20-a de julio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [atendante kontrolon] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) e -Kategorio:Almanako per AWB |
Giorno2 (diskuto | kontribuoj) |
||
| (7 mezaj versioj de 5 uzantoj ne montriĝas) | |||
| Linio 34: | Linio 34: | ||
** [[1915]]: Armeo de [[Aŭstrio-Hungario]] konkeris [[Radom]] |
** [[1915]]: Armeo de [[Aŭstrio-Hungario]] konkeris [[Radom]] |
||
** [[1916]]: Venko de germana armeo super la brita en batalo de [[Komunumoj de Nord|Fromelles]] |
** [[1916]]: Venko de germana armeo super la brita en batalo de [[Komunumoj de Nord|Fromelles]] |
||
** [[1917]]: [[Jugoslava Komitato]] subskribis [[deklaro de Korfuo|deklaron de Korfuo]] kreanta postmilite la [[Reĝlando de serboj, kroatoj kaj slovenoj|Reĝlandon de serboj, kroatoj kaj slovenoj |
** [[1917]]: [[Jugoslava Komitato]] subskribis [[deklaro de Korfuo|deklaron de Korfuo]] kreanta postmilite la [[Reĝlando de serboj, kroatoj kaj slovenoj|Reĝlandon de serboj, kroatoj kaj slovenoj]] |
||
* [[1919]]: Subskribo de [[armistico]] inter komandantaro de [[Armitaj fortoj|Armitaj Fortoj]] de Pola Respubliko kaj taĉmentoj de [[Simon Petljura]] |
* [[1919]]: Subskribo de [[armistico]] inter komandantaro de [[Armitaj fortoj|Armitaj Fortoj]] de Pola Respubliko kaj taĉmentoj de [[Simon Petljura]] |
||
* [[1922]]: [[Ligo de Nacioj]] agnoskis britajn kaj francajn [[Mandato de la Ligo de Nacioj|mandatojn]] en estintaj germanaj [[kolonio]]j: [[Kameruno]], [[Togolando]] kaj [[Germana Orient-Afriko]] |
* [[1922]]: [[Ligo de Nacioj]] agnoskis britajn kaj francajn [[Mandato de la Ligo de Nacioj|mandatojn]] en estintaj germanaj [[kolonio]]j: [[Kameruno]], [[Togolando]] kaj [[Germana Orient-Afriko]] |
||
| Linio 47: | Linio 47: | ||
* [[1939]]: [[Dua Pola Respubliko]]: serioze malsana kunkreinto de la pola [[sendependeco]] [[Wojciech Korfanty]] estis liberigita el [[Pawiak]] kiel [[politika malliberulo]] |
* [[1939]]: [[Dua Pola Respubliko]]: serioze malsana kunkreinto de la pola [[sendependeco]] [[Wojciech Korfanty]] estis liberigita el [[Pawiak]] kiel [[politika malliberulo]] |
||
* [[Dua Mondmilito]] |
* [[Dua Mondmilito]] |
||
** [[1940]]: |
** [[1940]]: [[Danio]] forlasis la [[Ligo de Nacioj|Ligon de Nacioj]]; en [[ekzilo]] fondiĝis la tria pola [[registaro]] de [[Władysław Sikorski]] (kune kun malvalideco de la nomumo de [[August Zaleski]]); [[Mediteraneo]]: britaj torpedaj aviadiloj el [[aviadilŝipo]] ''Eagle'' sinkigis en la haveno [[Tobruk]] 2 italajn [[destrojero]]jn kaj ŝipon; parlamentoj de [[Litovio]] kaj [[Latvio]] premite voĉdonis pri eniro al Sovetunio, post kiam en junio la [[ruĝa armeo]] okupis la landojn. |
||
** [[1941]]: [[Heinrich Himmler]] alvenis al [[Lublin]] por paroli kun [[Odilo Globocnik]] pri germana [[setlado]] en la regionoj de Lublin kaj [[Zamość]] kaj pri germanigo de [[poloj]] en [[Ĝenerala Gubernio]]; unua n-ro de germana [[gazeto]] "Baranowitscher Zeitung" aperis en la [[germana]], [[pola]] kaj [[belorusa]] lingvoj; |
** [[1941]]: [[Heinrich Himmler]] alvenis al [[Lublin]] por paroli kun [[Odilo Globocnik]] pri germana [[setlado]] en la regionoj de Lublin kaj [[Zamość]] kaj pri germanigo de [[poloj]] en [[Ĝenerala Gubernio]]; unua n-ro de germana [[gazeto]] "Baranowitscher Zeitung" aperis en la [[germana]], [[pola]] kaj [[belorusa]] lingvoj; en Humań ([[Ĉerkasa provinco]]) [[NKVD]] murdis ne malpli ol 890 malliberulojn el Czortków (nun [[Ternopila provinco]]), pli frue devigitaj al 400-kilometra [[marŝo de morto]]; germana [[invado]] al [[Sovetunio]]: ĉe [[Orienta Fronto (Dua mondmilito)|Orienta Fronto]] germanoj okupis [[Velikije Luki]]; fino de la rezistado de soveta garnizono en [[Bresto (Belorusio)|Bresto]]; kadre de la [[Nigramara floto de Rusio]] kreiĝis la [[Azova maro|Azova]] ŝiparo; [[Federacio]] de Polaj Judoj en [[Britio]] kunvenas kaj diskutas pri la komuna batalo kontraŭ [[totalismo]] kaj [[krimo|krimaj]] teorioj, rajto de la juda nacio por propra sendependa ŝtato kaj amasa elmigro el [[Orienta Eŭropo]] al [[Palestino]] kune kun 2 milionoj de polaj judoj |
||
** [[1942]]: [[Kontraŭpolismo]]: sovetaj regopovoj arestis ekde la 29-a de junio 19 polajn delegitojn kaj 99 lokajn reprezentantojn pri socia protekto de polaj [[ekzilo|ekzilitoj]] |
** [[1942]]: [[Kontraŭpolismo]]: sovetaj regopovoj arestis ekde la 29-a de junio 19 polajn delegitojn kaj 99 lokajn reprezentantojn pri socia protekto de polaj [[ekzilo|ekzilitoj]] |
||
** [[1943]]: [[Operaco Reinhardt]]: germana ĝendarmaro pafmortigis sur la [[juda tombejo]] en [[Częstochowa]] ĉirkaŭ 400 judojn; en [[Provinco Vartlando]] en sekreta skribo [[Arthur Greiser]] akceptis batadon de polaj laboristoj flanke de germanaj dungantoj; nokte de la 20-a/21-a de julio germanoj [[masakro|masakris]] vilaĝon Radwanowice apud [[Krakovo]], mortigante 30 loĝantojn, kaj la vilaĝon Wnory-Wandy en [[okupado|okupata]] Areo [[Bjalistoko]] murdante ne malpli ol 27 personojn; lasta bomba aeratako de la ŝtatoj de [[Akso Berlino-Romo-Tokio]] kontraŭ [[Malto]]; trupoj de [[Brjansko|Brjanska]] Fronto liberigis [[Mcensk]], kaj de la Sud-Okcidenta kaj Suda trairis nordan [[Donec]] en [[Luhansko]]-regiono; [[Itala kampanjo|Itala Fronto]]: sur [[Sicilio]] usona 1-a Divizio de Infanterio okupis [[Enno]]n, brita 13-a Armea Korpuso estis haltigita de germanoj sur la [[Katania ebenaĵo]] |
** [[1943]]: [[Operaco Reinhardt]]: germana ĝendarmaro pafmortigis sur la [[juda tombejo]] en [[Częstochowa]] ĉirkaŭ 400 judojn; en [[Provinco Vartlando]] en sekreta skribo [[Arthur Greiser]] akceptis batadon de polaj laboristoj flanke de germanaj dungantoj; nokte de la 20-a/21-a de julio germanoj [[masakro|masakris]] vilaĝon Radwanowice apud [[Krakovo]], mortigante 30 loĝantojn, kaj la vilaĝon Wnory-Wandy en [[okupado|okupata]] Areo [[Bjalistoko]] murdante ne malpli ol 27 personojn; lasta bomba aeratako de la ŝtatoj de [[Akso Berlino-Romo-Tokio]] kontraŭ [[Malto]]; trupoj de [[Brjansko|Brjanska]] Fronto liberigis [[Mcensk]], kaj de la Sud-Okcidenta kaj Suda trairis nordan [[Donec]] en [[Luhansko]]-regiono; [[Itala kampanjo|Itala Fronto]]: sur [[Sicilio]] usona 1-a Divizio de Infanterio okupis [[Enno]]n, brita 13-a Armea Korpuso estis haltigita de germanoj sur la [[Katania ebenaĵo]] |
||
