Ratisbona

Ratisbona; Regensburg
	hiri handia
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Bavaria
Regional district in Bavaria	Palatinatu Garaia
Alkatea	Gertrud Maltz-Schwarzfischer (en)
Izen ofiziala	Regensburg
Jatorrizko izena	Regensburg
Posta kodea	93047, 93049, 93051, 93053, 93055 eta 93057
Udalerri kodea	09362000
Geografia
Koordenatuak	49°01′N 12°05′E / 49.02°N 12.08°E
Azalera	80,85 km²
Altuera	346 m
Mugakideak	Ratisbonako barrutia eta Q854173
Demografia
Biztanleria	157.443 (2022ko abenduaren 31); 3.901 (2021)
Dentsitatea	1.947 bizt/km²
Etxebizitzak	60.905
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	0941
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Aberdeen, Brixen, Clermont-Ferrand, Pilsen, Odesa, Qingdao, Budapest District I (en) eta Tempe
Matrikula	R
	regensburg.de

Ratisbona ^[1] (alemanez: Regensburg, ˈʁeːɡŋ̍sbʊɐ̯k ahoskatua; latinez: Castra-Regina) Alemaniako Bavaria estatu federaleko hiri bat da, Palatinatu Garaiko (Pfalz) hiriburua. Danubio eta Regen ibaien bat-egitean kokaturik, erromatarren garrantzi handiko kokagunea izan zen, muga (Limes Germanicus) defendatzen baitzuen.

Historia

Radasbona hiri germaniarra Erromaren mendeko Castra Regina bihurtu zen, Marko Aurelioren kuartel nagusi.^[2] Geroago, Bavariako dukearen mende egon zen. 1207an hiri-gutuna jaso zuen, eta 1245. urtean Inperioko hiri askea izan zen. Hiri oparoa izan zen ibaian zehar egiten zen merkataritzari esker. Erreforma garaian dieta bat izenpetu zen bertan (1541). 1542an, Erreformaren alde jarri zen hiria. Maximiliano II.aren eta printze protestanteen arteko negoziazioak gauzatu ziren 1575ean Rodolfo erromatarra errege izendatzeko eta 1555. urteko Augsburgeko bakearen baldintzak bere horretan uzteko. Saxonia-Weimar-eko Bernardok hartu zuen hiria, eta Inperio santuaren egoitza bihurtu zen 1663. urtetik aurrera. 1684an, Ratisbonako su-etenaren ondorioz, Luis XIV.aren esku geratu zen Estrasburgo. 1809an frantsesek hartu zuten Ratisbona eta Bavariako estatura anexionatu zuten hurrengo urtean.

Ratisbonako dieta

1541. urtean Karlos V.a enperadoreak katolikoen eta protestanteen arteko batasuna bultzatzeko deitu zuen bilera. Johann Eck, Johann Gropper eta Julius von Pflug teologo katolikoak, eta Philipp Melanchton eta Martin Bucer protestanteak bildu ziren. Hasieran akordioa lortzetik gertu ibili arren, hautsi egin zen bilera. Bost urte geroago saiatu zen enperadorea berriro eta, huts egin ondoren, protestanteen aurkako gerrari ekin zion.

Klima

Datu klimatikoak (Ratisbona)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	2.6	4.1	10.5	17.3	20.6	24.2	26.3	24.5	20.6	14.4	7.2	2.9	14.6
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-2.6	-2.8	0.1	4.4	8.1	11.8	13.6	12.5	9.3	5.1	1.8	-1.7	5.0
Pilatutako prezipitazioa (mm)	51	34	37	41	76	77	81	79	43	38	45	56	658
Eguzki orduak	44	73	140	194	211	226	240	194	158	105	45	37	1667
Hezetasuna (%)	88	84	78	72	71	71	70	74	79	84	88	89	79
Iturria (1): World Meteorological Organisation^[3]
Iturria (2): Alemaniako Meteorologia Zerbitzua^[4]

Ekonomia

Errepideen eta burdinbideen bidegurutze garrantzitsua da. Industria (industria kimikoa, janari-industria, larrugintza, tresneria elektrikoa, automobilgintza, zurgintza) da ekonomia-jarduera nagusia. Turismoak ere garrantzia du.

Monumentuak

Oso hiri zaharra da, eta garai bateko monumentu ugari gorde ditu. Aipagarriak dira XIII-XVI. mendeetako San Pedro katedrala, San Emerando monasterio erromanikoa (XVIII. mendean berritua), XIV. mendeko udaletxe gotikoa, Danubio ibaia zeharkatzen duen 1135. urteko harrizko zubia, domingotarren komentua (XIII-XIV. m.) eta beste etxe eta jauregi historikoak.

Herri eta hiri senidetuak

Tempe, Arizona, Estatu Batuak, 1976 Aberdeen, Eskozia 1955^[5] Brixen, Hego Tirol, Italia, 1969 Clermont-Ferrand, Auvernia, Frantzia, 1969^[6]	Plzeň, Plzeň eskualdea, Txekiar Errepublika, 1993 Odesa, Odesako oblasta, Ukraina, 1980 Qingdao, Shandong, Txina, 2009 Budavar (Budapestko auzoa), Hungaria, 2005

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia - 157. araua
↑ BeerAdvocate. Iron Age Braumeisters of the Teutonic Forests. .
↑ World Weather Information Service – Regensburg. 2011ko ekaina.
↑ 2015ko martxoa.
↑ (Ingelesez) Aberdeen City Council. Who is Aberdeen twinned with?. .
↑ (Frantsesez) National Commission for Decentralised cooperation. in: Délégation pour l’Action Extérieure des Collectivités Territoriales (Ministère des Affaires étrangères)..

Demografia

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ikus jatorrizko Wikidatako eskaera eta iturriak.

Kanpo estekak

Datuak: Q2978
Multimedia: Regensburg / Q2978

[1] Euskaltzaindia - 157. araua

[2] BeerAdvocate. Iron Age Braumeisters of the Teutonic Forests. .

[WMO-3] World Weather Information Service – Regensburg. 2011ko ekaina.

[DWD-4] 2015ko martxoa.

[5] (Ingelesez) Aberdeen City Council. Who is Aberdeen twinned with?. .

[6] (Frantsesez) National Commission for Decentralised cooperation. in: Délégation pour l’Action Extérieure des Collectivités Territoriales (Ministère des Affaires étrangères)..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]