Kaligrafio
Kaligrafio (el grekaj vortoj κάλλος ("beleco") + γράφειν ("skribi")[1]) aŭ skribadarto estas arto skribi belajn literojn. Do, temas pri vida arto rilata al skribado kaj verkado. Ĝi estas dezajno kaj plenumado de konstruo de literoj per larĝapinta ilo kiel peniko aŭ broso laŭ ununura ilomovo (oponita al konstruado de leteroj, en kiu la leteroj estas desegnitaj).[2] Nuntempa kaligrafia praktiko povas esti difinita kiel "la arto havigi formon al signoj laŭ esprimiva, harmonia, kaj lerta maniero".[2]
Moderna kaligrafio gamas de funkciaj praktikaj skribaĵoj kaj desegnoj ĝis belartaĵoj kies literoj povas esti aŭ ne esti facile legeblaj.[2] Klasika kaligrafio diferencas de tipografio kaj de neklasika man-literverkado, kvankam kaligrafiisto povas praktiki ambaŭ.[3][4][5][6]
Kaligrafio plufloras en formoj de invitiloj al nuptoj kaj aliaj eventoj, dezajno de litertiparo kaj tipografio, originala dezajno de man-litera markemblemo, religia arto, reklamado, grafika fasonado kaj laŭmenda kaligrafia arto, surŝtonaj surskribaĵoj, kaj memorigaj dokumentoj. Ĝi estas uzata ankaŭ por rekvizitoj kaj moveblaj bildoj por filmo kaj televido, atestiloj pri naskoj aŭ mortoj, mapoj, kaj aliaj skribitaj verkoj.[7][8] Kelkaj el plej fajnaj verkoj de moderna kaligrafio estas el reĝaj dokumentoj prilaboritaj fare de monarkaj altaj funkciuloj en diversaj landoj.
En Eŭropo, la vorto kaligrafio ofte signifas 'arton skribi bele' aŭ 'belskribadon'. Sed en Orienta Azio, oni estimas skribadarton kiel 'alta arto'.[9] En malsamaj lokoj, evoluiĝis malsamaj tipoj de skribadartoj. La plej famaj el ili estas: arabskriba kaligrafio, ĉina kaligrafio, eŭropa kaligrafio kaj persa kaligrafio.
Iloj
[redakti | redakti fonton]
La ĉefaj iloj por kaligrafiisto estas la plumo, kiu povas esti plat-buligita aŭ rondoforma-pintita, kaj la broso.[10][11][12] Por kelkaj dekoraciaj celoj, povas esti uzataj ankaŭ multpintaj skribiloj - ŝtalobrosoj -. Tamen, verkoj ankaŭ estis kreitaj per feltokrajonoj kaj globkrajonoj, kvankam tiuj verkoj ne utiligas angulajn liniojn.
Skriba inko estas kutime akvobazita kaj estas multe malpli viskoza ol la ole-bazitaj inkoj uzitaj en presarto. Altkvalita papero, kiu havas bonan konsistecon de poreco, ebligas pli purajn liniojn, kvankam ofte estas uzitaj pergameno aŭ veleno, same kiel tranĉilo povas esti utiligita por forigi neperfektaĵojn kaj lumo-skatolo ne estas bezonita por permesi al linioj pasi tra ĝi. Normale, malpezaj skatoloj kaj ŝablonoj estas utiligitaj por atingi aerliniojn sen krajonmarkadoj malpliigantaj de la laboro. Liniigita papero, aŭ por malpeza skatolo aŭ por rekta uzado, plejofte estas liniigita ĉiun kvaronon aŭ duonon da colo, kvankam ankaŭ col-spacoj estas foje uzitaj. Tio estas la okazo kun litterea unciales (tial la nomo), kaj ankaŭ lerneja liniigita papero ofte funkcias kiel gvidlinio bone.[13]
Historio
[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Eŭropa kaligrafio.
La tradicio asertas, ke la ĉinaj karaktroj, nome la plej antikva formo konata de skribmaniero el la ekzistantaj nuntempe, estis kreitaj de Cang Jie (ĉirkaŭ 2650 a.K.). Alia tradicio reenigas ties kreadon al la tempo de Fu Xi, la legenda unua imperiestro de Ĉinio. La ĉina kulturo atribuas grandan gravon al la kaligrafio. Tiu estas fundamentata en la vida beleco de la ideogramoj (vorto plus bildo), la tekniko de ties realigo kaj de la metafizikaj preceptoj de la tradicia ĉina kulturo.