** [[1944]]: [[Atenco de la 20-a de julio 1944]]: en [[Lupa remparo]] apud [[Kętrzyn]] okazis sensukcesa [[atenco]] kontraŭ [[Adolf Hitler]], pretigita de la germana kolonelo [[Claus von Stauffenberg]] el [[germana kontraŭnazia rezistado]]; [[Ordnungspolizei|germana polico]] forveturigis de [[Varsovio]] 50 polinojn al [[Koncentrejo Ravensbrück]]; [[Gestapo]] nokte de la 19-a/20-a de julio forveturigis de [[Lvovo]] ĉiujn malliberulojn; germana fabrika gardantaro mortigis en [[Częstochowa]] 15 judajn infanojn ĝis 14 jaroj; germanoj malliberigas en [[Kastelo de Lublin]] 2 129 personoj; trupoj de la 1-a Belorusa Fronto konkeris [[Kobrin]] komencante trairi [[Okcidenta Bugo|Bugon]]; artileriaj taĉmentoj de Pola Armeo estis la unuaj el polaj soldatoj, kiuj atingis Pollandon — 1-a Pola Armeo en Sovetunio nombris 100 777 soldatojn |
** [[1944]]: [[Atenco de la 20-a de julio 1944]]: en [[Lupa remparo]] apud [[Kętrzyn]] okazis sensukcesa [[atenco]] kontraŭ [[Adolf Hitler]], pretigita de la germana kolonelo [[Claus von Stauffenberg]] el [[germana kontraŭnazia rezistado]]; [[Ordnungspolizei|germana polico]] forveturigis de [[Varsovio]] 50 polinojn al [[Koncentrejo Ravensbrück]]; [[Gestapo]] nokte de la 19-a/20-a de julio forveturigis de [[Lvovo]] ĉiujn malliberulojn; germana fabrika gardantaro mortigis en [[Częstochowa]] 15 judajn infanojn ĝis 14 jaroj; germanoj malliberigas en [[Kastelo de Lublin]] 2 129 personoj; trupoj de la 1-a Belorusa Fronto konkeris [[Kobrin]] komencante trairi [[Okcidenta Bugo|Bugon]]; artileriaj taĉmentoj de Pola Armeo estis la unuaj el polaj soldatoj, kiuj atingis Pollandon — 1-a Pola Armeo en Sovetunio nombris 100 777 soldatojn; soldatoj de [[Pola Enlanda Armeo]] damaĝis en [[Siedlce]] fervojan turnigilon en lokomotivejo blokante 32 riparatajn [[lokomotivo]]jn; [[Japanio]]: japana imperiestro rekomendis al generalo [[Kuniaki Koiso]] krei [[Japana registaro|novan registaron]]; kunsido de [[Usona Demokrata Partio]] proponis [[Franklin D. Roosevelt]] kiel kandidaton al prezidento; [[sano|sanservo]] en [[Mumbajo|Bombay]] anoncis, ke [[epidemio]] de [[ĥolero]] kaŭzis morton de 34 000 personoj dum la lastaj tri monatoj |
||
* [[1945]]: [[Dekretoj de Beneš]]: estis eldonita tiel nomata dekreta kompromiso, laŭ kiu okazis agrikultura [[setlado]] sur konfiskitaj terenoj, ĉefe [[landlimo|landlime]] de [[Ĉeĥoslovakio]] |
* [[1945]]: [[Dekretoj de Beneš]]: estis eldonita tiel nomata dekreta kompromiso, laŭ kiu okazis agrikultura [[setlado]] sur konfiskitaj terenoj, ĉefe [[landlimo|landlime]] de [[Ĉeĥoslovakio]] |
||
* [[1947]]: Unua numero de la [[pola|pollingva]] monatrevuo "[[Kultura]]" aperis en [[Parizo]], pli frua en [[Romo]] |
* [[1947]]: Unua numero de la [[pola|pollingva]] monatrevuo "[[Kultura]]" aperis en [[Parizo]], pli frua en [[Romo]] |
||
| Linio 101: | Linio 101: | ||
== Naskiĝoj == |
== Naskiĝoj == |
||
* [[-356]]: [[Aleksandro la Granda]], reĝo de [[Antikva Grekio|antikvgreka]] [[Antikva Makedonio|Makedonio]], unuiginta militantajn [[urboŝtato]]jn de Grekio, konkerinta [[Persio]]n, [[Egiptio]] kaj aliajn regnojn, ĝis la bordo de [[Barato]] (m. [[323]]) |
* [[-356]]: [[Aleksandro la Granda]], reĝo de [[Antikva Grekio|antikvgreka]] [[Antikva Makedonio|Makedonio]], unuiginta militantajn [[urboŝtato]]jn de Grekio, konkerinta [[Persio]]n, [[Egiptio]] kaj aliajn regnojn, ĝis la bordo de [[Barato]] (m. [[323]]) |
||
* [[1304]]: [[Francesco Petrarca]], itala |
* [[1304]]: [[Francesco Petrarca]], itala poeto (m. [[1374]]) |
||
* [[1519]]: [[Inocento la 9-a]], papo, kies [[pontifiko|pontifikado]] daŭris du monatojn (m. [[1591]]) |
* [[1519]]: [[Inocento la 9-a]], papo, kies [[pontifiko|pontifikado]] daŭris du monatojn (m. [[1591]]) |
||
* [[1591]]: ([[bapto]]) [[Anne Hutchinson]], angla [[akuŝisto|akuŝistino]], ligita kun [[puritanismo]] kaj [[antinomismo]] en [[Nov-Anglio]] (m. [[1643]]) |
* [[1591]]: ([[bapto]]) [[Anne Hutchinson]], angla [[akuŝisto|akuŝistino]], ligita kun [[puritanismo]] kaj [[antinomismo]] en [[Nov-Anglio]] (m. [[1643]]) |
||
| Linio 107: | Linio 107: | ||
* [[1766]]: [[Thomas Bruce, 7-a Grafo de Elgin|Thomas Bruce]], skota nobelo kaj diplomato, konata pro [[rabo]] de marmoraj skulptaĵoj, konataj kiel [[Elginaj Marmoroj]] el [[Partenono]] en [[Ateno]] (m. [[1841]]) |
* [[1766]]: [[Thomas Bruce, 7-a Grafo de Elgin|Thomas Bruce]], skota nobelo kaj diplomato, konata pro [[rabo]] de marmoraj skulptaĵoj, konataj kiel [[Elginaj Marmoroj]] el [[Partenono]] en [[Ateno]] (m. [[1841]]) |
||
* [[1774]]: [[Auguste Frédéric Louis Viesse de Marmont]], marŝalo de Francio (m. [[1852]]) |
* [[1774]]: [[Auguste Frédéric Louis Viesse de Marmont]], marŝalo de Francio (m. [[1852]]) |
||
*[[1774]]: [[Johann Ernst Daniel Bornschein]], germana furorverkisto kaj eldonisto (m. [[1838]]) |
|||
* [[1785]]: [[Mahmudo la 2-a]], [[sultano]] de la [[Otomana Imperio]] (m. [[1839]]) |
* [[1785]]: [[Mahmudo la 2-a]], [[sultano]] de la [[Otomana Imperio]] (m. [[1839]]) |
||
* [[1797]]: [[Paweł Edmund Strzelecki]], pola vojaĝisto, geologo, [[geografo]] kaj esploristo, membro de la [[Reĝa Societo de Londono]], konata de la [[Monto Kosciuszko]] en esplorita de li [[Granda Disiganta Montaro]] (m. [[1873]]) |
