Protektorato di Bohemia e Moravia

	{{{Nomo}}}
	Reichsprotektorat Böhmen und Mähren (Germana); Protektorát Čechy a Morava (Chekiana)
	1939 til 1945
	[[{{{Preexisto}}}]] {{{Nomo}}} [[{{{Posexisto}}}]]
	[[Arkivo:{{{Flagooblazono}}}\|140px]]
	{{{Informo}}}
	Nacionala devizo:
	{{{Devizo}}}
	Nacionala himno:
	{{{Himno}}}
	[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
	{{{Imajo_informo}}}
	Urbi
Chefurbo:	Praha
· {{{TituloChefurbo2}}}:	{{{Chefurbo2}}}
	Linguo
Oficala linguo:	[[{{{Oficala_linguo}}}]]
	Lingui
Oficala lingui:	Germana, Cheka
Regionala linguo:	{{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui:	{{{Regionala_lingui}}}
	Guvernerio
Tipi:	protektorato
· Reichsprotektor:	Konstantin von Neurath; Wilhelm Frick
· [[{{{Nomo_listo_chefo_guverno}}}\|{{{Titulo_chefo_guverno}}}]]:	{{{Unesma_chefo_guverno}}}
Guberniestro:	{{{Guberniestro}}}
Legifantaro:	[[{{{Legifantaro}}}]]
	Historio
· {{{Historio}}}:	{{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}:	{{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}:	{{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}:	{{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}:	{{{Historio5_dato}}}
	Surfaco
· Entote:	49 363 km² (1940)
	Habitanti
· Entote:	7 380 000 (1940)
Denseso di habitantaro:	{{{Denseso di habitantaro2}}} hab./km²
Valuto:	krono di Bohemia e Moravia
· Abreviuro:	{{{Abreviuro}}}
· Simbolo:	{{{Simbolo}}}
Religio:	{{{Religio}}}
Religii:	kristanismo
Nune parto di:	{{{Nunepartodi}}}
Kauzo di la fino:	vinkeso di Nacional-socialista Germania e riunigo di Chekoslovakia pos Duesma mondomilito.

Protektorato di Bohemia e Moravia (en Germana, Reichsprotektorat Böhmen und Mähren, en Cheka Protektorát Čechy a Morava) esis protektorato kreita da Nacional-socialista Germania qua konsistis ek teritorii de la nuna Chekia (anciena westo di Chekoslovakia) ecepte la regiono Sudeti, qua enkorpigesis a la teritorio di Nacional-Socialista Germania en 1938.

Origino

Historiale, de la 13ma yarcento la maxim multa habitantaro de la regiono Sudeti, en la frontiero di Chekoslovakia kun Germania ed Austria, esis Germani. Kun fino di l'unesma mondomilito Austria-Hungaria desaparis, e la majoritato dil habitanti manifestis la deziro por divenar parto di Germania. Malgre to, la vinkanti ne aceptis ta ideo, ed enkorpigis Sudeti a la teritorio di Chekoslovakia. La habitantaro revoltis ma Chekoslovakian armeo vinkis la rebeleso.

Kande nacional-socialisti asumis povo en Germania, kreesis nacional-socialista partiso ank en Sudeti. Lua chefo, Konrad Henlein, formacis sekreta federo kun Hitler e stimulis rebeleso en la regiono, samatempe kam la Germani facis militala manovri en la frontiero. To kreis la nomizita krizo di Sudeti.

L'Ocidentala povi, Unionita Rejio e Francia, establisis diplomacala kontakti kun Naziista Germania probante preventar milito en la regiono, e cedis a la postuli di Hitler pri la regiono. Fine, dum konfero en München, Francia ed Unionita Rejio permisis Hitler okupar Sudeti ye la 29ma di septembro 1938, quankam sen permiso da Chekoslovakiana prezidanto Edvard Beneš. Germana trupi komencis okupar la regiono ye la 1ma di oktobro, ed ye la 5ma di oktobro 1938 prezidanto Beneš renuncis ed exilis su en London. Ye la sama dio, Jozef Tiso koaktis la kreado di autonoma guvernerio en Slovakia. Hitler kunvokis Emil Hácha, lor sucedinto di Beneš, por irar a Berlin ye la 13ma di marto 1939, ed ye la 14ma di marto Tiso proklamis Slovakia nedependanta. Karpato-Ukraina anke deklaris nedependo la sama dio, ma Hungariana trupi okupis ol.

Hitler minacis bombardar Praha se Emil Hácha ne aceptis la nedependo di Slovakia. Hácha aceptis, e la protektorato establisesis ye la 15ma di marto 1939 super l'anciena teritorii di Bohemia e Moravia. Kun ta acepteso, Chekoslovakia finis existar.

