علم کلام: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

درخط

نسخهٔ ۲۵ دسامبر ۲۰۰۸، ساعت ۱۳:۰۷

علم کلام دانشی است که به بحث پیرامون اصول اعتقادی و جهانبینی دینی بر مبنای استدلال عقلی و نقلی می پردازد و به شبهه هایی که در این زمینه مطرح می شود ، پاسخ می دهد.

علم کلام از علوم اسلامی است که بیشتر بر کاربرد عقل و علم در مسائل اعتقادی تکیه دارد تا باور تقلیدی. علم کلام معتقد به تحقیقی بودن باورهای اعتقادی است ، نه تقلیدی بودن آنها.

دانش کلام ، به پایه‌های اعتقادی در یک دین و مقابله و بحث با نظرات دیگر اندیشه ها می‌پردازد. جُستارهایی مانند اثبات وجود خدا ، حدوث یا قدم جهان هستی ، نبوت خاصه و عامه ، عدل الهی ، امامت ، معاد و ... در این رشته نظری بحث می‌شود. دانشمند علم کلام را «متکلم» می‌نامند.

در آثار اسلامی گاه از متألهین دیگر ادیان نیز به عنوان متکلم نام‌برده شده‌است.

تفاوت علم کلام با فلسفه

گرچه علم کلام و فلسفه الهی ، هر دو بر مبنای استدلال عقلی استوار گردیده اند ، ولی تفاوتهایی میان آنها وجود دارد که به مهمترین آنها اشاره می شود:

تفاوت از جهت موضوع بحث ، به این معنا که موضوع بحث در علم کلام ، عقاید دینی است ، ولی موضوع بحث در فلسفه ، مطلق وجود از آن جهت که موجود است می باشد.

تفاوت از جهت روش ، به این معنا که فیلسوف ، بدون پیش فرض ، به بحث و بررسی یافته های عقلی پیرامون نظام هستی می پردازد ، ولی متکلم ، چهارچوب معینی را در زمینه عقاید و باورهای دینی در نظر می گیرد و تلاش می کند در پرتو عقل و نقل ، اصول مورد نظر را به اثبات برساند.

تفاوت از جهت نوع دلایل ، به این معنا که فیلسوف ، تنها از دلایل عقلی بهره می جوید ، ولی متکلم برای اثبات اصولی مانند اثبات وجود خدا و توحید و اثبات نبوت ، از دلایل عقلی استفاده می کند ، و در زمینه اثبات اصولی دیگر مانند امامت ، معاد و غیره ، هم از دلایل عقلی و هم از دلایل نقلی بهره مند می گردد.

مذاهب کلامی

مذاهب کلامی بسیاری در جهان اسلام مطرح شده است ، ولی معروفترین آنها عبارتند از :

مذهب کلامی معتزله

مذهب کلامی اشاعره

مذهب کلامی امامیه (شیعه)

تاریخچه علم کلام در اسلام

مذهب کلامی امامیه ، به زمان ائمه اطهار (ع) باز می گردد. این مکتب در عصر امام محمد باقر (ع) متولد سال 57 هجری ، و امام جعفر صادق (ع) ، متولد سال 83 هجری ، به اوج خود رسید.

در قرن دوم هجری ، برخی از مکاتب عقلی کلامی دیگر ، مانند مکتب "معتزله" پدید آمدند. مکتب معتزلة ، توسط "واصل بن عطاء" ، متوفای سال 131 هجری بنیانگذاری شد. او با حسن بصری معاصر بود و در مجالس درس او شرکت می نمود ، ولی از شیوه فکری وی کناره گیری کرد و حوزه کلامی دیگری را تاسیس نمود و بدین جهت ، مکتب او "معتزله" نامیده شد؛ در حالی که پیروان این نحله ، خود را "اهل التوحید و العدل" می نامیدند.

در قرن سوم هجری ، مکاتب فکری و کلامی دیگری نیز ، مانند مکتب "طحاویة" توسط "احمد ابن محمد ابن سلامة الطحاوي" ، متولد سال 229 هجری در مصر ، و مکتب "اشعریة" توسط "ابو الحسن علیّ ابن اسماعیل اشعری" ، متولد سال 260 یا 270 هجری در منطقه بین النهرین ، و مکتب "ماتریدیة" توسط "ابومنصور ماتریدی" ، متوفای سال 333 هجری در سمرقند بوجود آمدند.