* [[1797]]: [[Paweł Edmund Strzelecki]], pola vojaĝisto, geologo, [[geografo]] kaj esploristo, membro de la [[Reĝa Societo de Londono]], konata de la [[Monto Kosciuszko]] en esplorita de li [[Granda Disiganta Montaro]] (m. [[1873]]) |
||
* [[1804]]: [[Richard Owen]], angla biologo, [[kompara anatomio|komparanatomisto]] de bestoj kaj paleontologo (m. [[1892]]) |
* [[1804]]: [[Richard Owen]], angla biologo, [[kompara anatomio|komparanatomisto]] de bestoj kaj paleontologo (m. [[1892]]) |
||
* [[1811]]: [[Heinrich Kleffel]], germana juristo kaj |
* [[1811]]: [[Heinrich Kleffel]], germana juristo kaj politikisto (m. [[1896]]) |
||
* [[1812]]: [[Johann Gildemeister]], germana [[orientalisto]] kaj protestantisma teologo (m. [[1890]]) |
* [[1812]]: [[Johann Gildemeister]], germana [[orientalisto]] kaj protestantisma teologo (m. [[1890]]) |
||
* [[1822]]: [[Johann Gregor Mendel]], germana natursciencisto kaj botanikisto, la patro de [[genetiko]] (m. [[1884]]) |
* [[1822]]: [[Johann Gregor Mendel]], germana natursciencisto kaj botanikisto, la patro de [[genetiko]] (m. [[1884]]) |
||
| Linio 119: | Linio 120: | ||
* [[1873]]: [[Károly Bakonyi]], hungara oficisto kaj verkisto (m. [[1926]]) |
* [[1873]]: [[Károly Bakonyi]], hungara oficisto kaj verkisto (m. [[1926]]) |
||
* [[1873]]: [[Alberto Santos-Dumont]], brazila inĝeniero, pioniro de [[aviado]] (m. [[1932]]) |
* [[1873]]: [[Alberto Santos-Dumont]], brazila inĝeniero, pioniro de [[aviado]] (m. [[1932]]) |
||
* [[1877]]: [[Tom Crean]], irlanda maristo trifoje [[ekspedicio|ekspedicianta]] al [[Antarkto |
* [[1877]]: [[Tom Crean]], irlanda maristo trifoje [[ekspedicio|ekspedicianta]] al [[Antarkto]] (m. [[1938]]) |
||
* [[1893]]: [[Kálmán Murgács]], hungara help[[notario]], komponisto (m. [[1966]]) |
* [[1893]]: [[Kálmán Murgács]], hungara help[[notario]], komponisto (m. [[1966]]) |
||
* [[1895]]: [[Richárd Bodó]], hungara-usona kuracisto, farmakologo, profesoro (m. [[1965]]) |
* [[1895]]: [[Richárd Bodó]], hungara-usona kuracisto, farmakologo, profesoro (m. [[1965]]) |
||
| Linio 125: | Linio 126: | ||
* [[1896]]: [[Árpád Bitay]], rumania hungara literaturhistoriisto (m. [[1937]]) |
* [[1896]]: [[Árpád Bitay]], rumania hungara literaturhistoriisto (m. [[1937]]) |
||
* [[1898]]: [[Leopold Infeld]], pola fizikisto, kontribuinta al [[ĝenerala teorio de relativeco]], [[teorio]] de [[kampo (fiziko)|kampo]] kaj [[elektrodinamiko]], kunlaboranto de [[Albert Einstein]] (m. [[1968]]) |
* [[1898]]: [[Leopold Infeld]], pola fizikisto, kontribuinta al [[ĝenerala teorio de relativeco]], [[teorio]] de [[kampo (fiziko)|kampo]] kaj [[elektrodinamiko]], kunlaboranto de [[Albert Einstein]] (m. [[1968]]) |
||
* [[1899]]: [[István Náray-Szabó]], hungara kemiisto, profesoro |
* [[1899]]: [[István Náray-Szabó]], hungara kemiisto, profesoro (m.[[1972]]) |
||
* [[1901]]: [[Gaston Waringhien]], franca profesoro kaj [[Esperanto-vortaristo]], [[Esperanto-gramatiko|gramatikisto de Esperanto]] kaj [[Historio de Esperanto|Esperanto-historiisto]], kontribuanta al la [[Esperanto-movado]] sub pseŭdonomo [[Georges E. Maura]], prezidanto de la [[Akademio de Esperanto]], kunredaktoro de "[[Literatura Mondo]]" kaj ĉefredaktoro de "[[Nica Literatura Revuo]]", tradukisto de [[poezio]] el kelkaj lingvoj, kontribuinto al ''[[Angla Antologio]]'', prilaborinto de ''[[Plena Vortaro]]'', ''[[Plena Ilustrita Vortaro]]'', ''[[Grand Dictionnaire Espéranto-Français|Granda Vortaro Esperanta-Franca]]'', [[Plena Gramatiko]] kaj ''[[Plena Analiza Gramatiko]]'' (m. [[1991]]) |
* [[1901]]: [[Gaston Waringhien]], franca profesoro kaj [[Esperanto-vortaristo]], [[Esperanto-gramatiko|gramatikisto de Esperanto]] kaj [[Historio de Esperanto|Esperanto-historiisto]], kontribuanta al la [[Esperanto-movado]] sub pseŭdonomo [[Georges E. Maura]], prezidanto de la [[Akademio de Esperanto]], kunredaktoro de "[[Literatura Mondo]]" kaj ĉefredaktoro de "[[Nica Literatura Revuo]]", tradukisto de [[poezio]] el kelkaj lingvoj, kontribuinto al ''[[Angla Antologio]]'', prilaborinto de ''[[Plena Vortaro]]'', ''[[Plena Ilustrita Vortaro]]'', ''[[Grand Dictionnaire Espéranto-Français|Granda Vortaro Esperanta-Franca]]'', [[Plena Gramatiko]] kaj ''[[Plena Analiza Gramatiko]]'' (m. [[1991]]) |
||
* [[1913]]: [[István B. Szőnyi]], rumania hungara pentristo, grafikisto (m. [[1967]]) |
* [[1913]]: [[István B. Szőnyi]], rumania hungara pentristo, grafikisto (m. [[1967]]) |
||
* [[1919]]: [[Edmund Hillary]], novzelanda montogrimpisto sukcesinta kun [[Tenzing Norgay]] surgrimpi la [[Monto Everesto|Monton Everesto |
* [[1919]]: [[Edmund Hillary]], novzelanda montogrimpisto sukcesinta kun [[Tenzing Norgay]] surgrimpi la [[Monto Everesto|Monton Everesto]], honora civitano de [[Nepalo]] (m. [[2008]]) |
||
* [[1921]]: [[Ottó Rappaport]], hungara reĝisoro, teatra kritikisto (m. [[1993]]) |
* [[1921]]: [[Ottó Rappaport]], hungara reĝisoro, teatra kritikisto (m. [[1993]]) |
||
* [[1922]]: [[Josef Rumler]], ĉeĥa [[slavistiko|slavisto]], poeto kaj tradukisto, [[Honoraj membroj de ĈEA|honora membro de ĈEA]], tradukisto por "[[Fonto (gazeto)|Fonto]]" (m. [[1999]]) |
* [[1922]]: [[Josef Rumler]], ĉeĥa [[slavistiko|slavisto]], poeto kaj tradukisto, [[Honoraj membroj de ĈEA|honora membro de ĈEA]], tradukisto por "[[Fonto (gazeto)|Fonto]]" (m. [[1999]]) |
||
* [[1925]]: [[Frantz Fanon]], franca-alĝera psikiatro, filozofo, verkisto, [[panafrikanismo|panafrikanisto]], influa je [[kritika teorio]] kaj [[rasismo]] (m. [[1961]]) |
* [[1925]]: [[Frantz Fanon]], franca-alĝera psikiatro, filozofo, verkisto, [[panafrikanismo|panafrikanisto]], influa je [[kritika teorio]] kaj [[rasismo]] (m. [[1961]]) |
||
* [[1925]]: [[Jacques Delors]], franca ekonomikisto kaj politikisto, prezidanto de la [[Eŭropa Komisiono]] |