L'anciena Chekoslovakia esis importanta por Hitler: ol havis industrii di mitraliosi, fusili, tanki ed altra armeala vehili muntita en la fabrikerio di automobili Škoda. La regiono anke esis strategiala por lansar ataki kontre Polonia, la sequanta emo di Hitler.

La vivo dum la protektorato

Quankam formale Emil Hácha duris esar la chefo di stato di la protektorato, fakte la Reichsprotektor Konstantin von Neurath komandis ol. Gestapo divenis l'oficala polico dil teritorio. Judi perdis la civitaneso, e la Germani de Sudeti divenis oficale Germana civitani.

Politikala partisi proskriptesis, e komunisti fugis vers Sovietia por preventar mortigi. Kande duesma mondomilito komencis la 1ma di septembro 1939 lokala habitantaro konvokesis por partoprenar en la milito-esforco. La regiono furnisis fero, stalo ed armi por nacional-socialist armeo.

Dum l'unesma monati dil okupo, German administrado esis moderema - la represo nur atingis politikal opozanti ed intelektuali, quankam nacional-socialisti konsideris Cheki "subraso". Germani konsideris posibla koaktar 50% de la habitanti a kulturala similigo.

La 28ma di oktobro 1939, aniversario di Chekoslovakiana nedependo, Cheki protestis kontre German okupo. Nacional-socialisti represis forte la protesti, e 1800 studenti e docisti arestesis. Ye la 17ma di novembro tota skoli ed universitati klozesis, non chefi di la rebelesi mortigesis e 1,200 studenti sendesis a koncentreyi en Sachsenhausen, Germania.

En 29ma di septembro 1941 Hitler elektis radikala Reinhard Heydrich de SS kom Reichsprotektor. Sub lua komando, chefministro Alois Eliáš arestesis e mortigesis. Tota kultural organizuri klozesis, e komencis la deportado di judi a koncentreyi. Ye la 4ma di junio 1942 Heydrich mortis pos sufrar vunduri dum la sekret Operaco Anthropoid, projetita kun la helpo di Britaniana sekret oficio kun la skopo legitimar Chekoslovakiana guvernerio en exilo. La sucedanto di Heydrich, Kurt Daluege imperis grandanombra mortigi e la kompleta destrukturo di l'urbeti Lidice e Ležáky, de ube la nacional-socialisti pensis ke l'asasineri di Heydrich recevis suporto.

Por Cheki, l'epoko di la protektorato esis di brutal opreseso. Inter 35.000 e 55.000 Cheki perisis en koncentreyi^[1]. Judi (118,000 personi segun demografiala kontado en 1930) esis preske nihiligita: plua kam 75.000 mortigesis^[1]. De 92.199 personi konsiderita judi da nacional-socialisti en 1939 84.8% o 78.154 personi perisis^[2]. Cigani esis preske komplete extingita (probable nur 100 transvivis), e lua dialekto desaparis (lasta transvivanta qua savis la dialekto mortis c. 1970).

En mayo 1943 Daluege subisis kordial aresto, e remplasesis da Wilhelm Frick, qua duris en la povo til la falio di nacional-socialista rejimo.

Fino di la protektorato

Dum la komenco di novembro 1944 Reda Armeo eniris Slovakiana teritorio. Pos vinkar Germani proxim lago Balaton Sovietani komencis avancar vers anciena Chekoslovakiana teritorio, ma ne eniris la protektorato. Fakte, l'unesma trupi de la Federiti qui atakis la protektorato esis Usana 3ma Armeo, komandita da generalo George S. Patton. La 3ma Armeo okupis la precipua urbi di Bohemia: Pilsen, Ústí nad Labem e Karlovy Vary) dum la komenco di aprilo 1945. Sovietiani okupis Moravia e lua precipua urbi (Olomouc, Ostrava, Brno, e Zlín) en fino di aprilo, dum ke nacional-socialisti okupis Praha til lua finala kapitulaco en 9ma di mayo 1945. Emil Hácha enkarcerigesis en 14ma di mayo e mortis ye la 27ma di junio sam yaro. Wilhelm Frick anke arestesis e judiciesis dum la judicii di Nürnberg. Il kondamnesis a mortopuniso per jibeto, e mortigesis ye la 16ma di oktobro 1946.

Referi

↑ ^1,0 ^1,1 The Czechs and the lands of the Bohemian crown, pag. 215 Hugh LeCaine Agnew
↑ Historical dictionary of the Czech State, p. 128 Rick Fawn, Jiří Hochman

[czechs-1] 1,0 ^1,1 The Czechs and the lands of the Bohemian crown, pag. 215 Hugh LeCaine Agnew

[2] Historical dictionary of the Czech State, p. 128 Rick Fawn, Jiří Hochman

[1]

[2]