India
Nagsasabtan: 21°N 78°E / 21°N 78°E
Republika ti India
| |
|---|---|
 Wagayway
 Emblem
| |
| Napili a pagsasao: "Satyameva Jayate"(Sanskrito) "Ti Agmaymaysa a Kinapudno ket Panagbalballigi"[1] | |
| Nailian a kanta: Jana Gana Mana "Sika Apo ti Mangituray kadagiti Pakinakem ken Amin a Tattao"[2] | |
| Nailian a kanta ti pagilian Vande Mataram "Agruknoyak Kenka, Ina"[a][1] | |
.svg) Ti lugar a tinengngel ti India ket adda iti nagisit a berde. Naitunton ngem saan a tinengngel ket adda iti nakusnaw a berde. | |
| Kapitolio | New Delhi 28°36.8′N 77°12.5′E / 28.6133°N 77.2083°E |
| Kadakkelan a siudad | Mumbai 18°58′30″N 72°49′33″E / 18.97500°N 72.82583°E |
| Opisial a sasao |
|
| Mabigbig a rehional a sasao | |
| Nailian a pagsasao | none[4] |
| Nagan dagiti umili | Indiano |
| Gobierno | Pederal a parlamentario batay-linteg a republika[1] |
| Ram Nath Kovind (BJP) | |
| Venkaiah Naidu (BJP) | |
| Narendra Modi (BJP) | |
| Sharad Arvind Bobde | |
| Om Birla (BJP) | |
| Lehislatura | Parlamento iti India |
| Rajya Sabha | |
| Lok Sabha | |
| Wayawaya manipud ti Nagkaykaysa a Pagarian | |
• Nairangarang | 15 Agosto 1947 |
| 26 Enero 1950 | |
| Kalawa | |
• Dagup | 3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi)[b] (Maika-7) |
• Danum (%) | 9.56 |
| Populasion | |
• Senso idi 2011 | 1,210,193,422[5] (Maika-2) |
• Densidad | 427.7/km2 (1,107.7/sq mi) (Maika-31) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $4.457 trilion[6] |
• Tunggal maysa a tao | $3,693[6] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.676 trilion[6] |
• Tunggal maysa a tao | $1,388[6] |
| Gini (2010) | 33.9[7] kalalainganna · Maika-79 |
| HDI (2013) |  0.586[8]kalalainganna · Maika-135 |
| Kuarta | Rupia ti India ( ) (INR) |
| Sona ti oras | UTC+05:30 (IST) |
• Kalgaw (DST) | UTC+05:30 (saan a mapalpaliiw) |
| Pormat ti petsa | aa-bb-tttt (AD) |
| Pagmanehuan | left |
| Kodigo ti panagtawag | 91 |
| Kodigo ti ISO 3166 | IN |
| TLD ti internet | .in |
Ti India (/ˈɪndiə/ (
dengngen)), opisial a ti Republika ti India (Bhārat Gaṇarājya),[c] ket maysa a pagilian idiay Abagatan nga Asia. Isu daytoy ti maikapito a kadakkelan a pagilian babaen ti heograpiko a kalawa, ti maikadua a kaaduan ti populasion a pagilian nga adda ti sumurok a 1.2 a bilion a tattao, ken ti kaaduan ti populasion a demokrasia iti lubong. Nabeddengan daytoy babaen ti Taaw Indiano iti abagatan, ti Baybay Arabiano iti abagatan a laud, ken ti Luek iti Bengal iti abagatan a daya, makibingbingay kadagiti daga a nagbeddengan iti Pakistan iti laud;[d] Tsína, Nepal, ken Bhutan iti amianan a daya; ken Burma ken Bangladesh iti daya. Idiay Taaw Indiano, ti India ket asideg idiay Sri Lanka ken ti Maldives; iti maipatinayon daytoy, dagiti Is-isla ti Andaman ken Nicobar ti Indias ket makibingbingayda ti baybay a pagbeddengan iti Tailandia ken Indonesia.
Daytoy ket pagtaengan dagiti taga-ugma a Tanap ti Indo a Sibilisasion ken maysa a rehion ti naipakasaritaan a dalan dagiti komersio ken dagiti nawatiwat nga imperio, ti Indiano a subkontinente ket nainaganan idi para iti komersial ken kultural a kabaknang para iti atiddog a pakasaritaanna.[9] Uppat kadagiti kangrunaan a relihion ti lubong—Hinduismo, Budismo, Hainismo, ken Sihismo—ket manipud ditoy, a dagiti Soroastrismo, Kristianidad, ken Islam ken dimteng idi umuna a milenioCE ken nakatulong daytoy ti panagsukog ti nadumaduma a kultura iti daytoy a rehion. Naininut nga inkapet babaen ken tinurayan ti administrasion iti Britaniko Daya nga India a Kompania manipud idi nasap a maika-18 a siglo ken dagus a nadmistratibo babaen tiu Nagkaykaysa a Pagarian manipud idi tengnga ti maika-19 a siglo, ti India nagbalin a maysa a nawaya apagilian idi 1947 kalpasan ti maysa a panagsagsagaba para iti panagwaya a namarkaan daytoy babaen ti nakappia a resistansia nga indauloan babaen ni Mahatma Gandhi.