* [[1925]]: [[Jacques Delors]], franca ekonomikisto kaj politikisto, prezidanto de la [[Eŭropa Komisiono]] 1985-1995 (m. [[2023]]) |
||
* [[1926]]: [[Ilija Ivezić]], kroata aktoro (m. [[2016]]) |
* [[1926]]: [[Ilija Ivezić]], kroata aktoro (m. [[2016]]) |
||
* [[1927]]: [[Simin Behbahani]], irana poetino verkinta [[gazalo]]jn, reprezentantino de la [[persa literaturo]] (m. [[2014]]) |
* [[1927]]: [[Simin Behbahani]], irana poetino verkinta [[gazalo]]jn, reprezentantino de la [[persa literaturo]] (m. [[2014]]) |
||
* [[1927]]: [[Endre Szabó (farmakologo)|Endre Szabó]], rumania hungara fizikisto, radiologo, farmakologo (m. [[1997]]) |
* [[1927]]: [[Endre Szabó (farmakologo)|Endre Szabó]], rumania hungara fizikisto, radiologo, farmakologo (m. [[1997]]) |
||
* [[1928]]: [[Pavel Kohout]], ĉeĥa verkisto kaj tradukisto, [[disidento]], aktivulo de la [[Ĉarto 77]] |
* [[1928]]: [[Pavel Kohout]], ĉeĥa verkisto kaj tradukisto, [[disidento]], aktivulo de la [[Ĉarto 77]] |
||
*[[1930]]: [[Lotte Ingrisch]], aŭstra verkistino |
* [[1930]]: [[Lotte Ingrisch]], aŭstra verkistino (m. [[2022]]) |
||
* [[1932]]: [[Elza Kozma]], rumania hungara ĵurnalistino, redaktorino |
* [[1932]]: [[Elza Kozma]], rumania hungara ĵurnalistino, redaktorino |
||
* [[1932]]: [[Paik Nam-june]], korea-usona artisto (m. [[2006]]) |
* [[1932]]: [[Paik Nam-june]], korea-usona artisto (m. [[2006]]) |
||
* [[1933]]: [[Cormac McCarthy]], usona verkisto (m. [[2023]]) |
* [[1933]]: [[Cormac McCarthy]], usona verkisto (m. [[2023]]) |
||
* [[1934]]: [[Uwe Johnson]], germana verkisto |
* [[1934]]: [[Uwe Johnson]], germana verkisto (m. [[1984]]) |
||
* [[1937]]: [[János Szabó (ceramikisto)|János Szabó]], rumania hungara ceramikisto |
* [[1937]]: [[János Szabó (ceramikisto)|János Szabó]], rumania hungara ceramikisto |
||
* [[1938]]: [[Diana Rigg]], brita aktorino (m. [[2020]]) |
* [[1938]]: [[Diana Rigg]], brita aktorino (m. [[2020]]) |
||
| Linio 156: | Linio 157: | ||
* [[1966]]: [[Andreas Krieger]], germana [[kugloĵeto|kuglopuŝistino]] |
* [[1966]]: [[Andreas Krieger]], germana [[kugloĵeto|kuglopuŝistino]] |
||
* [[1966]]: [[Enrique Peña Nieto]], meksika juristo, guberniestro de [[Estado de México]], prezidento de Meksiko |
* [[1966]]: [[Enrique Peña Nieto]], meksika juristo, guberniestro de [[Estado de México]], prezidento de Meksiko |
||
*[[1977]]: [[Friedrich Georg Jünger]], germana kulturkritikisto kaj verkisto |
|||
* [[1979]]: [[Miklós Fehér (futbalisto)|Miklós Fehér]], hungara futbalisto (m. [[2004]]) |
* [[1979]]: [[Miklós Fehér (futbalisto)|Miklós Fehér]], hungara futbalisto (m. [[2004]]) |
||
* [[1980]]: [[Gisele Bündchen]], brazila [[manekeno (modelo)|modelino]] |
* [[1980]]: [[Gisele Bündchen]], brazila [[manekeno (modelo)|modelino]] |
||
| Linio 177: | Linio 179: | ||
* [[1912]]: [[Andrew Lang]], skota poeto kaj [[literatura kritikisto]] (n. [[1844]]) |
* [[1912]]: [[Andrew Lang]], skota poeto kaj [[literatura kritikisto]] (n. [[1844]]) |
||
* [[1914]]: [[Vince Wartha]], hungara kemiisto, profesoro, rektoro, membro de Hungara Scienca Akademio, okupiĝanta i.a. pri ekzamenado de [[karbono]]j, [[vino]]j, [[akvo]]j, [[argilo]]j (n. [[1844]]) |
* [[1914]]: [[Vince Wartha]], hungara kemiisto, profesoro, rektoro, membro de Hungara Scienca Akademio, okupiĝanta i.a. pri ekzamenado de [[karbono]]j, [[vino]]j, [[akvo]]j, [[argilo]]j (n. [[1844]]) |
||
* [[1917]]: [[Iwan von Müller]], germana klasika filologo (n. [[1830]]) |
|||
* [[1918]]: [[György Versényi]], hungara verkisto kaj poeto, ĉefsekretario de [[Erdélyi Irodalmi Társaság|Transilvania Literatura Asocio]] (n. [[1852]]) |
* [[1918]]: [[György Versényi]], hungara verkisto kaj poeto, ĉefsekretario de [[Erdélyi Irodalmi Társaság|Transilvania Literatura Asocio]] (n. [[1852]]) |
||
* [[1922]]: [[Andrej Markov]], rusia matematikisto okupiĝinta pri [[stokastiko]] (n. [[1856]]) |
* [[1922]]: [[Andrej Markov]], rusia matematikisto okupiĝinta pri [[stokastiko]] (n. [[1856]]) |
||
| Linio 199: | Linio 202: | ||
* [[2011]]: [[Lucian Freud]], brita pentristo (n. [[1922]]) |
* [[2011]]: [[Lucian Freud]], brita pentristo (n. [[1922]]) |
||
* [[2014]]: [[Emese Papp Kincses]], rumania hungara hungara verkistino, politikistino (n. [[1943]]) |
* [[2014]]: [[Emese Papp Kincses]], rumania hungara hungara verkistino, politikistino (n. [[1943]]) |
||
* [[2016]]: [[Włodzimierz Odojewski]], pola verkisto (n. [[1930]]) |
|||
* [[2016]]: [[Włodzimierz Odojewski]], pola verkisto konata pro priskriboj de la [[genocido]]j de [[poloj]] kiel tiel nomataj [[Volinia masakro]] pere de [[konscifluo]] kaj la [[masakro de Katin]], laboranto de [[Radio Libera Eŭropo/Radio Libero]], apoganta la [[Letero de 59|leteron de 59]], aŭtoro de romanoj pri [[Orientaj Limregionoj]] (n. [[1930]]) |
|||
* [[2016]]: [[Pavel Ŝaramet]], belorusa [[ĵurnalisto]] laborinta ankaŭ en Rusio kaj Ukrainio, murdita (n. [[1971]]) |
* [[2016]]: [[Pavel Ŝaramet]], belorusa [[ĵurnalisto]] laborinta ankaŭ en Rusio kaj Ukrainio, murdita (n. [[1971]]) |
||
* [[2017]]: [[Jadwiga Szubartowicz]], pola [[centjarulo]], atestantino de [[Oktobra Revolucio|bolŝevika puĉo |
* [[2017]]: [[Jadwiga Szubartowicz]], pola [[centjarulo]], atestantino de [[Oktobra Revolucio|bolŝevika puĉo]] (n. [[1905]]) |
||
* [[2023]]: [[Hannu Hautala]], finna naturfotisto |
* [[2023]]: [[Hannu Hautala]], finna naturfotisto (n. [[1941]]) |
||
== Specialaj tagoj kaj festoj == |
== Specialaj tagoj kaj festoj == |
||
Nuna versio ekde 16:04, 20 dec. 2024
| Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
| julio 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
| julio | ||||||
| lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | ||||
| aranĝo de 2024 tagoj | ||||||
La 20-a de julio estas la 201-a tago de la jaro (la 202-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 164 tagoj restas.