Okcidenta kaligrafio estas rekonebla per la uzo de la latina alfabeto. La latina alfabeto prezentiĝis proksimume 600 a.K., en Romo, kaj ekde la 1-a jarcento ĝi evoluis en romi-imperiaj majuskloj ĉizitaj sur ŝtonoj, nesolenaj majuskloj pentritaj sur muroj, kaj romiaj kursivaj por ĉiutaga uzado. En la dua kaj tria jarcentoj la unciala kaligrafia stilo formiĝis. Ĉar skribo retiriĝis al monaĥejoj kie la kopiistaj monaĥoj skribis sur pergameno, unciala manskribado estis trovita pli taŭga por kopiado de la Biblio kaj aliaj sanktaj libroj. Estis la monaĥejoj kiuj konservis kaligrafiajn tradiciojn dum la 4-a kaj 5-a jarcentoj, kiam la Romia Imperio falis kaj Eŭropo eniris en la Mezepokon.[14]
Ĉe la alteco de la Romia Imperio, ĝia potenco atingis ĝis Britio; kiam la imperio falis, ĝia literatura influo restis. La duon-unciala generis la irlandan duon-uncialan, la malgrandan anglosaksan. Ĉiu regiono evoluigis siajn proprajn normojn sekvante la ĉefan monaĥejon de la regiono (t.e. merovida manskribado, Laona manskribado, manskribado de Luxeuil, visigota manskribado, Beneventa manskribado), kiuj estas plejparte kursivaj kaj malfacile legeblaj.
Kristanaj preĝejoj antaŭenigis la evoluon de skribado tra la produktiva kopiado de la Biblio, precipe la Nova Testamento kaj aliaj sanktaj tekstoj.[15] Du apartaj stiloj de skribado konata kiel uncialo kaj duon-uncialo (de la la latina "uncia", aŭ "colo") evoluiĝis el gamo da romiaj manlibroj.[16] La 7-a al 9-a jarcentoj en norda Eŭropo estis la glortempo de keltaj ilustraciitaj manuskriptoj, kiel ekzemple la Libro de Durrow, la Evangeliaro de Lindisfarne kaj la Libro de Kells.[17]
La devoteco de Karlo la Granda al plibonigita fakularo rezultigis la rekrutadon de "homamaso de skribistoj", laŭ Alkvino, la Abato de Jorko.[18] Alcuinus evoluigis la stilon konatan kiel la karola aŭ karolida minusklo. La unua manuskripto en tiu man-skribmaniero estis la Godescalc Evangeliaro (finita en 783) - nome evangeliara libro skribita fare de la skribisto Godescalc.[19] La karolida restas la pra-manskribmaniero de kiu moderna librotiparo descendas.
Proksimume en la sama epoko la islama kulturo disvolvigas sian propran kaligrafion, bazitan sur la araba alfabeto, kaj pro la religia malpermeso reprezenti vivulojn kaj partikulare homojn, la araba skribmaniero iĝis ornama arto de ampleksa uzado en la dokumentoj kaj sekve kaj kiel specifa trajto kaj aparta elemento de la islama arkitekturo.
Aliaj alfabetoj estis disvolvigitaj en aliaj kulturoj, kaj multaj floras ankoraŭ, la plej parto el ili en Azio, kaj estas uzataj kutime kaj eĉ ĉiutage en siaj respektivaj landoj, kvankam konsideritaj tutmonde ili havas multe pli malgrandan disvastiĝon.
En la 11-a jarcento, la karolida evoluis en la gotikan man-skribmanieron, kio estis pli kompakta kaj fariĝis pli konvena por meti pli da teksto sur paĝo.[20] La gotikaj kaligrafiaj stiloj iĝis dominaj ĉie en Eŭropo; kaj en 1454, kiam Johannes Gutenberg evoluigis la unuan presilon en Majenco, Germanio, li adoptis la gotikan stilon, igante ĝin la unua tiparo.[20]
En la 15-a jarcento, la reeltrovaĵo de malnovaj karolidaj tekstoj instigis al la kreado de la humanisma minusklo aŭ littera antiqua (antikva litertiparo). En la 17-a jarcento la skribmaniero Bastarda de Francio, kaj en la 18-a jarcento la angla skribmaniero disvastiĝis en tuta Eŭropo kaj tra la mondo pere de iliaj libroj.
