστειλε τον ευνοούμενό του Ηρώδη Αγρίππα στην Αίγυπτο για να κατασκοπεύσει τον έπαρχο Αύλο Αββίλιο Φλάκκο τον οποίο μισούσε και υποπτεύονταν γιατί πίστευε ότι συνεργάζονταν με τοπικούς επαναστάτες. Ο Αγρίππας είχε τον βασιλικό τίτλο και οι Ιουδαίοι της πόλης του επιφύλαξαν βασιλική υποδοχή. Οι Έλληνες γελοιοποίησαν το γεγονός αυτό. Για να μην έχουν μάλιστα συνέπειες κατήγγειλαν τους Ιουδαίους για το ότι είχαν αρνηθεί να τοποθετήσουν ανδριάντες του αυτοκράτορα στις συναγωγές τους.

Το γεγονός αυτό θορύβησε τον Ρωμαίο έπαρχο που φοβήθηκε ότι θα εκτεθεί στον Καλιγούλα παρά το γεγονός ότι πότε μέχρι τότε δεν είχε εφαρμοστεί καμία σαφής πολιτική για την άσκηση της αυτοκρατορικής λατρείας. Έτσι αποφάσισε να εφαρμόσει τώρα αυτή την πολιτική με διοικητικά μέτρα εναντίον της ιουδαϊκής κοινότητας. Η απόφαση αυτή κατέληξε σε πραγματικό διωγμό εναντίον των Ιουδαίων τον Αύγουστο του 38. Για την κατάσταση που δημιουργήθηκε τιμωρήθηκαν με μαστίγωση τα μέλη του ιουδαϊκού συμβουλίου των γερόντων της Αλεξάνδρειας και διατάχθηκε το κλείσιμο των συναγωγών.

Τα επακόλουθα

Με παρέμβαση του Αγρίππα επενέβηκε ο Καλιγούλας ο οποίος διέταξε να συλλάβουν τον έπαρχο και να τον φέρουν στην Ρώμη για να δικαστεί. Ο έπαρχος είχε αποξενωθεί και από την ελληνική κοινότητα επειδή οι ηγέτες της, Διονύσιος, Ισίδωρος και Λάμπων, αντιλήφθηκαν ότι η πολιτική τους δεν ενίσχυσε ούτε την θέση τους ούτε την επιρροή τους. Έτσι o έπαρχος έγινε στόχος και των δυο κοινοτήτων και τελικά εκτελέστηκε.

Οι δυο κοινότητες έστειλαν πρεσβείες στην Ρώμη, το (39/40). Η ιουδαϊκή πλευρά είχε επικεφαλής τον Φίλωνα και η ελληνική τον Απίωνα. Οι δυο πλευρές δεν μπόρεσαν να συμφιλιωθούν, ενώ οι Ιουδαίοι δεν μπόρεσαν να επανακτήσουν τα προνόμια που είχαν χάσει. Αντιθέτως η προσοχή του Καλιγούλα λόγω της κατάστασης της υγείας του επικεντρώθηκε στο ζήτημα της άρνησης των Ιουδαίων να ασκήσουν την αυτοκρατορική λατρεία. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην εξωφρενική απόφαση του που ζητούσε από τις ιουδαϊκές αρχές της Ιερουσαλήμ να τοποθετήσουν το άγαλμα του στον Ναο.

Πηγές

• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Τομ.ΣΤ Ελληνισμός και Ρώμη Εκδοτική Αθηνών 1979
• Γάιος Σουητώνιος. Η ζωή των Καισάρων Εκδόσεις Παρασκήνιο 1993