Je la 20-a de julio okazis, interalie:
Eventoj
[redakti | redakti fonton]- 70: Dum sieĝo de Jerusalemo romia armeo de Tito estis devigita surstrate batali kontraŭ zelotoj
- 514: Hormisdaso iĝis papo
- 802: Al Akeno oni alkondukis baratan elefanton-albinon, kiel donaco de kalifo Harun ar-Raŝid al Karolo la Granda
- 911: Vikingo Rollo, estro de normandoj, eksieĝis Chartres
- 1031: Henriko la 1-a iĝis reĝo de Francio
- 1304: Dum la unua milito pri sendependeco de Skotlando angla armeo konkeris post trimonata sieĝo kastelon en Stirling
- 1402: Batalo de Ankaro: tatara-mongola armeo de Timur venkis turkan armeon de sultano Beyazid la 1-a - la plej granda ĉevalbatalo en la mondo
- 1492: Aleksandro (Pollando-Litovio) iĝis grandduko de la Granda Duklando de Litovio
- 1515: Ĉeĥa reĝo Vladislao la 2-a Jogajlido priparolis en Vieno dinastian traktaton kun imperiestro Maksimiliano la 1-a pri la reciproka sukcedo kaj geedzeco de iliaj infanoj
- 1534: Laŭ edikto de la angla reĝo Henriko la 8-a oni fondis Universitatan Eldonejon en Kembriĝo, la plej malnovan eldonejon funkciantan ĝis nun
- 1546: Katolika imperiestro de Germanio Karlo la 5-a anoncis ekziligon de gvidantoj de protestanta Ŝmalkalda Ligo
- 1552: Post konkero de Temesvar, regiono Banato fariĝis parto de Otomana Imperio - islamo disvastiĝis
- 1657: Sveda diluvo: krona armeo de la Respubliko de Ambaŭ Nacioj en la batalo de Czarny Ostrów (proksime al Ĥmelnicko) venkis aliancitan kun svedoj transilvanian militistaron de György Rákóczi la 2-a devigante lin kapitulaci
- 1783: Kirkjubæjarklaustur sur Islando lastmomente saviĝis de lafo de la vulkano Laki, kiu haltiĝis kontraŭ roko Eldmessutangi apud la urbolimo
- 1797: En itala urbo Reggio nell'Emilia oni unuafoje publike prezentis Mazurkon de Dąbrowski okaze de la alveno de Polaj Legioj en Italio - la posta himno de Pollando
- 1807 - Francaj fratoj Claude kaj Nicéphore Niépce ricevis patenton por Pireoloforo, unu el eksplodmotoroj
- 1810: Latinameriko: Kolombio (Bogoto kaj Vicreĝlando de Nova Granado) proklamis sendependecon de Hispanio
- 1840: En Anglio establiĝis Nacia Asocio pri Ĉartismo, prototipo de la politikaj partioj de laboristoj
- 1866: Prusia-Aŭstria milito: venko de aŭstra armeo super la itala (aliancita kun Reĝlando Prusio) en batalo de Lissa (proksime al insulo Hvar aŭ Korčula)
- 1871: Brita Kolumbio aliĝis kiel sesa provinco al la Kanada Konfederacio
- 1898: Unua sporta radia disaŭdigo, farita de Guglielmo Marconi pri velado
- 1903: Kontraŭturka ribelo en Nord-Makedonio komenciĝis
- 1903: En Usono oni vendis unuan aŭton de la marko Ford
- 1905: En Germana Orient-Afriko eksplodis ribelo de 20 etnaj grupoj
- Unua Mondmilito
- 1915: Armeo de Aŭstrio-Hungario konkeris Radom
- 1916: Venko de germana armeo super la brita en batalo de Fromelles
- 1917: Jugoslava Komitato subskribis deklaron de Korfuo kreanta postmilite la Reĝlandon de serboj, kroatoj kaj slovenoj
- 1919: Subskribo de armistico inter komandantaro de Armitaj Fortoj de Pola Respubliko kaj taĉmentoj de Simon Petljura
- 1922: Ligo de Nacioj agnoskis britajn kaj francajn mandatojn en estintaj germanaj kolonioj: Kameruno, Togolando kaj Germana Orient-Afriko
- 1923: Gvidanto de kamparanaj partizanoj Francisco Villa de la meksika revolucio estis murdita
- 1924: En Parizo fondiĝis internacia organizaĵo FIDE por landaj asocioj de ŝakistoj - la tago estas festata kiel Internacia Tago de Ŝako
- 1926: Marŝalo de Pollando Józef Piłsudski fondis kastelan kompanion - unuan Reprezentan Batalionon de Pola Soldataro
- 1930: Belorusa literaturisto Uladzimir Duboŭka estis arestita pro la poemo "Por ĉiuj landoj, por ĉiuj popoloj de la mondo"
- 1933: Tria Regno fiksis konkordaton kun Vatikano, la dokumenton subskribis vickanceliero Franz von Papen kaj kardinalo ŝtatsekretario Eugenio Pacelli (unu el kondiĉoj de Hitler estis ĉesigo de la katolika partio Zentrumspartei)
- 1936: Svislando: subskribo de la Traktato de Montreux reguliganta maran leĝon pri la markoloj Bosporo kaj Dardaneloj
- 1936: En greka Olimpio oni unuafoje ekbruligis torĉon kun olimpia fajro
- 1937: Sverdlovska provinco: Tavda iĝis urbo
- 1939: Dua Pola Respubliko: serioze malsana kunkreinto de la pola sendependeco Wojciech Korfanty estis liberigita el Pawiak kiel politika malliberulo
- Dua Mondmilito
- 1940: Danio forlasis la Ligon de Nacioj; en ekzilo fondiĝis la tria pola registaro de Władysław Sikorski (kune kun malvalideco de la nomumo de August Zaleski); Mediteraneo: britaj torpedaj aviadiloj el aviadilŝipo Eagle sinkigis en la haveno Tobruk 2 italajn destrojerojn kaj ŝipon; parlamentoj de Litovio kaj Latvio premite voĉdonis pri eniro al Sovetunio, post kiam en junio la ruĝa armeo okupis la landojn.