En la mezo de la 1600-aj jaroj francaj oficialuloj, inunditaj per dokumentoj skribitaj de diversaj manoj kaj multfacetaj niveloj de kapablo, plendis ke granda kvanto da tiaj dokumentoj estis preter sia kapablo deĉifri. La Oficejo de la Trezoro post tio limigis ĉiujn jurajn dokumentojn al tri man-skribmanieroj, nome la Coulee, la Rhonde, (konata kiel rondoforma skribmaniero en la angla) kaj manrapida foje simple nomita la Bastarda.[21]
Dum ekzistis multaj grandaj francaj majstroj tiutempe, la plej influa en proponado de tiuj man-skribmanieroj estis Louis Barbedor, kiu publikigis Les Ecritures Financière Et Italienne Bastarde Dans Leur Naturel ĉirkaŭ 1650.[21]
Kun la detruo de la Apostola Ĉambro dum la Disrabado de Romo (1527), la centro por skribmanieraj instruistoj translokiĝis al Suda Francio. Antaŭ 1600, la itala kursiva komencis esti anstataŭigita per teknologia rafinado, la italkancelaria Circumflessa, kiu en victurno kreis la Rhonde kaj poste la anglan rondoformna skribmanieron.[21]
En Anglio, Ayres kaj Banson popularigis la anglan rondoformna skribmanieron dum Snell estas konata por sia reago kontraŭ ili, kaj avertoj de modereco kaj proporcieco. Daŭre Edward Crocker komencis publikigi siajn skribkajerojn 40 jarojn antaŭ la diritaj.[21]
Post la invento de la presmaŝino fare de Johannes Gutenberg, la libroj atingis multe pli grandan disvastigon ol tiu atingita ĝis tiam kaj la kaligrafio perdis gravon favore de la tipografio. Kaligrafio estas ĉefe permana arto, dum la estonta disvastigo de la skribita kulturo estos farita fundamente permaŝine.
Moderna situacio
[redakti | redakti fonton]En la 20-a jarcento unue skribmaŝinoj, poste globkrajono, komputiloj kaj printiloj repuŝis manskribon en la sferon de privataj notoj. Lernejoj ekinstruis nur legeblan manskribon sen estetika konsidero. Kaligrafion revigligis kelkaj artistoj, unue en Anglio kaj en Germanio. Belskribo iĝis duaranga belarto, unuflanke hobio de amatoroj, aliflanke inspira fonto de profesiuloj de literfasono kaj grafikarto.
Kaligrafio restas nuntempe tre vigla arto, formo de arta esprimivo kiu kunigas la skribadon kun aliaj vidaj artoj kiel la desegno kaj la pentrarto kaj kiu rezultas en artaĵoj de granda plastika beleco, en kiu konstante serĉas inspiradon la kreistoj de novaj tiparoj. La kaligrafio estas uzata en la ĉiutagaĵo fare de la reklamado, la logotipoj de entreprenoj kaj la etikedoj de multaj produktoj. Ekzemplo de tio estas la internacia disvastiĝo de la kaligrafio de diversaj produktonomoj kiel de Coca-Cola kiu povas esti legita eĉ de nelegipovaj personoj, ekzemple de infanetoj, kaj estis celo de multnombregaj parodioj, senatente ke oni ŝanĝis literojn. Ĉiuokaze la kaligrafio kiel ĉiutaga esprimmaniero malpliiĝis iom post iom kaj restas nur kiel aparta serĉado de arta esprimivo kaj industria afero.
Unu de la aktualaj manifestadoj de la kaligrafio estas la nomita «kaligrafito» (el kaligrafio kaj grafito).[22] Tiu estas arta movado kiu kunigis la arton de la kaligrafio kun la surstrata grafito en medio ĝenerale urba dekomence, sed lastatempe ankaŭ vilaĝeta, kaj tiel oni sukcesis kombini la tradicion kun la moderneco.
Tipoj de kaligrafio
[redakti | redakti fonton]La diversaj tipoj de kaligrafio estas determineblaj surbaze de ties reprezentado, de ties uzado kaj de la funkcio por kiu ili estis desegnitaj.[23]
Laŭ devenloko
[redakti | redakti fonton]Araba kaligrafio
[redakti | redakti fonton] Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Arabskriba kaligrafio.
