Δνείστερος

Δνείστερος
Πηγές	Ουκρανικά Καρπάθια και Βόβτσε
Εκβολές	Dniester Lyman
Χώρες Λεκάνης	Ουκρανία
Χώρα	Ουκρανία, Μολδαβία, Αυστροουγγαρία, Αυστριακή Αυτοκρατορία, Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών και Υπερδνειστερία
Μήκος	1.352 χλμ
Μέση εκροή	310 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο
Παραπόταμοι	Hnyla Lypa, Zolota Lypa, Σερέτ, Ζμπρουτς, Σμότριτς, Στρίι, Μπικ, Ρέουτ, Bystrytsia River, d:Q12162027, d:Q12114440, Oreb, Bystritsa, Svicha, Sivka, Limnytsia, Lukva River, Strwiąż, Vereshchytsia, Strypa, Nichlava, Dzvina, Zhvanchyk, Ushytsia River, Lyadova River, Yahorlyk River, Kuchurhan, Skurtianka, Kamenka River, Nistru, Koropets, Hnizna, Ribnitsa, Murafa River, Barysh, d:Q4080398, Botna, d:Q4110517, Horozhanka, Dzhuryn, Ikel, d:Q4199427, Luh, d:Q4306836, Mszanka, d:Q4334249, d:Q4444499, Ternava, Turunchuk River, Shchyrets, Svirzh, d:Q12082082, Biloch, Derlo, Zhvan River, d:Q12106917, Zubra, Kalyus, Karayets, d:Q12111459, d:Q12111662, d:Q12111663, d:Q12114853, Kuna, Litnianka, Liubeshka, Liutynka, Linyna, Markivka River, Nemyia, Ocna, Onut, Rusava, Sokyrianka, Tlumach, Chernytsia, Yasenytsia, Yablunka, Viknytsia River, Chern και Rezina
wikidata ()

Ο ποταμός Δνείστερος, γνωστός από την αρχαιότητα ως Τύρας (Ουκρανικά: Дністер, Ρουμανικά: Nistru, Λατινικά: Tyras), είναι ποταμός της Ανατολικής Ευρώπης. Πρώτα διαρρέι την Ουκρανία, κοντά στα σύνορα με την Πολωνία, και κατόπιν τη Μολδαβία (από την οποία διαχωρίζει την αποσχισθείσα επικράτεια της Υπερδνειστερίας, εκβάλλοντας τελικά στη Μαύρη Θάλασσα, επί Ουκρανικού πάλι εδάφους.

Ονόματα

Το όνομα Δνείστερος προέρχεται από το Σαρματικό ντνου νάζντια "ο γειτονικός ποταμός". Το Δνείπερος, Σαρματικής επίσης προέλευσης, προέρχεται από την αντίθετη έννοια, "ο μακρινός ποταμός". Εναλλακτικά, σύμφωνα με τον Β. Αμπάεφ, το Δνείστερος ίσως είναι συνδυασμός του Σκυθικού ντνου "ποταμός" και του Θρακικού Ιστερ, του προηγούμενου ονόματος του ποταμού, επί λέξει Ντν-Ιστερ (Ποταμός Ιστερ). Το Αρχαιοελληνικό όνομα του Δνείστερου, Τύρας, είναι από το Σκυθικό τύρα, που σημαίνει "γρήγορος". Τα ονόματα του Ντον και του Δούναβη είναι επίσης από την ίδια Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή λέξη ντ(α)νου-ποταμός.

Οι πηγές του ποταμού Δνείστερου στο Στάρι Σαμπίρ (δυτική Ουκρανία).

Γεωγραφία

Ο Δνείστερος πηγάζει στην Ουκρανία, κοντά στην πόλη Ντρόχομπιτς, κοντά στα σύνορα με την Πολωνία και ρέει προς τη Μαύρη Θάλασσα. Η κοίτη του αποτελεί μέρος των συνόρων Ουκρανίας και Μολδαβίας και μετά ρέει μέσω της Μολδαβίας για 398 χλμ. χωρίζοντας το κύριο μέρος της επικράτειας της Μολδαβίας από την Υπερδνειστερία. Στη συνέχεια σχηματίζει ένα ακόμη τμήμα των συνόρων Ουκρανίας-Μολδαβίας και κατόπιν ρέει μέσω της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα, όπου οι εκβολές του σχηματίζουν δέλτα.

Ο Δνείστερος στο Μολδαβικό φρούριο Τίγκινα.

