Jump to content

Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան
Изображение логотипа
ՀապավումՄԱԻՀ
Տեսակհանրային հետազոտությունների համալսարան, ազատ հասանելիության հրատարակություն և համալսարան
ԿարգախոսPor mi raza hablará el espíritu
Հիմնադրված էսեպտեմբերի 22, 1910
ՏիպՀամալսարան
ՌեկտորԽոսե Նառո Ռոբլես
Ուսանողներ330.382 (2012-2013)[1]
Բակալավրիատ111.982 (2012-2013)[1]
Մագիստրատուրա190.707 (2012-2013)[1]
Ասպիրանտուրա26.878 (2012-2013)[1]
Դոկտորանտուրա4.667 (2011)[1]
Դասախոսներ37.610 (2013)[2], 11.889 de tiempo completo (2013)[2]
ԱնդամակցությունANUIES?[3], Պետական և հողային դրամաշնորհային համալսարանների ասոցիացիա[4], Ֆրանկոֆոնիայի համալսարանական գործակալություն[5], Open Education Global?[6], International Council for Open and Distance Education?[7] և Editoriales Universitarias y Académicas de México?[8]
Երկիր Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ[9]
ՏեղագրությունՄեխիկո
Պարգևներ
Կայքunam.mx/index/en
Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան (Մեքսիկա)##
Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան (Մեքսիկա)
Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան, Մեքսիկա
 National Autonomous University of Mexico Վիքիպահեստում

Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան (իսպ.՝ Universidad Nacional Autónoma de México, հանրային գիտահետազոտական համալսարան Մեքսիկայի Մեխիկո քաղաքում, ամենամեծ համալսարանը Լատինական Ամերիկայում[1]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԻՀ հիմնադրվել է 1910 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Ջուստո Սիերայի կողմից[11][12][13]` որպես Մեքսիկայի արքայական համալսարանին հաջորդող ազատ այլընտրանքային կառույց (հիմնադրվել է 1551 թվականի սեպտեմբերի 21-ին հռոմեացի կայսր Չարլզ V-ի արքայական հրովարտակով և 1867 թվականին վերջնական փակվել է լիբերալների կողմից)։ Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարանն ակադեմիական գործունեության համար օգտագործում է Մեխիկոյի կենտրոնում գտնվող կառույցները, որոնք մի ժամանակ պատկանել են Մեքսիկայի արքայական համալսարանին[14]։

Համալսարանը ինքնավարություն ստացել է 1929 թվականին, երբ արդեն կարող էր ազատ տնօրինել իր ժամանակացույցը, սահմանել բյուջեն` առանց կառավարության միջամտության[15]։

ՄԱԻՀ հրատարակչական գործունեություն է իրականացնում տարբեր բնագավառներում՝ մաթեմատիկա, ֆիզիկա, պատմություն։ Մեքսիկայի միակ համալսարանն է, որի շրջանավարտներն արժանացել են Նոբելյան մրցանակի՝ Ալֆոնսո Գարսիա Ռոբլես (Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ), Օկտավիո Պազ (Նոբելյան մրցանակ գրականությունից) և Մարիո Մոլինա (Նոբելյան մրցանակ քիմիայից).

Բացի Լատինական Ամերիկայի ամենահայտնի համալսարանը լինելուց, ՄԱԻՀ համալսարանական տարածքն ամենամեծն է ու աչքի է ընկնում իր գեղարվեստական առանձնահատկությամբ։ Այն ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության արժեք է, որն ստեղծվել է 20-րդ դարի մեքսիկացի ճարտարապետների կողմից։ Համալսարանական գլխավոր տարածքի պատերը նկարազարդված են մեքսիկացի հայտնի արվեստագետներ Խոսե Դավիդ Սիկեյրոսի և Դիեգո Ռիվերայի կողմից։