En araba lingvo, فن الخط fann al-jatt, "arto de la linio". La araba kaligrafio estas regata per serio de reguloj kaj de estetikaj kanonoj kiuj postulas studon kaj disvolvigon de artaj kapabloj kaj talentoj[24]. La kufa kaligrafio estas stilo de araba kaligrafio konsiderata la plej antikva tipo de skribado en tiu araba lingvo, disvolvigita en la urbo de Kufa, kies nomon ĝi havas, aktuale en Irako, derivita el modifo de la alfabeto de la antikva siriako kaj uzita por skribi la unuajn ekzemplerojn de la Korano.
La araba skribo, kreita ĉirkaŭ 500, rapide vastiĝis kun islamo ekde la 600-kelkaj jaroj. De Nordafriko ĝis norda Hindio ĝi estas uzata en administrado, kulturo kaj ĉiutaga vivo por noti en la araba, persa, paŝtoa, urdua kaj aliaj lingvoj. Ke islamo malrekomendas bildigon de homoj aŭ bestoj probable kontribuis al ĉiaspeca uzado de ornamaj skribaĵoj, ne nur en libroj, sed ankaŭ sur vazoj, monumentoj kaj aliaj aĵoj.
Ĉirkaŭ 900, la persdevena ministro Abû 'alî ibn Muqlah normigis ses bazajn stilojn de araba skribarto. Iuj el tiuj stiloj nun eksuziĝis. Aliaj aperis.
La kufa stilo estas la plej frua stabila stilo de la araba belskribo. Ĝi havas dikajn, rondajn kaj rektajn formojn. Ĝin oni multe uzis por fruepokaj kopioj de la Korano. Nuntempe ĝi funkcias kiel grafike impona stilo kun arkaisma nuanco, ŝatata por titoloj aŭ anoncoj, iel simile al la gotika stilfamilio en latinidaj skriboj.
La kopia stilo (nasĥî) aspektas flua kaj simpla. Ĝi restas ĝis hodiaŭ la precipa bazo de ordinaraj tipografiaj stiloj.
La triona stilo (thuluth) havas altajn rektojn, ampleksajn kurbojn. Ĝi aperas en titoloj, kaj ofte en densaj ornamaĵoj sur monumentoj.
Iuj landoj disvolvis proprajn stilojn. La persa stilo (fârsî aŭ nastaliĥ), kreita ĉirkaŭ 1400 en Irano, estas iu el la plej sukcesaj. Ĝiaj mildaj, sampezaj formoj estas konataj en la tuta arab-skriba mondo.
Hebrea kaligrafio
[redakti | redakti fonton]Raŝi, estas la akronimo de רבי שלמה יצחקי Rabi Ŝlomo Jicĥaki, uzata por referenci la tipon de litero duonkursiva en kiu la komentario de Raŝi estis presita ofte kaj en la Talmudo kiel en la Tanaĥo. Kvankam tiu literformo portas lian nomon fakte Raŝi mem neniam uzis tiun skribmanieron: fakte la litertipo estas bazita sur manfarita skribmaniero duonkursiva fare de la sefardoj de la 15-a jarcento.
Ĉina kaligrafio
[redakti | redakti fonton] Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Ĉina kaligrafio.
La ĉina kaligrafio estas konata kiel 書法 shūfǎ. La ĉinaj karaktroj povas esti skizitaj laŭ kvin historiaj stiloj. Normale ĉiuj el ili estas realigitaj per peniko kaj inko. Tiu stiloj estas ligataj esence al la historio de la ĉina skribmaniero.
Dum la evoluado, la ĉinaj ideogramoj ŝanĝiĝis de hieroglifaj al simbolaj kaj iliaj strekoj pli kaj pli simpliĝis. La ideogramon konsistigas ĉefe punkto, angulo kaj strekoj horizontala, vertikala, oblikva kaj kurba. Kiom ajn da strekoj la ideogramo havas, ĝi ĉiam estas kvadrata, do oni nomas ĝin ankaŭ "kvadrata ideogramo".