جستارهای وابسته

مراجع

کتاب ""اصول دین"" ، نگارش آیت الله سید رضا حسینی نسب

کتاب "آشنایی با علوم اسلامی" ، نگارش آیت الله مرتضی مطهری

کتاب ""دروس فلسفه"" ، نگارش آیت الله سید رضا حسینی نسب

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

الگو:Link FA

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+'''علم کلام''' دانشی است که به بحث پیرامون اصول اعتقادی و جهانبینی دینی بر مبنای استدلال عقلی و نقلی می پردازد و به شبهه هایی که در این زمینه مطرح می شود ، پاسخ می دهد.
-'''علم کلام''' از [[علوم اسلامی]] است که بیشتر بر کاربرد عقل و علم در مسائل اعتقادی تکیه دارد تا باور تقلیدی. علم کلام معتقد به تحقیقی بودن باورهای اعتقادی است و تقلیدی بودن آنها.
+'''علم کلام''' از [[علوم اسلامی]] است که بیشتر بر کاربرد عقل و علم در مسائل اعتقادی تکیه دارد تا باور تقلیدی. علم کلام معتقد به تحقیقی بودن باورهای اعتقادی است ، نه تقلیدی بودن آنها.
-دانش کلام ، به پایه‌های اعتقادی در یک دین و مقابله و بحث با نظرات دیگر اندیشه ها می‌پردازد. جُستارهایی مانند اثبات وجود خدا، [[حدوث]] یا [[قدم]] جهان هستی، [[نبوت خاصه]] و [[نبوت عامه|عامه]] و ... در این رشته نظری بحث می‌شود. دانشمند علوم کلامی را «متکلم» می‌نامند.
+دانش کلام ، به پایه‌های اعتقادی در یک دین و مقابله و بحث با نظرات دیگر اندیشه ها می‌پردازد. جُستارهایی مانند اثبات وجود [[خدا]] ، [[حدوث]] یا [[قدم]] جهان هستی ، [[نبوت خاصه]] و [[نبوت عامه|عامه]] ، [[عدل الهی]] ، [[امامت]] ، [[معاد]] و ... در این رشته نظری بحث می‌شود. دانشمند علم کلام را «متکلم» می‌نامند.
 در آثار اسلامی گاه از [[متألهین]] دیگر ادیان نیز به عنوان متکلم نام‌برده شده‌است.
+== تفاوت علم کلام با فلسفه ==
+گرچه علم کلام و فلسفه الهی ، هر دو بر مبنای استدلال عقلی استوار گردیده اند ، ولی تفاوتهایی میان آنها وجود دارد که به مهمترین آنها اشاره می شود:
+* تفاوت از جهت موضوع بحث ، به این معنا که موضوع بحث در علم کلام ، عقاید دینی است ، ولی موضوع بحث در فلسفه ، مطلق وجود از آن جهت که موجود است می باشد.
+* تفاوت از جهت روش ، به این معنا که فیلسوف ، بدون پیش فرض ، به بحث و بررسی یافته های عقلی پیرامون نظام هستی می پردازد ، ولی متکلم ، چهارچوب معینی را در زمینه عقاید و باورهای دینی در نظر می گیرد و تلاش می کند در پرتو عقل و نقل ، اصول مورد نظر را به اثبات برساند.
+* تفاوت از جهت نوع دلایل ، به این معنا که فیلسوف ، تنها از دلایل عقلی بهره می جوید ، ولی متکلم برای اثبات اصولی مانند اثبات وجود خدا و توحید و اثبات نبوت ، از دلایل عقلی استفاده می کند ، و در زمینه اثبات اصولی دیگر مانند امامت ، معاد و غیره ، هم از دلایل عقلی و هم از دلایل نقلی بهره مند می گردد.
+== مذاهب کلامی ==
+مذاهب کلامی بسیاری در جهان اسلام مطرح شده است ، ولی معروفترین آنها عبارتند از :
+* مذهب کلامی [[معتزله]]
+* مذهب کلامی [[اشاعره]]
+* مذهب کلامی [[امامیه]] (شیعه)
+== تاریخچه علم کلام در اسلام ==
+مذهب کلامی امامیه ، به زمان [[ائمه اطهار]] (ع) باز می گردد. این مکتب در عصر [[امام محمد باقر]] (ع)  متولد سال 57 هجری ، و [[امام جعفر صادق]] (ع) ، متولد سال 83 هجری ، به اوج خود رسید.
+در قرن دوم هجری ، برخی از مکاتب عقلی کلامی دیگر ، مانند مکتب "معتزله"  پدید  آمدند. مکتب معتزلة ، توسط "[[واصل بن عطاء]]" ، متوفای سال 131 هجری بنیانگذاری شد. او با حسن بصری معاصر بود و در مجالس درس او شرکت می نمود ، ولی از شیوه فکری وی کناره گیری کرد و حوزه کلامی دیگری را تاسیس نمود و بدین جهت ، مکتب او "معتزله" نامیده شد؛ در حالی که پیروان این نحله ، خود را "اهل التوحید و العدل" می نامیدند.
+در قرن سوم هجری ، مکاتب فکری و کلامی دیگری نیز ، مانند مکتب "طحاویة" توسط "احمد ابن محمد ابن سلامة الطحاوي" ، متولد سال 229 هجری در مصر ، و مکتب "اشعریة" توسط "ابو الحسن علیّ ابن اسماعیل [[اشعری]]" ، متولد سال 260 یا 270 هجری در منطقه بین النهرین ، و مکتب "ماتریدیة" توسط "ابومنصور ماتریدی" ، متوفای سال 333 هجری در سمرقند  بوجود آمدند.
 ==جستارهای وابسته==
+* [[خواجه نصیر الدین طوسی]]
 *[[شمس‌الدین محمد خفری]]
+== مراجع ==
+* کتاب "[http://www.hoseini.org/osul.htm "اصول دین"]" ، نگارش آیت الله سید رضا [[حسینی نسب]]
+* کتاب "آشنایی با علوم اسلامی" ، نگارش آیت الله [[مرتضی مطهری]]
+* کتاب "[http://www.hoseini.org/dars4.htm "دروس فلسفه"]" ، نگارش آیت الله سید رضا [[حسینی نسب]]
 {{خرد}}