ՄԱԻՀ իսպանախոս ամենաառաջատար համալսարանն է։

Շրջանավարտներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 [1] DGPL-UNAM.
  2. ↑ 2,0 2,1 [2] DGPL-UNAM.
  3. ↑ https://web.archive.org/web/20240207224301/http://www.anuies.mx/anuies/instituciones-de-educacion-superior/
  4. ↑ https://web.archive.org/web/20230815075752/https://www.aplu.org/members/our-members/
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20221123144401/https://www.auf.org/les_membres/nos-membres/
  6. ↑ https://web.archive.org/web/20230322221352/https://www.oeglobal.org/about-us/members-list/
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20240407191925/https://www.icde.org/members-community/
  8. ↑ https://web.archive.org/web/20240409115737/https://altexto.mx/asociados
  9. ↑ Բաց մատչելիության ամսագրերի տեղեկատու — 2003.
  10. ↑ https://www.rtve.es/noticias/20090610/universidad-nacional-autonoma-mexico-principe-asturias-comunicacion-humanidades/280367.shtml
  11. ↑ Universidad Nacional Autónoma de México. «UNAM Through Time». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 3-ին. «Later, on April 26, [1910] he set the National University's founding project in motion. The new institution would be composed of the National Preparatory High School and the School of Higher Studies, along with the schools of Jurisprudence, Medicine, Engineering and Arts (including Architecture). The project was approved and the National University of Mexico was solemnly inaugurated on September 22. The universities of Salamanca, Turkey and Berkeley were its 'godmothers'.»
  12. ↑ Annick Lempérière. «Los dos centenarios de la Independencia mexicana (1910–1921): de la historia patria a la antropología cultural» (PDF) (Spanish). University of Paris I. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2008 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 3-ին. «La universidad soñada por Justo Sierra, ministro de Instrucción Pública, última creación duradera del régimen porfirista, se inauguró al mismo tiempo que la Escuela Nacional de Altos Estudios, que debía ceder su lugar a las humanidades, junto a los programas científicos de los cursos porfiristas. El discurso inaugural de Sierra iba a tono con el espíritu de las celebraciones. La universidad naciente no tenía nada en común, insistía, con la que la precedió: no tenía 'antecesores', sino 'precursores'.»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  13. ↑ Javier Garciadiego. «De Justo Sierra a Vasconcelos. La Universidad Nacional durante la Revolución Mexicana» (PDF) (Spanish). El Colegio de México. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 3-ին. «El mayor esfuerzo en la vida de Sierra fue, precisamente, revertir tal postura; así, se afanó obsesivamente en crear una universidad de ese tipo, pues era la institución que mejor encabezaba "los esfuerzos colectivos de la sociedad moderna para emanciparse integralmente del espíritu viejo". Al margen de numerosas diferencias sustanciales con los liberales, los positivistas, que dominaron el sistema nacional de instrucción pública superior desde 1865, también eran contrarios al establecimiento de una universidad, tanto por conveniencias políticas como por principios doctrinales. Esto hace más admirable el esfuerzo de don Justo, pues era un miembro destacado -canonizado, dice O'Gorman- del grupo de positivistas mexicanos. Su lucha no fue sólo pedagógica sino también política. Si bien no se puede coincidir con [Edmundo] O'Gorman respecto al carácter de Sierra como jerarca del positivismo mexicano, pues siempre fue cuestionado por los más ortodoxos como un pensador ecléctico, falto de disciplina, es de compartirse la admiración que profesa a don Justo, pues su lucha por la fundación de la Universidad Nacional implicó serios distanciamientos de sus principales compañeros políticos e intelectuales, ya fueran liberales o positivistas.»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  14. ↑ Javier Garciadiego. «De Justo Sierra a Vasconcelos. La Universidad Nacional durante la Revolución Mexicana» (PDF) (Spanish). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 3-ին. «Durante el siglo XIX los gobiernos liberales consideraron una "obligada muestra" de sus convicciones suprimir la Universidad, heredera de la Nacional y Pontificia, como para los conservadores reinstalarla era signo de lealtad a sus principios.»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  15. ↑ Elizalde,Guadalupe, Piedras en el Camino de la UNAM, EDAMEX, 1999 p.49.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Jiménez Rueda, Julio. Historia Jurídica de la Universidad de México. Mexico City։ Imprenta Universitaria 1955.
  • Mabry, Donald J. The Mexican University and the State. College Station։ Texas A&M Press 1982.
  • Mayo, Sebastián, La educación socialista en México: El Asalto a la Universidad Nacional. Mexico։ El Caballito 1985.
  • Wences Reza, Rosalío, La Universidad en la historia de México. Mexcio։ Editorial Línea 1984.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան» հոդվածին։
Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մեքսիկայի_ազգային_ինքնավար_համալսարան&oldid=9744056» էջից