- 1941: Heinrich Himmler alvenis al Lublin por paroli kun Odilo Globocnik pri germana setlado en la regionoj de Lublin kaj Zamość kaj pri germanigo de poloj en Ĝenerala Gubernio; unua n-ro de germana gazeto "Baranowitscher Zeitung" aperis en la germana, pola kaj belorusa lingvoj; en Humań (Ĉerkasa provinco) NKVD murdis ne malpli ol 890 malliberulojn el Czortków (nun Ternopila provinco), pli frue devigitaj al 400-kilometra marŝo de morto; germana invado al Sovetunio: ĉe Orienta Fronto germanoj okupis Velikije Luki; fino de la rezistado de soveta garnizono en Bresto; kadre de la Nigramara floto de Rusio kreiĝis la Azova ŝiparo; Federacio de Polaj Judoj en Britio kunvenas kaj diskutas pri la komuna batalo kontraŭ totalismo kaj krimaj teorioj, rajto de la juda nacio por propra sendependa ŝtato kaj amasa elmigro el Orienta Eŭropo al Palestino kune kun 2 milionoj de polaj judoj
- 1942: Kontraŭpolismo: sovetaj regopovoj arestis ekde la 29-a de junio 19 polajn delegitojn kaj 99 lokajn reprezentantojn pri socia protekto de polaj ekzilitoj
- 1943: Operaco Reinhardt: germana ĝendarmaro pafmortigis sur la juda tombejo en Częstochowa ĉirkaŭ 400 judojn; en Provinco Vartlando en sekreta skribo Arthur Greiser akceptis batadon de polaj laboristoj flanke de germanaj dungantoj; nokte de la 20-a/21-a de julio germanoj masakris vilaĝon Radwanowice apud Krakovo, mortigante 30 loĝantojn, kaj la vilaĝon Wnory-Wandy en okupata Areo Bjalistoko murdante ne malpli ol 27 personojn; lasta bomba aeratako de la ŝtatoj de Akso Berlino-Romo-Tokio kontraŭ Malto; trupoj de Brjanska Fronto liberigis Mcensk, kaj de la Sud-Okcidenta kaj Suda trairis nordan Donec en Luhansko-regiono; Itala Fronto: sur Sicilio usona 1-a Divizio de Infanterio okupis Ennon, brita 13-a Armea Korpuso estis haltigita de germanoj sur la Katania ebenaĵo
- 1944: Atenco de la 20-a de julio 1944: en Lupa remparo apud Kętrzyn okazis sensukcesa atenco kontraŭ Adolf Hitler, pretigita de la germana kolonelo Claus von Stauffenberg el germana kontraŭnazia rezistado; germana polico forveturigis de Varsovio 50 polinojn al Koncentrejo Ravensbrück; Gestapo nokte de la 19-a/20-a de julio forveturigis de Lvovo ĉiujn malliberulojn; germana fabrika gardantaro mortigis en Częstochowa 15 judajn infanojn ĝis 14 jaroj; germanoj malliberigas en Kastelo de Lublin 2 129 personoj; trupoj de la 1-a Belorusa Fronto konkeris Kobrin komencante trairi Bugon; artileriaj taĉmentoj de Pola Armeo estis la unuaj el polaj soldatoj, kiuj atingis Pollandon — 1-a Pola Armeo en Sovetunio nombris 100 777 soldatojn; soldatoj de Pola Enlanda Armeo damaĝis en Siedlce fervojan turnigilon en lokomotivejo blokante 32 riparatajn lokomotivojn; Japanio: japana imperiestro rekomendis al generalo Kuniaki Koiso krei novan registaron; kunsido de Usona Demokrata Partio proponis Franklin D. Roosevelt kiel kandidaton al prezidento; sanservo en Bombay anoncis, ke epidemio de ĥolero kaŭzis morton de 34 000 personoj dum la lastaj tri monatoj
- 1945: Dekretoj de Beneš: estis eldonita tiel nomata dekreta kompromiso, laŭ kiu okazis agrikultura setlado sur konfiskitaj terenoj, ĉefe landlime de Ĉeĥoslovakio
- 1947: Unua numero de la pollingva monatrevuo "Kultura" aperis en Parizo, pli frua en Romo
- 1948: Malvarma milito: en la periodo de kreskanta streĉiteco kun Sovetunio prezidento de Usono Harry S. Truman anoncis soldatigon
- 1948: Syngman Rhee iĝis unua prezidanto de Sudkoreio
- 1949: La unua israela-araba milito finiĝis per venko de israela armeo
- 1951: Dua soveta okupado de Pollando: en Varsovio sur placo de Dzierżyński oni malkovris monumenton al Feliks Dzerĵinskij (malmuntita la 17-an de novembro 1989)
- 1954: En konferenco de Ĝenevo oni subskribis pactraktatojn finantaj la unuan hindoĉinian militon - anstataŭ Franca Hindoĉinio fondiĝis 4 sendependaj ŝtatoj: Nord-Vjetnamio, Vjetnama respubliko, Laoso kaj Kamboĝo
- 1955: Unuafoje post 37 jaroj Moskva Kremlo malfermiĝis por turistoj
- 1960: Usona submara atomŝipo USS George Washington kiel unua lanĉis balistikan misilon "Polaris" de sub surfaco de la maro
- 1961: Kuvajto aniĝis al la Ligo de Arabaj Ŝtatoj
- 1963: Kameruno: Eŭropa Ekonomia Komunumo kaj 18 afrikaj ŝtatoj subskribis la konvencion de Jaundeo pri evoluhelpo
- 1968: Usono: unuaj Specialaj Olimpikoj por atletoj kun intelekta malkapablo okazis sur Soldata Kampo en Ĉikago
- 1968: Praga Printempo: ĉeĥoj malakceptis sovetian proponon negoci en Moskvo la situacion en Ĉeĥoslovakio
- 1969: Projekto Apollo: Apollo 11 kiel unua homporta kosmoveturilo surluniĝis kune kun Neil Armstrong kaj Buzz Aldrin je la 20:17 - televide spektata de preskaŭ miliardo da homoj (kun Pollando kiel unusola el Orienta Bloko). La kosma vetkuro gajnita de Usono iĝis komenco de turnopunkta epoko
- 1969: Belga biciklisto Eddy Merckx gajnis la 56-an Tour de France, la unuan el kvin
- 1970: Taĥografo: dispono pri kontrolo de la tempo de veturado kaj ripozo estis preskribita en regularo por komercaj kamionoj kaj aŭtomobiloj en la tuta Eŭropa Ekonomia Komunumo
- 1973: Japana Boeing 747 kun 145 pasaĝeroj post starto de Amsterdamo estis forkaptita de tri palestinaj teroristoj kaj unu membro de Japana Ruĝa Armeo ĝis libia urbo Bengazi
- 1974: Turka armeo invadis Kipron okupante nordan parton de la insulo
- 1974: Ĉeĥio: en Bechyně malfermiĝis Muzeo pri Fajroestinga Tekniko
- 1975: Elektrodukto konektanta la energisistemojn de Turkio kaj Popola Respubliko Bulgario estis malfermita
- 1980: Strikoj de Lublin: oni subskribis lastan interkonsenton kun la registaro — malgraŭ promesita altigo de salajroj aŭguste komenciĝis strikoj en la Pola Marbordo
- 1982: 11 soldatoj pereis kaj 50 personoj vundiĝis en du bombeksplodoj, metitaj de IRA en Hyde Park kaj Regent's Park en Londono
- 1982: Pola Unuiĝinta Laborista Partio kunkreis Patriotan Movadon de Nacia Renaskiĝo (PRON) – socian organizaĵon kun tasko "pruvi" ŝajnan apogon por la regopovoj de la milita stato en Pollando (kreita anstataŭ Fronto de Nacia Unueco kaj kunlaboranta kun reĝimo de generalo Wojciech Jaruzelski, tipa por totalismaj diktaturoj, celanta al korupto de certaj grupoj de opiniodonantoj)
- 1989: Gvidantino de la birma opozicio Aung San Suu Kyi estis hejme arestita de la reganta junto
- 1992: Václav Havel demisiis kiel prezidento de Ĉeĥoslovakio - laŭkonstitucie la prezidenta posteno estis provizore konfidita al ĉefministro Jan Stráský post kiam Slovakio deklaris sian sendependecon
- 1996: Hispanio: 35 personoj vundiĝis, en tio turistoj de Britio kaj Irlando, en faritaj de ETA bombaj atencoj kontraŭ aviadilejo kaj hotelo en kataluna urbo Taragono
- 1996: Burundo: Ribelantoj de la afrika gento hutuoj masakris ĉirkaŭ 350 tutsiojn en rifuĝejo en Bugendan en Burundo
- 1999: En Ĉinio oni malpermesis agadon de Falun Gong - komenciĝis amasaj persekutoj
