Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι (ταινία)
.jpg)
Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι (αγγλ.: The Unbearable Lightness of Being) είναι αμερικανική ρομαντική δραματική ταινία του 1988, που αποτελεί προσαρμογή του μυθιστορήματος του 1984 του Μίλαν Κούντερα. Η σκηνοθεσία είναι του Φίλιπ Κάουφμαν, ο οποίος έγραψε και το σενάριο μαζί με τον Ζαν Κλοντ Καριέρ. Πρωταγωνιστούν οι Ντάνιελ Ντέι-Λιούις, Ζυλιέτ Μπινός και Λένα Ολίν.
Η ταινία απεικονίζει την καλλιτεχνική και πνευματική ζωή της Τσεχοσλοβακίας κατά την Άνοιξη της Πράγας και την επίδραση στους βασικούς χαρακτήρες της κομμουνιστικής καταστολής που προέκυψε από την εισβολή του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία το 1968.
Πλοκή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Τόμας, ένας επιτυχημένος νευροχειρουργός στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία, επιδιώκει μια σχέση με την εξίσου ανέμελη Σαμπίνα, μια καλλιτέχνιδα στην Πράγα. Ο Τόμας κάνει ένα ταξίδι σε μια λουτρόπολη για να κάνει μια εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση. Εκεί συναντά τη δυσαρεστημένη σερβιτόρα Τερέζα, που επιθυμεί μια πνευματική τόνωση. Αργότερα τον εντοπίζει στην Πράγα και μετακομίζει μαζί του, περιπλέκοντας τις υποθέσεις του Τόμας.
Ο Τόμας ζητά από τη Σαμπίνα να βοηθήσει την Τερέζα να βρει δουλειά ως φωτογράφος. Η Τερέζα γοητεύεται και ζηλεύει όταν αντιλαμβάνεται ότι η Σαμπίνα και ο Τόμας γίνονται εραστές, αλλά παρόλα αυτά αναπτύσσει μια στοργική φιλία με τη Σαμπίνα. Ο Τόμας παντρεύεται την Τερέζα σε μια απλή τελετή, με τους δύο να γελούν συνεχώς. Συνεχίζει να στενοχωριέται από την ακολασία του Τόμας, και παρόλο που σκέφτεται να τον αφήσει, δένεται περισσότερο όταν ο Σοβιετικός Στρατός εισβάλλει στην Τσεχοσλοβακία. Μέσα στη σύγχυση, η Τερέζα φωτογραφίζει διαδηλώσεις κατά των σοβιετικών δυνάμεων και μετά δίνει τα αρνητικά του φιλμ σε ξένους για να τα μεταφέρουν λαθραία στη Δύση. Απρόθυμοι να αντιμετωπίσουν το εξοντωτικό αστυνομικό κράτος που αντικαθιστά την Άνοιξη της Πράγας, ο Τόμας, η Σαμπίνα και η Τερέζα φεύγουν από την Τσεχοσλοβακία για την Ελβετία. Πρώτη φεύγει η Σαμπίνα και αργότερα ακολουθούν οι διστακτικοί Τόμας και Τερέζα.
Στη Γενεύη, η Σαμπίνα γνωρίζει τον Φραντς, έναν παντρεμένο καθηγητή πανεπιστημίου και ξεκινούν μια ερωτική σχέση. Τελικά αποφασίζει να εγκαταλείψει τη γυναίκα του και την οικογένειά του για χάρη της. Αφού άκουσε τα σχέδιά του, η Σαμπίνα τον εγκαταλείπει, νιώθοντας ότι θα τη βάραινε συναισθηματικά. Εν τω μεταξύ, η Τερέζα και ο Τόμας προσπαθούν να προσαρμοστούν στην Ελβετία, αλλά η Τερέζα βρίσκει τον Ελβετό αφιλόξενο. Όταν ανακαλύπτει ότι ο Τόμας συνεχίζει να ερωτοτροπεί, τον εγκαταλείπει και επιστρέφει στην Τσεχοσλοβακία. Αναστατωμένος από την αποχώρησή της, ο Τόμας την ακολουθεί, όπου του κατασχέθηκε το διαβατήριο, εμποδίζοντάς τον να φύγει ξανά. Η επιστροφή του ενθουσιάζει την Τερέζα και επανενώνονται.