Στο κατάντι μισό του Δνείστερου η δυτική όχθη είναι ψηλή και λοφώδης, ενώ η ανατολική χαμηλή και επίπεδη. Ο ποταμός αποτελεί το de facto όριο της Ευρασιατικής Στέπας. οι σημαντικότεροι παραπόταμοί του είναι οι Ράουτ και Μπιτς.

Ιστορία

Ο Δνείστερος στο Χοτίν (νότια Ουκρανία). Διακρίνεται άλλο ένα Μολδαβικό φρούριο και Ορθόδοξη εκκλησία.

Κατά τη Νεολιθική περίοδο ο Δνείστερος Ποταμός ήταν το κέντρο ενός από τους πιο προηγμένους πολιτισμούς της εποχής. Ο Πολιτισμός Κουκουτένι-Τριπολί άνθησε στην περιοχή αυτή περίπου από το 5300 ως το 2600 π.Χ., αφήνοντας πίσω του χιλιάδες αρχαιολογικούς χώρους. Οι οικισμοί τους είχαν μέχρι 15.000 κατοίκους, καθιστώντας τους τις πρώτες μεγάλες αγροτικές κοινότητες στον κόσμο, πολύ πριν τις πόλεις της Μεσοποταμίας.

Στην αρχαιότητα ο ποταμός θεωρείτο ένας από τους κύριους ποταμούς της Ευρωπαϊκής Σαρματίας και μνημονευόταν από πολλούς γεωγράφους και ιστορικούς. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο πήγαζε σε μια μεγάλη λίμνη, ενώ ο Πτολεμαίος τοποθετεί τις πηγές του στα σημερινά Καρπάθια Όρη και ο Στράβων αναφέρει ότι είναι άγνωστες. Ερρεε προς ανατολάς, παράλληλα με τον Ίστρο (Κάτω Δούναβη) και αποτελούσε τμήμα των συνόρων μεταξύ Δακίας και Σαρματίας. Κατέληγε στον Εύξεινο Πόντο, βορειοανατολικά των εκβολών του Ιστρου, σε απόσταση μεταξύ τους 900 στάδια (περίπου 210 χλμ.), σύμφωνα με το Στράβωνα και τον Πλίνιο. Ο Σκύμνος τον περιγράφει ως πλωτός και με άφθονα ψάρια. Ο Οβίδιος αναφέρεται στη γρήγορη ροή του.

Οι Ελληνες συγγραφείς αναφέρονταν στον ποταμό με το όνομα Τύρας, ενώ στις εκβολές του είχαν ιδρύσει Μιλήσιοι άποικοι ομώνυμη πόλη. Σε μεταγενέστερες περιόδους πήρε το όνομα Δάναστρις ή Δάναστος, από όπου το σύγχρονο όνομά του Δνείστερος, αν και οι Τούρκοι τον ονόμαζαν ακόμη Τούρλα το 19ο αιώνα. Μερικές φορές απαντάται και ο τύπος Τύρις.

Από το 14ο αιώνα μέχρι το 1812 τμήμα του Δνείστερου αποτελούσε το ανατολικό σύνορο του Πριγκιπάτου της Μολδαβίας.

Μεταξύ των Παγκοσμίων Πολέμων ο Δνείστερος αποτελούσε τμήμα της μεθορίου μεταξύ της Ρουμανίας και της Σοβιετικής Ενωσης. Το 1919, την Κυριακή του Πάσχα, η γέφυρα ανατινάχθηκε για να προατατεύσει το Μπέντερ από τους Μπολσεβίκους. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Γερμανικές και Ρουμανικές δυνάμεις πολέμησαν με Σοβιετικά στρατεύματα στη δυτική όχθη του ποταμού.

Μετά την κήρυξη της ανεξαρτησίας της Δημοκρατίας της Μολδαβίας το 1991, η μικρή περιοχή ανατολικά του Δνείστερου, που ήταν τμήμα της ΣΣΔ της Μολδαβίας, αρνήθηκε να συμμετέχει και αυτοανακηρύχθηκε Υπερδνειστεριακή Μολδαβική Δημοκρατία , ή Υπερδνειστερία, με πρωτεύουσά της το Τιράσπολ, επί του ποταμού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Dniester watershed resource maps (pdf)
• Dniester expedition of the Lion Society (στα ουκρανικά)- διασχίζοντας τον Δνείστερο με βάρκα