- 2005: Kanado leĝigis samseksan edz(in)econ
- 2006: Armeo de Etiopio eniris Somalion por protekti lokan provizoran registaron kontraŭ eventualaj atakoj de islama milico, kontrolanta plimulton de la lando
- 2007: Bamir Topi estis elektita de parlamento kiel prezidento de Albanio
- 2007: Israelo liberigis 255 palestinanojn, plejparte membrojn de Fatah
- 2011: 14 personoj pereis en tertremo en Fergana valo landlime de Uzbekio kaj Kirgizio
- 2012: Siria enlanda milito: batalo de Halepo komenciĝis
- 2015: Bombatenco de sinmortiginto en la urbo Suruç de la suda Turkio pereigis 32 personojn, 104 vundiĝis
- 2017: Pola Sejmo voĉdonis reformon de Supera Tribunalo
- 2017: En Vroclavo komenciĝis la 10-aj Mondaj ludoj
- Invado de Rusio en Ukrainion
- 2022: 147-a tago de rusa agreso: ĉefoj de diplomatio el Aŭstrio kaj Ĉeĥio vizitas Irpin — Aŭstrio komencis rekonstrui la urbon; en Bilohorivka estis kaptita rusa spiono
- Mondreago: Olena Zelenska faris ukrainlingve paroladon en la Usona Kongreso, petante pliajn armilojn por ukraina armeo, kaj rememorigis terorisman militon, en kiu Rusio detruas la ukrainan nacion, kune kun la lasta atako al Vinica, kie 25 personoj pereis kaj 250 estis vunditaj; Aerbazo Ramstein: pli ol 30 landoj sendis al Ukrainio militistan helpon kaj faros tion plu; Litovio transdonos al Ukrainio usonajn kirasitajn transportilojn kaj municion; Rusio ne sukcesis vendi ŝtelitan ukrainan grenon en Libio, la ŝipoj estis malŝarĝitaj en Sirio
- 2023: Pasinttage en Ĵitomira provinco post rusaj atakoj 17 personoj estis vunditaj, damaĝitaj 4 objektoj de infrastrukturo kaj ĉ. 500 domoj; en postnoktomeza atako al infrastrukturo de Odeso estis ankaŭ damaĝita konsulejo de Ĉinio kaj 2 muzeoj, unu gardisto pereis, 4 personoj estis vunditaj; en atako al Mikolajiv 2 personoj pereis kaj 19 estis vunditaj, damaĝita krepova centro; ĝis konkero de Baĥmut, t.e. ĝis la 20-a de majo, pereis 22 mil solduloj de Grupo Wagner (preskaŭ duono estis rusoj), 40 mil estis vunditaj
- Mondreago: Aŭstrio sankciigis 33 organizaĵojn el Rusio, kaj 10 personojn, ankaŭ el Belorusio; Moskva Kremlo prezentis liston de 44 landoj, kies makleristoj kaj bankoj povas partopreni en la financa merkato de Rusio; Klajpedo, la plej granda marhaveno de Litovio, pretas tuj sendi 10 mln da tunoj de ukraina greno; de la invadkomenco Rusio perdis ĉ. 240 000 soldatojn; "Washington Post": ukrainoj komencis uzi en la fronto grapolbombojn ricevitajn de Usono; rusa propagandisto, konata de Telegram, estis "eliminita"; en rusa Soĉi estiĝis granda incendio; 15 ukrainaj infanoj eksterleĝe deportitaj retroviĝis en Kartvelio
- 1996: Komitato de UEA akceptis Manifeston de Prago - kontraŭstaranta al la Manifesto de Raŭmo el 1980
- 2019: 104-a Universala Kongreso komenciĝis en Lahti, Finnlando
Naskiĝoj
[redakti | redakti fonton]- -356: Aleksandro la Granda, reĝo de antikvgreka Makedonio, unuiginta militantajn urboŝtatojn de Grekio, konkerinta Persion, Egiptio kaj aliajn regnojn, ĝis la bordo de Barato (m. 323)
- 1304: Francesco Petrarca, itala poeto (m. 1374)
- 1519: Inocento la 9-a, papo, kies pontifikado daŭris du monatojn (m. 1591)
- 1591: (bapto) Anne Hutchinson, angla akuŝistino, ligita kun puritanismo kaj antinomismo en Nov-Anglio (m. 1643)
- 1656: Johann Bernhard Fischer von Erlach, aŭstra arkitekto kaj skulptisto (m. 1723)
- 1766: Thomas Bruce, skota nobelo kaj diplomato, konata pro rabo de marmoraj skulptaĵoj, konataj kiel Elginaj Marmoroj el Partenono en Ateno (m. 1841)
- 1774: Auguste Frédéric Louis Viesse de Marmont, marŝalo de Francio (m. 1852)
- 1774: Johann Ernst Daniel Bornschein, germana furorverkisto kaj eldonisto (m. 1838)
- 1785: Mahmudo la 2-a, sultano de la Otomana Imperio (m. 1839)
- 1797: Paweł Edmund Strzelecki, pola vojaĝisto, geologo, geografo kaj esploristo, membro de la Reĝa Societo de Londono, konata de la Monto Kosciuszko en esplorita de li Granda Disiganta Montaro (m. 1873)
- 1804: Richard Owen, angla biologo, komparanatomisto de bestoj kaj paleontologo (m. 1892)
- 1811: Heinrich Kleffel, germana juristo kaj politikisto (m. 1896)
- 1812: Johann Gildemeister, germana orientalisto kaj protestantisma teologo (m. 1890)
- 1822: Johann Gregor Mendel, germana natursciencisto kaj botanikisto, la patro de genetiko (m. 1884)
- 1833: Carl von Hasenauer, aŭstra arkitekto de novbaroka stilo (m. 1894)
- 1842: Hieronymus Mannsfeld, aŭstra politikisto (m. 1881)
- 1847: Max Liebermann, germana pentristo, reprezentanto de impresionismo (m. 1935)
- 1864: Erik Axel Karlfeldt, sveda poeto postmorte Nobelpremiita, membro de Sveda Akademio (m. 1931)
- 1873: Károly Bakonyi, hungara oficisto kaj verkisto (m. 1926)
- 1873: Alberto Santos-Dumont, brazila inĝeniero, pioniro de aviado (m. 1932)
- 1877: Tom Crean, irlanda maristo trifoje ekspedicianta al Antarkto (m. 1938)
- 1893: Kálmán Murgács, hungara helpnotario, komponisto (m. 1966)
- 1895: Richárd Bodó, hungara-usona kuracisto, farmakologo, profesoro (m. 1965)
- 1895: László Moholy-Nagy, hungara pentristo, fotografisto, kritikisto kaj artisto de Bauhaus (m. 1946)
- 1896: Árpád Bitay, rumania hungara literaturhistoriisto (m. 1937)
- 1898: Leopold Infeld, pola fizikisto, kontribuinta al ĝenerala teorio de relativeco, teorio de kampo kaj elektrodinamiko, kunlaboranto de Albert Einstein (m. 1968)
- 1899: István Náray-Szabó, hungara kemiisto, profesoro (m.1972)
- 1901: Gaston Waringhien, franca profesoro kaj Esperanto-vortaristo, gramatikisto de Esperanto kaj Esperanto-historiisto, kontribuanta al la Esperanto-movado sub pseŭdonomo Georges E. Maura, prezidanto de la Akademio de Esperanto, kunredaktoro de "Literatura Mondo" kaj ĉefredaktoro de "Nica Literatura Revuo", tradukisto de poezio el kelkaj lingvoj, kontribuinto al Angla Antologio, prilaborinto de Plena Vortaro, Plena Ilustrita Vortaro, Granda Vortaro Esperanta-Franca, Plena Gramatiko kaj Plena Analiza Gramatiko (m. 1991)
- 1913: István B. Szőnyi, rumania hungara pentristo, grafikisto (m. 1967)
- 1919: Edmund Hillary, novzelanda montogrimpisto sukcesinta kun Tenzing Norgay surgrimpi la Monton Everesto, honora civitano de Nepalo (m. 2008)
- 1921: Ottó Rappaport, hungara reĝisoro, teatra kritikisto (m. 1993)
- 1922: Josef Rumler, ĉeĥa slavisto, poeto kaj tradukisto, honora membro de ĈEA, tradukisto por "Fonto" (m. 1999)
- 1925: Frantz Fanon, franca-alĝera psikiatro, filozofo, verkisto, panafrikanisto, influa je kritika teorio kaj rasismo (m. 1961)
- 1925: Jacques Delors, franca ekonomikisto kaj politikisto, prezidanto de la Eŭropa Komisiono 1985-1995 (m. 2023)
- 1926: Ilija Ivezić, kroata aktoro (m. 2016)
- 1927: Simin Behbahani, irana poetino verkinta gazalojn, reprezentantino de la persa literaturo (m. 2014)