Ο Τόμας προσπαθεί να ξαναρχίσει την πρακτική του, αλλά ένα καυστικό άρθρο που έγραψε πριν από την εισβολή, επικρίνοντας το καθεστώς της Τσεχοσλοβακίας που υποστηρίζεται από τη Σοβιετική Ένωση, τον έχει κάνει πολιτικό αντιφρονούντα. Το καθεστώς απαιτεί την υπογραφή του σε μια επιστολή που αποκηρύσσει το άρθρο, υποστηρίζοντας ότι το άρθρο του Τόμας τροφοδότησε το αντικομμουνιστικό αίσθημα. Ο Τόμας αρνείται και μπαίνει στη μαύρη λίστα από την άσκηση της ιατρικής. Βρίσκει δουλειά σε πλυντήριο παραθύρων και συνεχίζει να ερωτοτροπεί, αποπλανώντας την κόρη ενός υψηλόβαθμου στελέχους του Κόμματος.
Ως σερβιτόρα, η Τερέζα συναντά έναν μηχανικό που της κάνει πρόταση γάμου. Έχοντας επίγνωση των απιστιών του Τόμας, εμπλέκεται χωρίς πάθος σε σεξουαλική επαφή με τον μηχανικό. Μετανιωμένη, φοβάται ότι ο μηχανικός μπορεί να ήταν πληροφοριοδότης της μυστικής αστυνομίας του StB, που θα μπορούσε να καταγγείλει αυτήν και τον Τόμας. Σκέφτεται να αυτοκτονήσει σε μια διαδρομή καναλιών. Εκεί τυχαία, ο Τόμας περνάει δίπλα από την Τερέζα και την τραβάει από την πλάτη.
Στρεσαρισμένη από τη ζωή στην πόλη, η Τερέζα προτρέπει τον Τόμας να φύγει από την Πράγα. Αυτός της θυμίζει το διαβατήριό του που κατασχέθηκε. Η Τερέζα έχει μια ιδέα και πείθει τον Τόμας να μετακομίσει στην ύπαιθρο και πάνε σε ένα χωριό όπου τους καλωσορίζει ένας παλιός ασθενής του Τόμας. Στο χωριό ζουν μια ειδυλλιακή ζωή, μακριά από τις πολιτικές ίντριγκες της Πράγας. Αντίθετα, η Σαμπίνα έχει μεταβεί στις ΗΠΑ, όπου συνεχίζει τον ξεφτιλισμένο μποέμ τρόπο ζωής της. Αργότερα, η Σαμπίνα σοκάρεται από ένα γράμμα που την ενημερώνει ότι η Τερέζα και ο Τόμας είχαν ένα θανατηφόρο αυτοκινητιστικό ατύχημα σε επαρχιακό δρόμο.
Η ταινία τελειώνει με τον Τόμας και την Τερέζα να οδηγούν σε έναν επαρχιακό δρόμο στη βροχή με ένα αγροτικό φορτηγό λίγο πριν το ατύχημα τους, καθώς ο Τόμας εκφράζει ειρηνικά στην Τερέζα πόσο χαρούμενος νιώθει τώρα.
Διανομή ρόλων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ντάνιελ Ντέι-Λιούις - Τομάς
- Ζυλιέτ Μπινός - Τερέζα
- Λένα Ολίν - Σαμπίνα
- Ντέρεκ ντε Λιντ- Φραντς
- Έρλαντ Τζόζεφσον - Πρέσβης
- Πάβελ Λαντόφσκι - Πάβελ
- Ντόναλντ Μόφατ - Αρχιχειρουργός
- Στέλαν Σκάρσγκορντ - Μηχανικός
Παραγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επιλογή ηθοποιών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ζυλιέτ Μπινός επιλέχθηκε για τον ρόλο της Τερέζας δύο εβδομάδες πριν από την έναρξη της παραγωγής, παρά την αδύναμη γνώση της αγγλικής γλώσσας. Η ταινία σηματοδότησε το ντεμπούτο της στην αγγλική ταινία μεγάλου μήκους. Επίσης λίγες εβδομάδες πριν από την παραγωγή, η σουηδή ηθοποιός Λένα Ολίν γέννησε. Ως εκ τούτου, χρειάστηκε να χάσει βάρος πολύ γρήγορα για τον ρόλο της Σαμπίνα, η οποία εμφανίζεται γυμνή σε πολλές σκηνές.[3]
Κινηματογράφιση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κύρια φωτογραφία διήρκησε δεκαεπτά εβδομάδες και ξεκίνησε στις 15 Σεπτεμβρίου 1986 στη Ντιζόν και στο Λουξιέλ της Γαλλίας. Η Λυών της Γαλλίας αντιπροσώπευε την Πράγα της Τσεχοσλοβακίας, ενώ οι εσωτερικοί χώροι γυρίστηκαν σε ένα στούντιο στο Παρίσι της Γαλλίας και στα Boulogne Studios στη Boulogne-Billancourt. Τα γυρίσματα έγιναν επίσης στη Γενεύη της Ελβετίας και η μετα-παραγωγή έγινε στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια.[3]
Για να αναπαραστήσει τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το 1968, ο σκηνοθέτης Φίλιπ Κάουφμαν συνδύασε αρχειακές ταινίες που τραβήχτηκαν από Τσέχους πολίτες με νέα πλάνα που «υποβαθμίστηκαν στο εργαστήριο» για να ταιριάζουν με το αρχειακό υλικό.[3]
Υποδοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κριτικές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ταινία απέσπασε υψηλούς επαίνους από τους κριτικούς. Ο ιστότοπος συλλογής κριτικών Rotten Tomatoes, δίνει βαθμολογία θετικής έγκρισης 87% βασισμένες σε 30 κριτικές με μέσο όρο 7.50/10. Η συναίνεση του ιστότοπου αναφέρει: Εξερευνώντας τα σεξουαλικά ήθη στο πλαίσιο της πραγματικής κοινωνικής αναταραχής, η ταινία συνδυάζει έντεχνα το πολιτικό και το ερωτικό στοιχείο.[4]
Η Πωλίν Κάελ για το περιοδικό "The New Yorker" έδωσε μια θετική κριτική και έγραψε :Δεν θυμόμουν τίποτα από το μυθιστόρημα του Μίλαν Κούντερα. Αλλά καθώς ξεκίνησε η ταινία ήξερα ακριβώς τι θα ακολουθούσε και μου άρεσε να το βλέπω να συμβαίνει —ήταν σαν ένα όνειρο στο οποίο λαχταράς να επιστρέψεις, και ιδού! εκεί είναι.[4]
Η ταινία κατατάχθηκε στην 87η θέση από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου στη λίστα του 2002 AFI's 100 Χρόνια... 100 Πάθη. [5]
Βραβεία & Υποψηφιότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Οργάνωση | Κατηγορία | Υποψήφιος | Αποτέλεσμα | Παρ. |
|---|---|---|---|---|
| Όσκαρ | Καλύτερο Διασκευασμένο Σενάριο (βασισμένο σε υλικό από άλλο μέσο) |
Ζαν Κλοντ Καριέρ και Φίλιπ Κάουφμαν | Υποψηφιότητα | |
| Καλύτερη Φωτογραφία | Σβεν Νίκβιστ | Υποψηφιότητα | ||
| Χρυσές Σφαίρες | Καλύτερη Δραματική Ταινία | — | Υποψηφιότητα | |
| Καλύτερος Β' Γυναικείος Ρόλος | Λένα Ολίν | Υποψηφιότητα | ||
| BAFTA | Καλύτερο Διασκευασμένο Σενάριο | Ζαν Κλοντ Καριέρ και Φίλιπ Κάουφμαν | Υποψηφιότητα | |
| Independent Spirit | Καλύτερη Φωτογραφία | Σβεν Νίκβιστ | Υποψηφιότητα |
Οικιακά μέσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κυκλοφόρησε σε VHS και Betamax στις 29 Δεκεμβρίου 1988. Μια ψηφιακά αποκατεστημένη έκδοση της ταινίας κυκλοφόρησε σε DVD από την The Criterion Collection τον Νοέμβριο του 1999. Η κυκλοφορία περιλαμβάνει ηχητικό σχολιασμό από τον σκηνοθέτη Φίλιπ Κάουφμαν, τον συν-σεναριογράφο Ζαν Κλοντ Καριέρ, τον μοντέρ Γουόλτερ Μαρτς και την ηθοποιό Λένα Ολίν. [6] Επανακυκλοφόρησε σε DVD από την Warner Home Video ως ειδική έκδοση 2 δίσκων στις 28 Φεβρουαρίου 2006.
Διατήρηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι διατηρήθηκε από την Ταινιοθήκη της Ακαδημίας το 2019. [7]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0012206. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2019.
- ↑ (Γερμανικά) Λεξικό παγκόσμιων κινηματογραφικών ταινιών. Zweitausendeins.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «The Unbearable Lightness of Being». Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου. Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2024.
- ↑ 4,0 4,1 «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2024.
- ↑ «AFI's 100 Years...100 Passions» (PDF). American Film Institute. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2016.
- ↑ «The Unbearable Lightness of Being». The Criterion Collection.
- ↑ «Preserved Projects». Academy Film Archive.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στην IMDb (Αγγλικά)
- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στο AllMovie (Αγγλικά)
- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στο Rotten Tomatoes (Αγγλικά)
- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στο Box Office Mojo (Αγγλικά)
- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στο TCMDB (Αγγλικά)
- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στο AlloCine (Γαλλικά)
- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στο Cine.gr (αρχειοθετημένος)
- Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου
