Δημογραφία
Δημογραφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη στατιστική μελέτη των πληθυσμών, ιδίως των ανθρώπινων, ορισμένου τόπου και επί Β0,συγκεκριμένου χρόνου προκειμένου να διαπιστώσει το σύνολο των κατοίκων, τη σύνθεσή του, τις μεταβολές του και όλα τα φαινόμενα που τις προκαλούν. Σκοπός της μελέτης είναι η συναγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για την υλική και ηθική βελτίωση των πληθυσμών, και για τη λήψη μέτρων για την αποτροπή επιζήμιων συνεπειών που ακολουθούν συνήθως τις διάφορες δημογραφικές μεταβολές. Οι επιτετραμμένοι σε δημογραφικές έρευνες, καταγραφές και αναλύσεις καλούνται γενικά δημογράφοι.
- Η Δημογραφία αποτελεί επιστημονικό υποπεδίο έρευνας και μελέτης της Κοινωνιολογίας.
Ετυμολογία - διεθνής όρος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ονομασία δημογραφία είναι σύνθετη λέξη που ετυμολογείται από τις ελληνικές λέξεις "δήμος" (= κάτοικοι, πληθυσμός) + "γραφή" (= περιγραφή, μέτρηση). Παρότι ως έννοια του αντικειμένου απαντάται σε πολλές αναφορές αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων ιστορικών και γεωγράφων εντούτοις πρώτος που φέρεται να δημιούργησε αλλά και χρησιμοποίησε τον όρο ήταν ο Γάλλος κοινωνιολόγος ερευνητής Αχιλλέας Γκυλάρ (Achille Guilard), το 1855, όταν τότε δημοσίευσε στο Παρίσι, σύγγραμμά του με τίτλο. (κατά ελληνική μετάφραση): "Στοιχεία ανθρώπινης στατιστικής ή Συγκριτική Δημογραφία" [1]. Έκτοτε ο όρος καθιερώθηκε διεθνώς, (Demografy, Demographie, Demografia, κ.ά.).
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η δημογραφία έκανε την εμφάνισή της κυρίως κατά τον 17ο αιώνα, συγχρόνως με τη γέννηση της στατιστικής, και από τα μέσα του 17ου αιώνα έγιναν διάφορες αξιόλογες έρευνες, με σημαντικότερη εκείνη του Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους (1798) σχετικά με τα προβλήματα της αύξησης του πληθυσμού, αλλά και του Άντολφ Κετελέ (1796-1874).
Το Τμήμα Πληθυσμού του ΟΗΕ (United Nations Population Division) ιδρύθηκε το 1946. Ουσιαστικά η δημογραφία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μπόρεσε να αποκτήσει την πληρότητα και την ωριμότητα που απαιτείται ώστε να γίνει μια αυτόνομη επιστήμη, να διδάσκεται σε πανεπιστημιακό επίπεδο και να αναγνωρίζεται ως επιστημονική ειδικότητα.
Είδη δημογραφίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ανάλογα με το αντικείμενο και το εύρος της εκάστοτε δημογραφικής έρευνας, αυτή λαμβάνει και αντίστοιχο χαρακτηρισμό. Βασικά διακριτά είδη είναι:
- η τυπική δημογραφία,
- η κοινωνική δημογραφία με ιδιαίτερα ευρύτερο πεδίο παραγόντων που καταμετρούνται,
- η στατιστική δημογραφία που αφορά την καταμέτρηση του πληθυσμού,
- η δημογραφία των μεταβολών, ή φυσικών κινήσεων του πληθυσμού (γάμοι, γεννήσεις, θάνατοι) και
- η δυναμική δημογραφία, που εξετάζει τις μετατοπίσεις ατόμων ενός πληθυσμού (αστυφιλία, μετανάστευση, τουρισμός κ.λπ.).
Ανεξάρτητα όμως των παραπάνω υφίστανται και άλλα είδη δημογραφιών ανάλογα με το εξειδικευμένο αντικείμενο της έρευνας όπως για παράδειγμα η γλωσσική δημογραφία, η εκπαιδευτική δημογραφία, η θρησκευτική δημογραφία, η ιστορική δημογραφία, η οικονομική δημογραφία, η πολιτική δημογραφία, κ.λπ.
Μέθοδοι δημογραφίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι μέθοδοι καταγραφής που ακολουθούνται στη δημογραφία διακρίνονται βασικά σε άμεσες και έμμεσες, επί των οποίων και ακολουθεί η δημογραφική ανάλυση.
- Στις άμεσες περιλαμβάνονται η απογραφή του πληθυσμού, που πραγματοποιείται συνήθως ανά δεκαετία, από δημόσια (εθνική) υπηρεσία, με την οποία διαπιστώνεται η υπάρχουσα κατάσταση του πληθυσμού, καθώς και διάφορα μητρώα κίνησης του πληθυσμού όπως π.χ. ληξιαρχεία, (στατιστική δημογραφία και δημογραφία κίνησης πληθυσμού), Επίσης τα διάφορα στατιστικά δελτία οικογενειακών ιστορικών, (ιστορική δημογραφία), ή δελτία εισόδου εξόδου από τη χώρα που συμπληρώνονται από συνοριακές, λιμενικές και άλλες Αρχές, (δυναμική δημογραφία). Ειδικότερα, μέσω αυτών εξακριβώνεται ο αριθμός των κατοίκων σε κάθε περιφέρεια, (πραγματικός, μόνιμος και νόμιμος πληθυσμός), η ηλικία τους, το φύλο, το θρήσκευμα, η γλώσσα, ο βαθμός μορφώσεως, ο τόπος γεννήσεως, το ασκούμενο επάγγελμα, κ.ά. Με την απογραφή επιτυγχάνεται και η στατιστική μελέτη της κινήσεως του πληθυσμού μιας χώρας σε σύγκριση με προηγούμενες στατιστικές.
- Στις έμμεσες περιλαμβάνονται οι διάφορες αναλύσεις που πραγματοποιούνται συνήθως με σύγκριση απογραφών και δελτίων διαφορετικών χρόνων, όπως π.χ. η μετανάστευση, αστυφιλία, αύξηση ή μείωση των γεννήσεων, γάμων, θανάτων, μείωση πληθυσμού ορισμένων περιφερειών κ.α.
Βασικός στόχος όλων των παραπάνω είναι η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για τη βελτίωση της ζωής του πληθυσμού και την αντιμετώπιση των διάφορων προβλημάτων που δημιουργούνται με τις αλλαγές.
Μελλοντικές εκτιμήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με βάση τις δημογραφικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί επί του παγκόσμιου πληθυσμού οι δημογράφοι εκτιμούν ότι ο πληθυσμός της Γης στα επόμενα 50 πενήντα χρόνια θα φθάσει τα 9,6 δισεκατομμύρια κατοίκους και σε 100 χρόνια στα 10,9 δισεκ. από τα 7,2 δισεκ. κατοίκους που αριθμούνται σήμερα στον πλανήτη.
Συγκεκριμένα το Τμήμα Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΗΕ κυκλοφόρησε δελτίο σχετικών δημογραφικών εκτιμήσεων για τα επόμενα 50 και 100 χρόνια με αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού στα 9,3 και 10,9 δισεκ. κατοίκους αντίστοιχα. Η αύξηση αυτή εστιάζεται κυρίως σε χώρες της Αφρικής και Ασίας με πολύ χαμηλό βιοτικό επίπεδο όπου δεν τηρούνται τα μέτρα ελέγχου γεννήσεων, όπως συνεχίζει να συμβαίνει στην Κίνα και την Ινδία που αριθμούν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ ΜΕΕ τ.Θ΄, σ.136
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ. Θ΄, σ.136
- Βαγγέλης Μαγκίρης: «Δημογραφία: Ο αιώνας των συγκρούσεων;», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 218 (Ιούνιος 1998), σσ. 34-39
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Demography στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του δημογραφία στο Βικιλεξικό