Kvankam ĝi estas kvadrata, ĉinoj tamen kreis multajn manierojn de skribado, tiel ke ĉiu ideogramo havas diversajn skribostilojn, kiel Ĝuan, Li, Kai, Ksing kaj Cao. Ĉiu stilo havas dividaĵojn, ekz. estas randa kaj eta Ĝuan-stiloj, Li-stiloj de Qin- kaj Han-dinastioj, kiuj spegulas la epokajn, regionajn kaj personajn trajtojn. En la tradicia ĉina kaligrafio, gravas ne nur bele skribi ĉiun ideogramon, sed ankaŭ bone aranĝi la tutan strukturon. Inter la ideogramoj kaj linioj devas esti harmonio. Oni skribas de supre suben (ideogramon post ideogramo) kaj de dekstre maldekstren (linion post linio), tio malsamas ol la nuna kutimo. Fininte la verkon, kaligrafo ŝatas sigeli ĝin per sigeliloj, inter kiuj la kvadrataj ĝenerale montras la nomon de la kaligrafo, kaj la aliformaj donas iom da gusto al la verko. Ruĝaj stampoj ornamas la blankan paperon kaj nigrajn ideogramojn kaj donas pli da ĉarmo kaj spirito al la verko.
Ĉinaj infanoj lernas kaligrafion en elementa lernejo. Unue ili paŭsas kaj poste skribas laŭ kopioj de kaligrafaĵoj. Oni proponas, ke la komencantoj unue lernu Kai-stilon, ĉar ĝi estas regula kaj orda. En skribado Kai-stila, ili bone konas la strekojn kaj strukturon de ĉina ideogramo. Tio metas firman bazon por progreso en kaligrafio. Poste ili povas laŭ sia plaĉo elekti stilon por lerni. Necesas ekzercado, tiel ke ili posedos la skribostilon kaj ilia skribo eĉ havos propran trajton. Tamen nuntempaj ĉinoj pli multe uzas plumon, krajonon kaj globkrajonon, do ili pli atentas la kaligrafion per tiuj "malmolaj skribiloj", sed ne tiun per peniko.
Japana kaligrafio
[redakti | redakti fonton]La kaligrafio konata kiel Shodō (書道 shodō?) estas konsiderata arto en Japanio, kaj fako tre malfacile perfektigebla; ĝi estas instruata kiel normala fako al la japanaj infanoj dum ilia baza edukado. La japana, korea, mongola kaj vietnama kaligrafioj estis ege influitaj de la ĉina kaligrafio.
Korea kaligrafio
[redakti | redakti fonton]Es la korea tradicio de arta skribmaniero en Hangul aŭ Hanja, respektive, nome la korea alfabeto kaj la ĉinaj karaktroj enkondukitaj en Koreio jam en la dua aŭ tria jarcento.
Kartvela kaligrafio
[redakti | redakti fonton]
La kartvela kaligrafio estas formo de kaligrafio aŭ arta skribmaniero de la kartvela lingvo kiu estis praktikita en la tri kartvelaj alfabetoj. Ekzistas tradicio de jarcentoj en tiu arto kaj la kristanismo ludis gravan rolon en la kartvela literatura vivo, ĉar la monaĥoj kaj aliaj ekleziuloj de la Kartvela Ortodoksa Eklezio produktis multajn manuskriptojn kaj historiajn registrojn.
Okcidenta aŭ latina kaligrafio
[redakti | redakti fonton] Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Eŭropa kaligrafio.
Ekde la tempo de la romianoj kaj ĝis la invento de la presmaŝino, la kaligrafio estis ligita al la historio de la eŭropa kulturo kaj ties disvastigo, kies epokoj estas respegulataj en la diversaj stiloj de skribmaniero. Eĉ poste, la beleco en la permana skribmaniero ĉiam havis grandan konsideron kiel parto de la edukado ĝis ĵusaj epokoj, kaj floras nuntempe en la formo de manskribitaj invitleteroj, desegnoj de logooj kaj tipografioj, memorigaj dokumentoj kaj multaj aliaj verkoj kiuj inkludas elementojn de skribmaniero.
Aliaj kriterioj
[redakti | redakti fonton]Kaligrafio de aŭtoro
[redakti | redakti fonton]Kelkaj aŭtoroj perferas manskribi anstataŭ la uzado de tajpmaŝino aŭ komputilo, speciale poetoj, ĉar poezioj plie kongruas kun la grafika dispono de la apartaj versoj, same kiel kun la ebla oportuno de rilataj desegnoj. En luksaj eldonoj eĉ oni publikigas poemarojn aŭ apartajn poemojn verkitajn en la kaligrafio de la propra aŭtoro, ekzemple de Rafael Alberti.
