Katalina Medici

Katalina Medici
	; Irudi gehiago
Frantziako erregina ezkontidea
erregeorde
Bizitza
Jaiotza	Florentzia, 1519ko apirilaren 13a
Herrialdea	Frantzia
Lehen hizkuntza	italiera
Heriotza	Bloisko gaztelua, 1589ko urtarrilaren 5a (69 urte)
Hobiratze lekua	Saint-Denisko basilika
Heriotza modua	: pneumonia
Familia
Aita	Lorenzo II.a Medici
Ama	Madeleine de La Tour d'Auvergne
Ezkontidea(k)	Henrike II.a Frantziakoa (1533ko urriaren 28a (egutegi gregorianoa) - 1559ko uztailaren 20a (egutegi gregorianoa))
Seme-alabak	ikusi Frantzisko II.a Frantziakoa; Elisabet Valoiskoa; Claude of Valois (en) ; Louis of Valois (en) ; Karlos IX.a Frantziakoa; Henrike III.a Frantziakoa; Margarita Frantziakoa; Frantzisko Frantziakoa; Victoria of Valois (en) ; Joan of Valois (en) ;
Haurrideak	ikusi Alessandro de' Medici (en) ; Antonio de' Medici (en) ;
Leinua	Medici
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa; italiera
Jarduerak
Jarduerak	erregeordea
Jasotako sariak	ikusi Golden Rose ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Katalina Medici^[1] (frantsesez: Catherine de Médicis, italieraz: Caterina Maria Romola di Lorenzo de' Medici; Florentzia, 1519ko apirilaren 13a - Blois, 1589ko urtarrilaren 5a) italiar noble bat izan zen, Henrike II.a Frantziakoaren emaztea, eta, beraz, Frantziako erregina ezkontide titulua izan zuena. Frantziako Karlos IX.a, Frantzisko II.a eta Henrike III.a erregeen ama izan zen, lehen biekin erresumako erregeorde lana eginez.

Bere bizitzako lehen urteak

Lorenzo II.a Medici (1492-1519) Urbinoko dukea eta Magdalena de la Tour Auvergne (1495-1519), Auverniako kondesaren (1501-1519) alaba izan zen.

Ezkontzak eta seme-alabak

1533an Katalina Henrike II.a Frantziako erregearekin ezkondu zen, Frantzisko I.a Frantziakoa erregearen eta Klaudia Frantziakoa, Bretainiako dukesaren bigarren semea zena, oinordekoa zena bere anaia nagusia zen Frantzisko III.a Bretainiakoa hil ondoren. Azken honen heriotza bitxiari buruz, Katalinak pozoitu zuela ere esan izan zen.

Bere ezkontzagatik Orleanseko dukesa (1533-1536), Frantziako dofina (bere koinatua hil ondoren), Bretainiako dukesa titularra (1536-1547) eta Frantziako erregina (1547-1559) Henrike II.a hil ondoren, tituluak izan zituen.

Hamar seme-alaba izan zituen, zazpik biziraun zutelarik, horien artean, jada aipatu diren Frantzisko, Karlos eta Henrike, etorkizunean Frantziako errege izango zirenak.

Bizitza publikoa

Henrike II.aren erregealdian ez zuen inongo aktibitate politikorik izan, ia bere senarraren maitalea zen Diana Poitierskoaren itzalpean biziz.

Henrike II.aren heriotzaren ondoren, Frantzisko semearen erregealdi laburra etorri zen, zeinetan boterea Guise leinuaren esku egon baitzen. Frantzisko II.a hil ondoren (1560) Karlos IX.a tronuratu zen, eta Katalina Medici erregeorde izendatua izan zen. Bere benetako botere politikoa orduan erakutsi zuen, inongo mugarik gabe, eta botere hori erabiltzen jarraitu zuen bere azken semea zen Henrike III.aren erregealdian (1574-1589).

Bi alderdi erlijiosoak, katolikoak eta protestanteak, bateratzen saiatu zen alaba Margarita, "Margot erregina" izengoitiz ere ezaguna, Henrike III.a Nafarroakoa buruzagi protestantearekin ezkontzea adostuz. Baina bi alderdiek erakutsitako intrantsigentzia zela eta, Parisera ezkontzarako gonbidatu bezala joanak ziren buruzagi higanot nagusienak erailtzea erabaki zuen. Margaritak horren berri izatean, bere senarrari abisua pasa zion, zeinak garaiz ihes egin ahal izan zuen.

Hilketa odoltsu hauek, San Bartolomeko sarraskia deitutakoak, Karlos IX.aren erregealdian gertatu ziren, 1572ko abuztuak 24tik 25erako gauean hasirik, eta 3000 higanot baino gehiago hil ziren, horien artean Gaspard II.a Colignykoa. Coligny armada protestantearen buruzagi handi bat zen, Katalinarentzat arriskua suposatzen zuena. Katalinak, haren gainean zuen itzal handiari esker, semea konbentzitu zuen Coligny hiltzeko erabaki izugarria har zezan.