- 1927: Endre Szabó, rumania hungara fizikisto, radiologo, farmakologo (m. 1997)
- 1928: Pavel Kohout, ĉeĥa verkisto kaj tradukisto, disidento, aktivulo de la Ĉarto 77
- 1930: Lotte Ingrisch, aŭstra verkistino (m. 2022)
- 1932: Elza Kozma, rumania hungara ĵurnalistino, redaktorino
- 1932: Paik Nam-june, korea-usona artisto (m. 2006)
- 1933: Cormac McCarthy, usona verkisto (m. 2023)
- 1934: Uwe Johnson, germana verkisto (m. 1984)
- 1937: János Szabó, rumania hungara ceramikisto
- 1938: Diana Rigg, brita aktorino (m. 2020)
- 1938: Natalie Wood, usona aktorino (m. 1981)
- 1943: Piroska Szabó, rumania hungara kemiistino, vivanta en Germanio
- 1945: Larry Craig, usona politikisto, senatano
- 1945: János Árpád Kazinczy, franca skulptisto
- 1945: József Koppándi, rumania hungara/aŭstria skulptisto, restarigisto
- 1947: Carlos Santana, meksika muzikisto kaj gitaristo, reprezentanto de la latina roko
- 1949: Jozefo Horváth, hungara filologo, interlingvisto, esperantologo, Esperanto-vortaristo, praktikanta denaskismon kun la familio, laŭreato de la Belartaj Konkursoj de UEA, kunaŭtoro de Bildvortaro en Esperanto, tradukisto i.a. de Pinokjo, Steloj de Eger
- 1959: László Botár, rumania hungara pentristo, dizajnisto
- 1960: Prvoslav Vujčić, serba-kanada verkisto, poeto, tradukisto, kolumnisto kaj aforisto
- 1960: Fritz von Weizsäcker, germana kuracisto
- 1966: Andreas Krieger, germana kuglopuŝistino
- 1966: Enrique Peña Nieto, meksika juristo, guberniestro de Estado de México, prezidento de Meksiko
- 1977: Friedrich Georg Jünger, germana kulturkritikisto kaj verkisto
- 1979: Miklós Fehér, hungara futbalisto (m. 2004)
- 1980: Gisele Bündchen, brazila modelino
Mortoj
[redakti | redakti fonton]- 1031: Roberto la 2-a, reĝo de Francio el la kapetida dinastio (n. 972)
- 1453: Enguerrand de Monstrelet, franca mezepoka kronikisto por Luksemburga dinastio (n. ĉirkaŭ 1390)
- 1514: György Dózsa, hungara kamparanribelestro (n. ĉirkaŭ 1470)
- 1547: Beatus Rhenanus, germana klerulo, fondinto de Humanisma Biblioteko en Sélestat (n. 1485)
- 1609: Federico Zuccaro, itala pentristo de malfrua manierismo (n. 1540)
- 1616: Aodh Mór Ó Néill, ĉefo de irlandanoj dum la 9-jara milito (n. ĉirkaŭ 1540)
- 1627: Guðbrandur Þorláksson, islanda luterana episkopo, matematikisto kaj kartografo publikiginta i.a. tradukon de la Malnova Testamento en la islandan lingvon (n. 1541)
- 1762: Paul Troger, aŭstra pentristo, freskanto, grafikisto (n. 1698)
- 1839: Ekzekuto en Seulo de 8 torturitaj koreaj katolikoj:
- Johano Baptisto Yi Kwang-nyŏl, korea martiro, sanktulo (n. 1795)
- Magdalena Yi Yŏng-hŭi, korea martirino, sanktulino (n. 1809)
- 1866: Bernhard Riemann, germana matematikisto, profesoro en la Universitato de Göttingen, konata de la Rimana ζ funkcio, Hipotezo de Riemann, Rimana sfero (n. 1826)
- 1869: Antal Vállas, hungara matematikisto, inĝeniero, profesoro, edukisto, membro de Hungara Scienca Akademio (n. 1809)
- 1888: Paul Langerhans, germana patologo kaj anatomo, malkovrinto de la insuletoj de Langerhans (n. 1847)
- 1903: Leono la 13-a, papo favora al tomismo kaj kondamninta framasonismon, socialismon kaj neniismon (n. 1810)
- 1912: Andrew Lang, skota poeto kaj literatura kritikisto (n. 1844)
- 1914: Vince Wartha, hungara kemiisto, profesoro, rektoro, membro de Hungara Scienca Akademio, okupiĝanta i.a. pri ekzamenado de karbonoj, vinoj, akvoj, argiloj (n. 1844)
- 1917: Iwan von Müller, germana klasika filologo (n. 1830)
- 1918: György Versényi, hungara verkisto kaj poeto, ĉefsekretario de Transilvania Literatura Asocio (n. 1852)
- 1922: Andrej Markov, rusia matematikisto okupiĝinta pri stokastiko (n. 1856)
- 1923: Francisco Villa, meksika revoluciulo kaj nacia heroo, murdita (n. 1878)
- 1926: Feliks Dzerĵinskij, bolŝevika altrangulo, fondinto de politika polico Ĉeka (n. 1877)
- 1927: Alcebiades Pais, brazila kuracisto, instruisto kaj esperantisto en Serĝipo kaj Aracaju (n. nekonata)
- 1933: Clara Zetkin, germana socialista kaj feminisma politikistino, kontribuinta al solenado de la internacia tago de virinoj (n. 1857)
- 1937: Guglielmo Marconi, itala Nobelpremiita fizikisto kaj inventisto, konata de la Marconi-anteno (n. 1874)
- 1945: Paul Valéry, franca verkisto, membro de Franca Akademio, reprezentanto de la malfrua simbolisma poezifarado ene de la franclingva literaturo (n. 1871)
- 1951: Vilhelmo de Prusio, la lasta kronprinco de Reĝlando Prusio kaj de la Germana Imperio (n. 1882)
- 1955: Calouste Gulbenkian, armena naftokomercisto kaj filantropo (n. 1869)
- 1957: Bruno Schäfer, germana skulptisto kaj dezajnisto (n. 1883)
- 1965: Sibe Sipke de Jong, nederlanda esperantisto, kunlaboranto de "Nederlanda Esperantisto" kaj kompilinto de Frisaj Rakontoj (n. 1903)
- 1973: Bruce Lee, usona aktoro, majstro de luktoarto (n. 1940)
- 1973: Robert Smithson, usona artisto pri landarto (n. 1938)
- 1981: Sándor Szalay, hungara presisto, eldonisto, komunisto kaj esperantisto, tradukinta fabelojn de András Fáy kaj rakonton de Kálmán Mikszáth, eldonis i.a. La Vagabondo Kantas (n. 1896)
- 1994: Paul Delvaux, belga superrealisma verkisto kaj pentristo de virina nudeco (n. 1897)
- 1994: Günter Fromm, germana fakverkisto pri fervoja historio (n. 1926)
- 2000: Malaclypse la pli juna, usona verkisto kaj diskordianisto (n. 1941)
- 2001: Carlo Giuliani, itala demonstranto mortpafita dum protesto (n. 1978)
- 2007: Antal K. Jakab, rumania hungara kritikisto, redaktoro (n. 1942)
- 2011: Lucian Freud, brita pentristo (n. 1922)
- 2014: Emese Papp Kincses, rumania hungara hungara verkistino, politikistino (n. 1943)
- 2016: Włodzimierz Odojewski, pola verkisto (n. 1930)
- 2016: Pavel Ŝaramet, belorusa ĵurnalisto laborinta ankaŭ en Rusio kaj Ukrainio, murdita (n. 1971)
- 2017: Jadwiga Szubartowicz, pola centjarulo, atestantino de bolŝevika puĉo (n. 1905)
- 2023: Hannu Hautala, finna naturfotisto (n. 1941)
Specialaj tagoj kaj festoj
[redakti | redakti fonton]- Malnovslava: Festo de Peruno
- Festoj kaj rememoroj en Katolika Eklezio:
- Elija, biblia profeto
- Margareta de Antioĥio, kristana sanktulino
- Sankta Apolinaro el Raveno, episkopo kaj martiro
- Gerolamo Emiliani, itala karitatulo, orden-fondinto
- Nacia tago en Kolombio, Proclamación de la Independencia, 1810
- Argentino, Brazilo, Urugvajo: Tago de Amikeco
- Internacia Tago de Ŝako, ekde 1966
- Tago de la Luno - proponita de Richard Nixon
Tagoj de semajno
[redakti | redakti fonton]La 20-a de julio estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
- Lundo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
- Mardo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Merkredo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Vendredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
- Sabato en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097.