Infana kaligrafio estas referenco al la skribmaniero precize formata en trajtoj kaj elementoj tiel desegnitaj por esti lernata de infanoj kaj ĝenerale de tiuj kiuj iniciĝas en la skribmaniero de nova lingvo uzanta alfabeton diferencan de la baza aŭ gepatra lingvo.
Kaligrafio laŭ stilo
[redakti | redakti fonton]Por ekzemplo, ene de la okcidentaj skribmanieroj estas jenaj stiloj:
Kaligrafio laŭ temo
[redakti | redakti fonton]Ekde arta vidpunkto estas multaj ebloj por uzi kaligrafion kongrue kun la verkado aŭ la pentrarto, plej konata ekzemplo estas la kaligramo. Kaligramo estas teksto, foje eĉ simpla vorto aŭ frazo, kutime en poezio en kiu oni uzas laŭvole la bildan aŭ desegnan disponigon de la literoj, la vortoj, la tipografio aŭ la kaligrafio por klopodi respeguli aŭ helpi iamaniere la signifon de la poemo. Fama avangarda poeto franca Guillaume Apollinaire estis la plej konata kreinto de kaligramoj, ekmodiginte ilin komence de la 20a jarcento, nome en la epoko inter la du mondaj militoj.
Modernaj tendencoj
[redakti | redakti fonton]Graily Hewitt instruis en la Central School of Arts and Crafts kaj publikigis kun Johnston tra la tuta parto de la jarcento. Hewitt ludis gravan rolon en la revivigo de orumado en kaligrafio, kaj ankaŭ lia fekunda produkto de tipardesegno aperis inter 1915 kaj 1943. Al li oni atribuas la revivigon de orumado per gipso "gesso" kaj orfolio sur veleno. Hewitt helpis en la fondo de la Society of Scribes & Illuminators (SSI) en 1921, probable la plej pionira kaligrafia societo de la mondo.
Hewitt ricevis kaj kritikistojn[25] kaj subtenantojn[26] en sia reuzado de la mezepokaj receptoj pri "gesso" de Cennino Cennini.[27] Donald Jackson, brita kaligrafo, fontis siajn receptojn pri "gesso" el fruaj jarcentoj, nombraj el kiuj ne estis disponeblaj en anglalingva traduko.[28] Graily Hewitt kreis la atestilon anoncantan la atribuon al la Princo Filipo de la titolo de Duko de Edinburgo la 19an de Novembro, 1947, la tagon antaŭ lia geedziĝo al la reĝino Elizabeto la 2-a.[29]
La lernanto de Johnston, nome Anna Simons, ludis gravan rolon en la disvastigo de la intereso en kaligrafio en Germanio per sia germanlingva traduko de ŝia Writing and Illuminating, and Lettering en 1910.[30] Aŭstra Rudolf Larisch, instruisto pri litertiparo en la Viena Artolernejo, publikigis ses priletertiparajn librojn kiuj ege influis super german-parolantaj kaligrafoj. Ĉar la german-parolantaj landoj ne estis abandonintaj la Gotikan literaron en presado, ankaŭ Gotikon havis povegan efikon sur iliaj stiloj.
Rudolf Koch estis amiko kaj pli juna samtempulo de Larisch. La libroj de Koch, tipardesegnoj, kaj instruado faris lin unu el la plej influaj kaligrafoj de la 20-a jarcento en norda Eŭropo kaj poste en Usono Larisch kaj Koch instruis kaj inspiris multajn eŭropajn kaligrafojn, elstare Karlgeorg Hoefer, kaj Hermann Zapf.[31]
Nuntempaj tiparoj uzataj de komputiloj, el vortoproceziloj kiel Microsoft Word aŭ Apple Pages por profesia desegno de programaroj kiel Adobe InDesign, havas konsiderindan ŝuldon kun la pasinteco kaj kun malgranda nombro de profesiaj tipardesegnistoj de nuntempo.[2][5][32]
Unicode havigas latinajn alfabetojn "Script" kaj "Fraktur" kiuj povas esti uzata por kaligrafio.