Tesi historiko batzuek gertaera horren ardura osoa Katalina Mediciri dagokiola diote, beste batzuek kontrakoa dioten bitartean.

Kontraesan bera dago Nafarroako Joana Labritekoa erregina pozoitu zuela dioten argudioetan (hilketa hau Karlos IX.ari ere egotzi zitzaion). Benetan, akusazio hauek Michel Zévaco eta Alexandre Dumas eleberrigileen lan batzuen irakurketatik ebazten dira, baina, dirudienez, ez dute oinarri sendorik.

1573an, bere seme Henrike, Anjouko dukea, Poloniako errege izendatua izan zen, baina Karlos IX.aren heriotzak 1574an korrika eta presaka itzularazi zuen sekula hartu ez zuen tronu batetik. Frantziara itzultzean, Henrike III.a Frantziakoa bihurtu zen.

Pleuresia bihurtu zen hotzeri baten ondorioz hil zen. Esaten denez, bera zaintzeaz arduratzen ari zen apaiz bati izena galdetu ziolarik heriotza hurbil zuela jakin zuen. Dirudienez, 1572an, bere igarle leiala zen Cosimo Ruggerik Julien de Saint-Germain izena entzun ondoren hilko zela iragarri zion, eta hori zen, hain zuzen ere, apaizaren izena. Saint-Denisko basilikan lurperatua izan zen, eta Frantziar Iraultzan bere gorpua profanatua izan zen, Frantziako beste errege eta erregina batzuena bezala.

Seme-alabak

Henrike II.arekin hamar seme-alaba izan zituen:

Frantzisko II.a Frantziakoa (1544-1560), Frantziako erregea 1559 eta 1560 bitartean.
Isabel Valoiskoa (1546-1568) Filipe II.a Espainiakoarekin ezkondua (1559)
Klaudia Frantziakoa, Lorenako dukesa (1547-1575), Karlos III.a Lorenakoarekin ezkondua.
Luis (1549-1550) Orleanseko dukea
Karlos IX.a Frantziakoa (1550-1574), Frantziako erregea 1560 eta 1574 bitartean.
Alexandro Eduardo (Henrike) (1551-1589) Frantziako erregea 1574 eta 1589 bitartean.
Margarita Valoiskoa (1553-1615) Henrike III.a Nafarroakoarekin (ondoren IV.a Frantziakoa) ezkondua 1572an
Herkules (Frantzisko) (1555-1584), Alençon eta Anjouko dukea.
Viktoria eta
Juana (1556)

Pasadizoak

Katalina Medicik gortean kortsearen erabilera ezarri zuen "liztor gerria" lortzeko, baita galtzak ere zaldian zihoazen damentzat ere, berak sartu zuen Frantzian amazona eran muntatzeko era.

Katalina benetako Medici bat zen, arteak, luxua eta handitasuna oso gogoko zituena; Fontainebleau jauregian egin zituen bere oturuntzak bere handitasunagatik iza ziren ospetsu. Era berean, arkitekturan aditua zen, eta Philibert de l'Ormek berarekin bere Tuileries jauregiaren planoak eztabaidatzen zituela dio, honentzako Tuileries lorategiaren eraikuntza agindu zuelarik, egundaino mantendu den jauregiaren zati bakarra dena.

Anekdota bezala, tabakoa bere buruko minak sendatzeko erabiltzen zuela esaten da. Era berean, Nostradamusen miresle eta babesle handi bat ere bazen. Profezien irakurleetako bat Katalina Medici erregina izan zen. Erreginak uste zuen senarraren heriotza iragarri zuela Nostradamusek. Izan ere, iragarleak eskutitz bat idatzi zion erregeari, begia zulatuta hilko zutela iragarriz. Profezia bete egin zen, eta Nostradamus ospea lortzen hasi zen Europa osoan. Hori ikusita, erregina alargunak bere zazpi seme-alaben etorkizuna asmatzeko eskatu zion Nostradamusi, eta honek “zazpi adarretatik lau hilko dira” idatzi zuen 1557an. Erreginaren hiru seme-alaba bakarrik zeuden bizirik 1576an, besteak gazte hilda. Hori ontzat emateko, adarrak umeak direla onartu behar da.^[2]

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .
↑ «Aldizkari Digitala: Nostradamusen iragarpenetan sinesten duzu?» www.ikasbil.eus (Noiz kontsultatua: 2022-08-11).

Aurrekoa
Leonor Austriakoa

Frantziako erregina ezkontidea
1547-1559

Ondorengoa
Maria I.a Eskoziakoa

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Katalina Medici

Datuak: Q131552
Multimedia: Catherine de' Medici / Q131552

[1] Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .

[2] «Aldizkari Digitala: Nostradamusen iragarpenetan sinesten duzu?» www.ikasbil.eus (Noiz kontsultatua: 2022-08-11).

[1]

[2]