Ευχέλαιο

Λεπτομέρεια από το έργο «Τα Επτά Μυστήρια» (1445) του Ροχήρ φαν ντερ Βέιντεν, που αναπαριστά το Μυστήριο του Ευχελαίου.

Ευχέλαιο αποκαλείται από τις Χριστιανικές ομολογίες ένα από τα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας, το οποίο θεμελιώνεται και στην Καινή Διαθήκη. Κατά τη διάρκεια του μυστηρίου, οι ιερείς δια επικλήσεως ευχών και χρίσεως με έλαιο των πιστών, τελούν ιερουργία για σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και για άφεση αμαρτιών. Το Μυστήριο του Ευχελαίου αναγνωρίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η Εκκλησία των Αρμενίων και η Εκκλησία των Κοπτών. Οι Εκκλησίες των Διαμαρτυρομένων το έχουν απορρίψει. Ο Μαρτίνος Λούθηρος το είχε "ανεχθεί" ως "καλή παραμυθητική τελετή" για βαριά ασθενείς. Από τους Ρωμαιοκαθολικούς το μυστήριο αυτό καλείται και "έσχατο μυστήριο επί επιθανάτιας κλίνης".

Δογματική

Το Μυστήριο του Ιερού Ευχελαίου εδράζεται σε δύο χωρία της Καινής Διαθήκης. Το πρώτο είναι από την επιστολή του Ιακώβου του Αδελφοθέου «ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ' αὐτὸν ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου• καὶ ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα, καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος• κἂν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ.» Ιακ.5.14 και το δεύτερο από τo Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον «καὶ ἤλειφον ἐλαίῳ πολλοὺς ἀρρώστους καὶ ἐθεράπευον.» Μαρκ.6.13.

Όπως γίνεται φανερό από τα παραπάνω, σκοπός του Ευχελαίου είναι η ίαση οποιασδήποτε ασθένειας, ως διαταραχή της αρμονικής λειτουργίας του σώματος, που κατά την Ορθόδοξη θεολογία οφείλεται σε πνευματικά αίτια και συγκεκριμένα στη διαταραχή των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό, λόγω των ανθρώπινων αμαρτιών.

Ιστορία

Εκτός όμως των παραπάνω αναφορών στη Καινή Διαθήκη, που αποτελούν και τον πυρήνα της καθιέρωσης της τελετουργικής ανάπτυξης αυτού του Μυστηρίου, σημειώνεται ότι και από την αρχαιότητα και κατά τους αποστολικούς χρόνους υπήρχαν τα λεγόμενα "ιάματα" ή "χαρίσματα ιαμάτων" με θεραπευτική ιδιότητα, (των οποίων γίνεται λόγος στην προς Κορινθίους Α΄ επιστολή, ιβ:9) τα οποία έκαναν χρήση και οι πρώτοι χριστιανοί χωρίς όμως αυτά να έχουν σύνδεση με την τάξη των ιερέων. Έτσι γίνεται διάκριση αυτών από το μυστήριο του Ευχελαίου, όπως ορίσθηκε από τους Αποστόλους και δι' αυτών τελείται από επισκόπους και ιερείς.

Κατά τον 4ο αιώνα, υπήρχαν ήδη ειδικές ευχές για την ευλογία του ελαίου. Ομοίως και στο περίφημο "Ευχολόγιο του Σεραπίωνα" όπου περιλαμβάνει μακρά "ευχή ελαίου νοσούντων". Όσον αφορά επί της τελετουργίας φέρεται να καθορίστηκε από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αρσένιο (1255 - 1260) αν και προϋπήρχαν σχετικές διατάξεις σε άλλα Πατριαρχεία. Ιδιαίτερο λόγο περί του μυστηρίου του Ευχελαίου έχει κάνει ο Συμεών ο Θεσσαλονίκης, με τον τίτλο "Περί της ιεράς τελετής του αγίου ελαίου".

Ιεροτελεστία

Στην χριστιανική τελετουργική, το Eυχέλαιο αποτελεί ιδιαίτερη τελετή και είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που άλλοτε ακολουθούσε το μυστήριο της εξομολόγησης. Στην χριστιανική λειτουργική, το Eυχέλαιο αποτελεί ιδιαίτερη ακολουθία, χαρακτηριζόμενη ως «ακολουθία του ευχελαίου».

Πηγές

• Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τομ. ΙΑ΄, σελ. 833.
• Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, τομ. 8ος, σελ. 573.