Materialo
[redakti | redakti fonton]Gravuristoj kaj literpentristoj havas proprajn ilojn, kiaj ĉiziloj kaj plataj penikoj. Antikve skribistoj laboris precipe per papiruso, kalamo kaj nigra inko el fulgo. Papiruson kaj kalamon iom post iom anstataŭis pergameno kaj birda plumo (precipe la grandaj flugil-pintaj plumoj de anseroj). En nekonata epoko, oni ekfaris nigran inkon per fersulfato. Papero uziĝis iom vaste en Eŭropo nur ekde la 1100-aj jaroj. Ekde la 1830-aj jaroj moderna metalindustrio provizis metalajn plumojn, tiel nomatajn ĉar ili funkciis anstataŭ la birdaj plumoj. Tiujn malgrandajn plumojn oni alfiksis al tenilo nomata plumingo.
Metalaj plumoj kaj papero restas la klasikaj iloj de latinskribaj kaligrafoj. Ili okaze uzas ankaŭ diversajn specialajn feltkrajonojn, penikojn kaj strekilojn.
Kelkaj kaligrafiistoj
[redakti | redakti fonton]- Filokalo
- Graily Hewitt
- Donald Jackson
- Mei Qing
- Péter Virágvölgyi
Bildaro
[redakti | redakti fonton]-
Ilustrita manuskripto de la Evangelioj el la 9-a jarcento en Kartvela kaligrafio. -
Paĝo de 12-a jarcento Korano skribita en al-Andalus. -
Ilustrita paĝo de Armena Biblio, iluminita de Malnazar. -
Kaligrafio de la vorto "Rotondo" en la Itala tiparo de sama nomo. -
-
-
Mongola kaligrafio. -
Mongola kaligrafio. -
Mongola kaligrafio. -
Budhisma mantro en Tibeta skribo. -
Bovlo kun kufa kaligrafio, 10-a jarcento. Broklina Muzeo. -
Kaligrafio en Odia lingvo de Barato.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Asema skribo
- Germana manskribo
- Ideogramo
- Ilustrita manuskripto
- Kaligramo
- Kufa skribo
- Libropentraĵo
- Paleografio
- Persa belskribo
- Skribsistemo
- Tipografio
Notoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Douglas Harper. Online Etymology Dictionary. Etymonline. Alirita 2011-09-26 .
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Mediaville, Claude. (1996) Calligraphy: From Calligraphy to Abstract Painting. Belgium: Scirpus-Publications. ISBN 9080332518.
- ↑ Pott, G.. (2006) Kalligrafie: Intensiv Training (germane). Verlag Hermann Schmidt. ISBN 9783874397001.
- ↑ Pott, G.. (2005) Kalligrafie: Erste Hilfe und Schrift-Training mit Muster-Alphabeten (germane). Verlag Hermann Schmidt. ISBN 9783874396752.
- ↑ 5,0 5,1 Zapf, H.. (2007) Alphabet Stories: A Chronicle of technical developments. Rochester, New York: Cary Graphic Arts Press. ISBN 9781933360225.
- ↑ Zapf, H.. (2006) The world of Alphabets: A kaleidoscope of drawings and letterforms. CD-ROM
- ↑ Propfe, J.. (2005) SchreibKunstRaume: Kalligraphie im Raum Verlag (germane). Munich: George D.W. Callwey GmbH & Co.K.G.. ISBN 9783766716309.
- ↑ Geddes, A.. (2004) Miracle: a celebration of new life. Auckland: Photogenique Publishers. ISBN 9780740746963.
- ↑ Two Definitions of Calligraphy. Alirita 2011-09-26 .
- ↑ Reaves, M.. (2006) Brush Lettering: An instructional manual in Western brush calligraphy. New York: Design Books.
- ↑ (1985) The Calligrapher's Handbook. Taplinger Publishing Co..
- ↑ (1976) Calligrapher's Handbook. Pentalic.
- ↑ Calligraphy Islamic website. Calligraphyislamic.com. Arkivita el la originalo je 2012-06-08. Alirita 2012-06-18 .
- ↑ Sabard, V.. (2004) Calligraphie latine: Initiation, 7‑a eldono (france), p. 8–11. ISBN 978-2215021308.