Ti Indiano nga ekonomia ket isu ti maika-11 iti lubong babaen ti nominal GDP ken ti maika-3 a kadakkelan babaen ti agpadaan ti kapigsa ti panag-gatang (PPP). Sumakbay ti panagreporma ti naibatay ti paggatangan nga ekonomia idi 1991, ti India kety nagbalin a maysa kadagiti kapardasan nga agrangrang-ay a nagruna nga ekonomia; naipanunutan daytoy a maysa a baro nga industrialisado a pagilian. Nupay kasta, agtultuloy a mangsango kadagiti panagkarit iti kapanglaw, panakaammo ti panagbasa ken panagsurat, corruption, ken di-makaanay a publiko a pannaripato ti salun-at. Maysa naarmasan ti nuklear nga estado ken maysa a rehional a bileg, adda daytoy ti maikatlo a kadakkelan kadagiti buyot iti lubong ken mairanggo a maikasiam ti panaggasto ti milisia kadagiti amin a pagilian. Ti India ket maysa a pederal a batay-linteg a republika a tinurayan babaen ti parlamentario a sistema a binuklan dagiti 28 nga estado ken dagiti 7 a kappon ateritorio. Ti India ket maysa a pluralistiko, nadumadumaan tipagsasao, ken nadumadumaan ti etniko a kagimongan. Daytoy ket pagtaengan pay dagiti nadumaduma nga ayup kadagiti nadumaduma a nasalakniban apagtaengan.
Paammo
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "[...] Ti Jana Gana Mana ket isu ti Nailian a Kanta iti India, a daytoy ket suheto ti panagbalbaliw kadagiti balikas a palubusan ti Gobierno no adda kadagiti rumsua nga okasion; ken tikanta a Vande Mataram, a daytoy ket adda ti papelna a paset ti pakasaritaan iti panagsagsagaba para iti Indiano a wayawaya, ket nasken kapadpada a mapammadayan iti Jana Gana Mana ken daytoy ket nasken a ti kasasaadna ket kapada." (Konstituente nga Asemblia iti India 1950).
- ^ "Ti kadakkel iti daytoy a pagilian ket suheto a pagsuppiatan gapu ta adda dagiti nagbeddengan a maisuppiatan. Ti gobierno ti India ket inlistana ti kalawa a kas 3,287,260 km2 (1,269,220 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 3,060,500 km2 (1,181,700 sq mi); ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket inlistana a kas 3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 2,973,190 km2 (1,147,960 sq mi)." (Bibliotek aiti Kongreso 2004).
- ^ Kitaen pay ti: Dagiti opisial a nagan iti India.
- ^ Ti Gobierno iti India ket ipammateganna a kabeddenganna a pagilian ti Apganistan, a maipanunutanna amin iti Kashmir a kas paset iti India. Nupay kasta, daytoy ket naisuppiatan, ken ti rehion a nagbeddengan ti Apganistan ket tinurturayan babaen ti Pakistan. Taudan: "Ministro iti Panakibiang ti Balay (Departamento iti Panagtaripatu ti Pagbeddengan)". Naiyarkibo manipud iti kasisigud (DOC) idi 2011-07-16. Naala idi 1 Septiembre 2008..
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b c Sentro ti Nailian a Panakaammo 2005.
- ^ Wolpert 2003, p. 1.
- ^ Sentro ti Nailian a Pannakaammo 2005.
- ^ Ti Warnakan iti India 2007.
- ^ Ministro ti Pannakibiang iti Balay 2011.
- ^ a b c d "India". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 2012-04-18.
- ^ "Gini Index". World Bank. Naala idi 2 Marso 2011.
- ^ "Human Development Report 2014 Summary" (PDF). The United Nations. Naala idi 24 Hulio 2014.
- ^ Stein 1998, pp. 16–17.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti India iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay India manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Opisial a website ti Gobierno ti India
- India a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- India iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti India
Heograpiko a datos a mainaig iti India iti OpenStreetMap
.svg)
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dagiti patakder ti panagsukisok ti arte | |
| Dagiti sientipiko a database | |
| Dadduma | |
- India
- Dagiti pagilian ti Taaw Indiano
- Dagiti pederal a pagilian
- Dagiti dati a kolonia ti Britaniko
- Pagpagilian ti G15
- Pagpagilian ti G20
- Dagiti estado a kameng ti Mankomunidad ti Pagpagilian
- Dagiti estado a kameng ti Gunglo ti Abagatan nga Asia para iti Rehional a Pagtitinnulongan
- Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian
- Dagiti pagilian ti Abagatan nga Asia
- Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1947
- Dagiti mankomunidad a republika