- ↑ de Hamel 2001a
- ↑ Knight 1998: 10
- ↑ Trinity College Library Dublin 2006; Walther & Wolf 2005; Brown & Lovett 1999: 40; Backhouse 1981
- ↑ Jackson 1981: 64
- ↑ Walther & Wolf 2005; de Hamel 1994: 46-48
- ↑ 20,0 20,1 Lovett, Patricia. (2000) Calligraphy and Illumination: A History and Practical Guide. Harry N. Abrams. ISBN 978-0810941199.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Joyce Irene Whalley. (c. 1980) The Art of Calligraphy, Western Europe & America.
- ↑ Los artistas del caligraffiti que debes conocer de Fernando Huacuz, alirita la 25an de Decembro 2020.
- ↑ Juárez Hernández, 2016, p. 44
- ↑ Escritura y caligrafía (La escritura árabe)
- ↑ Tresser 2006
- ↑ Whitley 2000: 90
- ↑ Herringham 1899
- ↑ Jackson 1981: 81
- ↑ Hewitt 1944-1953
- ↑ "The Legacy of Edward Johnston". Arkivigite je 2023-04-26 per la retarkivo Wayback Machine The Edward Johnston Foundation. Alirita la 26an de Decembro 2020.
- ↑ Cinamon 2001; Kapr 1991
- ↑ Henning, W.E.. (2002) An Elegant Hand: The Golden Age of American Penmanship and Calligraphy. New Castle, Delaware: Oak Knoll Press. ISBN 978-1-58456-067-8.
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]Anglalingva
[redakti | redakti fonton]- Diringer, D. (1968). The Alphabet: A Key to the History of Mankind 1 (3rd ed.). London: Hutchinson & Co. p. 441.
- Fraser, M.; Kwiatowski, W. (2006). Ink and Gold: Islamic Calligraphy. London: Sam Fogg Ltd.
- Johnston, E. (1909). "Plate 6". Manuscript & Inscription Letters: For schools and classes and for the use of craftsmen. San Vito Press & Double Elephant Press. 10th Impression
- Marns, F.A (2002) Various, copperplate and form, London
- Noad, Timothy (1996). Mastering Calligraphy (Master Crafts). Touchstone (Simon & Schuster). p. 104. ISBN 978-1-5721-5189-5.
- Shepherd, Margaret (2013). Learn World Calligraphy: Discover African, Arabic, Chinese, Ethiopic, Greek, Hebrew, Indian, Japanese, Korean, Mongolian, Russian, Thai, Tibetan Calligraphy, and Beyond. Crown Publishing Group. p. 192. ISBN 978-0-8230-8230-8.
- Schimmel, Annemarie (1984). Calligraphy and Islamic Culture. New York University Press. ISBN 978-0-8147-7830-2.
Franclingva
[redakti | redakti fonton]- Mediavilla, Claude (2006). Histoire de la calligraphie française. Paris: Michel. ISBN 978-2-226-17283-9.
Germanlingva
[redakti | redakti fonton]- Wolfgang Kosack: Islamische Schriftkunst des Kufischen Geometrisches Kufi in 593 Schriftbeispielen. Deutsch - Kufi - Arabisch. 380 Seiten. Verlag Christoph Brunner, Basel 2014, ISBN 978-3-906206-10-3.
Hispanlingva
[redakti | redakti fonton]- Torío de la Riva, Torcuato (1803). Imprenta de la viuda de Ibarra, eld. Tratado de Caligrafía. Madrid. Arkivita el la originalo la 30an de septembro 2015. Konsultita la 25an de Decembro 2020.
- Blanco Sánchez, Rufino (1902). Arte de la escritura y de la caligrafía: teoría y práctica (3a eldono). Madrid: Imp. y Lit. de J. Palacios. Konsultita la 25an de Decembro 2020.
- Mediavilla, Claude (2005). Caligrafía: del signo caligráfico a la pintura abstracta. Valencia: Campgràfic Editors. ISBN 9788493344689.
- Juárez Hernández, Salvador (2016). Universidad Complutense de Madrid, eld. La enseñanza de la caligrafía para los alumnos de la Licenciatura en Diseño y Comunicación de la Escuela Nacional de Artes Plásticas de la Universidad Nacional Autónoma de México. Madrid. p. 474. Arkivita el la originalo la 7an de decembro 2016. Konsultita la 25an de Decembro 2020.
- En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Caligrafía en la hispana Vikipedio.
- En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Calligraphy en la angla Vikipedio.
